Lên đồng – Wikipedia tiếng Việt - The first knowledge sharing application in Vietnam

Hầu đồng, hay còn gọi là hầu bóng, đồng bóng là một nghi thức trong hoạt động tín ngưỡng dân gian và tôn giáo thờ nữ thần mẹ Đạo Mẫu dòng Shaman giáo của nhiều dân tộc, trong đó có tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Về bản chất, đây là nghi thức giao tiếp với thần linh thông qua các tín đồ Shaman (giáo ông đồng, bà đồng), trong đó tín đồ trở thành phương tiện linh hồn (mediumship, spirit medium) cho các vị thần khác nhau. Người ta tin rằng các vị thần linh có thể nhập hồn vào thân xác các ông đồng, bà đồng nhằm phán truyền, diệt trừ tà ma, chữa bệnh, ban phúc, ban lộc cho các con nhang, đệ tử. Khi thần linh nhập vào đồng thì lúc đó các ông đồng, bà đồng không còn là mình nữa mà là hiện thân của vị thần nhập vào họ.

Ở Việt Nam, lên đồng là nghi thức không hề thiếu trong những Tín ngưỡng Tứ Phủ, tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần, … Về hình thức, nghi thức lên đồng hầu về Hội đồng Thánh Trần mang tính shaman nặng hơn khi lên đồng hầu về Tứ Phủ bởi hầu về Hội đồng Thánh Trần có những hành vi trực tiếp lên thể xác Thanh Đồng như đi trên than hồng, xiên lình ( dùng thanh sắt sắc nhọn đâm xuyên vào hai má và miệng thanh đồng ), ăn lửa, lên đai ( 1 hình thức thắt cổ, có người được gọi là sát căn, có khi lên 3 đai ) …

Mục lục bài viết

Các thành phần tham gia[sửa|sửa mã nguồn]

Người đứng giá hầu đồng gọi chung là Thanh Đồng, Thanh Đồng là phái mạnh thì được gọi là ” cậu “, nữ giới được gọi là ” cô hoặc bà đồng “. Thường có hai hoặc bốn phụ đồng ( được gọi là nhị trụ hoặc tứ trụ hầu dâng ) đi theo Thanh Đồng để chuẩn bị sẵn sàng phục trang, lễ lạt …

Âm nhạc là thành phần không thể thiếu, cung văn chính là người tấu nhạc phục vụ buổi lễ.

Bạn đang đọc: Lên đồng – Wikipedia tiếng Việt

Ngoài ra, những thành phần ngồi xem buổi hầu là những cử tọa. Những người này thường là con nhang đệ tử, thường bộc lộ lòng tôn kính những vị thánh mỗi khi giáng ngự, hòa theo điệu múa hát và được Thánh ban lộc .

Trình tự một giá hầu[sửa|sửa mã nguồn]

Lên khăn áo[sửa|sửa mã nguồn]

Trang phục Chầu đệ nhịĐầu tiên, sau khi hát thờ xong, cung văn khởi đầu hát hầu. Ông bà đồng lúc này mở màn lảo đảo, ra dấu bằng tay, phủ vải đỏ lên mặt. Tùy vào những giá, cung văn sẽ hát những điệu thỉnh mời khác nhau. Tới khi Thánh đã nhập, Thanh đồng hất khăn khỏi mặt, coi như khởi đầu quy trình ngự về của vị thánh này. Còn không, nếu thánh chỉ giáng qua thì ông bà đồng lại ra dấu khác và cung văn lại chuyển sang hát mời vị khác theo thứ tựSau khi hất khăn phủ, Ông bà Đồng đang ở một ” giá ” mới và phải thay bộ phục trang xống áo, khăn chầu, cờ quạt, đồ hầu dâng … sao cho tương ứng với ” giá ” này. Với những giá Quan, Hoàng thì thường ăn mặc áo của quan lại thời xưa, có điểm đồ trang sức đẹp như trâm, thẻ ngà, bội giắt, … Các giá Chầu bà thì ăn mặc chỉnh tề theo lối phụ nữ nhà giàu, sặc sỡ và nhiều trang sức đẹp, vấn khăn củ ấu hoặc khăn xếp. Các giá cô thì ăn mặc tươi tắn bùng cháy rực rỡ hơn. Giá Cậu thì ăn mặc theo lối người trẻ tuổi trẻ, có khăn quấn .
Trang Phục Quan đệ ngũ
Sau khi Quần áo đã mặc chỉnh tề, vị thánh mở màn đứng dậy làm lễ. Đầu tiên là vị ấy phải cầm hương qua một lớp bọc vải đỏ để dâng lên bàn thờ cúng Thánh Mẫu, quỳ làm lễ. Sau đó quay ra cử tọa, vị ấy sẽ làm những nghi thức khác, đa phần là múa những điệu múa của giá mình .Các điệu múa của những hàng là :Hàng Quan : Múa Cờ, múa kiếm, long đao, khai quang …Hàng Chầu : Múa mồi, múa cờ, múa kiếm, múa quạt, tay không, ..

