Tổng quan xu hướng thị trường thương mại điện tử Việt Nam

Thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam nói riêng, thế giới nói chung đang ngày càng phát triển. Nhiều doanh nghiệp đã dần chuyển hướng từ kinh doanh truyền thống sang kinh doanh thương mại điện tử, hoặc kết hợp cả hai hình thức thành kinh doanh đa kênh. Theo như báo cáo của Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam, doanh thu kinh doanh trực tuyến dự báo sẽ tăng trung bình 29% trong giai đoạn 2021-2025. 

Vậy thực trạng cụ thể của thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam hiện nay diễn ra như thế nào? Đâu là các xu hướng nổi bật của thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam? 

Tổng quan thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam

Mức độ phát triển của thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam

Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company vào, năm 2022, người tiêu dùng mua hàng trực tuyến ở Việt Nam chiếm tỷ lệ 49%, chỉ đứng sau Singapore (53%), cao hơn Malaysia và Indonesia.

Theo báo cáo của “Digital 2022 Global Overview Report” của We are social, Hootsuite thì tỷ lệ người sử dụng Internet để mua sắm mỗi tuần ở Việt Nam đứng thứ 11 trong số những quốc gia với 58,2% và ngang bằng với mức trung bình của toàn cầu, cao hơn các nước Mỹ, Pháp, Đức, Nhật Bản, Úc nhưng thấp hơn Trung Quốc, Hàn Quốc, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Singapore, Philippines, Ấn Độ và Anh.

Quy mô của thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam vào năm 2015 chỉ ở khoảng 4 tỷ USD nhưng đến năm 2025, con số này được dự báo lên đến 49 tỷ USD và thậm chí, Google còn dự báo rằng, quy mô của thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam trong năm 2025 sẽ lên đến 57 tỷ USD.

Thị phần thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam

Dữ liệu của Metric.vn cho thấy Shopee, Lazada, Tiki và Sendo là 4 sàn thương mại điện tử có thị phần lớn nhất tại Việt Nam. Cụ thể:

• Shopee đang là sàn TMĐT chiếm thị phần lớn nhất thị trường, với doanh số lên tới 43,12 tỷ đồng, chiếm 72% thị phần trong 6 tháng, từ tháng 11/2021. 
• Đứng thứ 2 là Lazada với thị phần 20,9%, tương đương lượng doanh số lên đến 12,54 tỷ đồng. 
• Còn Tiki và Sendo bị bỏ xa so với hai đối thủ phía trên. 

Chi tiêu thương mại điện tử theo ngành

Theo báo cáo “Digital in Vietnam 2022” của We are social, Hootsuite, số lượng chi tiêu cho ngành hàng bách hóa trên thương mại điện tử của khách hàng còn tăng nhanh hơn cả số lượng người dùng. Có thể nói, sự phát triển của thương mại điện tử đã kéo theo sự tăng trưởng của ngành hàng bách hóa. Đặc biệt, trong thời kỳ đại dịch Covid-19, nhất là 3 tháng đầu năm 2021, bách hóa trực tuyến chính là ngành hàng duy nhất đạt được mức tăng trưởng dương 13%. 

Số liệu từ báo cáo “Triển vọng thị trường Digital” của Statista cho thấy rằng, chi tiêu mua sắm trực tuyến của khách hàng trong ngành hàng thực phẩm và đồ uống đã tăng hơn 35% trong suốt năm 2021, với tổng doanh thu năm đạt đến 588 tỷ USD.

Nhìn chung, doanh thu toàn cầu của ngành hàng tiêu dùng trực tuyến – bao gồm tạp hóa, thời trang, đồ điện tử cùng các mặt hàng gia dụng khác – đều tăng trưởng hơn nửa nghìn tỷ USD trong năm 2021 (tức tăng đến 18%), đạt tổng cộng 3,85 nghìn tỷ USD cho toàn năm.

