Bài 4 : Trung Quốc thời phong kiến

BÀI 4. TRUNG QUỐC THỜI PHONG KIẾN

1. Sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc

– Từ 2000 TCN, người Trung Quốc đã kiến thiết xây dựng được nhà nước và nền văn minh của mình. Trải qua những triều đại Hạ, Thương, Chu, người Trung Quốc đã tăng trưởng nền văn minh cổ đại tỏa nắng rực rỡ .
– Thời Xuân Thu – Chiến Quốc, nhờ sự Open công cụ bằng sắt, khiến cho kinh tế tài chính tăng trưởng, xã hội có nhiều biến hóa thâm thúy .

– Xã hội xuất hiện 2 giai cấp:

+ Địa chủ : quan lại và nông dân giàu chiếm nhiều ruộng đất, có quyền lực tối cao .
+ Nông dân lĩnh canh ( tá điền ) : nông dân bị mất ruộng, nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ để canh tác, phải nộp địa tô cho địa chủ .
=> Xã hội phong kiến Trung Quốc hình thành từ thế kỉ III ( thời nhà Tần ) và được xác lập vào thời nhà Hán .

Bản đồ Trung Quốc thời Tần

2. Xã hội Trung Quốc thời Tần – Hán

a. Nhà Tần (Tần Thủy Hoàng): chế độ phong kiến Trung Quốc được hình thành.

– Tần Thủy Hoàng đã thi hành một loạt những chủ trương :

+ Chia đất nước thành quận, huyện, cử quan lại đến cai trị.

+ Ban hành chế độ đo lường và tiền tệ thống nhất.

+ Bắt nhân dân lao dịch.

+ Gây cuộc chiến tranh và lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ về phía bắc và phía nam, …

Đội quân đất nung trong hầm mộ của Tần Thủy Hoàng.

b. Nhà Hán

– Xóa bỏ chế độ hà khắc của pháp luật thời Tần.

– Giảm tô thuế, lao dịch.

– Khuyến khích sản xuất phát triển kinh tế.

– Tiến hành chiến tranh xâm lược, xâm lấn bán đảo Triều Tiên, thôn tính các nước phương Tây.

3. Sự thịnh vượng của Trung Quốc dưới thời nhà Đường

– Thời nhà Đường, bộ máy nhà nước được củng cố và hoàn thiện.

– Cử người cai quản các địa phương.

– Mở nhiều khoa thi tuyển chọn nhân tài.

– Giảm thuế, chia ruộng cho nông dân.

– Tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ .

Bản đồ Trung Quốc thời Đường

4. Trung Quốc Thời Tống – Nguyên

Dưới thời Tống, Trung Quốc được thống nhất nhưng không còn mạnh, vua Mông Cổ (Hốt Tất Liệt) đánh chiếm Trung Quốc lập ra nhà Nguyên.

a. Thời Tống: để ổn định đời sống nhân dân, nhà Tống đã thi hành các chính sách:

–  Miễn giảm thuế, sưu dịch

–  Mở mang các công trình thuỷ lợi.

–  Phát triển thủ công nghiệp: khai mỏ, luyện kim, dệt tơ lụa, đúc vũ khí…

–  Có nhiều phát minh: la bàn, thuốc súng, nghề in..

b. Thời Nguyên

–  Các vua chúa người Mông Cổ thi hành nhiều chính sách phân biệt đối xử giữa người Mông cổ và người Hán.

=> Nhân dân nhiều lần nổi dậy khởi nghĩa .

Bản đồ Trung Quốc thời Nguyên

5. Trung Quốc thời Minh – Thanh

– Nhà Nguyên sống sót đến 1368 bị lật đổ, Chu Nguyên Chương lập ra nhà Minh .

– Sau này quân Mãn Thanh từ phương bắc lật đổ nhà Minh lập ra nhà Thanh

–  Xã hội phong kiến cuối thời Minh – Thanh: lâm vào tình trạng suy thoái.

+ Vua quan ăn chơi xa xỉ.

+ Nông dân, thợ thủ công phải nộp thuế nặng nề.

+ Phải đi lao dịch, đi phu.

– Mầm mống kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa tăng trưởng : Open nhiều xưởng dệt lớn, xưởng làm đồ sứ, … với sự chuyên môn hóa cao, thuê nhiều nhân công ; kinh doanh với quốc tế được lan rộng ra .

