Các phương pháp đánh giá giá trị tài nguyên môi trường: Giá trị sử dụng, giá trị không sử dụng và tổng giá trị kinh tế TEV

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (273.56 KB, 68 trang )

Chương 3
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ
GIÁ TRỊ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

GV: ThS. Văn Hữu Tập
1

• Mơi trường có ba chức năng cơ bản là cung cấp
tài nguyên, hấp thụ chất thải, là không gian
sống và tạo cảnh quan. Chức năng nào cũng có
giá trị.
• Tuy nhiên, chức năng kinh tế như cung cấp tài
nguyên có giá trên thị trường trong khi các chức
năng hấp thụ chất thải, là không gian sống và
tạo cảnh quan tuy có giá trị nhưng lại khơng có
giá trên thị trường.

2

Mục tiêu
+ Lượng giá các yếu tố tài nguyên thiên nhiên.
+ Đưa các giá trị tài nguyên và yếu tố mơi
trường vào trong phân tích kinh tế.

3

Phần I
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ

GIÁ TRỊ CỦA NHỮNG TÀI NGUN VÀ
DỊCH VỤ MƠI TRƯỜNG KHƠNG CĨ GIÁ
THỊ TRƯỜNG

4

MỤC TIÊU
Phần này cung cấp cho các bạn một số
phương pháp đánh giá giá trị của những
tài nguyên và dịch vụ mơi trường khơng
có giá thị trường, từ đó đánh giá chính xác
hơn lợi ích xã hội rịng và có cách khai
thác sử dụng hiệu quả hơn tài nguyên và
các dịch vụ môi trường.
5

1.1. Tổng giá trị kinh tế
• hàng hóa và các dịch vụ mơi trường thường
khơng có giá thị trường và do đó khó xác định
được giá trị đích thực và tầm quan trọng của
chúng.
Ví dụ 1: Một hồ nước cơng cộng
Ví dụ 2: Một cơng viên quốc gia được xây dựng để
bảo tồn mơi trường thiên nhiên
Ví dụ 3: Tiếng ồn, ơ nhiễm khơng khí và tắc nghẽn
giao thơng
(khơng có giá thị trường)
6

• Khái niệm tổng giá trị kinh tế (TEV: total
economic value) của các tài sản môi
trường giúp xác định giá trị kinh tế của các
tài sản môi trường phi thị trường.
• Tổng giá trị kinh tế bao gồm giá trị sử
dụng và giá trị không sử dụng.

7

• Giá trị sử dụng được hình thành từ sự thực sự
sử dụng mơi trường.
• gồm giá trị sử dụng trực tiếp, giá trị sử dụng gián
tiếp và giá trị nhiệm ý.
• Giá trị nhiệm ý thể hiện bằng việc chọn lựa các
cách sử dụng mơi trường trong tương lai
• Ví dụ: một người sẵn sàng đóng góp vào việc
duy trì cơng viên của địa phương dù rằng hiện
nay họ ít lui tới, nhưng họ nghĩ trong tương lai
khi họ về hưu họ sẽ nghỉ ngơi, đi dạo trong công
viên này.
8

• Giá trị không sử dụng thể hiện các giá trị phi
phương tiện nằm trong bản chất của sự vật,
nhưng nó khơng liên quan đến việc sử dụng thực
tế, gồm:

• – Giá trị tồn tại là giá trị mà một cá nhân đánh giá
việc giữ gìn một tài sản mà người đó hay các thế
hệ tương lai khơng trực tiếp sử dụng.
• Vi dụ: có người trả tiền cho bảo tồn động vật
hoang dã mặc dù họ không sử dụng chúng.
9

– Giá trị kế thừa là giá sẵn lòng trả để bảo
tồn mơi trường vì lợi ích của các thế hệ
sau.

10

• Ví dụ:
TEV của một khu rừng = giá trị sử dụng + giá trị
khơng sử dụng
• Giá trị sử dụng
 giá trị sử dụng trực tiếp (lợi tức từ gỗ)
 giá trị sử dụng gián tiếp (khu thắng cảnh)
 giá trị nhiệm ý (thắng cảnh thuộc cá nhân trong tương
lai).
• Giá trị khơng sử dụng
 giá trị kế thừa (thắng cảnh cho các thế hệ tương lai
hoặc ý muốn bảo tồn thiên nhiên)
 giá trị tồn tại (bảo tồn tính đa dạng sinh học).
11

1.2. Phương pháp đánh giá ngẫu nhiên
(CVM: contingent valuation method)

sử dụng các cuộc điều tra để tìm kiếm thơng tin
• Bước 1: Chọn ngẫu nhiên một số người để hỏi
về đánh giá của họ đối với một hàng hóa hay
một dịch vụ mơi trường nào đó.
• Bước 2: các nhà phân tích ước lượng WTP của
những người được hỏi thơng qua các câu trả lời
• Bước 3: Ngoại suy số lượng WTP đối với toàn
bộ dân cư.
12