Hàng Hoàng: Múa Hèo, múa cờ, múa kiếm,

Xem thêm: Dấu ấn Thể thao Việt Nam 2020

Hàng Cô : Múa chèo đò. múa đi chợ, múa dệt gấm thêu hoa … và những điệu như của giá ChầuHàng Cậu : Múa kiếm, múa LânCác điệu múa này nhằm mục đích ra oai, hay bộc lộ sự vui tươi thao tác thánh và cũng là cùng vui với cử tọa. Có thể nói Hầu đồng là một kho lưu trữ bảo tàng sống bảo tồn những loại múa truyền thống của người Việt, trong trong thực tiễn rằng múa truyền thống của Việt Nam không thực sự tăng trưởng. Mỗi loại múa lại bộc lộ một loại hoạt động giải trí của người Việt, như theo PGS Phan Ngọc, những điệu múa chèo đò, tung hoa, múa kiếm đã bộc lộ rất rõ tính cách người phụ nữ Việt .Trong lúc Thanh Đồng đang hoá thân thì bốn phụ đồng ngồi quỳ chân ở dưới cũng nghiêng ngả và múa may hưởng ứng Thanh Đồng theo nhịp câu hát. Những nắm tiền lẻ sau khi được Thanh Đồng tung ra, ban phát cho những người xung quanh được coi là tiền lộc và được những người dứng xem xung quanh nhặt lấy, cất giữ để lấy may .
Một Ông Đồng đang múa

Phán truyền và thăng[sửa|sửa mã nguồn]

Sau quá trình ” thăng hoa ” đó rồi, vị thánh trong xác ông bà đồng ngồi xuống, nghe hát văn, kính và uống rượu, trong khi những phụ đồng phải lấy quạt che xung quanh mặt lúc vị ấy uống rượu, như một sự cách ngăn giữa trần tục và thánh thần. Rồi trong lúc nghe văn, vị thánh làm những thủ tục còn lại như khai quang, phán bảo, thưởng tiền và lộc cho cung văn hát hay cũng như cử tọa xung quanh. Sau đó, vị ấy ra dấu, khăn đỏ lại phủ lên và là lúc Thánh ” thăng “. Một giá kết thúc
Nhạc hát thường thì là chầu văn có nội dung ca tụng sự rất linh của thần thánh và vẻ đẹp tiên giới .Mỗi giá lại có một loại điệu chầu văn khác nhau ( xem thêm tại mục Chầu văn ) .

Lên đồng thời nay[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày nay, lên đồng vẫn còn là nhu cầu tâm linh, là hình thức sinh hoạt tín ngưỡng dân gian của một bộ phận người Việt. Các nghi lễ này thường được tổ chức nhiều lần trong một năm vào các dịp lễ tiết, thường là tại các lễ hội đền thánh, phủ mẫu… Ngoài việc lên đồng để giao tiếp với thần linh, truyền thống tín ngưỡng Việt Nam còn tin tưởng rằng sau khi chết, linh hồn người chết vẫn còn và theo dõi cuộc sống của người thân đang sống.

Xem thêm: Tổng hợp các hãng giày thể thao việt nam uy tín 2022

Tại Việt Nam lúc bấy giờ, hoạt động giải trí lên đồng rất thông dụng ở miền Bắc, tương đối kém phổ cập ở miền Nam, tuy nhiên do một thời hạn dài bị không cho và mai một, hoạt động giải trí này thời nay thường có nhiều chỗ sai biệt, thậm chí còn là xô lệch phản cảm, méo mó hình ảnh của tín ngưỡng. Một số khác tận dụng việc lên đồng để kiếm chác mua thần bán thánh, làm mất đi vẻ đẹp đáng có của tín ngưỡng .