Bản đồ Trung Quốc thời nhà Thanh

6. Văn hoá, khoa học – kỹ thuật Trung Quốc thời phong kiến

Thời phong kiến, văn hóa truyền thống Trung Quốc đã đạt được những thành tựu rực rỡ tỏa nắng và có ảnh hưởng tác động sâu rộng .

a. Văn hoá

– Tư tưởng: nho giáo.

– Văn học : rất tăng trưởng, với những nhà thơ, nhà văn nổi tiếng như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị, Thi Nại Am với bộ tiểu thuyết Thủy Hử, Ngô Thừa Ân vưới Tây Du Kí .

– Sử học : bộ Sử kí của Tư Mã Thiên là tác phẩm sử học nổi tiếng thời Hán, ngoài những còn có những bộ sử đồ sộ khác như : Hán thư, Đường thư, Minh sử, …

– Nghệ thuật: hội hoạ, điêu khắc, kiến trúc… đều ở trình độ cao, thể hiện tài nghệ và sức sáng tạo tuyệt vời của các nghệ nhân Trung Quốc.

b.  Khoa học – kĩ thuật

–  Nhiều phát minh quan trọng: giấy viết, la bàn, nghề in, thuốc súng

– Kỹ thuật đóng tàu, luyện kim, khai thác dầu mỏ … có góp phần lớn với quả đât

Thuốc súng

La bàn

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI

1. Sự xuất hiện của công cụ bằng sắt có tác dụng gì đối với xã hội Trung Quốc ?

Trả lời :

Đến thời Xuân Thu – Chiến Quốc, nhờ sự Open của công cụ bằng sắt, diện tích quy hoạnh gieo trồng được lan rộng ra, hiệu suất lao động tăng, làm cho xã hội Trung Quốc có nhiều đổi sắc .

2. Những tiến bộ trong sản xuất làm cho xã hội Trung Quốc đã có sự biến đổi như thế nào ?

Trả lời :

– Một số quan lại và nông dân giàu chiếm nhiều ruộng đất, lại có quyền lực tối cao, trở thành giai cấp địa chủ => giai cấp địa chủ Open
– Nhiều nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng phải nhận ruộng của địa chỉ để cày cấy gọi là nông dân lĩnh canh hay những tá điền nông dân bị nhân hóa .

3. Nguồn gốc của địa chủ và địa vị của họ ?

Trả lời :

Một số quan lại và nông dân giàu chiếm nhiều ruộng đất, lại có quyền lực tối cao, trở thành giai cấp địa chủ. Họ nắm trong tay nhiều ruộng đất và có quyền thu địa tô. Họ trở thành giai cấp thống trị trong xã hội phong kiến .

4. Nông dân bị phân hóa như thế nào ?

Trả lời :

Do sự tăng trưởng của sản xuất, giai cấp nông dân bị phân hóa thành :
– Một bộ phận nông dân trở nên phong phú, chiếm nhiều ruộng đất và trở thành giai cấp địa chủ
– Một bộ phận nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ để cày cầy gọi là nông dân lĩnh canh hay tá điền .

5. Xã hội phong kiến Trung Quốc được hình thành như thế nào ?

Trả lời :

Nhờ sự Open của công cụ bằng sắt làm cho sản xuất tăng trưởng đã tác động ảnh hưởng đến xã hội, làm cho xã hội có sự biến hóa :

– Giai cấp địa chủ chiếm nhiều ruộng đất.

– Nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ để cày cầy gọi là nông dân lĩnh canh hay tá điền .
– Khi nhận ruộng, nông dân phải nộp một phần hoa lợi cho địa chủ, gọi là địa tô. Quan hệ bóc lột bằng địa tô giữa địa chủ với nông dân lĩnh canh gọi là quan hệ sản xuất phong kiến. Xã hội phong kiến Trung Quốc đã được hình thành từ từ từ thế kỉ III TCN

6. Tần Thủy Hoàng đã thống nhất đất nước vào thời gian nào ? Công cuộc thống nhất đất nước có ý nghĩa gì ?

Trả lời :

– Tần Thủy Hoàng đã thống nhất quốc gia vào năm 221 TCN .
– Ý nghĩa của công cuộc thống nhất quốc gia : chấm hết thời kì cuộc chiến tranh loạn lạc lê dài ở Trung Quốc, tạo điều kiện kèm theo cho chính sách phong kiến được xác lập ở Trung Quốc .

