Douglas Engelbart – Wikipedia tiếng Việt

Douglas “Doug” Carl Engelbart (30 tháng 1 năm 1925 – 2 tháng 7 năm 2013) là một nhà phát minh Hoa Kỳ, một người tiên phong về Internet. Ông được biết đến nhiều nhất với công trình liên quan tới tương tác người – máy, đặc biệt trong thời gian ông điều hành Phòng thí nghiệm Trung tâm Nghiên cứu Tăng cường của SRI International, nơi phát minh ra chuột máy tính,[3], phát triển siêu văn bản, máy tính kết nối mạng và những phác thảo ban đầu cho giao diện đồ họa người dùng.

Trong thời kỳ đầu của kỷ nguyên máy tính, ông đã là người đề xướng can đảm và mạnh mẽ và tận tụy cho việc sử dụng máy tính và mạng máy tính để xử lý những bài toán ngày càng khẩn thiết và phức tạp của quốc tế, đồng thời không ngừng cổ vũ cho ý tưởng sáng tạo về máy tính cá thể sử dụng thoáng đãng cho mọi người [ 4 ]. ông đã nhận được nhiều sự vinh danh cho những góp phần của mình, trong đó có Trao Giải Turing năm 1997 và Huy chương Công nghệ Quốc gia từ Tổng thống Hoa Kỳ năm 2000 .

Tuổi trẻ và học tập[sửa|sửa mã nguồn]

Engelbart sinh ra tại Portland, Oregon ngày 30 tháng 1 năm 1925, là con thứ hai trong ba người con của một mái ấm gia đình có bố là người Đức, mẹ là người gốc Thụy Điển và Na Uy [ 5 ]. Cha ông mất năm ông lên 9 hoặc mười tuổi, và mái ấm gia đình chuyển sang vùng nông thôn Johnson Creek. Tốt nghiệp trường Trung học Franklin ( Oregon ) [ 6 ], ông vào học tại Đại học Bang Oregon. Đang học dở thì vào cuối Chiến tranh quốc tế thứ hai, ông nhận thông tin nhập ngũ, Giao hàng trong hai năm ở Philippines với vai trò kỹ thuật viên radar. Sau cuộc chiến tranh, ông trở lại trường, nhận bằng cử nhân kỹ thuật điện năm 1948 và được nhận vào làm tại Hội đồng Tư vấn Quốc gia về Hàng không [ 7 ] .

Nghiên cứu tại UC Berkeley[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1945, Engelbart đọc được trong một bài viết của Vannevar Bush, “As We May Think”[8], một lời kêu gọi hành động để phổ biến kiến thức rộng rãi tới đông đảo dân chúng, một ý tưởng đã tác động mạnh tới ông. Ông cũng bắt đầu biết đến ngành máy tính mới xuất hiện hồi đó. Từ kinh nghiệm làm kỹ thuật viên radar, ông biết rằng thông tin có thể được phân tích và hiển thị trên một màn hình; ông có lẽ là một trong người sớm nhất thời bấy giờ mường tượng ra một viễn cảnh trong đó những người lao động trí óc làm việc trong các “trạm công tác”, lướt trong không gian thông tin, xử lý chúng để cùng nhau giải quyết những bài toán quan trọng bằng những phương pháp, công cụ mạnh mẽ.

Ông theo học sau đại học tại Đại học California tại Berkeley, nhận bằng thạc sĩ năm 1953 và tiến sỹ chỉ hai năm sau đó, 1955 [ 7 ]. Thời gian này ông đã góp thêm phần thiết kế xây dựng Dự án Máy tính điện tử California CALDIC và điều tra và nghiên cứu của ông về sau được cấp một số ít văn bằng bản quyền trí tuệ [ 9 ]. Ông được giữ lại giảng dạy ở Berkely nhưng sau một năm đã từ chức. Ông lập một công ty khởi nghiệp lấy tên là Digital Techniques để thương mại hóa nghiên cứu của ông về những thiết bị tàng trữ, nhưng sau cuối từ bỏ kinh doanh thương mại để theo đuổi nghiên cứu và điều tra mà ông tham vọng từ lâu .

