Từ mạng xã hội ảo đến bi kịch thật: có cần khuôn khổ? – Tuổi Trẻ Online

Tranh minh họa.

Khi tranh luận dự án Bất Động Sản Luật bảo đảm an toàn thông tin mạng đã có đại biểu Quốc hội đề xuất đưa mạng xã hội vào khuôn khổ. Đó là khuôn khổ gì, nên hay không ?

* Bộ trưởng Bộ Thông tin – truyền thông NGUYỄN BẮC SON:

Rất khó quản trị mạng xã hội
Có thể nói, công nghệ thông tin và Internet đang làm biến hóa xã hội hằng ngày, hằng giờ với những mặt tích cực và xấu đi song hành sống sót. Chính vì thế, công tác làm việc quản trị nhà nước về bảo đảm an toàn, bảo mật an ninh thông tin trên mạng đứng trước thử thách rất lớn .
Tôi hiểu rằng thực tiễn luôn đi trước, công tác làm việc quản trị lại có độ trễ nhất định. Mong muốn của chúng tôi khi trình Quốc hội dự án Bất Động Sản Luật bảo đảm an toàn thông tin mạng là làm thế nào đưa ra được những lao lý khả thi nhất, hạn chế đến mức thấp nhất những rủi ro, tai hại của Internet, mạng xã hội .
Đại biểu Quốc hội mong ước rất cao là luật đạo này sinh ra phải kiểm soát và điều chỉnh được nhiều yếu tố bức xúc đang đặt ra như tin nhắn rác, mất bảo mật an ninh thông tin, chuyện blog cá thể, rồi những trang mạng hạ nhục chỉ huy Đảng, Nhà nước, nói xấu chính sách …
Tôi nghĩ, luật này khi sinh ra hy vọng sẽ xử lý được một số yếu tố, nội dung trong việc bảo vệ bảo đảm an toàn thông tin chứ không hề xử lý được tổng thể những yếu tố đang gây bức xúc xã hội .
Để bảo vệ bảo đảm an toàn, bảo mật an ninh thông tin mạng, ở những nước người ta có nhiều luật đạo khác nhau, ví dụ điển hình như Úc có hẳn một luật đạo về bảo đảm an toàn cáp quang biển, nhiều nước có luật về bảo đảm an toàn thông tin cá thể ( như Nhật, Nước Hàn, Xứ sở nụ cười Thái Lan ) …

Ông Nguyễn Bắc Son - Ảnh: Việt Dũng
Ông Nguyễn Bắc Son – Ảnh: Việt Dũng

Khuyến khích đưa thông tin tốt

* Thưa ông, qua thảo luận, đại biểu Quốc hội rất quan tâm đến sự phát triển của các mạng xã hội và hệ lụy mà nó gây ra, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên, như có đại biểu đã dẫn chứng trường hợp nữ sinh ở Đồng Nai tự tử vì sức ép trên mạng… Làm sao để vừa quản lý vừa ngăn ngừa độc hại, vừa đảm bảo không gian dân chủ trên mạng?

– Từ chuyện này đặt ra nhiều yếu tố. Đối với những cơ quan quản trị nhà nước, như Bộ tin tức – truyền thông online, phải có nghĩa vụ và trách nhiệm xem xét, triển khai xong hành lang pháp lý .
Về phía những nhà dịch vụ mạng, phải thấy rằng anh đưa thông tin đó lên sẽ dẫn đến tổn hại so với xã hội, không hướng dẫn một con người đến chỗ tâm lý cực đoan do bị áp lực đè nén của dư luận, mà những hình ảnh đó còn ảnh hưởng tác động xấu đi đến cộng đồng vì nó tác động ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục của dân tộc bản địa .
Trách nhiệm của những nhà mạng là khi phát hiện những clip như vậy phải kịp thời ngăn ngừa bằng giải pháp kỹ thuật, hạn chế tối đa sự Viral. Về phía những mái ấm gia đình cũng phải có nghĩa vụ và trách nhiệm trong quản trị, giáo dục, hướng dẫn con cháu khi tham gia mạng xã hội .
Đặc biệt, so với mỗi người phải có ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm khi tham gia mạng xã hội, góp thêm phần làm cho xã hội tốt hơn, chứ anh đưa lên những thông tin bịa đặt, hạ nhục, gây tổn hại đến người khác thì không hề gật đầu được .

