Phương pháp dạy học gợi mở - vấn đáp - The first knowledge sharing application in Vietnam

Từ VLOSPhương pháp này khởi thủy từ cách dạy học của Xôcrat. Đây là một PPDH tiếp tục được vận dụng trong dạy học những môn ở trường THPT. Trong những pp dùng lời thì pp phỏng vấn, hs thao tác với sách ( đa phần thao tác với SGK ), báo cáo giải trình nhỏ của học viên có nhiều thuận tiện phát huy TTC của học viên .

Ảnh minh họa

Bạn đang đọc: Phương pháp dạy học gợi mở – vấn đáp

Mục lục bài viết

1. Bản chất[sửa]

PPDH gợi mở – phỏng vấn là quy trình tương tác giữa GV và HS, được triển khai trải qua mạng lưới hệ thống câu hỏi và câu vấn đáp tương ứng về một chủ đề nhất định được GV đặt ra. Qua việc vấn đáp mạng lưới hệ thống câu hỏi dẫn dắt của GV, HS bộc lộ được tâm lý, ý tưởng sáng tạo của mình, từ đó mày mò và lĩnh hội được đối tượng người tiêu dùng học tập .
Đây là PPDH mà GV không trực tiếp đưa ra những kỹ năng và kiến thức hoàn hảo mà hướng dẫn HS tư duy từng bước để những em tự tìm ra kỹ năng và kiến thức mới phải học. Căn cứ vào đặc thù hoạt động giải trí nhận thức của HS, người ta phân biệt những loại : phỏng vấn tái hiện, phỏng vấn lý giải minh họa và phỏng vấn tìm tòi .

2. Các loại phỏng vấn[sửa]

a ) Vấn đáp tái hiện[sửa]

Được thực thi khi những câu hỏi do GV đặt ra chỉ nhu yếu HS nhớ lại, nhắc lại kỹ năng và kiến thức đã biết và vấn đáp dựa vào trí nhớ, không cần suy luận. Loại phỏng vấn này chỉ nên sử dụng hạn chế khi cần đặt mối liên hệ giữa kỹ năng và kiến thức đã học với kỹ năng và kiến thức sắp học, hoặc khi củng cố kiến thức và kỹ năng vừa mới học .
Loại câu hỏi phỏng vấn tái hiện thường được sử dụng khi :

HS
chuẩn
bị
học
bài
HS
đang
thực
hành,
luyện
tập
HS
đang
ôn
tập
những
tài
liệ
đã
học

b ) Vấn đáp lý giải minh họa[sửa]

Được thực thi khi câu hỏi của GV đưa ra có kèm theo những ví dụ minh họa ( bằng lời hoặc bằng hình ảnh trực quan ) nhằm mục đích giúp HS dễ hiẻu, dễ ghi nhớ. Phương pháp này được vận dụng có hiệu suất cao trong một số ít trường hợp, như khi GV màn biểu diễn phương tiện đi lại trực quan .
Loại câu hỏi này thường được sử dụng khi :

HS
đã
có
những
thông
tin
cơ
bản
–
GV
muốn
HS
sử
dụng
các
thông
tin
ấy
trong
những
tìn
huống
mớ,
phức
tạp
hơn
HS
đang
tham
gia
giải
quyết
vấn
đề
đặt
ra
HS
đang
được
cuốn
hút
vào
cuộc
thảo
luận
sôi
nỏi
và
sáng
tạo

c ) Vấn đáp tìm tòi[sửa]

còn được gọi là phỏng vấn phát hiện hay đàm thoại ơrixtic : Là loại phỏng vấn mà GV tổ chức triển khai sự trao đổi quan điểm – kể cả tranh luận – giữa thầy với cả lớp, có khi giữa trò với trò, trải qua đó, HS nắm được tri thức mới. Hệ thống câu hỏi được sắp xếp hài hòa và hợp lý nhằm mục đích phát hiện, đặt ra và xử lý 1 số ít yếu tố xác lập, buộc HS phải liên tục cố gắng nỗ lực, tìm tòi lời giải đáp. Trật tự logic của những câu hỏi kích thích TTC tìm tòi, sự ham muốn hiểu biết. GV đóng vai trò người tổ chức triển khai sự tìm tòi còn hs thì tự lực phát hiện kiến thức và kỹ năng mới, thế cho nên kết thúc cuộc đàm thoại, HS có được niềm vui của sự mày mò. Cuối quy trình tiến độ đàm thoại, GV khôn khéo vận đụng những quan điểm của HS để Tóm lại yếu tố đặt ra, có bổ trợ, chỉnh lí khi thiết yếu .

