Cá nhà táng – Wikipedia tiếng Việt

Cá nhà táng (Physeter macrocephalus, tiếng Anh: sperm whale[2]), là một loài động vật có vú sống trong môi trường nước ở biển, thuộc bộ Cá voi, phân bộ Cá voi có răng và là thành viên duy nhất của chi cùng tên. Cá nhà táng đã từng có tên khoa học là Physeter catodon. Nó là một trong ba loài còn tồn tại của siêu họ Cá nhà táng cùng với cá nhà táng nhỏ (Kogia breviceps) và cá nhà táng lùn (Kogia sima).

Một con cá nhà táng đực trưởng thành hoàn toàn có thể dài tới 20,5 mét ( 67 ft ). Nó là loài động vật hoang dã có răng lớn nhất trên quốc tế. Đối với những con đực, đầu hoàn toàn có thể dài đến bằng 1/3 tổng chiều dài thân mình – nói đến đầu thì cá nhà táng là loài động vật hoang dã có bộ não lớn nhất trên quốc tế. [ 3 ] Nó phân chia toàn quốc tế trên khắp những đại dương. Cá nhà táng hầu hết ăn mực – thậm chí còn những loài mực khổng lồ và mực Nam Cực khổng lồ cũng là nạn nhân của nó – nhưng nhiều lúc chúng cũng đánh chén những loài cá. Chúng là loài động vật hoang dã có vú lặn sâu thứ nhì quốc tế, sau cá voi mõm khoằm Cuvier [ 4 ] [ 5 ]. Và âm thanh lách cách của cá nhà táng cũng là loại âm thanh lớn nhất được tạo ra bởi những loài động vật hoang dã. Âm thanh này được dùng để xác định vật cản, tiềm năng cũng như trong những mục tiêu khác. [ 6 ] Cá nhà táng sống trong những nhóm nhỏ gọi là ” đơn vị chức năng xã hội “. Các đơn vị chức năng của cá cái và cá con sống tách biệt với cá đực trưởng thành. Cá cái hợp tác với nhau để bảo vệ con cũng như giúp nhau cho con bú. Cứ cách ba đến sáu năm thì cá nhà táng sinh con một lần và thời hạn chăm con hoàn toàn có thể lê dài đến hơn 10 năm. Cá nhà táng có rất ít quân địch tự nhiên, rõ ràng có rất ít sinh vật đủ mạnh để tiến công một con cá nhà táng trưởng thành khỏe mạnh ; tuy nhiên một bầy cá hổ kình hoàn toàn có thể tàn phá những con cá nhà táng con. Tuổi thọ của cá nhà táng hoàn toàn có thể lên tới hơn 70 năm .

Trước đây, cá nhà táng được gọi là “cá răng” (cachalot, từ tiếng Pháp có nghĩa là “răng”). Trong suốt từ đầu thế kỷ 18 đến cuối thế kỷ 20, cá nhà táng thường xuyên bị săn bắt để lấy các sản phẩm như dầu cá – dùng để làm nến, xà phòng, mỹ phẩm, dầu máy,… – và long diên hương. Đánh bắt cá voi đã là một ngành công nghiệp lớn trong thế kỷ XIX, như được tường thuật trong tiểu thuyết Moby Dick. Do kích thước lớn, đôi khi cá nhà táng có thể chống trả lại những kẻ săn bắt nó, điển hình như vào năm 1820 một con cá nhà táng đã tấn công và đánh chìm chiếc tàu săn cá voi mang tên Essex. Hiện nay, IUCN xếp cá nhà táng vào danh sách loài dễ thương tổn.

Tên tiếng Anh của cá nhà táng (sperm whale) là cách gọi tắt của từ spermaceti whale (cá voi tinh dịch, ở đây dầu cá nhà táng (spermaceti) từng bị tưởng nhầm là tinh dịch của cá voi). Dầu cá nhà táng là một chất lỏng hơi sệt, giống sáp, được tìm thấy trong túi dầu nằm ở phía trước hộp sọ của cá, cũng như ở mô sáp, một mô nằm ở phía trên sọ và dưới túi dầu.[5] Lớp vỏ bao gồm một chất sáp mềm màu trắng bão hòa với dầu tinh dịch (spermaceti). Mô sáp bao hàm các khoang chứa chất sáp tương tự như trong dầu cá và các mô liên kết xen giữa.[5][7][8]

