A Lưới – Wikipedia tiếng Việt

A Lưới là một huyện miền núi biên giới thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam.

Địa giới huyện A Lưới được số lượng giới hạn trong tọa độ địa lý từ 160 00 ‘ 57 ‘ ‘ đến 16027 ’ 30 ‘ ‘ vĩ độ Bắc và từ 1070 0 ‘ 3 ’ đến 1070 30 ‘ 30 ‘ ‘ kinh độ Đông, có vị trí địa lý :
Huyện A Lưới nằm trên trục đường Hồ Chí Minh chạy qua địa phận 14 xã, thị xã trong huyện đã phá thế ngõ cụt, tiếp nối A Lưới thông suốt với hai miền Bắc-Nam quốc gia ; cách không xa quốc lộ 9 – trục đường xuyên Á, hoàn toàn có thể thông thương thuận tiện với những nước trong khu vực qua cửa khẩu Lao Bảo-Quảng Trị ; đồng thời, Quốc lộ 49 nối đường Hồ Chí Minh với Quốc lộ 1, đây là trục giao thông vận tải Đông-Tây quan trọng liên kết A Lưới với Quốc lộ 1, thành phố Huế và những huyện đồng bằng. Có 85 km đường biên giới giáp với nước CHDCND Lào và là huyện duy nhất trong tỉnh có 2 khẩu quốc tế A Đớt-Tà Vàng ( tỉnh Sê Kông ) và cửa khẩu Hồng Vân-Kutai ( tỉnh SaLavan ) liên thông với CHDCND Lào, đây là những cửa ngõ phía Tây quan trọng, là lợi thế để huyện lan rộng ra hợp tác kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống với nước bạn Lào và những nước trong Khu vực .

Huyện A Lưới tiếp giáp với Lào ở phía tây, cách thành phố Huế 70 km về phía đông.

Về mặt giao thông vận tải, nó được nối với thành phố Huế bằng quốc lộ 49, là một quốc lộ rất hiểm trở có ba đèo cao và vực sâu, trong đó đèo A Co dài 16 km .A Lưới là vùng đất có nhiều người dân tộc thiểu số sinh sống như : Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều, …Các địa điểm được biết đến ở A Lưới trong Chiến tranh Nước Ta gồm : đèo Mẹ Ơi, suối Máu, đồi A Bia ( người Mỹ gọi là Hamburger Hill – đồi Thịt Băm, nơi xảy ra trận Đồi Thịt Băm ), …
A Lưới là huyện miền núi, nằm trong khu vực địa hình phía Tây của dãy Trường Sơn Bắc, có độ cao trung bình 600 – 800 m so với mặt nước biển, độ dốc trung bình 20-250 .Địa hình A Lưới gồm hai phần :

• Phần phía Đông Trường Sơn, địa hình hiểm trở, độ dốc lớn, có các đỉnh cao là Động Ngai 1.774 m ở giáp giới huyện Phong Điền, đỉnh Cô Pung 1.615 m, Re Lao 1.487 m, Tam Voi 1.224 m v.v. Đây là vùng thượng nguồn của ba con sông lớn là sông Đakrông, sông Bồ và sông Tả Trạch đổ về vùng đồng bằng của hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
• Phần phía Tây Trường Sơn, địa hình có độ cao trung bình 600 m so mặt nước biển, bao gồm các đỉnh núi thấp hơn và một vùng thung lũng với diện tích khoảng 78.300 ha. Thung lũng A Lưới có địa hình tương đối bằng phẳng với chiều dài trên 30 km, đây là địa bàn tập trung đông dân cư của huyện.

A Lưới nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa gió mùa, chịu ảnh hưởng tác động của khí hậu chuyển tiếp giữa miền Bắc và miền Nam .Nhiệt độ trung bình trong năm khoảng chừng 22 °C – 25 °C. Nhiệt độ cao nhất khoảng chừng 34 °C – 36 °C, nhiệt độ thấp nhất trong khoảng chừng 7 °C – 12 °C .Lượng mưa những tháng trong năm từ 2900 – 5800 mm .Độ ẩm tương đối trung bình những tháng trong năm 86-88 % .Khí hậu chia làm 2 mùa rõ ràng :

• Mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12, trong đó lượng mưa lớn tập trung vào 10 đến tháng 12, thường gây lũ lụt, ngập úng.
• Mùa khô kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8, mưa ít, chịu ảnh hưởng gió Tây khô nóng, lượng bốc hơi lớn gây ra khô hạn kéo dài.

