Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI 2018 của Việt Nam
Kết quả bảng xếp hạng PCI 2018
So
với
năm
2017,
kết quả PCI
2018
không có
nhiều thay
đổi
trong danh sách những tỉnh, thành
phố
dẫn
đầu cả
nước. Quảng
Ninh
tiếp
tục
giữ
vị trí dẫn đầu
bảng xếp hạng
PCI
với 70,36 điểm,
là năm thứ 2
liên tiếp đạt được
vị trí
quán quân trên bảng xếp hạng.
Trong
năm vừa
qua,
sức
nóng
cải
cách
môi
trường
kinh
doanh tiếp
tục
được
Quảng
Ninh duy trì qua
nhiều
nỗ lực như
thực
hiện
phương
thức
“4 tại chỗ”(tiếp
nhận,
thẩm
định,
phê
duyệt,
trả
kết
quả)
khi
giải
quyết
thủ tục
hành
chính
(TTHC) tại
Trung
tâm
Hành
chính
công
cấp
tỉnh
và
cấp huyện, thành phố; đồng thời
kết hợp
với việc thực hiện đánh giá năng
lực
cạnh tranh
của các
sở,
ngành,
huyện
thị và
triển
khai đối
thoại
doanh
nghiệp
thường
xuyên
qua mô
hình
Café
Doanh
nhân
nhằm
giải
quyết
kịp
thời vướng
mắc khó khăn cho
doanh
nghiệp.
Vì
vậy,
có
tới
80%
doanh
nghiệp
trả
lời
điều
tra
PCI tại
Quảng
Ninh
cho biết,
thời
gian
thực
hiện
TTHC
được
rút
ngắn
hơn so
với
quy
định
và 74%
doanh
nghiệp
đánh
giá
thủ tục
giấy
tờ đơn
giản
(cao
nhất
cả
nước).
Một
lĩnh
vực
thường
khiến
nhiều
doanh
nghiệp,
nhà đầu tư khó hài
lòng
như TTHC
đất đai,
thì có 65%
doanh nghiệp
của
Quảng
Ninh
từng thực hiện
TTHC
đất
đai
trong vòng
2 năm qua tại
đây
không gặp khó khăn.
Quảng
Ninh
cũng đứng
đầu cả
nước về
chỉ
tiêu
này.
Môi
trường
kinh
doanh
của Quảng Ninh đang thay đổi theo hướng minh bạch hơn, chỉ 53% doanh nghiệp cho biết cần có “mối quan hệ” để có được các tài liệu của tỉnh, là con số thấp nhất so với các tỉnh, thành phố còn lại trên cả nước.
Đứng thứ hai trong bảng xếp hạng PCI 2018 là Đồng Tháp, đạt 70,19 điểm và xác lập năm thứ 11 liên tiếp nằm trong nhóm 5 tỉnh, thành phố đứng đầu PCI cả nước. Thành công này đến từ sự vận hành hiệu quả của bộ máy chính quyền địa phương vốn gặp nhiều khó khăn về vị trí địa lý và cơ sở hạ tầng. Năm 2018, có tới 92% doanh nghiệp tham gia Điều tra PCI tại Đồng Tháp đánh giá cán bộ có thái độ thân thiện trong quá trình giải quyết công việc, 90% nhận thấy cán bộ nhà nước giải quyết công việc hiệu quả. Đây là hai chỉ tiêu Đồng Tháp đạt được cao nhất cả nước. Theo chỉ số thành phần Cạnh tranh bình đẳng trong PCI 2018, các doanh nghiệp dân doanh Đồng Tháp cho biết đang được hoạt động trong môi trường kinh doanh bình đẳng nhất so với các tỉnh, thành phố khác.
Ở vị trí thứ 3 và thứ 4
trong
bảng
xếp
hạng
PCI
2018
là
Long
An
(68,09
điểm)
và Bến
Tre
(67,67
điểm).
Hai
tỉnh này
đều
tăng
1 bậc so
với
năm
2017. Long
An đã có cải
thiện đáng
kể
trong việc
tạo môi
trường
kinh
doanh bình đẳng
và tạo
thuận
lợi
về tiếp
cận
đất
đai và sử
dụng đất
ổn
định
cho các
doanh nghiệp
dân
doanh. Bến
Tre
được
các
doanh
nghiệp
đánh
giá
tích
cực
về
nỗ lực cải
cách
hành
chính
và tạo môi
trường
pháp
lý
thuận
lợi
cho các
doanh nghiệp hoạt
động.