Trước đây, cá nhà táng cũng được gọi là “cá răng” (cachalot). Từ “cachalot” bắt nguồn từ một từ tiếng Pháp có nghĩa là “răng” hay “răng to” (từ này vẫn còn được bảo tồn trong tiếng Gasconha dưới một phiên bản là từ cachau (từ này hoặc là bắt nguồn từ ngôn ngữ Roman[9] hay ngôn ngữ Euskara[10]). Từ điển từ nguyên học của Corominas nói rằng nguồn gốc của từ này không rõ ràng, tuy nhiên nó có thể đến từ một từ bình dân của tiếng La tinh là cappula, số nhiều của cappulum, có nghĩa là cán kiếm.[11] Theo từ điển Encarta, từ cachalot đến với tiếng Anh thông qua từ cachalote của tiếng Tây Ban Nha hay tiếng Bồ Đào Nha và có thể là đến từ từ cachola của tiếng Bồ Đào Nha, có nghĩa là “đầu to”. Thuật ngữ này cũng được dùng trong tiếng Nga (кашалот – kashalot) cũng như nhiều thứ tiếng khác.

Phân loài và tên khoa học[sửa|sửa mã nguồn]

Xương cá nhà táng ở Kaliningrad

Cá nhà táng thuộc về Bộ Cá voi, phân bộ Cá voi có răng (bao hàm cá heo và các loài cá voi có răng khác) và là thành viên duy nhất của họ Cá nhà táng (Physeteridae) và của chi cùng tên (Physeter). Hiện có hai loài “cá nhà táng” có mối quan hệ gần gũi với nó, đó là cá nhà táng nhỏ (Kogia breviceps) và cá nhà táng lùn (K. simus) của họ Cá nhà táng nhỏ (Kogiidae) và chi cùng tên (Kogia).[12] Trong một số hệ thống phân loại khác, cá nhà táng nhỏ/lùn và cá nhà táng “lớn” được xếp vào siêu họ Cá nhà táng.[13]

Cá nhà táng là một trong những loài vật đầu tiên được mô tả trong tác phẩm Systema Naturae của Linnaeus vào năm 1758. Linnaeus lúc đó cho rằng chi Cá nhà táng có 4 loài[14], nhưng không lâu sau đó giới khoa học nhận ra rằng chỉ có một loài cá nhà táng duy nhất tồn tại. Hai cái tên P. catodon và P. macrocephalus – 2 trong 4 tên mà Linnaeus dùng để gọi các “loài” cá nhà táng – được đề cử và hiện nay chúng vẫn được dùng song song, tuy nhiên gần đây giới khoa học chủ yếu dùng cái tên macrocephalus làm tên chính thức và catodon’ chỉ là tên đồng nghĩa ít dùng.[a]

Kích thước trung bình
[15] Chiều dài
Cân nặng

Con đực

15 mét (49 ft)
40.000 kilôgam (39 tấn Anh; 44 tấn Mỹ)

Con cái

12 mét (39 ft)
17.000 kilôgam (17 tấn Anh; 19 tấn Mỹ)

Con non

4 mét (13 ft)
1.000 kilôgam (0,98 tấn Anh; 1,1 tấn Mỹ)

Hai mẹ con Cá nhà táng ngoài khơi bờ biển Mauritius

Cá nhà táng là loại cá voi có răng to nhất trên thế giới, với cá đực có thể dài từ 13-16m, và nặng từ 35-50 tấn. Trong khi đó thì loài cá voi có răng lớn thứ nhì là cá voi có mỏ baird chỉ dài 12,8 mét (42 ft) và nặng 15 tấn Mỹ (14.000 kg).[16] Bảo tàng cá voi Nantucket hiện vẫn còn giữ một xương hàm cá nhà táng dài tới 5,5 mét (18 ft). Theo bảo tàng, chiếc hàm đó thuộc về con cá nhà táng dài 80 foot (24 m), còn con cá nhà táng đâm chìm chiếc tàu săn cá voi Essex (một trong những cảm hứng cho tiểu thuyết Moby-Dick) được cho là dài 85 foot (26 m).[17][18] Tuy nhiên, các thông số trên cũng như các khẳng định khác về những con cá voi đực trưởng thành dài hơn 80 foot (24 m) gặp phải những ý kiến không đồng tình.[19]