Một số
số cách
cách đặ
đặt câu hỏ
hỏii
• Phương pháp đặt các câu hỏi mở
• Phương pháp đặt các câu hỏi đóng
• Phương pháp xếp loại ngẫu nhiên
Những người được hỏi được yêu cầu xếp thứ tự các cặp kết hợp
hàng hóa và tiền phải trả

Ví dụ: Những người được phỏng vấn được yêu cầu chọn
trên một chuỗi liên tục giữa mức thấp của chất lượng
nước tương ứng với mức thuế thấp cho đến mức chất
lượng nước cao tương ứng với mức thuế cao. Các sự kết
hợp được xếp thứ tự từ ưa thích nhất đến ghét nhất. Các

xếp loại sau đó được tổng hợp thống kê và sử dụng để
ước lượng WTP.
13

1.3. Phương pháp chi phí du hành
(TCM: travel cost method)
Dùng để ước lượng nhu cầu đối với các cảnh quan, nơi vui
chơi giải trí, từ đó xác định giá trị cho những cảnh quan này.

Nhu cầu (Q) của một người đối với hàng hóa phụ thuộc:
• giá của hàng hóa đó (P),
• giá của hàng hóa thay thế (PY),
• thu nhập của người đó (I),
• biến số giải thích thị hiếu Z.

Q = f(P, PY, I, Z)

14

ABC

ABC

• Chi phí du hành gồm:
 giá vé vào thăm quan,
 chi phí đi và về,

 chi phí cơ hội của thời gian đi,
 chi phí cơ hội của thời gian lưu lại điểm tham
quan…
Giá trị nào cố định? Giá trị nào thay đổi với từng
người?
15

• Số lần tham quan:
Q = f(P)
Q: số lần tham quan
P: giá vé

• Tổng chi phí tham quan là hàm số của số lần
tham quan
TC = f(Q)
Đường cầu này cho thấy người ta sẵn sàng trả
bao nhiêu cho một chuyến tham quan.
16

• Các bước tiến hành như sau:
• (1) Chọn ngẫu nhiên một số người tại điểm tham
quan.
• (2) hỏi:
☻ số lần tham quan trung bình trong một năm,
☻thời gian đi lại,
☻chi phí cơ hội của thời gian,
☻chi phí của điểm tham quan thay thế,

☻thu nhập của họ… ảnh hưởng đến nhu cầu.
17

• Giả định các yếu tố như thu nhập, thị hiếu… gọi
chung là các yếu tố phi giá được giữ ngun.
• Xác định mối tương quan giữa chi phí tham quan
và số lần tham quan.
• Từ đó thiết lập đường cầu bằng cách thay đổi giá
cả cho một cuộc tham quan và xem trung bình một
du khách có bao nhiêu cuộc tham quan.
• Nhân nó với số lượng du khách hàng năm cho
phép chúng ta ước lượng được tổng giá trị giải trí
hàng năm của cảnh quan.
18

Số lần tham
quan (1)

WTP
(2)

Giá phải trả
(ngàn đồng) (3)

Giá trị thặng dư tiêu
dùng (ngàn đồng) (4)

1

15

0

15

2

8,5

0

8,5

3

4

0

4

4

2

0

2

5

0,5

0

0,5

6

0

0

0

Tổng cộng

30

0

30

•Tổng giá trị = tổng giá phải trả + tổng giá trị thặng dư tiêu dùng

19

• Tổng giá trị:
15 + 8,5 + 4 + 2 + 0,5 + 0 = 30 ngàn đồng.
• Trên thực tế, mọi người được tự do vào tham quan
không tốn tiền
• Tổng giá trị thặng dư tiêu dùng :
30 – 0 = 30 ngàn đồng.
Như vậy, đối với các hàng hóa khơng có giá, tổng giá
trị thặng dư bằng với tổng giá trị của hàng hóa đó.
20

Tổng giá trị ln ln được biểu thị bằng diện
tích nằm dưới đường cầu AB, khi đó, chỉ đối với
các hàng hóa khơng có giá, tổng giá trị này cũng
bằng với tổng giá trị thặng dư tiêu dùng.
21

•Các hạn chế của
phương pháp chi phí du hành:
1. Đối với những người thích đi du lịch thì thời gian đi
khơng phải là chi phí mà là lợi ích. Khi đó phải trừ chi phí
thời gian ra khỏi TC, như thế giá trị khu giải trí sẽ được
đánh giá cao lên.
2. Một hành trình cho nhiều nơi tham quan: nếu một cá
nhân tham quan một vài điểm trong cùng một ngày
nhưng chỉ được phỏng vấn theo phương pháp TCM tại 1
điểm thì các nhà phân tích sẽ phân bổ chi phí du hành
của cá nhân này nhưng khơng chính xác
3. Các du khách khơng tốn chi phí: phương pháp TCM bỏ

qua những khách tham quan ở rất gần khu giải trí, họ có
thể đi bộ đến đó nhưng họ có thể đánh giá cao về khu
giải trí.
22