Đà Nẵng lùi xuống vị trí thứ 5 trong bảng xếp hạng PCI 2018, với 67,65 điểm từ vị trí thứ 2 của năm ngoái.
Trong
năm 2018, Đà Nẵng được các doanh nghiệp đánh giá có cải thiện trong việc giảm chi phí không chính thức cho doanh nghiệp.
Tuy
nhiên, đánh giá của doanh nghiệp về chất lượng giải quyết TTHC tại thành phố này sụt giảm rõ rệt. Các doanh nghiệp cũng phản ánh về khoảng cách giữa chỉ đạo điều hành của chính quyền thành phố với các sở, ngành, huyện thị có sự gia tăng.
5 tỉnh, thành phố tiếp theo trong nhóm 10 tỉnh, thành phố đứng đầu PCI 2018 bao gồm Bình Dương (66,09 điểm), Quảng Nam (65,85 điểm), Vĩnh Long (65,53 điểm), Hà Nội (65,39 điểm) và
TP.
Hồ Chí Minh
(65,34 điểm).
Trong
đó,
Bình
Dương
trở
lại
nhóm
10
tỉnh
dẫn đầu của PCI
2018
ở vị trí thứ 6,
với
những
kết quả
đánh
giá
tích
cực của
doanh
nghiệp
về
sự
linh
hoạt,
sáng
tạo của
chính
quyền
tỉnh
và
tính
công
khai,
minh
bạch
của
môi trường
kinh
doanh. Cụ thể,
87%
doanh nghiệp tham gia điều tra đồng
ý
với nhận định “UBND tỉnh vận dụng pháp
luật
linh
hoạt
nhằm
tạo môi
trường
kinh
doanh
thuận
lợi cho kinh tế tư
nhân”,
tăng
so
với
con
số 80%
năm 2017.
Đồng
thời,
76%
doanh
nghiệp
cho
biết
“UBND
tỉnh
năng
động,
sáng
tạo
trong
việc
giải
quyết
vấn
đề
mới phát
sinh”,
tăng
so
với
70% năm
2017.
Bên
cạnh
đó,
tỷ lệ
doanh nghiệp
cho
rằng
quy
trình
mua sắm đấu
thầu
tại
tỉnh minh bạch chiếm
59%
(năm 2017
là
47%)
và 81%
doanh nghiệp
cho
biết nhận được thông
tin sau
yêu
cầu các cơ
quan
của
tỉnh
cung
cấp
(năm
2017
là
62%).
Top
10 PCI cả
nước
lần đầu
tiên
có sự góp
mặt
của
Thủ
đô Hà
Nội,
với
bước
chuyển
rõ
rệt
về
chất
lượng
của
bộ phận
một cửa
trong
đăng
ký
doanh
nghiệp.
Có
71%
doanh
nghiệp
tại Hà Nội
đánh
giá
cán bộ am
hiểu
chuyên
môn
(năm
2017
là
57%);
86% cho
biết
cán bộ
nhiệt
tình,
thân
thiện
(năm
2017
là
53%).
Tỷ
lệ
doanh
nghiệp
phải
chờ
trên
3
tháng
mới
hoàn thành tất
cả các thủ tục để
chính thức
đi
vào hoạt động
đã
giảm mạnh
từ 17%
của
năm
trước
đó,
xuống còn
5%
trong
năm vừa
qua.
Năm
2018 cũng
là năm Hà Nội
đẩy mạnh
đối
thoại doanh nghiệp
ở các cấp
huyện,
thị,
do
vậy,
những
vướng
mắc,
bức xúc của
doanh
nghiệp
đã có
kênh
giải
tỏa
khá
hiệu quả.
67%
doanh nghiệp
cho
biết được tháo
gỡ
vướng
mắc kịp
thời (năm 2017
là
57%);
87%
doanh nghiệp hài lòng
với
cách
giải
quyết,
phản
hồi của các cơ
quan
chính
quyền
tại Hà Nội
(tăng
22% so
với
năm
2017).