* Vấn đề được nhiều người quan tâm là việc quản lý, kiểm soát đối với các cá nhân tham gia mạng xã hội như thế nào, từ việc truy cập, thu thập và cung cấp thông tin…?

– Cùng với việc triển khai xong những khung khổ pháp lý, đưa ra những chế tài thích đáng cho những hành vi sai lầm, xâm phạm quyền và quyền lợi hợp pháp của người khác, tất cả chúng ta tăng nhanh tuyên truyền để mỗi người nhận thức được nghĩa vụ và trách nhiệm, bổn phận của mình .
Mỗi người khi tham gia cộng đồng mạng phải có ý thức bảo vệ mình, đồng thời ý thức được mỗi việc mình làm, mỗi thông tin mình đưa lên không được xâm phạm đến quyền và quyền lợi hợp pháp của người khác và xã hội .
Chúng ta khuyến khích tổ chức triển khai, cá thể đưa những thông tin tốt, thông tin có ích cho xã hội, tương thích với pháp lý và đạo đức việt nam lên mạng. Khi mà mọi người đều có ý thức bảo vệ những thông tin tốt, chống lại thông tin xấu, độc thì bảo đảm an toàn thông tin mạng sẽ được bảo vệ .
Khi phát hiện những thông tin xấu, độc, mọi người cần lập tức báo cho cơ quan chức năng và đưa ra cảnh báo nhắc nhở so với cộng đồng thì tính năng ô nhiễm sẽ giảm bớt .
tin tức bịa đặt, xuyên tạc, sai thực sự phải bị chế tài

* Có đại biểu đề nghị cần cấm mạo danh trên Facebook, ông nghĩ gì về đề xuất này?

– Facebook hoạt động giải trí xuyên biên giới, mọi người đều có quyền và hoàn toàn có thể truy vấn, tạo thông tin tài khoản cá thể để tham gia, không cần phải ĐK với ai cả. Nếu giờ đây tất cả chúng ta đặt yếu tố quản trị, cấm và ra chế tài thì đó là một thử thách rất lớn .
Bạn hoàn toàn có thể ngồi ở bất kể nơi đâu, lên mạng, tham gia Facebook bằng một nickname rất thuận tiện. Để cấm được như đại biểu yêu cầu, ví dụ như buộc người sử dụng phải đến cơ quan nào đó ĐK và cam kết dùng tên thật thì lúc bấy giờ là chưa thể .
Mong muốn của tất cả chúng ta là có khung khổ pháp lý để mọi hành vi của con người trong xã hội tự do trong khuôn khổ pháp lý, để tự do của người này không xâm phạm đến tự do của người khác .
Hiến pháp thừa nhận quyền tự do thông tin, tự do ngôn luận, nhưng nếu ai đó tận dụng quyền tự do để xâm hại đến quyền lợi chính đáng của người khác, xâm phạm đến quyền lợi vương quốc phải bị nghiêm trị .
Lập một Facebook và đăng tải thông tin là quyền tự do cá thể, nhưng nếu dùng Facebook đó để hạ nhục, lăng mạ, xúc phạm người khác hoặc đăng tải thông tin bịa đặt, xuyên tạc, sai thực sự phải bị chế tài thích đáng bởi đây là hành vi vi phạm pháp lý .

* Những thông tin xuất phát từ các blog, trang mạng có máy chủ đặt ở nước ngoài như vừa qua có những trang mạng thu hút sự chú ý bằng cách đưa rất nhiều thông tin bôi nhọ lãnh đạo Đảng, Nhà nước… làm sao có thể hạn chế được?

– Những thông tin xuyên biên giới thì lúc bấy giờ không riêng gì thử thách so với việt nam mà là yếu tố thử thách so với cả quốc tế. Chúng ta cũng đã thực thi nhiều giải pháp .
Hiện nay có tám công ty cung ứng dịch vụ này được phép hoạt động giải trí thì cũng đang phối hợp với cơ quan nhà nước dùng những giải pháp kỹ thuật để ngăn ngừa. Đương nhiên, những giải pháp kỹ thuật cũng không hề ngăn ngừa được tuyệt đối .
Chính thế cho nên, tất cả chúng ta cần có nhìn nhận khách quan và có mạng lưới hệ thống giải pháp đồng nhất cho yếu tố này. Tôi lấy ví dụ, trước đây những trang mạng như “ quan làm báo ”, “ dân làm báo ” lúc đầu người dân xem cũng nhiều, nhưng qua thời hạn tất cả chúng ta tuyên truyền thì dân xem ít đi và cũng không xem nữa .
Vì vậy, quan trọng nhất là tất cả chúng ta tuyên truyền để mọi người có ý thức bảo vệ chính mình và bảo vệ cho xã hội, cho cộng đồng. Nếu trên mạng có nhiều thông tin chân thực, thông tin tốt, tương thích với đạo đức, thuần phong mỹ tục việt nam sẽ góp thêm phần đẩy lùi cái xấu .