A Lưới là khu vực thượng nguồn của năm con sông lớn, trong đó có 2 sông chảy sang Lào là sông A Sáp và sông A Lin ; 3 sông chảy sang phía Nước Ta là sông Đakrông, sông Bồ và sông Tả Trạch ( nhánh tả của sông Hương ). Ngoài ra A Lưới còn có mạng lưới những suối phân bổ hầu khắp trên địa phận huyện. Phần lớn sông suối có độ dốc lớn, nhiều thác nước, lòng sông hẹp, thường bị sụt lún vào mùa mưa, gây khó khăn vất vả cho thiết kế xây dựng cầu, đường và đi lại .

Các nguồn tài nguyên[sửa|sửa mã nguồn]

Tài nguyên đất[sửa|sửa mã nguồn]

Hiện trạng đất đang sử dụng: Tổng diện tích tự nhiên toàn huyện A Lưới là 1.224,63 km², trong đó:

• Đất nông nghiệp: Diện tích 114.052,58 ha, chiếm 93,1% tổng diện tích tự nhiên, được sử dụng vào sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản.
• Đất phi nông nghiệp: Diện tích 4.997,99 ha, bao gồm đất ở, đất chuyên dùng, đất tôn giáo-tín ngưỡng, đất nghĩa trang-nghĩa địa và sông suối, mặt nước chuyên dùng.
• Đất chưa sử dụng: Toàn huyện còn 3.413,03 ha đất chưa sử dụng, chiếm 2,78% diện tích tự nhiên, chủ yếu là đất đồi núi chưa sử dụng phân bố ở những vùng ít có điều kiện thuận lợi về tưới và giao thông đi lại khó khăn.

Đặc điểm thổ nhưỡng: Đất đai, thổ nhưỡng trên địa bàn A Lưới khá đa dạng, một số nhóm đất chiếm diện tích lớn bao gồm: 1) Nhóm đất feralit đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), chiếm 63% diện tích của huyện; 2) Nhóm đất feralit vàng trên đá cát (Fc), chiếm 28%; 3) Các nhóm đất khác, chiếm diện tích 9%.

Tài nguyên nước[sửa|sửa mã nguồn]

Nguồn nước mặt: Nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sản xuất và sinh hoạt dân cư trên địa bàn huyện A Lưới là hệ thống các sông và mạng lưới các khe suối. Trong phạm vi huyện A Lưới có các sông chính là sông A Sáp, A Lin, Tà Rình, Đakrông, sông Bồ.

Nguồn nước ngầm: Mực nước ngầm của các khu vực trong huyện khá cao. Qua khảo sát thực tế cho thấy các giếng đào của dân cho thấy mực nước ngầm có ở độ sâu từ 4 m trở lên.

Tài nguyên rừng[sửa|sửa mã nguồn]

A Lưới có diện tích quy hoạnh đất lâm nghiệp lớn 107.849,63 ha, trong đó diện tích quy hoạnh đất rừng sản xuất có 45.903,28 ha, đất rừng phòng hộ 46.322,34 ha, rừng đặc dụng 15.489,10 ha ; đất rừng tự nhiên là 86.647,16 ha, đất rừng trồng là 15.858,79 ha. Tỷ lệ bao trùm rừng năm 2010 đạt 75 %. Trữ lượng gỗ khoảng chừng 6-7 triệu m³, với nhiều loại gỗ quí như lim, gõ, sến, mun, vàng tâm, dổi, kiền, tùng v.v. và nhiều loại lâm sản khác như tre, nứa, luồng, lồ ô, mây … Động vật rừng phong phú và có 1 số ít loài như sao la, chồn hương, mang, nai … thuộc nhóm động vật hoang dã quý và hiếm cần được bảo vệ .

Xem thêm: Cuộc gặp mặt đặc biệt của cộng đồng người Việt Nam tại Đan Mạch

Tài nguyên tài nguyên[sửa|sửa mã nguồn]

Trên địa phận huyện A Lưới tài nguyên tài nguyên khá nhiều mẫu mã, trữ lượng lớn hoàn toàn có thể khai thác theo quy mô công nghiệp, trong đó đáng kể nhất là những mỏ cao lanh, đá thiết kế xây dựng, vàng, nước khoáng nóng v.v.

