GDCD 10 Bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng | Hay nhất Giải bài tập Giáo dục công dân 10

I. Kiến thức cơ bản

Chúng ta vẫn thường nhắc tới câu : Có công mài sắt có ngày nên kim, câu tục ngữ mang ý nghĩa thâm thúy, nghĩa đen của nó chỉ đơn thuần là mài nhiều thì có ngày cây sắt đó sẽ nên kim, nhưng ý nghĩa sâu rộng mà câu này muốn nhắn nhủ con người lại có ý nghĩa can đảm và mạnh mẽ khuyên nhăn con người nên học hỏi sự kiên trì và lý tưởng sống tốt đẹp sẽ đưa họ trở thành những con người thành công xuất sắc. Trên cuộc sống này không có việc gì khó nếu như tất cả chúng ta biết cố gắng nỗ lực học tập và rèn luyện, những ngày gian truân khó khăn vất vả rèn luyện đó sẽ giúp tất cả chúng ta thực sự trở thành những con người có ích cho xã hội này. Trong Triết học, câu tục ngữ này nói về quy luật từ sự biến hóa về lượng dẫn đến sự biến hóa về chất và ngược lại .

1. Chất

⇒ Khái niệm chất dùng để chỉ những thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật và hiện tượng kỳ lạ, tiêu biểu vượt trội cho sự vật và hiện tượng kỳ lạ đó, phân biệt nó với những sự vật và hiện tượng kỳ lạ khác .
* Ví dụ : Muối và đường .

Điểm giống: Màu trắng, dễ hòa tan trong nước, dạng hạt, dùng để nấu ăn.

Điểm khác:

⇒ Những điểm giống và khác nhau được gọi là thuộc tính của sự vật, hiện tượng kỳ lạ. Thuộc tính là đặc tính vốn có của một sự vật, nhờ đó sự vật sống sót và qua đó con người nhận thức được sự vật, phân biệt được sự vật này với sự vật khác .
+ Thuộc tính cơ bản : Quy định sự sống sót, tăng trưởng của sự vật, hiện tượng kỳ lạ ( Chỉ ra điểm độc lạ của sự vật, hiện tượng kỳ lạ ; giúp ta phân biệt được sự vật này với sự vật khác ) .
+ Thuộc tính không cơ bản : Không lao lý sự sống sót, tăng trưởng của sự vật, hiện tượng kỳ lạ ( Chỉ ra điểm chung có ở tổng thể sự vật, hiện tượng kỳ lạ ; không giúp ta phân biệt được sự vật này với sự vật khác ) .
→ Trong 2 thuộc tính nêu trên : Thuộc tính cơ bản sẽ tạo nên chất của sự vật, hiện tượng kỳ lạ. Xét trong ví dụ trên : Chất của muối là vị mặn, được làm từ nước biển ; chất của đường là vị ngọt, được làm từ mía. Như vậy, có rất nhiều thuộc tính, nhưng thuộc tính cơ bản mới tạo nên chất của sự vệt, hiện tượng kỳ lạ và mới giúp tất cả chúng ta phân biệt được sự vật, hiện tượng kỳ lạ này với sự vật, hiện tượng kỳ lạ khác .
* Ví dụ : Người và động vật hoang dã
⇒ Ta xét trong mối quan hệ giữa con người và động vật hoang dã, ta thấy : Động vật và con người có những điểm chung như : Có lông mao bao trùm, thân nhiệt không thay đổi ; có hiện tượng kỳ lạ thai sinh và nuôi con bằng sữa mẹ ; khoang ngực và khoang bụng ngăn cách nhau bởi cơ hoành ; bộ răng có 2 lứa là răng sữa và răng trưởng thành phân hóa thành răng cửa, răng nanh và răng hàm … Những điểm chung này chính là những thuộc tính không cơ bản ( không giúp tất cả chúng ta phân biệt giữa động vật hoang dã và con người ). Để phân biệt giữa con người với động vật hoang dã thì những thuộc tính : có lao động, ngôn từ, chữ viết, lời nói, có chứng minh thư, có số điện thoại thông minh, có dấu vân tay ( điểm khác nhau ) … là thuộc tính cơ bản ( giúp tất cả chúng ta phân biệt giữa động vật hoang dã và con người ) .
Nhưng nếu ta xét những thuộc tính : có lao động, ngôn từ, chữ viết, lời nói, có chứng minh thư, có số điện thoại cảm ứng trong mối quan hệ để phân biệt giữa người A và người B thì những thuộc tính trên không phải toàn bộ đều là thuộc tính cơ bản mà chỉ có 1 vài những thuộc tính : có chứng minh thư, có số điện thoại cảm ứng, có dấu vân tay mới là thuộc tính cơ bản ( giúp tất cả chúng ta phân biệt người A với người B vì mỗi người đều có số chứng minh thư, số điện thoại thông minh, dấu vân tay khác nhau để nhận ra ). Khi đó những thuộc tính còn lại : có lao động, ngôn từ, chữ viết, lời nói sẽ trở thành thuộc tính không cơ bản ( không giúp tất cả chúng ta phân biệt người A với người B ). Chính những thuộc tính cơ bản nêu trên được tổng hợp lại tạo thành chất của người A khác với chất của người B .