Dự báo tương lai thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam

Năm 2023 được dự đoán là một năm lạc quan và sẽ có nhiều biến động mới mẻ, thú vị dành cho thị trường thương mại điện tử toàn cầu nói chung và thị trường thương mại điện ở Việt Nam nói riêng. Sau 2 năm phụ thuộc quá nhiều vào mua sắm trực tuyến do đại dịch Covid-19, đến năm 2023, người tiêu dùng đã sẵn sàng và bắt đầu trở lại với hình thức mua sắm truyền thống. Chính vì vậy, doanh thu của ngành bán lẻ trực tuyến chắc chắn sẽ có sự giảm sút, tuy nhiên, vẫn sẽ cao hơn nhiều so với trước khi đại dịch xảy ra và vẫn sẽ có nhiều cơ hội để tiếp tục phát triển.

Một vài xu hướng thương mại điện tử trong tương lai nổi bật:

• Bán hàng đa kênh – OmniChannel
• Ứng dụng mạnh mẽ của những thiết bị di động
• Thương mại trên các cộng đồng – Social Commerce
• Tận tâm chăm sóc, hỗ trợ khách hàng
• Tình trạng lạm phát và thắt chặt chi tiêu

Các yếu tố ảnh hưởng đến thị trường thương mại điện tử Việt Nam

Dịch bệnh

Tác động của dịch bệnh Covid-19 đối với ngành thương mại điện tử là vô cùng lớn. Lần đầu tiên hàng chục ngàn doanh nghiệp chuyển sang hình thức bán hàng trực tuyến. Hàng triệu giao dịch thường diễn ra tại các cửa hàng nay đã chuyển sang hình thức giao dịch trực tuyến. Ngành thương mại điện tử đã đi từ vị trí “được quan tâm” tới vị trí “ưu tiên hàng đầu” đối với hầu hết các doanh nghiệp bán lẻ.

• Một vài danh mục bán lẻ đã chuyển từ hình thức bán hàng trực tuyến từ 10-20% sang 100% bán trực tuyến.
• Tất cả các ngành hàng bán lẻ của các quốc gia vẫn được vận hành hiệu quả nhờ vào “sức” mua hàng trực tuyến của khách hàng.
• Một vài lĩnh vực thương mại điện tử đã gặp nhiều khó khăn – đặc biệt là trong các lĩnh vực như thời trang, du lịch hay tổ chức sự kiện.
• Đối với nhiều nhà bán lẻ, các kênh thương mại điện tử đã giúp họ phát triển nhanh chóng hơn. Từ những cửa hàng thủ công, hay các hộ kinh doanh cho tới cả những ông trùm như Tesco – công ty đã đạt mức tăng hơn 90% doanh thu thương mại điện tử vào tháng 5/2020 so với cùng kỳ năm trước.

>> Xem thêm: Covid-19 và Cơ hội dành cho Thương mại điện tử

Dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI)

Đây không phải nhân tố mới đối với ngành công nghệ nói chung và ngành thương mại điện tử nói riêng. Tuy nhiên, trong thời kì hiện tại, các công nghệ này sẽ phải có sự thay đổi để có thể ứng dụng hiệu quả vào thương mại điện tử.

Càng nắm nhiều dữ liệu thì cơ hội bán được hàng càng cao

Dữ liệu lại ngày càng trở nên quan trọng để thích ứng với các thay đổi về:

• Hành vi của khách hàng.
• Các nhà cung cấp cũng.
• Đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp.

Ví dụ, bạn có thể đã dự trù một khoản ngân sách cho dịch vụ quảng cáo pay per click cụ thể vào đầu năm, và đã ước lượng số lượng khách hàng mới cũng như doanh thu dự kiến mỗi tháng dựa trên số liệu của doanh thu năm ngoái.

Nhưng sau con sốt mua hàng tích trữ, các cửa hàng bán lẻ trực tiếp lần lượt đóng cửa hàng tháng trời, sức mua giảm do các yếu tố kinh tế. Các đối thủ cạnh tranh hoặc là tìm cách tận dụng nhu cầu tăng cao hoặc tìm cách thúc đẩy hiệu suất công việc dù thiếu nguồn cung. Trong tình huống đó, rất có thể quảng cáo PPC (pay per click) của bạn sẽ có thay đổi lớn. Điều này sẽ tương tự áp dụng cho tất cả các kênh marketing.