Việc săn cá voi quy mô lớn – nhất là sau thế chiến thứ hai có lẽ rằng đã khiến size trung bình của cá nhà táng giảm đi vì những con cá đực lớn thường bị những tay thợ săn truy lùng. [ 18 ] Hiện nay, cá nhà táng đực thường không dài quá 18,3 mét ( 60 ft ) và nặng quá 51.000 kilôgam ( 50 tấn Anh ; 56 tấn Mỹ ). [ 15 ] Một số quan điểm khác cho rằng thật ra việc săn bắt quá mức không ảnh hưởng tác động gì đến size cá nhà táng đực và trên thực tiễn kích cỡ của chúng đáng ra phải tăng lên do tỷ lệ thành viên giảm đi và vì thế số lượng thức ăn chia theo đầu cá sẽ tăng lên. [ 20 ]Cá nhà táng là loài cá voi có hiện tượng kỳ lạ dị hình giới tính rõ ràng nhất [ 3 ]. Lúc mới sinh thì cá đực và cá cái to như nhau [ 15 ] nhưng cá đực trưởng thành dài hơn 30 % tới 50 % và nặng gấp 3 lần cá cái. [ 7 ]
Cá nhà táng có hình dạng khung hình đặc biệt quan trọng và khó lẫn với những loài khác. Cụ thể, đầu của chúng rất lớn và có dạng khối, hoàn toàn có thể chiếm từ 1/4 đến 1/3 chiều dài khung hình. Lỗ thở hình chữ S nằm rất gần phía trước đầu và hơi chệch về phía bên trái khung hình. [ 7 ] Cấu trúc này khiến cá nhà táng có một thân hình rất bệ vệ, nhất là ở phía trước .
Đuôi của một con cá nhà táng ở vịnh México New ZealandĐuôi của một con cá nhà táng ở KaikouraĐuôi của cá nhà táng có hình tam giác và rất dày. Khi cá sẵn sàng chuẩn bị lặn sâu để tìm kiếm thức ăn, chúng vung đuôi lên cao khỏi mặt nước. [ 7 ] Cá nhà táng không có vây sống lưng mà thay vào đó là 1 số ít lằn gợn nhỏ mọc trên sống lưng, trong đó gờ to nhất được dân săn cá voi gọi là ” bướu ” và thường dễ lầm lẫn với vây sống lưng của một loài cá hay cá voi nhỏ hơn. [ 15 ]Cá nhà táng không có da nhẵn mượt như hầu hết những loài cá voi to xác khác, trái lại da sống lưng của chúng nhăn nheo, sần sùi và thường bị liên tưởng đến hình ảnh của một trái mận khô. [ 21 ] Thông thường da cá nhà táng có màu xám tuyền, mặc dầu dưới ánh mặt trời chúng hoàn toàn có thể trông như màu nâu. Cá nhà táng bạch tạng cũng đã từng được ghi nhận. [ 22 ] [ 23 ] [ 24 ]

Hàm và răng[sửa|sửa mã nguồn]

Tái tạo quy mô một con cá nhà táng chết tại Nhà ga Bắc Valencia, hoàn toàn có thể nhìn thấy rõ bộ hàmHàm dưới của cá nhà táng rất hẹp và được đỡ từ bên trên. [ 25 ] Con vật có từ 18 đến 26 răng ở mỗi bên của hàm dưới và những răng này khớp vào những lỗ ở hàm trên [ 25 ] vốn không có răng. Răng cá nhà táng hình nón và hoàn toàn có thể nặng tới 1 kilôgam ( 2,2 lb ) mỗi chiếc. [ 26 ] Răng có 1 số ít công dụng nhất định trong đời sống của cá nhà táng nhưng có vẻ như nó không thật sự thiết yếu cho việc săn bắt và ăn thịt những loài như mực và người ta từng tìm thấy những thành viên nhà hàng không thiếu nhưng không có răng. Một giả thuyết được đặt ra là răng của cá nhà táng được dùng trong những cuộc tỉ thí giữa những con đực. [ 27 ] Cá đực trưởng thành có những vết sẹo trên người, có vẻ như như là do bị cắn mà ra. Dấu tích của răng thoái hóa cũng Open ở hàm trên nhưng chúng ít khi trồi ra ở trong miệng. [ 28 ]

Hô hấp và năng lực lặn sâu[sửa|sửa mã nguồn]