SRI và ARC[sửa|sửa mã nguồn]

Engelbart nhận một vị trí nghiên cứu và điều tra tại Viện Nghiên cứu Standford ( SRI, nay là SRI International ) ở Menlo Park, California năm 1957. Ban đầu ông nghiên cứu và điều tra trên nghành thiết bị từ và thu nhỏ thiết bị điện tử dưới quyền Hewitt Crane. Ở SRI, ông nhận được tới hơn một tá bằng phát minh. Năm 1962, ông đăng một báo cáo giải trình mang tên ” Tăng cường Trí tuệ Con người : Một Khuôn khổ Quan niệm “, trình diễn kế hoạch và lộ trình nghiên cứu và điều tra của mình những năm về sau [ 10 ]. Báo cáo này đã lôi cuốn sự quan tâm của DARPA ( Cục Các dự án Bất Động Sản Nghiên cứu Phòng thủ Tiên tiến Hoa Kỳ ), họ quyết định hành động góp vốn đầu tư cho ông xây dựng Trung tâm Nghiên cứu Tăng cường ( Augmentation Research Center, ARC ) thuộc SRI. Ông và nhóm điều tra và nghiên cứu của mình đã phát triên những yếu tố giao diện máy tính cơ bản như màn hình hiển thị map bit, chuột, siêu văn bản, những công cụ cộng tác, và những mẫu sản phẩm báo trước giao diện đồ họa người dùng. Đáng quan tâm là vào những năm 1960 khi ông tăng trưởng và hiện thực hóa những sáng tạo độc đáo mới lạ này, máy tính vẫn cách rất xa chưa tới cách mạng máy tính cá thể. Khi đó hầu hết mọi người đều không thao tác bên máy tính, chỉ hoàn toàn có thể sử dụng qua những thiết bị trung gian và ứng dụng có khuynh hướng được viết cho những ứng dụng dọc trong những mạng lưới hệ thống thích hợp. Năm 1967 ông ĐK bằng phát minh cho chuột máy tính và nhận được cấp phép năm 1970 ( Bằng sáng chế Hoa Kỳ số 3.541.541 ). Đó là một thiết bị mà ông cùng Bill English tăng trưởng, gồm một vỏ bằng gỗ với hai bánh xe sắt kẽm kim loại. Bằng phát minh gọi nó là ” một chỉ dấu vị trí X-Y cho một mạng lưới hệ thống hiển thị “. Nhóm của ông đã gọi nó là ” chuột ” vì sợi dây đi ra phía cuối thiết bị như một cái đuôi. Họ cũng gọi con trỏ chuột là một con ” bọ ” nhưng thuật ngữ này không được sử dụng về sau [ 11 ] .
Bản nguyên mẫu tiên phong của chuột máy tính, do Bill English triển khai dựa trên phong cách thiết kế của Engelbart

Ông chưa bao giờ nhận được tiền bản quyền cho phát minh về chuột của mình.[12] Trong một bài phỏng vấn, ông nói rằng “SRI đã đăng ký sáng chế chuột, nhưng họ thực sự không có ý tưởng nào về giá trị của nó. Vài năm sau người ta biết rằng họ đã cấp phép nó cho Apple với một khoản tiền cỡ 40 nghìn đô la”[13]. Trong một sự kiện có thể coi là “ngày ra đời” chính thức của điện toán cá nhân[14] về sau được gọi là Mẹ của Mọi buổi thuyết trình (Mother of All Demos), ngày 19 tháng 12 năm 1968 Engelbart đã giới thiệu trên sân khấu Brooks Hall ở San Francisco về NLS (oNLine System), giải pháp phần mềm và phần cứng bao gồm một loạt các sáng chế của ông thời gian qua và trình bày viễn cảnh của ông về thời đại máy tính cá nhân và mạng máy tính[15].

Trung tâm ARC của Engelbart cũng góp một phần quan trọng vào sự Open của ARPANET, tiền thân của Internet. Đường link ARPANET không thay đổi tiên phong được xây dựng giữa UCLA và IMP ở SRI ngày 21 tháng 11 năm 1969 và ngày 5 tháng 12 lan rộng ra thành mạng 4 nút tiên phong với sự tham gia của Đại học California tại Santa Barbara và Đại học Utah [ 16 ]. ARC trở thành Trung tâm tin tức Mạng ( NIC ) tiên phong trên quốc tế, quản trị thư mục liên kết cho toàn bộ những nút ARPANET. ARC cũng tham gia vào những bước quy đổi từ ARPANET lên Internet tuy nhiên về sau Engelhart chuyển trọng tâm sang những điều tra và nghiên cứu cải cách mới hơn, và NIC tách ra thành một đơn vị chức năng riêng [ 17 ] .