* Như vậy ở đây phải đặt vấn đề về vai trò, trách nhiệm rất lớn của các cơ quan nhà nước trong việc cung cấp thông tin chính thống cho người dân, cho xã hội?

– Đúng như vậy. Từ năm 2008 Thủ tướng đã phát hành quy định người phát ngôn. Sau đó, nhận thấy rằng pháp luật này không còn tương thích về tỷ lệ thời hạn cung ứng tin tức nên đã được sửa đổi, bổ trợ năm 2013 .
Nếu trước đây hoàn toàn có thể ba tháng họp báo một lần thì giờ đây phải họp báo hằng tháng. Các cơ quan, bộ, ngành, địa phương phải đưa thông tin của mình lên cổng thông tin chính thức .
Đối với những sự kiện đột xuất trước kia lao lý sau hai ngày mới họp báo, còn giờ đây với những thông tin nào ảnh hưởng tác động lớn đến dư luận xã hội thì cơ quan có nghĩa vụ và trách nhiệm phải cung ứng thông tin ngay trong ngày .

Nhà sản xuất phim Trần Thị Bích Ngọc - Ảnh: C.K.
Nhà sản xuất phim Trần Thị Bích Ngọc – Ảnh: C.K.

* Nhà sản xuất phim TRẦN THỊ BÍCH NGỌC:

Tầm nhận thức và văn hóa truyền thống của mỗi người
Mạng xã hội là một công cụ tuyệt vời hữu dụng để liên kết mọi người với nhau, giúp ta update thông tin và tiếp cận được với kiến thức và kỹ năng văn minh trái đất nhanh nhất. Nhưng cái gì cũng có giá của nó, một trong những mặt trái của mạng xã hội là làm cho sự riêng tư của cá thể được trình diện nhanh và thoáng rộng không kém .
Tôi không ít lần cảm thấy không an tâm, không dễ chịu về sự tân tiến của mạng xã hội. Có lần khi vừa mua vé máy bay, tôi nhận được ngay một vài tin nhắn về dịch vụ xe đưa đón trường bay tại nơi tôi sắp đến, hay ví dụ ngày ngày hôm nay tôi có một chuyến bay cần thực thi thì rất giật mình Google cũng gửi thông tin cho tôi nhắc nhở về chuyến bay đó và còn chỉ rõ cửa ra máy bay !
Thật sự tôi không cảm thấy vui tươi gì khi nhận được những thông tin như vậy, cảm xúc đời sống của mình không còn gì là cá thể riêng tư, mà toàn bộ đều bị trình diện với một đối tượng người dùng nào đó không xuất hiện thêm .
Hoặc như tôi có đứa cháu gái mới 10 tuổi, cháu đã biết đến Facebook và rất thích. Tuy nhiên, cháu không hề lập Facebook cho cá thể mình được vì biết chắc cha mẹ sẽ không chấp thuận đồng ý. Vậy là cháu lập một trang Facebook với tên của bà ngoại, dùng nó để long dong trên mạng post và comment lung tung. Trong những trường hợp với thế hệ nhỏ như vậy thì sự giáo dục, hướng dẫn của người lớn là rất quan trọng .
Tuy nhiên một công cụ hữu dụng vậy không hề và không nên bị trấn áp. Quan trọng là thái độ và cách sử dụng của mỗi cá thể tất cả chúng ta so với nó, gọi từ rất cũ là “ văn hóa truyền thống ứng xử ” trên mạng .
Mỗi cá nhân chúng ta có sự tôn trọng chính bản thân mình, tôn trọng mọi người xung quanh, tôn trọng những mối quan hệ xã hội của mình cũng đã giảm thiểu được rất nhiều phần xấu đi trên mạng. Cuối cùng, theo tôi, yếu tố vẫn chỉ là tầm nhận thức và văn hóa truyền thống trong mỗi cá thể khi tham gia vào xã hội, dù đó là mạng ảo hay mạng thật ngoài đời .