Cá nhà táng, cùng với cá voi mũi chai và voi biển là những loài thú có năng lực lặn sâu nhất quốc tế. [ 7 ] Cá nhà táng được tin là hoàn toàn có thể lặn sâu tới 3 kilômét ( 1,9 mi ) và nín thở dưới nước tới 90 phút. [ 7 ] [ 29 ] Tuy nhiên thường thì con vật chỉ lặn sâu chừng 400 mét ( 1.300 ft ) và nín hơi trong vòng 35 phút. [ 7 ] Đôi khi trong quy trình lặn sâu, cá nhà táng bị mắc vào những cáp liên lạc dưới mặt biển và chết chìm dưới đó [ 30 ] cho đến khi những nâng cấp cải tiến về việc lắp ráp và bảo dưỡng cáp ngầm được thực thi. [ 31 ]
Một con cá nhà táng ở Dominica đang cong sống lưng lên trong quy trình chuẩn bị sẵn sàng lặn sâu xuống nước .Lối sống đặc biệt quan trọng khiến cá nhà táng phải thích nghi sự biến thiên lớn và bất thần về áp suất của nước khi nó lặn sâu xuống lòng biển. Lồng ngực của con vật rất linh động giúp phổi hoàn toàn có thể co rút lại và làm giảm lượng nitơ hấp thu ; quy trình biến dưỡng cũng giảm đi nhằm mục đích tiết kiệm ngân sách và chi phí oxy. [ 32 ] [ 33 ] Hàm lượng myoglobin, chất mang oxy đa phần ở những cơ, của cá nhà táng cao hơn rất nhiều so với những động vật hoang dã sống trên đất liền. [ 34 ] Máu của con vật cũng có nồng độ hồng cầu – tế bào mang hemoglobin – rất cao và vì thế hoàn toàn có thể chứa rất nhiều oxy. Máu chứa oxy được luân chuyển trực tiếp đến não và những nội quan tối thiết yếu khi nồng độ oxy xuống thấp. [ 35 ] [ 36 ] [ 37 ] Ở đây, túi dầu ở đầu cá nhà táng cũng tham gia trong việc kiểm soát và điều chỉnh sức nổi của con vật. [ 38 ]

Mặc dù thích nghi tốt với việc lặn sâu, việc lặn nhiều lần liên tiếp cũng để lại tác hại lâu dài với cá nhà táng. Bộ xương của những cá thể cá nhà táng có tồn tại những lỗ nhỏ li ti, triệu chứng của bệnh khí ép hay còn gọi là bệnh thợ lặn. Những bộ xương của cá già có nhiều lỗ trong khi cá con thì không có. Từ đây có thể suy luận rằng bệnh khí ép là một vấn đề đáng kể của cá nhà táng và việc nổi lên mặt nước đột ngột có thể gây hậu quả tai hại cho con vật.[39]

Giữa những lần lặn sâu, cá nhà táng phải nổi một thời hạn chừng 8 phút để hít thở, chuẩn bị sẵn sàng cho lần lặn tiếp nối. [ 7 ] Cá nhà táng, cũng như những loài cá voi có răng khác, thở qua một lỗ thở hình chữ S trên đỉnh đầu. Trong những khoảng chừng thời hạn nghỉ lấy hơi như vậy, con vật hít thở chừng 3-5 lần mỗi phút, tuy nhiên ngay sau khi mới nổi lên thì số lượng này là khoảng chừng 6-7 lần mỗi phút. Mỗi lần thở cá nhà táng phun ra một cột nước hoàn toàn có thể cao tới 2 mét ( 6,6 ft ) hay hơn và chéo một góc 45 độ cùng với một tiếng động chói tai. [ 40 ] Trung bình, cá cái và cá con hít thở một lần cách nhau 12,5 giây trước khi lặn, còn cá đực trưởng thành là 17,5 giây. [ 41 ]

Bộ não và trí mưu trí[sửa|sửa mã nguồn]

Não của cá nhà táng là bộ não lớn nhất trong số toàn bộ những động vật hoang dã còn sống sót hay đã tuyệt chủng từng được biết, nặng tới 8 kilôgam ( 18 lb ), [ 44 ] [ 45 ] tuy nhiên chỉ số hình thành não bộ của con vật không phải hạng cao, nhìn chung là thấp hơn so với cá heo và nhiều loài cá voi khác, thấp hơn vượn người và thấp hơn rất nhiều so với con người. [ 45 ] [ 46 ]

Chức năng của phức hợp mũi và dầu cá nhà táng

[sửa|sửa mã nguồn]