3. Quy trình triển khai[sửa]

a ) Trước giờ học[sửa]

Bước
1:
Xác
định

mục
tiêu
bài
học
và

đối
tượng
dạy
học.
Xác
định
các
đơn
vị
kiến
thức
kĩ
năng
cơ
bản
trong
bài
học
và
tìm
cách
diễn
đạt
các
nội
dung
này
dưới
dạng
câu
hỏi
gợi
ý,
dẫn
dắt
HS.

Bước
2:
Dự
kiến
nội
dung
các

câu
hỏi,
hình
thức
hỏi,
thời
điểm
đặt
câu
hỏi
(đặt
câu
hỏi
ở
chỗ
nào?),
trình
tự
của
các
câu
hỏi
(câu
hỏi
trước
phải
làm
nền
cho
các
câu
hỏi
tiếp
sau
hoặc
định
hướng
suy
nghĩ
để
HS
giải
quyết
vấn
đề).
Dự
kiến
nội
dung
các

câu
trả
lời
của
HS,
trong
đó
dự
kiến
những
“lỗ
hổng”
về
mặt
kiến
thức
cũng
như
những
khó
khăn,
sai
lầm
phổ
biến
mà
HS
thường
mắc
phải.
Dự
kiến
các
câu
nhận
xét
hoặc
trả
lời
của
GV
đối
với
HS.

Bước
3:
Dự
kiến
những
câu
hỏi
phụ
để
tùy
tình
hình
từng
đối
tượng
cụ
thể
mà
tiếp
tục
gợi
ý,
dẫn
dắt
HS.

b ) Trong giờ học[sửa]

Bước
4:
GV
sử
dụng
hệ
thống
câu
hỏi
dự
kiến
(phù
hợp
với
trình
độ
nhận
thức
của
từng
loại
đối
tượng
HS)
trong
tiến
trình
bài
dạy
và
chú
ý
thu
thập

thông
tin
phản
hồi
từ
phía
HS.

Xem
thêm:

10
kĩ
năng
đặt
câu
hỏi
của
giáo
viên

c ) Sau giờ học[sửa]

GV quan tâm rút kinh nghiệm tay nghề về tính rõ ràng, đúng chuẩn và trật tự logic của mạng lưới hệ thống câu hỏi đã được sử dụng trong giờ dạy .

4. Ưu điểm[sửa]

Vấn
đáp
là
cách
thức
tốt
để
kích
thích
tư
duy
độc
lập
của
HS,
dạy
HS
cách
tự
suy
nghĩ
đúng
đắn.
Bằng
cách
này
HS
hiểu
nội
dung
học
tập
hơn
là
học
vẹt,
thuộc
lòng.
Gợi
mở
vấn
đáp
giúp
lôi
cuốn
HS
tham
gia
vào
bài
học,
làm
cho
không
khí
lớp
học
sôi
nổi,
sinh
động,
kích
thích
hứng
thú
học
tập
và
lòng
tự
tin
của
HS,
rèn
luyện
cho
HS
năng
lực
diễn
đạt
sự
hiểu
biết
của
mình
và
hiểu
ý
diễn
đạt
của
người
khác.
Tạo
môi
trường
để
HS
giúp
đỡ
nhau
trong
học
tập.
HS
yếu
kém
có
điều
kiện
học
tập
các
bạn
trong
nhóm,
có
điều
kiện
tiến
bộ
trong
quá
trình
hoàn
thành
các
nhiệm
vụ
được
giao.
Giúp
GV
thu
nhận
tức
thời
nhiều
thông
tin
phản
hồi
từ
phía
người
học,
duy
trì
sự
chú
ý
của
HS;
giúp
kiểm
soát
hành
vi
của
HS
và
quản
lí
lớp
học.