Tài nguyên du lịch[sửa|sửa mã nguồn]

A Lưới là vùng núi cao mang trong mình nhiều cảnh đẹp vạn vật thiên nhiên hoang sơ nhưng kỳ vỹ. Thác A Nô là một thắng cảnh nổi tiếng nằm trên địa phận xã Hồng Kim. Cách TT huyện 30 km là những cánh rừng nguyên sinh và suối nước nóng rất hấp dẫn và độc lạ thuộc địa phận xã A Roàng. Đây là khu rừng nguyên sinh còn khá nguyên vẹn, với diện tích quy hoạnh khoảng chừng 3.000 ha lê dài từ A Lưới đến tận Quảng Nam với nhiều thác cao, vực sâu, rất mê hoặc so với mô hình du lịch sinh thái xanh và dành cho những người thương mến phiêu lưu, mạo hiểm. A Lưới còn có nhiều tiềm năng tăng trưởng du lịch khác như động Tiến Công, núi Ta Lơng Ai, sông Tà Rình v.v.Bên cạnh những tiềm năng du lịch vạn vật thiên nhiên sinh thái xanh mê hoặc, A Lưới còn có nhiều di tích lịch sử lịch sử dân tộc cách mạng ghi dấu những chiến công dũng mãnh của dân và quân A Lưới cùng cả nước. Toàn huyện có 72 di tích lịch sử lịch sử vẻ vang, trong đó có 7 điểm di tích lịch sử cấp vương quốc với những cái tên quen thuộc như trường bay A So, địa đạo A Đon, địa đạo Động So, đồi A Biah, đường Hồ Chí Minh lịch sử một thời v.v.A Lưới được nhắc đến như thể một vùng đất còn tàng trữ nhiều giá trị văn hoá truyền thống lịch sử rực rỡ. Đặc biệt là những tiệc tùng truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống dân tộc bản địa, trong đó đậm nét nhất là liên hoan A Riêu Ping của người Pa Cô và lễ Aza. Các điệu múa, hát cha Chấp, dân ca cổ, cồng chiêng, khèn và cùng những món ăn đặc sản nổi tiếng truyền thống lịch sử như cơm nếp nương, bánh nếp A Coác, rượu đoác, rượu cần, cá suối v.v. tạo nên sự phong phú, phong phú và đa dạng của văn hóa truyền thống dân tộc bản địa rực rỡ nơi đây ; làm cho A Lưới càng trở nên mê hoặc để hoàn toàn có thể khai thác tăng trưởng du lịch văn hóa truyền thống, lịch sử vẻ vang và du lịch hội đồng v.v.
Huyện A Lưới có 18 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có thị xã A Lưới ( huyện lỵ ) và 17 xã : A Ngo, A Roàng, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Vân, Hương Nguyên, Hương Phong, Lâm Đớt, Phú Vinh, Quảng Nhâm, Sơn Thủy, Trung Sơn .

Hình thành và tăng trưởng[sửa|sửa mã nguồn]

A Lưới là căn cứ địa cách mạng của cả tỉnh, cả nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Qua hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc bản địa, đồng bào những dân tộc bản địa A Lưới đã có nhiều tấm gương tiêu biểu vượt trội như : Anh hùng liệt sỹ A Vầu, xã Hồng Kim ; Anh hùng liệt sỹ Cu Lối, xã Hồng Nam ; Anh hùng Cu Trip, Anh hùng Hồ Vai, Kăn Lịch, Kăn Đơm, Bùi Hồ Dục, Hồ A Nun và nhiều tấm gương tiêu biểu vượt trội khác ; đồng thời, đã góp phần 33.837 tấn lương thực, thực phẩm, 4.560 lượt dân công hỏa tuyến, 7.850 lượt công dân lên đường nhập ngũ, 1,5 triệu ngày công ship hàng chiến đấu ; 577 liệt sỹ, 1.086 thương bệnh binh, hàng ngàn mái ấm gia đình có công, gần 10 nghìn người và 5.000 hộ mái ấm gia đình tham gia cách mạng. Nhờ những góp phần to lớn cho cách mạng mà đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương, phong tặng huyện A Lưới thương hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân ; 16 xã, thị xã được phong tặng anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân ; 8 cá thể được phong tặng thương hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, 12 bà mẹ Nước Ta anh hùng, 19 tập thể anh hùng lực lượng vũ trang .Đồng thời, huyện A Lưới là địa phận sinh sống, tụ cư truyền kiếp của đồng bào những dân tộc thiểu số bạn bè : Pa Kô, Tà Ôi, Ka Tu, Pa Hy trong những thung lũng dọc Trường Sơn, sát với nước bạn Lào đồng đội, đến năm 1976, huyện A Lưới được xây dựng và có thêm 3 xã kinh tế tài chính mới Sơn Thủy, Phú Vinh, Hương Phong là đồng bào kinh lên kiến thiết xây dựng quê nhà mới tại A Lưới .Đến nay, sau 38 năm ( 1976 – năm trước ) trưởng thành và tăng trưởng, huyện A Lưới thời điểm ngày hôm nay đã thay da đổi thịt, bộ mặt nông thôn miền núi đã có nhiều khởi sắc, kinh tế tài chính – xã hội đã có những bước tăng trưởng và đã đạt được những tác dụng quan trọng : Thu nhập trung bình đầu người 14 triệu đồng / người / năm ; vận tốc tăng trưởng giá trị sản xuất đạt 15 % ; tỷ suất hộ nghèo còn 13,64 % ; hạ tầng được chăm sóc góp vốn đầu tư, kiến thiết xây dựng, như : Điện, đường, trường, trạm, thủy lợi, nước hoạt động và sinh hoạt, … nhờ vậy, đã có 100 % thôn, bản có đường giao thông vận tải, 90 % hộ mái ấm gia đình sử dụng nước hợp vệ sinh, 100 % xã, thị xã có điểm bưu điện văn hóa xã ( số liệu năm 2013 ) .