→ Như vậy, khi đánh giá chất của một sự vật hiện tượng thì ta đặt chúng trong mối quan hệ cụ thể để xác định chất.

2. Lượng

⇒ Khái niệm lượng dùng để chỉ những thuộc tính vốn có của sự vật và hiện tượng kỳ lạ biểu lộ trình độ tăng trưởng ( cao, thấp ), quy mô ( lớn, nhỏ ), vận tốc hoạt động ( nhanh, chậm ), số lượng ( ít, nhiều ) … của sự vật và hiện tượng kỳ lạ .
– Các loại lượng
+ Lương đếm được : Biểu thị bằng số lượng với những đơn vị chức năng giám sát đơn cử. Ví dụ : lít, cm, dm …
+ Lượng không đếm được : Tượng trưng cho tình cảm, ý chí ( ý thức nói chung ). Ví dụ : Lòng yêu nước, tình yêu nam nữ …

3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và sự biến đổi về chất

a. Sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất

– Độ là số lượng giới hạn mà trong đó sự biến hóa về lượng chưa làm đổi khác về chất của sự vật, hiện tượng kỳ lạ. Để những em lên được cấp 3 thì tất cả chúng ta trải qua những tiến trình học tập từ thấp đến cao, đó là :
Mầm non → Tiểu học → THCS → THPT
Ở mỗi quá trình thì tất cả chúng ta cần phải thực thi làm những bài thi, bài kiểm tra để chuyển cấp. Chuyển từ Mầm non → Tiểu học → trung học cơ sở → THPT .
⇒ Trong những tiến trình đó, có những khoảng chừng thời hạn học tập là khác nhau :

+ Mầm non: 3 năm.

+ Tiểu học : 5 năm .
+ trung học cơ sở : 4 năm .
+ trung học phổ thông : 3 năm .
Các khoảng chừng thời hạn : 3 năm của mần nin thiếu nhi và THPT, 5 năm của Tiểu học, 4 năm của trung học phổ thông được gọi là Độ. Các khoảng chừng thời hạn này mặc dầu có sự đổi khác về lượng ( thời hạn học tập ) nhưng chưa làm đổi khác chất của quy trình học tập chính do có những người bằng tuổi học cùng lớp nhưng lại ra trường muộn hơn. Chính sự đổi khác về lượng mà chưa làm đổi khác chất được gọi là Độ
– Điểm nút là điểm số lượng giới hạn mà tại đó sự đổi khác của lượng làm đổi khác chất của sự vật và hiện tượng kỳ lạ .
Trong số lượng giới hạn của một độ nhất định, lượng tiếp tục đổi khác còn chất tương đối không thay đổi. Sự biến hóa về lượng của sự vật hoàn toàn có thể làm chất biến hóa ngay lập tức nhưng cũng hoàn toàn có thể làm biến hóa từ từ chất cũ. Lượng đổi đến một số lượng giới hạn nhất định – điểm nút, nếu có điều kiện kèm theo sẽ diễn ra bước nhảy làm biến hóa chất của sự vật .