GIÁ TRỊ CỦA NHỮNG TÀI NGUN VÀDỊCH VỤ MƠI TRƯỜNG KHƠNG CĨ GIÁTHỊ TRƯỜNGMỤC TIÊUPhần này cung ứng cho các bạn một sốphương pháp đánh giá giá trị của nhữngtài nguyên và dịch vụ mơi trường khơngcó giá thị trường, từ đó đánh giá chính xáchơn quyền lợi xã hội rịng và có cách khaithác sử dụng hiệu suất cao hơn tài nguyên vàcác dịch vụ môi trường. 1.1. Tổng giá trị kinh tế tài chính • sản phẩm & hàng hóa và các dịch vụ mơi trường thườngkhơng có giá thị trường và do đó khó xác địnhđược giá trị đích thực và tầm quan trọng củachúng. Ví dụ 1 : Một hồ nước cơng cộngVí dụ 2 : Một cơng viên vương quốc được kiến thiết xây dựng đểbảo tồn mơi trường thiên nhiênVí dụ 3 : Tiếng ồn, ơ nhiễm khơng khí và tắc nghẽngiao thơng ( khơng có giá thị trường ) • Khái niệm tổng giá trị kinh tế tài chính ( TEV : totaleconomic value ) của các gia tài môitrường giúp xác lập giá trị kinh tế tài chính của cáctài sản môi trường phi thị trường. • Tổng giá trị kinh tế tài chính gồm có giá trị sửdụng và giá trị không sử dụng. • Giá trị sử dụng được hình thành từ sự thực sựsử dụng mơi trường. • gồm giá trị sử dụng trực tiếp, giá trị sử dụng giántiếp và giá trị nhiệm ý. • Giá trị nhiệm ý biểu lộ bằng việc lựa chọn cáccách sử dụng mơi trường trong tương lai • Ví dụ : một người sẵn sàng chuẩn bị góp phần vào việcduy trì cơng viên của địa phương mặc dầu hiệnnay họ ít lui tới, nhưng họ nghĩ trong tương laikhi họ về hưu họ sẽ nghỉ ngơi, đi dạo trong côngviên này. • Giá trị không sử dụng bộc lộ các giá trị phiphương tiện nằm trong thực chất của sự vật, nhưng nó khơng tương quan đến việc sử dụng thựctế, gồm : • – Giá trị sống sót là giá trị mà một cá thể đánh giáviệc giữ gìn một gia tài mà người đó hay các thếhệ tương lai khơng trực tiếp sử dụng. • Vi dụ : có người trả tiền cho bảo tồn động vậthoang dã mặc dầu họ không sử dụng chúng. – Giá trị thừa kế là giá sẵn lòng trả để bảotồn mơi trường vì quyền lợi của các thế hệsau. 10 • Ví dụ : TEV của một khu rừng = giá trị sử dụng + giá trịkhơng sử dụng • Giá trị sử dụng  giá trị sử dụng trực tiếp ( cống phẩm từ gỗ )  giá trị sử dụng gián tiếp ( khu thắng cảnh )  giá trị nhiệm ý ( thắng cảnh thuộc cá thể trong tươnglai ). • Giá trị khơng sử dụng  giá trị thừa kế ( thắng cảnh cho các thế hệ tương laihoặc ý muốn bảo tồn vạn vật thiên nhiên )  giá trị sống sót ( bảo tồn tính đa dạng sinh học ). 111.2. Phương pháp đánh giá ngẫu nhiên ( CVM : contingent valuation method ) sử dụng các cuộc tìm hiểu để tìm kiếm thơng tin • Bước 1 : Chọn ngẫu nhiên 1 số ít người để hỏivề đánh giá của họ so với một sản phẩm & hàng hóa haymột dịch vụ mơi trường nào đó. • Bước 2 : các nhà nghiên cứu và phân tích ước đạt WTP củanhững người được hỏi thơng qua các câu vấn đáp • Bước 3 : Ngoại suy số lượng WTP so với toànbộ dân cư. 12M ột sốsố cáchcách đặđặt câu hỏhỏii • Phương pháp đặt các câu hỏi mở • Phương pháp đặt các câu hỏi đóng • Phương pháp xếp loại ngẫu nhiênNhững người được hỏi được nhu yếu xếp thứ tự các cặp kết hợphàng hóa và tiền phải trảVí dụ : Những người được phỏng vấn được nhu yếu chọntrên một chuỗi liên tục giữa mức thấp của chất lượngnước tương ứng với mức thuế thấp cho đến mức chấtlượng nước cao tương ứng với mức thuế cao. Các sự kếthợp được xếp thứ tự từ ưa