7. Trình bày những nét chính trong chính sách đối nội và đối ngoại của nhà Tần ?

Trả lời :

– Đối nội : Chia quốc gia thành những quận huyện và trực tiếp cử quan lại về quản lý, phát hành một chính sách đo lường và thống kê và tiền tệ thống nhất cho cả nước .
– Đối ngoại : Nhà Tần gây cuộc chiến tranh, lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ về phía bắc và phía nam, …

8. Quan sát tranh hình 8 (SGK trang 11), “Tượng gốm trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng” em có nhận xét gì ?

Trả lời :
+ Nhìn vào những bức tượng ta thấy nghệ thuật và thẩm mỹ điêu khắc đạt đến trình độ tinh xảo, người ta tích hợp giữa đúc khuôn và nặn bằng tay có kích cỡ bằng đúng người thật và đều được tô màu, trên những khuôn mặt có sắc thai rất phong phú .
+ Để hoàn thành xong những pho tượng gốm này, nhà Tần phải kêu gọi hàng vạn thợ điêu khắc chứng tỏ lực lượng quân sự chiến lược ở Trung Quốc dưới thời Tần rất hùng mạnh .

9. Chính sách đối nội và đối ngoại của nhà Hán khác so với thời nhà Tần như thế nào ?

Trả lời :
– Các vua thời nhà Hán đã xóa bỏ chính sách pháp lý khắc nghiệt của nhà tần, giảm nhẹ tô thuế và sưu dịch cho nông dân, khuyến khích họ nhận ruộng cày cấy và khẩn hoang, tăng trưởng sản xuất nông nghiệp .
– Nhà Hán còn triển khai nhiều cuộc cuộc chiến tranh xâm lấn bán đảo Triều Tiên, thôn tính những nước phương Nam .

10. Dưới thời Đường, tổ chức bộ máy nhà nước có gì đáng chú ý ?

Trả lời :
– Thời Đường, tổ chức triển khai cỗ máy nhà nước được củng cố và triển khai xong từ Trung ương đến địa phương
– Các nhà vua cử người thân tín đi quản lý những địa phương
– Nhà nước đã thực thi chính sách tuyển dụng quan lại bằng hình thức thi tuyển .

11. Trong nông nghiệp, nhà Đường đã thi hành chính sách gì để khuyến khích sản xuất phát triển ?

Trả lời :
Trong nông nghiệp, nhà Đường đã triển khai những giải pháp :
– Giảm tô thuế
– Thực hiện chính sách quân điền

12. Em hiểu thế nào là “chế độ quân điền” ?

Trả lời :
Chế độ quân điền là lấy ruộng công, ruộng bỏ phí chia cho nông dân trong làng xã theo pháp luật của nhà nước phong kiến .

13. Các chính sách cai trị của nhà Đường có tác dụng gì ?

Trả lời :
Các chủ trương quản lý của nhà Đường có tính năng là :
– Nông dân có ruộng cày cấy, sản xuất nông nghiệp được tăng trưởng
– Xã hội thời Đường đạt đến sự phồn vinh

14. Chính sách đối ngoại của nhà Đường như thế nào ?

Trả lời :
Sau khi không thay đổi ở trong nước, nhà Đường đem quân lấn chiếm vùng Nội Mông, chinh phục Tây Vực, xâm lược Triều Tiên, củng cố chính sách đô hộ ở An Nam, ép Tây Tạng phải thần phục, làm cho chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc được lan rộng ra hơn khi nào hết. Dưới thời Đường, Trung Quốc đã trở thành một vương quốc phong kiến cường thịnh nhất châu Á .

15. Sự thịnh vượng của Trung Quốc dưới thời Đường được biểu hiện ở những mặt nào ?

Trả lời :
– Sự tăng trưởng kinh tế tài chính dưới thời Đường cao hơn những triều đại khác về mọi mặt
– Xã hội không thay đổi và đạt đến sự phồn thịnh
– Dưới thời Đường, Trung Quốc đã trở thành một vương quốc phong kiến cường thịnh nhất châu Á .