Nhóm đứng cuối trong bảng xếp hạng PCI 2018 là Đắk Nông, Lai Châu, Bình Phước, Bắc Kạn và Kon Tum. Tuy nhiên, hầu hết các tỉnh này đều có sự cải thiện rất đáng kể về điểm số PCI so với năm 2017. Điểm số PCI 2018 của Đắk Nông và Bình Phước đều tăng trên 3 điểm so với kết quả năm trước, mức cải thiện cao nhất trong 63 tỉnh, thành phố. Điều này cho thấy những tỉnh này đã vượt qua chính mình một cách mạnh mẽ trong năm vừa qua và hi vọng rằng những tỉnh nhóm cuối sẽ tiếp tục duy trì được nỗ lực cải cách bền vững trong những năm tiếp theo.
Điểm sáng nổi bật của PCI 2018
Chi phí không chính thức giảm
Theo
kết quả
Điều
tra
PCI
2018,
cộng
đồng
doanh
nghiệp
dân
doanh
đánh
giá
tích
cực
về
những
nỗ lực
gần đây
của
chính quyền trong phòng chống tham nhũng
và
cắt giảm
chi phí không
chính thức.
Toàn
bộ các
chỉ tiêu
đo
lường
chi phí không
chính thức trong
PCI
2018
đã có sự cải
thiện
so
với
năm
trước.
Hiện
tượng “tham nhũng
vặt”,
chi phí bôi
trơn
nhỏ mà
doanh
nghiệp
phải
chi
trả
để xin cấp các
loại
giấy
phép
trong
năm
2018
đã giảm
so
với thời
kỳ
trước. Cụ thể,
mức độ phổ
biến
của
hiện tượng này
đã giảm với tỷ lệ 54,8% doanh nghiệp cho biết phải trả chi phí
không
chính thức, mức thấp nhất trong 5 năm trở lại đây (năm 2015 là 66,3%).
Quy
mô chi trả chi phí
không
chính thức cũng đã nhỏ đi, chỉ có 7,1% doanh nghiệp cho biết phải chi trả trên 10% doanh thu cho các loại chi phí
không
chính thức (năm 2015 là 11,1%); 58,2% doanh nghiệp cho biết tồn tại hiện tượng nhũng nhiễu
khi
cán bộ cơ quan nhà nước địa phương giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp (giảm
khá
so với mức cao nhất ghi nhận trong năm 2014 là 65,6%).
Điều tra PCI 2018 cũng ghi nhận “tham nhũng lớn” có dấu hiệu giảm bớt. Chỉ 30,8% doanh nghiệp cho biết có chi trả chi phí không chính thức để đẩy nhanh thủ tục đất đai (giảm so với 32% vào năm ngoái); 39,3% doanh nghiệp cho biết có chi trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh, kiểm tra (năm 2017 là 51,9%); 48,4% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “Chi trả ‘hoa hồng’ là cần thiết để có cơ hội thắng thầu” (năm 2017 là 54,9%); tỷ lệ doanh nghiệp lo ngại “tình trạng chạy án” chỉ còn 28,8% (năm 2017 là 31,6%).
Những
chuyển biến tích
cực
trong
cảm
nhận
của
doanh nghiệp
là kết quả từ những hành động mạnh mẽ và kiên quyết của Đảng và Nhà nước trong công tác phòng chống tham nhũng kể từ năm 2016 trở lại
đây.
Tuy
nhiên, những chỉ tiêu phản ánh về hiện tượng chi phí không chính thức vẫn còn tương đối cao, cho thấy cần có thêm nhiều nỗ lực kiên trì, bền bỉ của các cơ quan nhà nước. Cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục kỳ vọng vào những nỗ lực
này,
nhất là sau khi Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp (Nghị quyết 139/2018), trong đó nhấn mạnh tới nâng cao chất lượng quy định pháp luật, cải cách TTHC, công khai minh bạch và đặc biệt là đặt ra mục tiêu chỉ còn khoảng 30% doanh nghiệp phải chi phí không chính thức vào năm 2020.