Chặng cuối sự nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]

Engelbart dần bị rơi vào quên lãng từ sau năm 1976. Tu chính án Mansfield (1969), sự kết thúc Chiến tranh Việt Nam và chương trình Apollo đã làm cho nguồn kinh phí hỗ trợ của ARC từ DARPA và NASA giảm mạnh. Một số nhà nghiên cứu của trung tâm ông xa lánh ông, bỏ tới một trung tâm công nghệ mới nổi là Xerox PARC. Về mặt triết lý, ông chịu ảnh hưởng mạnh bởi nguyên lý về tính tương đối ngôn ngữ (hay giả thuyết Sapir-Whorf), tin vào quan hệ quy định lẫn nhau trong sự phát triển song hành giữa phát triển công nghệ và cách xử lý thông tin[18]. Do đó ông dành hết sức lực để phát triển những công nghệ dựa trên máy tính để xử lý thông tin trực tiếp, tìm cách cải thiện những quy trình nhóm và riêng lẻ, hướng tới tương lai của điện toán kết nối, cộng tác (máy chủ-khách). Đây không phải là điều mà nhiều lập trình viên trẻ bấy giờ ưa thích. Cuối cùng, ông tham gia vào hội đồng điều hành chương trình Đào tạo Chuyên đề Erhard và ARC cũng có liên hệ, chương trình này gây ra những tranh cãi về xã hội, đạo đức và làm rạn nứt mối quan hệ nội bộ của ARC[18].

Những người quản lý và điều hành SRI vốn không ưng ý Engelbart, đã thôi chức giám đốc ARC của ông năm 1976. Người được chọn sửa chữa thay thế, Bertram Raphael đã tìm cách để chuyển giao phòng thí nghiệm cho một công ty tên là Tymshare. Thời gian này, nhà của ông ở Atherton, California bị cháy rụi gây cho ông và mái ấm gia đình thêm nhiều khó khăn vất vả. Tymshare thu nhận hầu hết hàng loạt cơ sở vật chất và nhân lực của chương trình NLS, nhận Engelbart làm nghiên cứu viên hạng sang. NLS được đổi tên thành Augment và trở thành một dịch vụ thương mại. Mặc dù cảm thấy bị gạt ra ngoài lề, Engelbart vẫn nỗ lực liên tục theo đuổi những nghiên cứu và điều tra của mình. Một trong những sáng tạo độc đáo của ông bấy giờ tương quan quản trị thông tin và tri thức trong vòng đời của một chương trình khoảng trống ngoài hành tinh, ship hàng tham vọng sâu xa của ông về một cánh cổng công nghệ thông tin cho năng lực liên tương tác toàn thế giới và một mạng lưới hệ thống siêu văn bản mở [ 19 ]. Những người điều hành quản lý công ty không khi nào chịu góp vốn đầu tư kinh phí đầu tư điều tra và nghiên cứu cho những ý tưởng sáng tạo của ông, và sau cuối năm 1986 ông xin nghỉ hưu, quyết định hành động theo đuổi điều tra và nghiên cứu không chịu áp lực đè nén thương mại .

Hoạt động độc lập[sửa|sửa mã nguồn]

Kết hợp với con gái là Christina Engelbart, năm 1988 ông xây dựng Viện Khởi động ( Bootstrap Institute ) để link những sáng tạo độc đáo của mình vào một chuỗi những khóa chuyên đề quản trị dài ba ngày rưỡi ở Đại học Standford liên tục trong những năm 1989 – 2000. Nhiều sinh viên sau đại học chịu ảnh hưởng tác động của những bài giảng này đã dấn đến sự chăm sóc tăng lên cho khu công trình của ông, và Liên minh Khởi động được xây dựng như một tổ chức triển khai phi doanh thu cho nỗ lực này. Mặc dù cuộc cuộc chiến tranh vùng Vịnh và sự suy thoái và khủng hoảng sau đó đã làm suy giảm sự ủng hộ của những đối tác chiến lược, ông và tổ chức triển khai của mình vẫn triển khai những buổi chuyên đề, tham vấn và hợp tác quy mô nhỏ, và nhiều lúc nhận được kinh khí từ DARPA cho những chương trình như nâng cấp cải tiến Augment và quản trị thông tin cho những chương trình phối hợp lực lượng [ 20 ] .