16. Nhà Tống đã thực hiện chính sách gì để phát triển kinh tế đất nước ? 

Trả lời :
Để không thay đổi đời sống nhân dân, những vua nhà Tống đã thi hành nhiều chủ trương :
– Xóa bỏ ( hoặc miễn giảm ) những thứ thuế và sưu dịch nặng nề của thời trướ
– Mở mang những khu công trình thủy lợi ở miền Giang Nam
– Khuyến khích tăng trưởng 1 số ít ngành thủ công nghiệp như khai mỏ, luyện kim, dệt lụa, rèn đúc vũ khí ..

17. Nhà Nguyên ở Trung Quốc được thành lập như thế nào ?

Trả lời :
Năm 1271, vua Mông Cổ là Khu-bi-lai ( Hốt Tất Liệt ) đem quân tàn phá nhà Tống, lên ngôi Hoàng Đế và thiết lập triều Nguyên ở Trung Quốc

17. Dưới thời Nguyên, sự phân biệt đối xử giữa người Mông Cổ và người Hán diễn ra như thế nào ?

Trả lời :
Dưới thời Nguyên, những vua chúa Mông Cổ thi hành nhiều giải pháp phân biệt đối xử giữa những dân tộc bản địa .
– Người Mông Cổ có vị thế cao nhất, hưởng mọi độc quyền
– Người Hán thì ở vị thế thấp kém và bị không cho đủ thứ như cấm mang vũ khí, cấm rèn luyện võ nghệ, thậm chí còn cấm không được ra đường và họp chợ đêm hôm …

18. Tại sao lại có sự phân biệt đối xử giữa các dân tộc như vây ? Nhân dân Trung Quốc đã có thái độ như thế nào trước chính sách của Nhà Nguyên ?

Trả lời :
– Nhà Nguyên là người ngoại bang ( ở ngoài Cafe Trung Nguyên ) đến xêm lược và đặt ách đô hộ, nên trong chủ trương quản lý, nhà Nguyên có sự kì thị với người Hán .
– Nhân dân Trung Quốc đã nhiều lần khởi nghĩa chống lại ách thống trị của nhà Nguyên .

19. Tình hình chính trị của Trung Quốc từ sau thời Nguyên đến cuối nhà Thanh như thế nào ?

Trả lời :
– Nhà Nguyên sống sót đến năm 1368 thì bị lật đổ. Chu Nguyên Chương, một thủ lĩnh của trào lưu nông dân, đã lên ngôi Hoàng Đế, lập ra nhà Minh ( 1368 – 1644 )
– Nhưng rồi đến lượt mình, nhà Minh lại bị lật đổ bởi cuộc khởi nghĩa của nông dân do Lý Tự Thành chỉ huy. Nghĩa quân của Lý Tự Thành vừa vào Bắc Kinh, còn chưa kịp ăn mừng thắng lợi đã phải rút khỏi thành vì quân Mãn Thanh từ phương Bắc tràn xướng, chiếm hàng loạt Trung Quốc và lập ra nhà Thanh ( 1644 – 1911 )

20. Sự suy yếu của xã hội phong kiến Trung Quốc cuối thời Minh – Thanh được biểu hiện như thế nào ?

Trả lời :
– Cuối thời Minh – Thanh, xã hội phong kiến Trung Quốc đã dần lâm vào thực trạng suy thoái và khủng hoảng
– Vua quan chỉ biết đục khoét nhân dân để sống xa hoa, trụy lạc
– Những người nông dân và thợ thủ công thì không những phải nộp tô thuế nặng nề mà còn bị bắt đi lính, đi phu, kiến thiết xây dựng nhiều khu công trình nhiều khu công trình đồ sộ, tốn kém như Cố cung ở kinh đô Bắc Kinh .

21. Những mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa dưới thời Minh – Thanh được biểu hiện ở những điểm nào ?