Ở đây, GV giống như người tổ chức triển khai tìm tòi còn HS thì giống như người tự lực phát hiện kiến thức và kỹ năng mới. Vì vậy, sau khi kết thúc cuộc đàm thoại, HS có được niềm vui của sự tò mò, vừa nắm được kỹ năng và kiến thức mới, vừa nắm được phương pháp đi tới kỹ năng và kiến thức đó, trưởng thành thêm một bước về trình độ tư duy. Cuối cuộc đàm thoại, GV cần biết vận dụng những quan điểm của HS để Tóm lại yếu tố đặt ra, có bổ trợ và chỉnh lý khi thiết yếu. Làm được như vậy, HS càng hứng thú, tự tin vì thấy trong Kết luận của GV có phần góp phần quan điểm của mình .
Dẵn dắt theo phương pháp phỏng vấn tìm tòi như trên rõ ràng mất nhiều thời hạn hơn phương pháp thuyết trình giảng giải, nhưng kỹ năng và kiến thức HS lĩnh hội được sẽ chắc như đinh hơn nhiều .

5. Hạn chế[sửa]

Hạn chế lớn nhất của phương pháp phỏng vấn là rất khó soạn thảo và sử dụng mạng lưới hệ thống câu hỏi gợi mở và phỏng vấn cho HS the một chủ đề đồng điệu. Vì vậy yên cầu GV phải có sự chuẩn bị sẵn sàng rất công phu, nếu không, kỹ năng và kiến thức mà HS thu nhận được qua trao đổi sẽ thiếu tính mạng lưới hệ thống, tản mạn, thậm chí còn vụn vặt .

Nếu
GV
chuẩn
bị
hệ
thống
câu
hỏi
không
tốt,
sẽ
dẫn
đến
tình
trạng
đặt
câu
hỏi
không
rõ
mục
đích,
đặt
câu
hỏi
mà
HS
dễ
dàng
trả
lời
có
hoặc
không.
Hiện
nay
nhiều
GV
thường
gặp
khó
khăn
khi
xây
dựng
hệ
thống
câu
hỏi
do
không
nắm
chắc
trình
độ
của
HS
vì
vậy
ngay
sau
khi
đặt
câu
hỏi
thường
là
nêu
ngay
gợi
ý
câu
trả
lời
khiến
HS
rơi
vào
trạng
thái
bị
động,
không
thực
sự
làm
việc,
chỉ
ỷ
lại
vào
gợi
ý
của
GV.
Khó
kiểm
soát
quá
trình
học
tập
của
HS
(có
nhiều
tình
huống
bất
ngờ
trong
câu
trả
lời,
thậm
chí
câu
hỏi
từ
phía
người
học,
vì
vậy
giờ
học
dễ
lệch
hướng
do
câu
hỏi
vụn
vặt,
không
nhất
quán).
Khó
soạn
và
xây
dựng
đáp
án
cho
các
câu
hỏi
mở
(vì
phương
án
trả
lời
của
HS
sẽ
không
giống
nhau).

6. Một số quan tâm[sửa]

Khi
soạn
các
câu
hỏi,
GV
cần
lưu
ý
các
yêu
cầu
sau
đây:

Xem thêm: https://mix166.vn – Hỏi đáp online nhanh chóng, chính xác và luôn miễn phí

Câu
hỏi
phải
có
nội
dung
chính
xác,
rõ
ràng,
sát
với

mục
đích,
yêu
cầu
của
bài
học,
không
làm
cho
người
học
có
thể
hiểu
theo
nhiều
cách
khác
nhau.
Câu
hỏi
phải
sát
với
từng
loại