Năm 1995, Viện Khởi động đổi tên thành Viện Doug Engelbart, với mục đích khuyến khích phát triển ý tưởng triết lý của ông về IQ Tập thể, hay cách con người hợp tác để giải quyết vấn đề nhanh chóng[21]. Các quan niệm chính của ông trong lĩnh vực này được in thành sách, cuốn Boosting Our Collective IQ năm 1995[22]. Gần đây Engelhart vẫn tiếp tục hoạt động nghiên cứu. Năm 2005 ông nhận kinh phí từ Quỹ Khoa học Quốc gia cho dự án nguồn mở HyperScope[23]. Ông tham gia vào các hội đồng tư vấn của nhiều trường đại học và trung tâm nghiên cứu, công ty công nghệ như Đại học Santa Clara, Viện Forrsight[24], Hyperwords[25].

Vinh dự và phần thưởng[sửa|sửa mã nguồn]

Từ cuối những năm 1980, nhiều cá nhân và tổ chức nổi tiếng bắt đầu công nhận tầm quan trọng sâu sắc trong những đóng góp của Engelbart[26]. Tháng 12 năm 1995, tại Hội nghị World Wide Web lần thứ tư tại Boston, ông là người nhận được Kỷ niệm chương Yuri Rubinsky lần đầu tiên. Năm 1997 ông được nhận Giải thưởng Lemelson-MIT trị giá nửa triệu đô la, giải thưởng dành cho phát minh và cách tân công nghệ lớn nhất thế giới, và Giải thưởng Turing của Hiệp hội Cơ khi Tính toán Hoa Kỳ (ACM). Đánh dấu kỉ niệm 30 năm buổi trình diễn lịch sử năm 1968, vào năm 1998 Cục Lưu trữ Thung lũng Silicon Standford và Viện Tương lai tổ chức hội thảo Cuộc cách mạng không ngừng của Engelbart ở Thính đường Tưởng niệm Đại học Standford để vinh danh ông[27].

Năm 1999 ông nhận Huân chương Benjamin Franklin cho Khoa học Máy tính và Nhận thức của Viện Franklin. Đầu năm 2000, nhờ nhiều người ủng hộ và tài trợ, Engelbart tiến hành chương trình Hội thảo Engelbart ở Standford nhằm công bố các công trình của ông tới khán giả rộng rãi (bao gồm cả trực tiếp và online)[28][29][30].

Tháng 12 năm 2000, Tổng thống Bill Clinton trao tặng cho Engelbart Huy chương Công nghệ Quốc gia, giải thưởng công nghệ cao quý nhất của Hoa Kỳ[24]. Năm 2001 ông nhân Huy chương Lovelace của Hiệp hội Máy tính Anh.

Ngày 9 tháng 12 năm 2008, một buổi lễ lớn được tổ chức triển khai ở Standford nhân ngày 40 năm buổi trình diễn ” Mother of All Demos ” để vinh danh ông [ 31 ]. Năm 2011, tên ông được đưa vào Sảnh danh vọng về Trí tuệ Nhân tạo của IEEE [ 32 ] [ 33 ] .
Ông lấy bà Ballard năm 1950, họ có bốn người con : Gerda, Diana, Christina ( hiện điều hành Viện Doug Engelbart ), Norman. Sau khi bà Ballard mất năm 1997, ông tái hôn ngày 26 tháng 1 năm 2008 với nhà văn, nhà phân phối phim Karen O’Leary Engelbart [ 34 ] .
Engelbart qua đời ở Atherton, California ngày 2 tháng 7 năm 2013, [ 35 ] [ 36 ] do suy thận, sau khi trải qua những năm đấu tranh với bệnh Alzheimer kể từ 2007. [ 37 ] Ông để lại người vợ thứ hai, 4 người con và 9 người cháu. [ 38 ]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

• Website chính thức của Doug Engelbart và là trang chủ của Doug Engelbart Institute (trước đây là Bootstrap)

Source: https://mix166.vn
Category: Công Nghệ