Trả lời :
Biểu hiện của những mầm mống kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa dưới thời Minh – Thanh :
– Các xưởng bằng tay thủ công lớn đã Open như nhiều xưởng dệt lớn, chuyên môn hóa cao, thuê nhiều nhân công ở Tô Châu, Tùng Giang, xưởng làm đồ sứ ở Cảnh Đức, ….. Quan hệ giữa chủ xưởng và người làm thuê là quan hệ chủ – thợ .
– Quảng Châu Trung Quốc là thương cảng lớn nhất, từ đây những thương nhân Trung Quốc ra quốc tế kinh doanh với nhiều nước Khu vực Đông Nam Á, Ấn Độ, Ba Tư, Ả Rập

22. Em hãy nêu những thành tựu lớn về văn hóa của nhân dân Trung Quốc thời phong kiến ?

Trả lời :
Trong suốt hàng nghìn năm lịch sử, văn hóa truyền thống Trung Quốc đã đạt được những thành tựu tỏa nắng rực rỡ và có tác động ảnh hưởng sâu rộng tới những nước láng giềng, đó là :
– Về tư tưởng, Nho giáo đã trở thành hệ tư tưởng và đạo đức của giai cấp phong kiến
– Về văn học : Trung Quốc có nhiều nhà thơ, nhà văn nổi tiếng như Lí Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị ( thời Đường ), Thi Nại Am với bộ tiểu thuyết Thủy hử, La Quán Trung với Tam Quốc diễn nghĩa, Ngô Thừa Ân với Tây Du kí, Tào Tuyết Cần với Hồng Lâu Mộng, ..
– Về sử học : Bộ sử kí của Tư Mã Thiên là tác phẩm sử học nổi tiếng có từ thời Hán. Ngoài ra còn có nhiều bộ sử đồ sộ khác như Hán thư, Đường thư, Minh sử, ….

23. Quan điểm của Nho giáo về quan hệ “Tam cương” và “Ngũ thường” là gì ? Nêu một số nhân vật gắn với sự phát triển của Nho giáo ?

Trả lời :
– ” Tam cương ” là 3 mối quan hệ chính trong xã hội là quan hệ vua – tôi ; chồng – vợ ; cha – con
– ” Ngũ thường ” là 5 đức tính của con người cần phải được bộc lộ là : nhân, nghĩa, lễ, trí, tín
– Các nhân vật gắn với sự tăng trưởng của Nho giáo là : Khổng Tử, Mạnh Tử, Đổng Trọng Thư

24. Quan sát hình 9 (SGK trang 14) “Cố cung”, em có nhận xét gì về nghệ thuật kiến trúc và cách sống của vua chúa quan lại ?

Trả lời :
– Cố cung là một khu công trình kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật hoàn mĩ của Trung Quốc thời trung đại. Công trình này bộc lộ óc thẩm mĩ cũng như kĩ năng phát minh sáng tạo của người Trung Hoa xưa .
– Đồng thời cũng nói lên sự xa hoa của những triều đại phong kiến Trung Quốc từ nhà Minh đến nhà Thanh đã làm tốn kém bao tiền của sức lực lao động của nhân dân

25. Trình bày những hiểu biết của em về khoa học – kỹ thuật ở Trung Quốc ?

Trả lời :

– Về khoa học – kĩ thuật, người Trung Quốc có nhiều phát minh rất quan trọng như giấy viết, nghề in, la bàn, thuốc súng…. Từ những vật dụng cho cuộc sống bình thường như đồ gốm, sứ, vải, lụa đến kỹ thuật đóng thuyền có bánh lái và buồm nhiều lớp, kể cả kĩ nghệ luyện sắt, khai thác dầu mỏ và khí đốt…. đều có công lao đóng góp to lớn của người Trung Quốc

26. Quan sát hình 10 (SGK trang 15), em có nhận xét gì về tài năng và sự sáng tạo của Trung Quốc qua hoa văn trên sản phẩm gốm sứ ?

Trả lời :
Hoa văn điển hình nổi bật trên loại sản phẩm gồm có những vòng tròn nhỏ xếp đều nhau, trông như những đồng xu tiền xu mầu xanh ở vành ngoài miệng. Mặt ngoài liễn được trang trí hình rồng ẩn trong mây, thân rồng như một ngọn lửa bay lượn giữa sóng nước mây trời, tượng trưng cho nguồn nước và mây mưa ; hình rồng uy nghiêm, có vẩy to, có chân với 5 móng quặp trông rất dữ tợn, trở thành hình ảnh tượng trưng cho uy quyền phong kiến của nhà vua .

Source: https://mix166.vn
Category: Bản Tin TA