Môi trường kinh doanh bình đẳng hơn
Các doanh nghiệp dân doanh cho biết mức độ bình đẳng so với khu vực doanh nghiệp có vốn nhà nước hoặc doanh nghiệp FDI đã có sự cải thiện. Cụ thể, tỷ lệ doanh nghiệp đồng ý với nhận định “Việc tỉnh ưu ái cho các tổng công
ty,
tập đoàn của Nhà nước gây khó khăn cho doanh nghiệp” đã
giảm
từ
con
số
41,2%
năm
2017, xuống còn 32,4%
năm
2018;
chỉ 37%
doanh nghiệp
cho
biết “tỉnh
ưu
tiên
thu hút đầu tư
nước
ngoài
hơn là
phát
triển
khu vực kinh tế tư
nhân”,
giảm
đáng
kể so
với
con
số
45,7%
của
năm 2017.
Hầu hết
những hình thức
ưu ái cụ thể đối
với doanh nghiệp
có
phần vốn
nhà
nước hoặc doanh nghiệp
FDI như
thuận
lợi hơn
trong
thủ tục
hành
chính,
trong
tiếp
cận
đất
đai đều đã
giảm
so
với
năm
2017.
Dù
vậy,
vẫn
cần có
những
nỗ lực
nhiều
hơn nữa
nhằm
tạo sân
chơi
bình
đẳng
cho các
doanh
nghiệp
dân
doanh,
nhất
là trong
tương
quan
so
sánh
với
các
doanh
nghiệp
lớn và
thân
quen
cán bộ
chính
quyền.
Tỷ
lệ
doanh
nghiệp
dân doanh
cho
biết
“ưu
đãi
với
các
công
ty lớn là
trở
ngại
cho
hoạt
động
kinh
doanh
của bản
thân
doanh
nghiệp”
là 54,8%,
mới chỉ
giảm
nhẹ so
với
mức
56,5%
năm
2015; 70,2% doanh nghiệp đồng
ý
với nhận định “Hợp đồng, đất
đai và các
nguồn
lực kinh tế khác chủ
yếu
rơi
vào
tay
các
doanh
nghiệp
có
liên
kết
chặt
chẽ
với
chính
quyền
tỉnh.”
Chính quyền cấp tỉnh năng động, sáng tạo hơn
Theo các doanh nghiệp dân doanh cho biết, chính quyền cấp tỉnh đã linh hoạt, sáng tạo hơn trong việc đưa ra những sáng kiến riêng nhằm phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Cụ thể, năm 2018 có 46,2% doanh nghiệp cho biết thái độ của chính quyền tỉnh đối với khu vực tư nhân là tích cực (liên tục gia tăng từ con số 35,1% của năm 2015); 76,3% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “UBND tỉnh/thành phố linh hoạt trong khuôn khổ pháp luật nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp tư
nhân,”
mức cao nhất trong vòng 5 năm qua; 60,9% doanh nghiệp nhận thấy “UBND tỉnh/thành phố rất năng động và sáng tạo trong việc giải quyết các vấn đề mới phát
sinh,”
con số cao nhất kể từ năm 2009. Bên cạnh đó, một số chỉ tiêu khác liên quan tới công tác giải quyết vướng mắc, khó khăn cho doanh nghiệp cũng phản ánh sự cải thiện trong đánh giá của doanh nghiệp đối với tính năng động của các cơ quan chính quyền địa phương. Cụ thể: 68,5% doanh nghiệp cho biết các
khó khăn,
vướng mắc được tháo gỡ
kịp
thời qua các cuộc
đối
thoại, tiếp xúc doanh nghiệp tại tỉnh (năm 2017 là 67%); 77,4% doanh nghiệp hài lòng với phản hồi và cách giải quyết của cơ quan chính quyền đối với những vướng mắc,
khó khăn
mà họ đã phản ánh (tăng nhẹ so với mức 76,7% năm
2017).
Cải cách hành chính tiếp tục có bước tiến
Nâng cao hiệu lực, hiệu quả bộ máy chính quyền các cấp là chỉ đạo xuyên suốt của Chính phủ trong năm 2018. Nghị quyết
01/NQ-CP
ngày 1/1/2018 của Chính phủ đã đặt ra nhiệm vụ với các ngành, các
cấp
phải “thúc đẩy mạnh mẽ cải cách hành chính; siết chặt
kỷ
luật,
kỷ
cương hành
chính”.