Trước đây, phần phức tạp mũi của cá nhà táng ( gồm có cả túi dầu cá, cơ quan sản sinh dầu cá và những nội quan đi kèm ) được con vật dùng trong việc tông phần đầu của chúng vào kẻ địch [ 47 ] hay được dùng để kiểm soát và điều chỉnh sức nổi của bản thân ; [ 38 ] [ 48 ] tuy nhiên, những nghiên cứu và điều tra gần đây cho thấy phức tạp này chính là một trong những mạng lưới hệ thống xác định bằng sóng âm mạnh nhất trong tự nhiên. [ 42 ] [ 49 ] [ 50 ] [ 51 ] [ 52 ] [ 53 ] [ 54 ] [ 55 ] [ 56 ]Do ánh sáng bị hấp thu từ từ khi nó đi xuyên qua thiên nhiên và môi trường nước, phần đông từ đô sâu vài trăm mét trở đi thì lòng biển trở nên tối om om và tầm nhìn cũng bị hạn chế. Vì vậy, cá nhà táng và những loài cá voi có răng khác đã tăng trưởng một mạng lưới hệ thống xác định bằng tiếng vọng để tìm thức ăn cũng như tránh vật cản trong lòng biển tối đen. Phương pháp tựa như cũng được những loài thuộc phân bộ Dơi nhỏ vận dụng khi săn mồi trong đêm hôm. Cụ thể, trong lúc bơi lặn cá nhà táng liên tục phát ra những âm thanh lách cách có dải tần rộng và sóng âm của những âm thanh này lan tỏa theo một hướng xác lập. Những âm thanh này phát ra ở hai môi phát âm ( còn gọi là ” môi khỉ ” hay ” mõm hát ” ) ở chót đầu của mũi, ngay phía trước lỗ thở. Sóng âm này sẽ chạy ngược về mũi xuyên qua cơ quan chứa dầu của cá nhà táng. Phần nhiều nguồn năng lượng âm thanh từ đây lại dội về một túi khí nằm tựa vào hộp sọ và sau đó vận động và di chuyển xuống mô sáp, tại đây âm thanh được tập trung chuyên sâu tại một cấu trúc hình thấu kính của mô. [ 42 ] [ 49 ] [ 50 ] [ 51 ] [ 52 ] [ 53 ] [ 54 ] [ 55 ] Một phần âm thanh sẽ dội ngược về cơ quan dầu cá và chạy tới trước mũi, lúc này nó lại dội ngược về cơ quan dầu cá thêm lần nữa. Âm thanh cứ dội đi dội lại như thế nhiều lần chỉ trong một phần nghìn giây và tạo nên một cấu trúc nhấp đa xung. [ 57 ] Cấu trúc này giúp cho những nhà nghiên cứu hoàn toàn có thể đo đạc cơ quan dầu cá nhà táng chỉ dựa vào âm thanh con vật phát ra và thông số kỹ thuật về kích cỡ của cơ quan này theo mối đối sánh tương quan với kích cỡ của toàn con vật, những nhà sinh học hoàn toàn có thể giám sát những con cá nhà táng dựa theo việc ghi nhận âm thanh do chúng phát ra. [ 58 ] [ 59 ] Hàm dưới của cá là nơi hầu hết thu nhận tiếng vọng dội lại và một đường ống dẫn liên tục chứa đầy chất béo đảm nhiệm vai trò chuyển âm thanh nhận được vào tai trong. [ 43 ]Nguồn âm thanh được tuồn qua môi phát âm nhờ vào đường ống mũi bên phải. Trong khi đường ống bên trái có vai trò trong việc mở và đóng lỗ phun khí, đường bên phải đã tiến hóa để phân phối không khí cho môi phát âm. Người ta cho rằng, hai đường ống khí này có nguồn gốc từ hai lỗ mũi của tổ tiên của cá nhà táng hồi còn sống trên cạn. Khi tiến hóa để thích nghi với đời sống dưới nước, lỗ mũi phải đã trở thành môi phát âm còn lỗ mũi trái thì trở thành lỗ phun khí để hít thở. [ 60 ]

Cơ quan túi dầu cũng có thể giúp điều chỉnh sức nổi của cá nhà táng. Một giả thuyết được đặt ra là, trước khi con vật lặn xuống, nước lạnh tuồn vào túi dầu và làm mạch máu co lại, lưu lương máu giảm đi và nhiệt độ của khu vực này hạ xuống. Dầu cá và sáp ở đầu con vật vì vậy mà cứng lại và giảm thể tích[38][48], tăng tỉ trọng tương đối và gây ra một lực kéo hướng xuống dưới có độ lớn chừng 392 newtơn ([chuyển đổi: đơn vị không phù hợp]), giúp cho cá nhà táng lặn ít tốn sức hơn. Trong quá trình săn mồi, việc tiêu thụ oxy cùng với việc giãn nở mạch máu sản sinh nhiệt và làm tan chảy, giãn nở dầu cá nhà táng, giúp tăng sức nổi và khiến cá nổi lên dễ dàng.[61] Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây[51] cho thấy thuyết này hàm chứa nhiều khuyết điểm, tỉ như không tính đến cấu trúc cơ thể cá dùng cho việc trao đổi nhiệt thực chất.[62]