Bà Lê Anh Thơ - Ảnh tư liệu
Bà Lê Anh Thơ – Ảnh tư liệu

* Bà LÊ ANH THƠ  (phó giám đốc Hội đồng Anh VN):

Nhiều người chưa ý thức được sự nguy khốn đang rình rập
Luật bảo đảm an toàn thông tin, đặc biệt quan trọng là bảo đảm an toàn thông tin trên mạng, đã được những quốc gia tiên tiến vận dụng triệt để và được người dân thực thi rất trang nghiêm từ khá lâu rồi. Ngày nay mạng xã hội bùng phát, với một dân số trẻ và đông như việt nam thì mạng xã hội đã xâm nhập rất sâu vào đời sống hằng ngày của tất cả chúng ta .
Tuy nhiên, ý thức về yếu tố bảo đảm an toàn thông tin này có vẻ như chưa được nâng cao lắm. Bản thân tôi thấy trên những mạng xã hội đầy rẫy thông tin lẽ ra cần phải được bảo vệ mà mọi người vẫn cứ vô tư đem khoe .
Đơn cử nhất là hình ảnh trẻ con không mặc quần áo, đến việc vô tư bật mý tên họ khá đầy đủ, ngày tháng năm sinh, tên cha mẹ, ghi nhận sức khỏe thể chất một cách rất cụ thể của con trẻ lẫn của bản thân mình .
Có vẻ mọi người vẫn chưa ý thức được sự nguy khốn đang rình rập đến an nguy của chính tất cả chúng ta và những người thân trong gia đình của mình chỉ vì những cách san sẻ thông tin tưởng chừng vô hại đó. Hay tôi cũng thật sự không thích việc trích những trạng thái trên Facebook hoặc copy những tin nhắn, đoạn chat và đưa lên trang của mình .
Tôi vẫn hay thấy nhiều người so sánh về tự do ngôn luận ở việt nam với những nước khác, nhưng hình như những bạn quên không chú ý rằng bên cạnh cái tự do đó là một số những luật khác, và chúng bổ trợ rất ngặt nghèo với nhau .
CÁT KHUÊ ghi

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải - Ảnh: Việt Dũng
Đại biểu Nguyễn Thanh Hải – Ảnh: Việt Dũng

* Đại biểu NGUYỄN THANH HẢI (phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội):

Đừng bỏ mặc trẻ nhỏ với chiếc máy tính nối mạng
Tôi cho rằng ảnh hưởng tác động xấu của Internet, mạng xã hội là khó tránh khỏi và những rủi ro đau lòng hoàn toàn có thể vẫn liên tục diễn ra .
Vừa rồi, tôi tham gia forum nghị sĩ trẻ toàn thế giới ở Nhật Bản, tại đây chủ đề làm thế nào để thanh thiếu niên tránh được những tác động ảnh hưởng xấu đi của Internet đã lôi cuốn được sự chăm sóc rất lớn của những nghị sĩ, luận bàn rất sôi sục .
Người ta thấy rằng mặt trái của môi trường tự nhiên mạng luôn tăng trưởng song hành với sự tăng trưởng của công nghệ thông tin. Nhiệm vụ của tất cả chúng ta là làm thế nào vừa thôi thúc mặt tích cực của Internet, công nghệ thông tin và giảm thiểu đến mức tối đa mặt xấu đi chứ không hề triệt tiêu mặt xấu đi được .
Tôi nghĩ rằng trước hết mỗi người phải tự bảo vệ chính mình. Nhưng đặc biệt quan trọng nhất vẫn phải là vai trò của giáo dục .
Hiện nay tôi thấy những em nhỏ chỉ lớp 2, lớp 3 đã sử dụng thành thạo máy tính, điện thoại thông minh để truy vấn vào mạng, tự tìm kiếm thông tin, hình ảnh trên mạng. Với những em nhỏ thì ảnh hưởng tác động xấu đi lại càng lớn vì năng lực nhận thức, năng lực tự bảo vệ của những em vẫn còn nhiều hạn chế .
Do đó, ngành giáo dục cần phải có chương trình trang bị kiến thức và kỹ năng cho những em học viên từ cấp tiểu học để những em biết cách tự bảo vệ mình trước những rủi ro khi sử dụng Internet. Bố mẹ, mái ấm gia đình không hề bỏ mặc trẻ nhỏ với cái máy tính được liên kết Internet .
Đồng thời, tất cả chúng ta cần yên cầu nghĩa vụ và trách nhiệm rất lớn của những nhà sản xuất dịch vụ, pháp luật những chuẩn mực khắc nghiệt buộc họ phải tuân thủ, ví dụ đưa một bộ phim lên mạng phải kèm lời cảnh báo nhắc nhở như đây là phim đấm đá bạo lực, đây là phim chỉ dành cho người 18 tuổi trở lên …
Trong thực tiễn, tôi nghĩ rằng những nhà mạng biết có những thông tin xấu, ô nhiễm, ảnh hưởng tác động xấu đến người dùng bị phát tán, nhưng nhà sản xuất dịch vụ vẫn làm ngơ, thậm chí còn tương hỗ kỹ thuật để nó Viral vì mục tiêu doanh thu của mình .
Quan điểm của tôi là những chế tài giải quyết và xử lý cần phải triển khai nghiêm minh, thậm chí còn khắc nghiệt để chấm hết thực trạng sai phạm, có như vậy mới giảm thiểu được những mối đe dọa khôn lường như tất cả chúng ta đã thấy .