b. Chất mới ra đời lại bao hàm một lượng mới tương ứng

– Chất mới sinh ra lại bao hàm một lượng mới để tạo ra sự thống nhất mới giữa chất và lượng .
– Muốn chuyển từ chất cũ sang chất mới phải trải qua bước nhảy. Theo đó, Bước nhảy là một phạm trù triết học dùng để chỉ sự chuyển hóa về chất của sự vật do những sự biến hóa về lượng trước đó gây nên. Bước nhảy kết thúc một tiến trình biến hóa về lượng và khởi đầu cho một giai tăng trưởng mới. Đó là gián đoạn trong quy trình hoạt động liên tục của sự vật đồng thời là một tiền đề cho một quy trình tích góp liên tục về lượng tiếp theo .
– Chất mới sinh ra, nó tác động ảnh hưởng trở lại lượng mới, làm biến hóa cấu trúc, quy mô, trình độ nhịp điệu của sự hoạt động tăng trưởng của sự vật. Ví dụ : Từ 3 đường thẳng ta ghép lại thành hình tam giác, khi thêm 1 đường thẳng vào ta có những hình khác : hình tứ giác, hình bình hành, hình chữ nhật, hình vuông vắn …
⇒ Như vậy, bất kể sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào cũng là sự thống nhất biện chứng giữa hai mặt chất và lượng. Sự biến hóa về lượng tới điểm nút sẽ dẫn đến sự biến hóa về chất trải qua bước nhảy. Chất mới sinh ra sẽ ảnh hưởng tác động trở lại sự đổi khác của lượng mới. Quá trình đó liên tục diễn ra, tạo thành phương pháp thông dụng của những quy trình hoạt động, tăng trưởng của sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong tự nhiên, xã hội, tư duy .

4. Liên hệ bản thân

* Từng bước tích lũy kiến thức một cách chính xác, đầy đủ.

Như tất cả chúng ta đã biết, sự hoạt động và tăng trưởng của sự vật khi nào cũng diến ra bằng cách tích góp từ từ về lượng đến một số lượng giới hạn nhất định, triển khai bước nhảy để chuyển về chất và việc học tập của học viên cũng không nằm ngoài điều đó. Để thi đỗ trường Đại học tất cả chúng ta cần phải tích góp những kỹ năng và kiến thức ở những cấp học từ Tiểu học, trung học cơ sở đến THPT. Như vậy hoàn toàn có thể coi học tập là quy trình tích góp về lượng mà điểm nút là những kỳ thi, thi tuyển là bước nhảy và điểm số xác lập quy trình tích góp kiến thức và kỹ năng đã đủ dẫn tới sự chuyển hóa về chất hay chưa. Do đó, trong hoạt động giải trí nhận thức, học tập của học viên phải ghi nhận từng bước tích góp về lượng ( tri thức ) làm biến hóa về chất ( tác dụng học tập ) theo quy luật. Tránh gặp nhanh lẹ mỗi khi sắp đến kỳ thi, như vậy là thiếu kinh nghiệm tay nghề nhận thức được trong quy trình học tập. Tránh tư tưởng chủ quan, nóng vội trong học tập và trong hoạt động giải trí thực tiễn hàng ngày .

* Trong học tập và nghiên cứu cần tiến hành từ dễ đến khó, tránh nóng vội đốt cháy giai đoạn