Trong tác phẩm Moby Dick của Herman Melville khoang chứa dầu cá nhà táng được tiến hóa để con vật có thể tông đầu vào nhau trong các cuộc tỉ thí giữa cá nhà táng đực.[47] Tuy nhiên, hiện này hầu như không có bất kỳ ghi chép nào về các cuộc tỉ thí như thế này cả.[56] Ngoại trừ một số trường hợp nổi tiếng như việc các tàu săn cá voi Essex và Ann Alexander bị đánh đắm bởi những con cá nhà táng chỉ nặng bằng 1/5 tàu, giả thuyết “tông nhau” này không được ủng hộ mạnh mẽ trong các tài liệu khoa học hiện hành.[63]

Sinh thái, hành vi và vòng đời[sửa|sửa mã nguồn]

Cá nhà táng nằm trong những loài có mức độ phân chia toàn quốc tế rộng nhất. Chúng ưa thích những vùng nước không ngừng hoạt động sâu hơn 1.000 mét ( 3.300 ft ). [ 1 ] Cả con đực và con cháu đều sinh sống ở những vùng biển nhiệt đới gió mùa và ôn đới còn ở những vĩ độ cao hơn thì chỉ có cá đực hiện hữu. [ 22 ]Cá nhà táng có mức độ hiện hữu cao từ vùng cực cho tới xích đạo, ở toàn bộ những đại dương, kể cả những biển kín như Địa Trung Hải. Tuy nhiên con vật không Open ở biển Đen, [ 15 ] và sự hiện hữu của loài ở biển Đỏ thì chưa được xác lập chắc như đinh. [ 1 ] Hai biển này có lối vào chật hẹp với độ sâu thấp và đây được cho là nguyên do của sự vắng bóng của cá nhà táng ở khu vực này. [ 64 ] Đồng thời, những lớp nước phía dưới của biển Đen có hàm lượng oxy cực kỳ thấp cùng như chứa nhiều những hơp chất lưu huỳnh tỉ như hiđrô sulfide. [ 65 ]Mật độ cá nhà táng tập trung chuyên sâu cao hơn ở những vùng thềm lục địa và hẻm núi tạo ra bởi sự xói mòn của những dòng thủy lưu. [ 22 ] Chúng cũng được tìm thấy ở những vùng biển sâu ngoài khơi, tuy nhiên ở những khu vực có thềm lục địa hẹp thì chúng thích quan quẩn gần bờ hơn và tỷ lệ của con vật giảm nhanh gọn trong vùng biển có độ sâu 310 – 920 mét ( 1.020 – 3.020 ft ). [ 15 ] Vùng duyên hải với số lượng lớn cá nhà táng hoàn toàn có thể kể tới như ở quần đảo Açores và hòn đảo Dominica. [ 66 ]
Tuổi thọ của cá nhà táng hoàn toàn có thể lên tới 70 hoặc hơn. [ 15 ] [ 22 ] [ 67 ] Chúng là một đại diện thay mặt của nhóm những loài theo khuynh hướng chon lọc K với kế hoạch sinh sản thích hợp với môi trường tự nhiên có điều kiện kèm theo không thay đổi, đặc trưng bởi tỉ lệ sinh thấp, cha mẹ chăm con kỹ lưỡng, trưởng thành muộn và tuổi thọ cao. [ 7 ]Quá trình cá nhà táng kết đôi chưa được hiểu biết tỏ tường. Hiện có những vật chứng cho thấy cá đực có vai trò xã hội chiếm lợi thế nhưng lựa chọn của cá cái cũng có những tác động ảnh hưởng đáng kể. [ 68 ] Thai kỳ lê dài từ 14 đến 16 tháng, mỗi lứa đẻ một con. [ 15 ] Thời kỳ tiết sữa thì xê dịch từ 19 đến 42 tháng, tuy nhiên có 1 số ít ít cá nhà táng con đến 13 tuổi mới cai sữa. [ 15 ] Cá con cũng hoàn toàn có thể bú sữa của những con cá cái khác ngoài mẹ chúng. [ 15 ] Thông thường, cứ từ 3 đến 6 năm thì cá nhà táng mới sinh con một lần. [ 15 ]Cá nhà táng cái trưởng thành sinh dục vào khoảng chừng 7 đến 13 tuổi trong khi cá đực thì vào 18 tuổi. Khi trưởng thành, cá đực chuyển dời lên những khu vực có vĩ độ cao, nơi nước lạnh hơn và thức ăn đa dạng chủng loại hơn ; trong khi con cháu vẫn liên tục sống ở những khu vực có vĩ độ thấp. [ 15 ] Cá đực đạt size khung hình lớn nhất vào lúc 50 tuổi. [ 7 ]