Song song yêu
cầu
trên, Chính phủ còn đặt ra một số yêu cầu cụ thể hơn với Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tại Nghị quyết 19-2018, như: “Kết hợp thực hiện Nghị quyết số
19-2018/NQ-CP
của Chính phủ với
cải
thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh”; “Phối hợp hoạt động thanh tra,
kiểm
tra doanh nghiệp, giảm tối đa số lần thanh tra,
kiểm
tra doanh nghiệp, kể cả thanh tra,
kiểm
tra chuyên ngành”; và đặc biệt là
“thực
hiện đánh giá tính sáng tạo và kết quả điều hành của các sở, ban ngành và Ủy ban nhân dân cấp huyện theo chỉ số cạnh tranh cấp sở, cấp
huyện”.
15 Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp sở ngành, quận huyện (gọi tắt là Chỉ số DDCI) được xây dựng trên cơ sở mô hình của chỉ số PCI và được thực hiện tại hơn 20 tỉnh, thành phố trên cả nước, trong đó có Lào Cai, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, Quảng Ninh và Bắc
Ninh.
Hầu hết các chỉ
tiêu
đo
lường
bởi Chỉ số
thành phần
Chi phí
thời gian trong
PCI
2018
đã ghi
nhận những
cải
thiện
kể từ năm
2015. Cụ thể:
năm
2018,
có
30,7% doanh nghiệp
cho
biết phải dành
hơn 10% quỹ
thời gian
để tìm
hiểu
và
thực hiện
các quy
định pháp luật
của Nhà
nước (năm 2015
là
35,5%); 74,7% doanh nghiệp nhận thấy
“cán
bộ nhà
nước giải quyết công việc hiệu
quả”
(tăng
so
với
mức
67,4%
năm
2015); 74,1% đánh
giá
“thủ tục
giấy
tờ đơn
giản”
(năm 2015
là
51,2%); 68,9% doanh nghiệp
cho
biết “thời gian thực hiện
TTHC
được
rút
ngắn
hơn so
với
quy
định”
(năm 2017
là
67%).
Một số chỉ tiêu ghi nhận về hoạt động thanh, kiểm tra doanh nghiệp cũng cho thấy những dấu hiệu cải thiện tích cực. Nếu như năm 2017 có 7,2% doanh nghiệp bị thanh, kiểm tra từ 5 cuộc trở lên, thì năm 2018 chỉ còn là 6,42%. Đặc biệt, 10,8% doanh nghiệp cho biết nội dung làm việc của các đoàn thanh, kiểm tra bị trùng lặp đã giảm rất đáng kể so với con số 25,8% của năm 2015 – đây là năm mà nội dung này lần đầu tiên được hỏi trong Điều tra PCI. Số giờ thanh, kiểm tra thuế cũng có dấu hiệu giảm bớt so với năm 2017. Điều này cho thấy Chỉ thị
20/CT-TTg
ngày 17/5/2017 về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp mà Thủ tướng Chính phủ ký ngay tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ với doanh nghiệp năm 2017 đang phát huy tác dụng.
Như
vậy,
kết quả
điều tra
PCI
2018
cho
thấy chất lượng điều hành
kinh tế của các
tỉnh, thành
phố tại
Việt
Nam năm
2018
đã duy trì
được
đà cải
thiện trên nhiều lĩnh vực.
Tuy
nhiên, trên thực tế,
các
doanh nghiệp dân doanh
vẫn
đang
còn
gặp
nhiều
khó khăn
trong
hoạt
động
sản
xuất
kinh
doanh.
Do
vậy,
các cơ
quan
Nhà
nước
cần có
những biện pháp chính sách hiệu
quả và kịp
thời
để tạo môi
trường
kinh
doanh thuận
lợi hơn nữa
cho doanh
nghiệp,
hướng tới
một khu vực
doanh nghiệp
tư
nhân Việt
Nam
hoạt động hiệu quả, phát triển mạnh
mẽ và bền
vững trong thời gian
tới./.
Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI năm 2018
ThS. Đỗ Thu Hương
Khoa Giáo dục đại cương – Trường Đại học Lao động Xã hội