Trong quy trình học tập và rèn luyện của học viên cần tránh tư tưởng tả khuynh, tức là, khi lượng chưa biến hóa đến điểm nút đã thực thi bước nhảy. Học sinh khi học đủ những kỹ năng và kiến thức cơ bản có sự biến hóa về chất mới hoàn toàn có thể học tiếp những kỹ năng và kiến thức sâu hơn, khó hơn. Học tập điều tra và nghiên cứu từ dễ đến khó là phương pháp học tập mang tính khoa học mà tất cả chúng ta đều biết nhưng trong trong thực tiễn, không phải ai cũng hoàn toàn có thể triển khai được. Nhiều học viên trong quy trình đi học tập do không tập trung chuyên sâu, còn mải mê đi dạo, dẫn đến sự chậm chễ trong học tập, rồi “ nước tới chân mới nhảy ” khi sắp thi họ mới tập trung chuyên sâu cao độ vào việc học. Giai đoạn ôn thi là lúc ta củng cố lại kiến thức và kỹ năng chứ không phải học mới, do đó học tập siêng năng trong thời hạn này không hề bảo vệ lượng kỹ năng và kiến thức qua được kỳ thi. Ngược lại có nhiều bạn có ý thức học ngay từ đầu, nhưng họ lại nóng vội, muốn học nhanh, nhiều để hơn người khác, chưa học cơ bản đã đến nâng cao, “ chưa học bò đã lo học chạy ”. Như vậy, muốn tiếp thu được tri thức ngày càng nhiều và đạt được hiệu quả cao, thì mỗi bạn cần phải hàng ngày học tập, học từ thấp đến cao, từ dễ đến khó để có sự biến hóa về chất .

*Liên tục phấn đấu học tập và rèn luyện, tránh tư tưởng chủ quan

Khi bước chân vào cấp 3, có một bộ phận không nhỏ trong học viên tự mãn với những gì đã đạt được, không liên tục nỗ lực và phấn đấu vươn lên, sống không có lý tưởng, tham vọng. Nhưng bên canh đó 1 số ít học viên có ý thức rèn luyện và phấn đấu học tập để có trình độ tri thức cao nhất .

Trong quá trình học tập, học sinh phải trải qua rất nhiều kỳ thi. Kết quả tốt của các kỳ thi đánh dấu ta kết thúc một giai đoạn và là bước khởi đầu cho ta sang một giai đoạn mới đòi hỏi chúng ta có một trình độ cao hơn, lượng kiến thức nhiều hơn, chính vì vậy, mỗi học sinh cần phải không ngừng học tập phấn đấu để tiếp cận những tri thức mới ở trình độ cao hơn. Nó giúp chúng ta tránh được tư tưởng bảo thủ, trì trệ trong học tập rèn luyện.

* Sự phát triển bền vững của tập thể phụ thuộc vào bản thân mỗi học sinh

Một tập thể gồm có nhiều cá thể. Mỗi cá thể có phẩm chất tốt ( lượng ) sẽ góp thêm phần tạo nên “ chất ” tốt cho tập thể đó. Một lớp học tập tốt, nếu trong lớp có nhiều cá thể có ý thức học tập tốt, luôn nỗ lực để phấn đấu đạt được thành tích cao. Một lớp đoàn kết nếu những cá thể luôn chuẩn bị sẵn sàng trợ giúp mọi người. Có thể nói uy tín, thành tích của một lớp phụ thuộc vào vào sự phấn đấu nỗ lực của mỗi học viên .

Tóm lại, việc vận dụng nội dung quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa lượng và chất cũng như ý nghĩa phương pháp luận của nó có vai trò to lớn trong việc học tập và rèn luyện của học sinh. Lượng và chất là hai mặt thống nhất biện chứng của sự vật, chỉ khi nào lượng được tích lũy tới một độ nhất đinh mới làm thay đổi về chất, do đó trong hoạt động nhận thức, hoạt động học tập của học sinh phải tích lũy dần về lượng và đồng thời phải biết thực hiện và thực hiện kịp thời những bước nhảy khi có điều kiện chín muồi để biến đổi về chất. Những việc làm vĩ đại của con, bao giờ cũng tổng hợp những việc làm bình thường, vì vậy mỗi học sinh phải luôn tích cực học tập, chủ động trong công việc học tập và rèn luyện của mình cả đức và tài, để trở thành một con người phát triển toàn diện, tránh tư tưởng chủ quan, nóng vội mà không chịu tích lũy về kiến thức (lượng).

Source: https://mix166.vn
Category: Giáo Dục