Lịch sử hành chính[sửa|sửa mã nguồn]

Sau năm 1975, huyện A Lưới thuộc tỉnh Bình Trị Thiên, gồm 20 xã : A Đớt, A Ngo, A Roàng, Bắc Sơn, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Nam, Hồng Quảng, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Tiến, Hồng Trung, Hồng Vân, Hương Lâm, Hương Nguyên, Hương Phong và Nhâm .Ngày 13 tháng 3 năm 1979, xây dựng 2 xã Phú Vinh và Sơn Thủy thuộc vùng kinh tế tài chính mới. [ 2 ]Ngày 18 tháng 5 năm 1981, chuyển xã Hồng Tiến về huyện Hương Trà quản trị ( nay là thị xã Hương Trà ) [ 3 ]. Huyện A Lưới có 21 xã : A Đớt, A Ngo, A Roàng, Bắc Sơn, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Nam, Hồng Quảng, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Trung, Hồng Vân, Hương Lâm, Hương Nguyên, Hương Phong, Nhâm, Phú Vinh, Sơn Thủy .Ngày 30 tháng 6 năm 1989, tỉnh Thừa Thiên Huế được tái lập từ tỉnh Bình Trị Thiên, huyện A Lưới thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. [ 4 ]Ngày 22 tháng 11 năm 1995, xây dựng thị xã A Lưới ( thị xã huyện lỵ huyện A Lưới ) trên cơ sở hàng loạt diện tích quy hoạnh tự nhiên và dân số của xã Hồng Nam. [ 5 ]Ngày 1 tháng 1 năm 2020, sáp nhập xã A Đớt và xã Hương Lâm thành xã Lâm Đớt, sáp nhập xã Hồng Quảng và xã Nhâm thành xã Quảng Nhâm, sáp nhập xã Bắc Sơn và Hồng Trung thành xã Trung Sơn. [ 6 ]Huyện A Lưới có 1 thị xã và 17 xã như lúc bấy giờ .
Trên địa phận huyện có 3 trường trung học phổ thông công lập là :

• Trường THPT A Lưới (đóng tại thị trấn A Lưới).
• Trường THCS & THPT Trường Sơn (trên cơ sở hợp nhất trường THCS Hương Lâm và trường THPT Hương Lâm từ ngày 01/12/2021) (đóng tại xã Lâm Đớt).
• Trường THCS và THPT Hồng Vân (đóng tại xã Hồng Vân).

Ngoài ra, còn có Trung tâm GDNN-GDTX huyện A Lưới .Ở những xã, thị xã đều có những trường trung học cơ sở, Tiểu học, Mầm non .

Theo số liệu thống kê năm 2013, dân số toàn huyện có 46.417 nghìn người, mật độ dân số 38 người/km², trong đó trên 80% là dân tộc thiểu số, bao gồm chủ yếu là các dân tộc Pa Kô, Tà Ôi, Ka Tu, Pa Hy và dân tộc Kinh. Chính vì thế, nơi đây hội tụ đa dạng những truyền thống văn hóa dân tộc rất đặc sắc, giá trị.

1. ^ Các văn liệu thủy điện gọi là ” sông A Sáp “. Theo Bản đồ tỷ suất 1 : 50.000 tờ E-48-95C, Cục Đo đạc và Bản đồ ( 2004 ), tên đoạn sông này bên Lào là Sê Asap .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://mix166.vn
Category: Cộng Đồng