Hành vi xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Sơ đồ về đội hình ” hoa cúc tây ” .Cá nhà táng cái thường đi thành từng đàn chừng 12 con trường thành cộng với con cái của chúng. [ 7 ] Cá đực trưởng thành rời đàn khi chúng được từ 4 tới 21 tuổi. Cá đực trưởng thành đôi lúc đi thành những nhóm có mối quan hệ lỏng lẻo với những con cá cùng tuổi và size. [ 7 ] Cá đực già thì đa phần sống đơn độc. [ 7 ] Cá đực được ghi nhận là tụ tập với nhau ở gần bờ biển cùng với nhau, cho thấy rằng giữa chúng có mối quan hệ hợp tác ở một mức độ nào đó mà đến nay vẫn chưa được hiểu rõ. [ 7 ]Kẻ thù thường thì nhất của cá nhà táng ( ngoại trừ con người ) là cá hổ kình, nhưng cá voi hoa tiêu và cá ông chuông đôi khi cũng quấy nhiễu chúng. [ 69 ] [ 70 ] Cá hổ kình thường tập kích những bầy cá nhà táng cái, thường nhằm mục đích săn bắt những con non trong bầy. Nếu như bầy cá hổ kình quá đông, chúng cũng hoàn toàn có thể làm thịt một con cá nhà táng cái trưởng thành. Cá nhà táng đực thì được cho là quá lớn và quá khỏe nên không hề bị cá hổ kình rình rập đe dọa và cũng không có quân địch nào ngoài con người. [ 71 ] Khi bị tiến công, bầy cá nhà táng cái lập tức quây thành vòng tròn để phủ bọc lấy những con con, đầu hướng vào trong và đuôi quay ra ngoài để quật vào mặt kẻ tiến công. Đôi khi cá cái quay đầu ra ngoài và chiến đấu với quân địch bằng hàm răng sắc nhọn. [ 7 ] Đội hình này được đặt tên là ” hoa cúc tây ” và cũng được vận dụng để bảo vệ một thành viên bị thương trong bầy. Tập tính này được những tay săn cá voi tận dụng triệt để : họ cố ý làm bị thương một thành viên trong bầy cá nhà táng khiến cả bầy quây vòng lại một nơi và thế là bị hốt trọn ổ. [ 72 ]
Một mẩu da cá nhà táng với những vết sẹo do giác mút của mực khổng lồ bám vào .

Cá nhà táng thường lặn từ 300 đến 800 mét (980 đến 2.620 ft) và đôi khi đến 1–2 kilômét (3.300–6.600 ft) để kiếm ăn.[73] Mỗi lần lặn như thế có thể kéo dài hơn 1 giờ.[73] Thức ăn của chúng bao gồm vài loài động vật, đáng nói nhất là các loài mực khổng lồ, mực khổng lồ Nam Cực, bạch tuộc và nhiều loài cá như các loài cá đuối sống ở đáy nước; tuy nhiên phần chủ yếu trong thực đơn của cá nhà táng là các loài mực ống có kích thước trung bình.[74] Đôi khi một số con vật xui xẻo cũng vô tình bị cá nhà táng nuốt phải cùng với con mồi.[74] Và, phần lớn những thông tin về các loài mực ở biển sâu có được từ việc nghiên cứu những mẩu xác nằm trong bụng cá nhà táng, mặc dù các nghiên cứu gần đây tập trung vào phân của con vật. Một nghiên cứu tại quần đảo Galápagos cho thấy các chi mực Histioteuthis (62%), Ancistrocheirus (16%) và Octopoteuthis (7%) nặng khoảng 12 và 650 gam (0,026 và 1,433 lb) là nạn nhân chủ yếu nhất của cá nhà táng.[75] Việc cá nhà táng săn bắt mực khổng lồ Nam Cực (một loài mực có thể nặng gần 500 kilôgam (1.100 lb)) chưa từng được chứng kiến nhưng các vết sẹo trên da cá nhà táng như trong hình trên rất có thể là do loài mực này gây ra khi con vật có gắng chống trả lại kẻ săn bắt mình. Một nghiên cứu xuất bản và năm 2010 cho thấy có những bằng chứng ám chỉ rằng cá nhà táng cái có thể hợp tác với nhau khi săn bắt những con mực Humboldt.[76]