thích nhất đến ghét nhất. Cácxếp loại sau đó được tổng hợp thống kê và sử dụng đểước lượng WTP. 131.3. Phương pháp ngân sách du hành ( TCM : travel cost method ) Dùng để ước đạt nhu yếu so với các cảnh sắc, nơi vuichơi vui chơi, từ đó xác lập giá trị cho những cảnh sắc này. Nhu cầu ( Q. ) của một người so với sản phẩm & hàng hóa nhờ vào : • giá của sản phẩm & hàng hóa đó ( P ), • giá của sản phẩm & hàng hóa thay thế sửa chữa ( PY ), • thu nhập của người đó ( I ), • biến số lý giải thị hiếu Z.Q = f ( P, PY, I, Z ) 14ABCABC • giá thành du hành gồm :  giá vé vào thăm quan,  ngân sách đi và về,  ngân sách thời cơ của thời hạn đi,  ngân sách thời cơ của thời hạn lưu lại điểm thamquan … Giá trị nào cố định và thắt chặt ? Giá trị nào biến hóa với từngngười ? 15 • Số lần du lịch thăm quan : Q = f ( P ) Q. : số lần tham quanP : giá vé • Tổng chi phí thăm quan là hàm số của số lầntham quanTC = f ( Q. ) Đường cầu này cho thấy người ta sẵn sàng chuẩn bị trảbao nhiêu cho một chuyến thăm quan. 16 • Các bước thực thi như sau : • ( 1 ) Chọn ngẫu nhiên một số ít người tại điểm thamquan. • ( 2 ) hỏi : ☻ số lần thăm quan trung bình trong một năm, ☻ thời hạn đi lại, ☻ ngân sách thời cơ của thời hạn, ☻ ngân sách của điểm du lịch thăm quan sửa chữa thay thế, ☻ thu nhập của họ … ảnh hưởng tác động đến nhu yếu. 17 • Giả định các yếu tố như thu nhập, thị hiếu … gọichung là các yếu tố phi giá được giữ ngun. • Xác định mối đối sánh tương quan giữa ngân sách tham quanvà số lần thăm quan. • Từ đó thiết lập đường cầu bằng cách biến hóa giácả cho một cuộc thăm quan và xem trung bình mộtdu khách có bao nhiêu cuộc thăm quan. • Nhân nó với số lượng hành khách hàng năm chophép tất cả chúng ta ước đạt được tổng giá trị giải tríhàng năm của cảnh sắc. 18S ố lần thamquan ( 1 ) WTP ( 2 ) Giá phải trả ( ngàn đồng ) ( 3 ) Giá trị thặng dư tiêudùng ( ngàn đồng ) ( 4 ) 15158,58,50,50,5 Tổng cộng3030 • Tổng giá trị = tổng giá phải trả + tổng giá trị thặng dư tiêu dùng19 • Tổng giá trị : 15 + 8,5 + 4 + 2 + 0,5 + 0 = 30 ngàn đồng. • Trên thực tiễn, mọi người được tự do vào tham quankhông tốn tiền • Tổng giá trị thặng dư tiêu dùng : 30 – 0 = 30 ngàn đồng. Như vậy, so với các hàng hóa khơng có giá, tổng giátrị thặng dư bằng với tổng giá trị của sản phẩm & hàng hóa đó. 20T ổng giá trị ln ln được biểu lộ bằng diệntích nằm dưới đường cầu AB, khi đó, chỉ đối vớicác hàng hóa khơng có giá, tổng giá trị này cũngbằng với tổng giá trị thặng dư tiêu dùng. 21 • Các hạn chế củaphương pháp ngân sách du hành : 1. Đối với những người thích đi du lịch thì thời hạn đikhơng phải là ngân sách mà là quyền lợi. Khi đó phải trừ chi phíthời gian ra khỏi TC, như vậy giá trị khu vui chơi sẽ đượcđánh giá cao lên. 2. Một hành trình dài cho nhiều nơi du lịch thăm quan : nếu một cánhân thăm quan một vài điểm trong cùng một ngàynhưng chỉ được phỏng vấn theo phương pháp TCM tại 1 điểm thì các nhà nghiên cứu và phân tích sẽ phân chia ngân sách du hànhcủa cá thể này nhưng khơng chính xác3. Các hành khách khơng tốn ngân sách : phương pháp TCM bỏqua những khách thăm quan ở rất gần khu vui chơi, họ cóthể đi bộ đến đó nhưng họ hoàn toàn có thể đánh giá cao về khugiải trí. 22

Source: https://mix166.vn
Category: Đánh Giá Mix166