Ngày càng có nhiều khách hàng trực tuyến hơn bao giờ hết. Nếu đối thủ của bạn đang sử dụng dữ liệu để phân tích hành vi khách hàng trong khi bạn không có hành động gì, có lẽ bạn đang mất đi nhiều khách hàng mới vào tay đối thủ.

Amazon, cùng JD.com, Alibaba và các doanh nghiệp khác đều được xây dựng trên nguyên tắc tập trung gợi ý sản phẩm, kết nối khách hàng với sản phẩm họ có khả năng mua nhất dựa trên dữ liệu. Nếu bạn có thể tận dụng dữ liệu một cách hiệu quả hơn trong khoảng thời gian ngắn theo cách tương tự, điều này sẽ giúp bạn giữ chân các khách hàng của mình và thúc đẩy thành công của doanh nghiệp.

Kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo đang tới

Trí tuệ nhân tạo là một trong những thuật ngữ đã được nhắc tới nhiều năm qua và xuất hiện mọi nơi xung quanh chúng ta trong khi ta không hề hay biết:

• Hầu hết các quảng cáo xuất hiện trên các trang web đều được đăng lên một phần nhờ vào các thuật toán máy tính.
• Công cụ quảng cáo Google – “nhiên liệu” đẩy mạnh doanh thu của các công ty – đang dần hướng tới việc sử dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo.
• Twitter, Facebook, và tất cả những mạng xã hội phổ biến khác đều sử dụng hệ thống máy học để quyết định rằng bạn – với tư cách là người dùng – sẽ thấy và không thấy những gì.

Trong hầu hết các trường hợp, máy học chỉ được sử dụng cho những nhiệm vụ đơn giản như:

• Cho khách hàng xem sản phẩm mà họ có khả năng sẽ mua nhất, thay vì những sản phẩm ngẫu nhiên từ kho hàng hơn 10000 sản phẩm của bạn.
• Xếp hạng các trang danh mục của bạn để tối đa hóa lợi nhuận gộp mà doanh nghiệp có thể nhận được.
• Dự đoán xu hướng mua cho các chiến dịch quản lý quan hệ khách hàng của bạn.

Cá nhân hóa nội dung và nền tảng thương mại điện tử

Đối với một vài doanh nghiệp, cá nhân hóa không thực sự quan trọng, ví dụ như nếu bạn chỉ sở hữu vài kho hàng nhỏ và việc cá nhân hóa không đem lại tác động gì lớn, hoặc nếu như bạn đang bán hàng rộng rãi trên các kênh như Amazon, hay sử dụng quảng cáo mua sắm của Google thì bạn cũng không hề phải lo ngại về vấn đề cá nhân hóa vì các thuật toán sẽ giúp bạn làm điều này.

Nhưng, nếu như bạn sở hữu hàng trăm sản phẩm hoặc hơn thế, thì việc kết nối khách hàng với sản phẩm có khả năng mua cao nhất sẽ là phương pháp đơn giản nhằm tăng cơ hội mua sản phẩm của bạn khi truy cập trang web của bạn.

Nếu một trang bán 100.000 sản phẩm, và đặt 10 sản phẩm ngẫu nhiên trước khách hàng thì rất có khả năng bạn đang cho họ thấy những sản phẩm mà họ không thực sự hứng thú. Việc giới hạn xuống 10 sản phẩm có khả năng họ sẽ mua dựa trên lịch sử mua hàng sẽ giúp giảm thiểu khả năng bạn cho khách xem những sản phẩm “sai”, để tránh làm khách hàng thấy phiền đồng thời tăng cơ hội mua hàng.