đối
tượng
HS,
nghĩa
là
phải
có
nhiều
câu
hỏi
ở
các
mức
độ
khác
nhau,
không
quá
dễ
và
cũng
không
quá
khó.
GV
có
kinh
nghiệm
thường
tỏ
ra
cho
HS
thấy
các
câu
hỏi
đều
có
tầm
quan
trọng
và
độ
khó
như
nhau
(để
HS
yếu
có
thể
trả
lời
được
những
câu
hỏi
vừa
sức
mà
không
có
cảm
giác
tự
tin
rằng
mình
chỉ
có
thể
trả
lời
được
những
câu
hỏi
dễ
và
không
quan
trọng).
Cùng
một
nội
dung
học
tập,
cùng
một
mục
đích
như
nhau,
GV
có
thể
sử
dụng
nhiều
dạng
câu
hỏi
với
nhiều

hình
thức
hỏi
khác
nhau.
Bênh
cạnh
những
câu
hỏi
chính,
cần
chuẩn
bị
những
câu
hỏi
phụ
(trên
cơ
sở
dự
kiến
các
câu
trả
lời
của
HS,
trong
đó
có
thể
có
những
câu
trả
lời
sai)
để
tùy
tình
hình
thực
tế
mà
gợi
ý,
dẫn
dắt
tiếp.
Nên
chú
ý
đặt
các
câu
hỏi
mở
để
HS
đưa
ra
nhiều
phương
án
trả
lời
và
phát
huy
được
tính
tích
cực,
sáng
tạo
của
HS.
Câu
hỏi
được
GV
sử
dụng
với
những
mục
đích
khác
nhau,
ở
những
khâu
khác
nhau
của
quá
trình
dạy
học
nhưng
quan
trọng
nhất
và
cũng
khó
sử
dụng
nhất
là
ở
khâu
nghiên
cứu
tài
liệu.
Trong
khâu
dạy
bài
mới,
câu
hỏi
đựoc
sử
dụng
trong
những
phương
pháp
khác
nhau
nhưng
quan
trọng
nhất
là
trong
phương
pháp
vấn
đáp.

7. Ví dụ[sửa]

Ví dụ 1 : Giải hệ bpt[sửa]

Ví
dụ:
Khi
dạy
học
môn
Toán
lớp
10,
khi
hướng
dẫn
HS
giải
bài
toán:

Tìm
các
giá
trị
của
m
để
hệ
bất
phương
trình
sau
có
nghiệm
${\begin{cases}x^{2}+2x-15<0\\(m+1)x\geq 3\end{cases}}$
(Bài
64
trang
146,
SGK
đại
sô
10
Nâng
cao)

GV hoàn toàn có thể sử dụng mạng lưới hệ thống những câu hỏi sau :
– Bất phương trình đầu của hệ đã có nghiệm chưa ? Tập nghiệm của bất phương trình đó như thế nào ?
– Để xác lập tập nghiệm của bất phương trình thứ hai phải xét những trường hợp nào ?

(Để
trả
lời
được
câu
hỏi
này,
HS
phải
vận
dụng
thành
thạo
cách
giải
và
biện
luận
bất
phương
trình
dạng
$ax+b\geq 0$
).

– Với mỗi trường hợp đó, hệ bất phương trình có nghiệm khi nào ?
Trả lời được những câu hỏi trên thì HS sẽ giải được bài toán .
Từ cách giải bài toán trên, cho HS đàm đạo để vấn đáp những câu hỏi :
– Có thể tổng quát bài toán đó như thế nào ?

Câu
trả
lời
mong
đợi
là:

Xem thêm: Giải đáp những thắc mắc thầm kín về sex

Bài toán tổng quát : Cho một hệ bất phương trình có chứa tham số. Hãy tìm toàn bộ những giá trị của tham số để hệ bất phương trình đã cho có nghiệm .
Đường lối giải bài toán tổng quát đó là :

Tìm
mọi
giá
trị
của
tham
số
m
để
cho:
Mọi
bất
phương
trình
của
hệ
đều
có
nghiệm,
tìm
tập
nghiệm
$T_{1},T_{2}$
của
mỗi
bất
phương
trình
trong
trường
hợp
đó.
Tìm
điều
kiện
để
các
bất
phương
trình
của
hệ
có
nghiệm
chung,
tức
là
tìm
điều
kiện
để
$T_{1}\cap T_{2}\neq \varnothing$