Đại biểu Nguyễn Thanh Phương - Ảnh: Việt Dũng
Đại biểu Nguyễn Thanh Phương – Ảnh: Việt Dũng

* Đại biểu NGUYỄN THANH PHƯƠNG (TP Cần Thơ):

Sử dụng thông tin cá thể phải được chấp thuận đồng ý
Tôi thống nhất cao với nguyên tắc nêu trong dự án Bất Động Sản luật này là thông tin của cá thể thì cá thể phải bảo vệ thứ nhất. Khi thông tin của cá thể được những cá thể khác, những tổ chức triển khai tích lũy và được sự chấp thuận đồng ý của cá thể đó thì phải có nghĩa vụ và trách nhiệm bảo vệ thông tin .
Tôi ý kiến đề nghị tới đây cần bổ trợ những lao lý về nghĩa vụ và trách nhiệm cá thể, tổ chức triển khai tích lũy thông tin nhưng sử dụng sai mục tiêu khởi đầu và làm phát tán thông tin cá thể khi không được phép của người cung ứng thông tin phải bị giải quyết và xử lý .
Bất cứ tổ chức triển khai, cá thể nào khi sử dụng thông tin cá thể của người khác phải được sự chấp thuận đồng ý và khi sử dụng phải đúng mục tiêu. Thực tế lúc bấy giờ cho thấy việc phát tán thông tin cá thể đang xảy ra và gây những tai hại rất lớn nhưng lại khó truy nghĩa vụ và trách nhiệm của những cá thể hay tổ chức triển khai tích lũy làm phát tán thông tin đó .

Đại biểu Nguyễn Quốc Bình – Ảnh: Việt Dũng

* Đại biểu NGUYỄN QUỐC BÌNH (TP Hà Nội):

Không được thoái thác nghĩa vụ và trách nhiệm khi phát tán thông tin

Tôi nghĩ cần có quy định về chống thoái thác thông tin, đảm bảo mọi thông tin đều có thể truy nguồn, đây là một điều kiện để hài hòa việc tôn trọng riêng tư cá nhân nhưng đồng thời đảm bảo lợi ích chung.

Chống thoái thác thông tin tức là quy nghĩa vụ và trách nhiệm về việc phân phối thông tin tới từng cá thể, tổ chức triển khai, như vậy sẽ làm giảm những luồng tin sai gây không ổn định trong xã hội, góp thêm phần kiến thiết xây dựng nề nếp trao đổi thông tin văn minh hơn .
Tình trạng nói sai, xuyên tạc có dụng ý hay không dụng ý trên mạng lúc bấy giờ đang tăng trưởng rất mạnh, gây ra nhiều hậu quả, trong đó làm xói mòn văn hóa truyền thống cộng đồng, gây mất niềm tin vào xã hội, gốc của yếu tố là chưa có một luật nào ghi rõ nghĩa vụ và trách nhiệm về việc này .
Do vậy, tôi đề xuất bổ trợ vào dự thảo Luật bảo đảm an toàn thông tin mạng nguyên tắc tổ chức triển khai, cá thể khi tham gia cung ứng thông tin có nghĩa vụ và trách nhiệm với những thông tin cung ứng, chống thoái thác nghĩa vụ và trách nhiệm .

Xổ số miền Bắc