Sự thay đổi hành vi khách hàng

Như đã được nhắc đến phía trên, một trong những thay đổi lớn nhất ở hiện tại là hành vi khách hàng. Điều này thể hiện ở nhiều khía cạnh, có thể được phản ánh qua các thay đổi ngắn hạn và dài hạn như:

Các thay đổi về danh mục hàng hóa

Có những sự thay đổi nhất định trong danh sách các loại hàng hóa thường được mua vào thời điểm này. Từ các dụng cụ tập thể thao tại nhà, khẩu trang vải, đồ bảo hộ y tế, thực phẩm thiết yếu… Và trên hết, khả năng dự đoán xu hướng cho tương lai có thể đem lại những kết quả tích cực.

Sự cởi mở đối với các thương hiệu mới

Khi các khách hàng đang dần mua những sản phẩm họ không hay mua hàng ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng và một vài trong số đó đang đổi sang phương thức mua hàng trực tuyến, có khả năng họ sẽ tìm đến thương hiệu của bạn. Từ đó, bạn sẽ tiếp cần và có được một tập khách hàng tiềm năng mới, có thể gắn bó với bạn nếu sản phẩm và dịch vụ của bạn có chất lượng tốt.

Sự nhạy cảm đối với chính sách trả hàng

Nhiều khách hàng không muốn xếp hàng tại các bưu điện. Đối với nhiều mặt hàng cồng kềnh, việc trả hàng là không thể (một số đơn vị vận chuyển không chấp nhận điều này). Do đó, hiện rất nhiều khách hàng vô cùng nhạy cảm đối với chính sách và dịch vụ đổi trả hàng.

Trên đây là những sự thay đổi ngắn hạn. Về lâu dài, sẽ có những thay đổi lớn sau đây:

Sự nhạy cảm về giá cả

Với bối cảnh nền kinh tế nhiều biến động như hiện nay, nhiều thương hiệu đang dư thừa quá nhiều hàng hóa (đặc biệt đối với ngành hàng thời trang) và các nhà cung cấp thậm chí còn dự trữ nhiều hàng hóa hơn thế. Về mặt lý thuyết, điều này sẽ tạo điều kiện thích hợp cho “cơn bão giảm giá”. Ví dụ như: Boohoo đang giảm giá 70% với khuyến mãi giảm sâu thêm 20%; John Lewis đang khuyến mãi xả hàng tới 70%.

Điều này khá dễ hiểu bởi với việc dịch chuyển sang thương mại điện tử, doanh nghiệp có thể tiết kiệm chi phí mặt bằng và vận hàng cửa hàng – một khoảng chi phí rất lớn. Nhờ đó họ có thể tạo các chương trình giảm giá như một cách thu hút thêm khách hàng và nâng cao lợi nhuận.

Ưu tiên lựa chọn thương mại điện tử

Khi đã hình thành thói quen mua sắm thương mại điện tử, một người sẽ chẳng đi những 20km chỉ để mua hàng mà thay vào đó, trong tương lai nhiều người sẽ lựa chọn truy cập các nền tảng thương mại điện tử. Hiện nay, các nền tảng thương mại điện tử không chỉ cung cấp hàng hóa đa dạng, rõ ràng mà còn có nhiều chính sách giảm giá, miễn phí vận chuyển hấp dẫn khiến người mua ngày càng ưu tiên lựa chọn kênh mua hàng này.

>> Xem thêm: 6 Tips tăng trải nghiệm khách hàng giúp Cải Thiện Doanh Số

Xu hướng thị trường thương mại điện tử trong tương lai ở Việt Nam

Bán hàng đa kênh – OmniChannel

Như đã đề cập ở phần trên, sau hơn 2 năm phải phụ thuộc quá nhiều vào mua hàng trực tuyến do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, hiện nay, người tiêu dùng đã sẵn sàng và thể hiện mong muốn, nhu cầu được mua hàng theo cách truyền thống. Người tiêu dùng vẫn mang một tâm lý mua hàng cơ bản là mong muốn được tự tay trực tiếp lựa chọn những sản phẩm mình sẽ mua hơn là chỉ nhìn thông qua những tấm hình, đoạn Video quảng cáo của cửa hàng hay doanh nghiệp. Chính vì lẽ đó, doanh thu của hoạt động bán lẻ trực tuyến trong năm 2023 sắp tới chắc chắn sẽ có chiều hướng giảm xuống, tuy nhiên, vẫn sẽ giữ mức cao hơn trước khi đại dịch diễn ra. Điều này sẽ khiến thương mại điện tử ở Việt Nam hiện nay có thêm nhiều thách thức nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội phát triển mới.