Trong một nghiên cứu trước đó, khảo sát về những con cá nhà táng bị bắt ở eo biển Cook bởi các tàu săn cá voi của Tân Tây Lan, tỉ lệ khối lượng mực: cá trong thức ăn là 1,69:1.[77] Đôi khi, cá nhà táng cũng tiện tay “thuổng” cá tại khu vực hoạt động của các tàu câu dầm, tỉ như các loài cá than và cá vược Chile. Những ngư dân câu dầm ở Vịnh Alaska than phiền rằng cá nhà táng thường xuyên mò lại các khu vực câu dầm của họ để “chôm chỉa” vì lượng cá tập trung nhiều ở đây giúp chúng không phải cất công đi kiếm mồi.[78] Tuy nhiên, tính ra thì số cá ăn trộm được không đáng là bao so với nhu cầu của con vật. Trong một đoạn phim, một con cá nhà táng đực đã “nảy” trong một thời gian rất dài để bắt cá.[79] Loài cá mập miệng to, một loại cá mập lớn và hiếm ở vùng biển sâu, cũng được cho là nằm trong thực đơn của cá nhà táng.[80] Cá mập miệng to từng được quan sát thấy là bị vờn hay bị tấn công bởi ba con cá nhà táng.[81]

Sức ăn của cá nhà táng phải nói là đạt tầm cỡ khác thường, đơn cử mỗi ngày chúng tiêu thụ một lượng thức ăn nặng bằng 3 Phần Trăm khối lượng khung hình của mình. Khối lượng thực phẩm hàng năm mà cá nhà táng tuồn vào miệng lên tới 100.000.000 tấn Mỹ ( 91.000.000 t ) — lớn hơn cả số lượng món ăn hải sản mà con người tiêu thụ trong cùng thời hạn. [ 82 ]Cho đến nay, những nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ tại sao đầu cá nhà táng có kích cỡ quá lớn so với hàm dưới của nó. Một giả thuyết cho rằng năng lực xác định bằng tiếng vọng dùng trong việc săn mồi của con vật là nguyên do khiến đầu của chúng to như vậy. Tuy nhiên, những loại mực – con mồi chính của cá nhà táng – thì lại có đặc tính âm học quá giống với nước khiến cho âm thanh không hề dội lại một cách hiệu suất cao được. [ 13 ] Cấu trúc môi phát âm trên đầu cá nhà táng hoàn toàn có thể tạo ra một source level lên tới hơn 230 decibels re 1 micropascal tạu một khoảng cách 1 mét ( 3,3 ft ) – nói cách khác đó là loại âm thanh lớn nhất do một động vật hoang dã hoàn toàn có thể tạo ra, lớn hơn 10 – 14 dB so với tiếng súng trường loại mạnh nghe từ khoảng cách 1 mét ( 3,3 ft ). [ 83 ] Một giả thuyết khác cho rằng tiếng động đó được tạo ra để gây choáng váng cho con mồi, tuy nhiên những thí nghiệm tạo ra âm thanh tương tự không gây ra được thương tổn mong ước trên tiềm năng. [ 84 ]Long diên hương của cá nhà táng được cho là hình thành bởi những mảng mai mực nằm kẹt trong bụng con vật, theo nguyên tắc giống như là hình thành ngọc trai. [ 85 ] Cụ thể, những mảnh mai mực đã gây kích thích ruột non của cá nhà táng và kích hoạt quy trình tiết ra một chất bôi trơn trong ruột con vật .

• aP. catodon. In that year, however, Husson & Holthuis proposed that the correct name should be P. macrocephalus, the second name in the genus Physeter published by Linnaeus concurrently with P. catodon. This proposition was based on the grounds that the names were synonyms published simultaneously, and, therefore, the ICZN principle of “First Reviser” should apply. In this instance, it led to the choice of P. macrocephalus over P. catodon, a view re-stated in Holthuis, 1987. This has been adopted by most subsequent authors, although Schevill (1986 and 1987) argued that macrocephalus was published with an inaccurate description and that therefore only the species catodon was valid, rendering the principle of “First Reviser” inapplicable. At the present time, the name P. catodon is used in the Catalogue of Life. However, this is expected to be changed to follow the most recent version of ITIS, which has recently altered its usage from P. catodon to P. macrocephalus following L. B. Holthuis, and recent (2008) discussions with relevant experts (refer cited ITIS page for additional information).[7][86][87][88][89][90]

Source: https://mix166.vn
Category: Công Nghệ