Dù rằng tương lai của thương mại điện tử đã có sự giảm nhiệt so với trước kia, nhưng những kỳ vọng của người tiêu dùng về mua sắm trực tuyến vẫn rất cao. Một nghiên cứu thị trường thương mại điện tử cho thấy, khoảng 75% người mua sử dụng đa dạng kênh như Facebook, Website, cửa hàng,… trước khi họ mua hàng. Khoảng 73% người dùng thương mại điện tử đã tiếp cận đa kênh trong toàn bộ hành trình trải nghiệm của họ, ví dụ: người tiêu dùng mua hàng ở Showroom, sau đó tiếp tục theo dõi thông tin, sản phẩm trên Facebook, Website của thương hiệu,…

Do đó, doanh nghiệp không được xem nhẹ trải nghiệm trực tuyến của khách hàng và song song đó, chúng ta cần xây dựng, thiết kế nên hệ thống bán hàng đa kênh. Người mua sẽ có nhiều nhu cầu khác nhau khi mua sản phẩm ngay tại cửa hàng và mua trực tuyến. Sự kết hợp giữa kênh Offline và kênh Online của doanh nghiệp sẽ bổ trợ tối ưu cho nhau.

Để hỗ trợ cho hoạt động bán hàng đa kênh OmniChannel hiệu quả hơn, doanh nghiệp có thể cài đặt và triển khai hệ thống ERP như Odoo – phần mềm quản trị doanh nghiệp tuyệt vời với những Module quản lý đa dạng các kênh bán hàng khác nhau như Facebook, Website,… thậm chí là những ứng dụng liên hệ, trò chuyện, trao đổi chốt đơn với khách hàng như Zalo, Whatsapp,… 

Ứng dụng mạnh mẽ của những thiết bị di động

Những thiết bị di động được dự đoán và mong đợi sẽ là phương tiện mang lại doanh thu mạnh mẽ cho thương mại điện tử trong năm 2023. Ngày nay, người dùng dành khá nhiều thời gian Online trên các thiết bị di động và một khoảng thời gian lớn trong đó sẽ dành cho việc lựa chọn, mua sắm. Chính vì vậy, với người dùng, mua hàng bằng các thiết bị di động không còn là lợi ích mà đã trở thành kỳ vọng tối thiểu mà họ đặt ra. Theo nghiên cứu của Statista, những thiết bị di động đóng góp đến 71% lượt người dùng ghé thăm và khoảng 61% lượng đơn hàng bán ra cho ngành bán lẻ trực tuyến.

Đối với những doanh nghiệp trong lĩnh vực Ecom, nếu muốn phát triển và trụ vững lâu dài, chúng ta phải đẩy mạnh việc xây dựng những trải nghiệm mua sắm trên di động cho người tiêu dùng. Doanh nghiệp cần hiểu rõ và triển khai UX/UI một cách hiệu quả, đảm bảo tối ưu gian hàng trực tuyến của mình trên cả PC lẫn di động. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần có những giải pháp thanh toán dễ dàng, nhanh gọn, phù hợp với những thiết bị di động như Google Pay hay Apple Pay.

Thương mại trên các cộng đồng – Social Commerce

Ngày nay, người dùng dần phụ thuộc nhiều hơn vào những tin tức, nhận xét, chia sẻ của cộng đồng khi mua sắm. Một nghiên cứu thị trường thương mại điện tử cho thấy rằng, hơn 48% người dùng ngày nay sẵn sàng mua sản phẩm từ nền tảng TikTok. Đặc biệt, giới trẻ gen Z sử dụng kênh TikTok để tìm hiểu thông tin sản phẩm nhiều hơn công cụ tìm kiếm phổ biến từ trước đến nay là Google.

Doanh thu thương mại điện tử trên thế giới thông qua những nền tảng Social Media được dự đoán đạt mức 992 tỷ USD trong năm 2022, còn doanh thu Social Commerce sẽ ở khoảng 2,9 tỷ USD vào năm 2026. Dù doanh nghiệp có dự định bán hàng qua Social Network hay không thì chúng ta cũng không nên bỏ qua kênh truyền thông vô cùng hữu ích này. Đây chính là một kênh tiếp cận đối tượng mục tiêu cực kỳ quan trọng và được dự đoán đạt mức doanh thu 30,37 tỷ USD trong năm 2023, chiếm 20% mức doanh thu của thương mại điện tử toàn cầu.

Tận tâm chăm sóc, hỗ trợ khách hàng 

Khác với hình thức bán hàng truyền thống, người bán có thể tiếp xúc trực tiếp để tư vấn, giải đáp thắc mắc của người mua thì với bán hàng trực tuyến, doanh nghiệp chỉ có thể tiếp xúc với khách hàng khi chăm sóc, hỗ trợ khách hàng. Mỗi khi người mua có những vấn đề khó khăn hay thắc mắc về sản phẩm, doanh nghiệp cần phản hồi, giải đáp thật nhanh chóng. Do đó, việc thiết kế một nút “liên hệ hỗ trợ” nổi bật hoặc hiển thị các kênh chăm sóc như Hotline, Email hay Chat,… phải thật thuận tiện, dễ sử dụng nhất với khách hàng. Dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ khách hàng Online này cũng cần được tiến hành 24/7.

Để có thể hỗ trợ được khách hàng nhanh chóng và xuyên suốt, doanh nghiệp có thể nhờ đến sự hỗ trợ của giải pháp CRM. Ngày nay, các phần mềm CRM hầu hết đều cung cấp những Module hữu ích, giúp doanh nghiệp chăm sóc khách hàng hiệu quả trên các kênh Hotline, Chat, gọi điện qua Hotline, Email,… Không những vậy, các hệ thống CRM còn được tích hợp Marketing Automation giúp cá nhân hóa các Email Marketing một cách hiệu quả nhất, giúp cho việc tương tác, hỗ trợ, chăm sóc khách hàng tốt hơn. Doanh nghiệp có thể xem thêm top các phần mềm CRM tốt nhất hiện nay tại Magenest nhé!

Tình trạng lạm phát và thắt chặt chi tiêu

Những tác động từ tình trạng lạm phát ảnh hưởng đến chi tiêu, mua sắm của khách hàng có thể kéo dài đến năm 2023 khiến họ phải thắt chặt chi tiêu hơn. Theo một thống kê, khoảng 67% người mua tìm hiểu về những chính sách đổi trả hàng của doanh nghiệp trước khi quyết định mua Online và đến 92% người mua sẽ tiếp tục mua hàng nếu họ thấy chúng ta có một chính sách đổi trả tốt cho họ.

Do đó, bên cạnh việc xây dựng chính sách đổi trả tốt, doanh nghiệp cũng có thể thu hút và gây thiện cảm với khách hàng bằng những chương trình giảm giá, tích điểm mua hàng, trả góp qua thẻ tín dụng,… Điều này giúp doanh nghiệp vượt qua được tình trạng thắt chặt chi tiêu của khách hàng, tăng doanh thu và tạo dựng được những mối quan hệ tốt đẹp, lâu dài với khách hàng của mình.

Kết luận

Thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong nhiều năm vừa qua. Vì vậy, cách doanh nghiệp cần nhìn nhận một cách chính xác về thị trường và đưa ra những chiến lược, sử dụng công nghệ hiệu quả để bắt kịp xu hướng thị trường thương mại điện tử trong hiện tại và tương lai.

Hãy đăng ký và theo dõi Magenest để có thêm kiến thức hữu ích về thương mại điện tử!

Xem chi tiết

Thu gọn