Thời gian – Wikipedia tiếng Việt

Thời gian là một khái niệm để diễn tả trình tự xảy ra của các sự kiện, biến cố và khoảng kéo dài của chúng. Thời gian được xác định bằng số lượng các chuyển động của các đối tượng có tính lặp lại và thường có một thời điểm mốc gắn với một sự kiện nào đó. (cần lưu ý nếu khái niệm chỉ đơn thuần như trên thì không có cơ sở logic để khẳng định thời gian chỉ có một chiều).

Từ “thời gian” có trong tất cả các ngôn ngữ của loài người. Khái niệm thời gian có thể có cả ở động vật. Định nghĩa về thời gian là định nghĩa khó nếu phải đi đến chính xác. Đa số chúng ta ai cũng phải dùng từ đó và nói đến nó, ví dụ “thời gian trôi”,… và do đó dứt khoát phải có một cách hiểu chung nhất.

Thời gian là thuộc tính của hoạt động và phải được gắn với vật chất, vật thể. Các nhà triết học đúc rút rằng ” quốc tế ” luôn luôn hoạt động. Giả sử rằng nếu mọi vật trong thiên hà đứng im, khái niệm thời gian trở nên không có ý nghĩa. Các sự vật luôn hoạt động song hành cùng nhau. Có những hoạt động có tính tái diễn, trong khi đó có những hoạt động khó xác lập. Vì thế để xác lập thời gian người ta so sánh một quy trình hoạt động với một quy trình khác có tính lặp lại nhiều lần hơn, không thay đổi hơn và dễ tưởng tượng hơn. Ví dụ hoạt động của con lắc ( giây ), sự tự quay của Trái Đất hay sự đổi khác của Mặt Trời trên khung trời ( ngày ), sự đổi khác hình dạng của Mặt Trăng ( tháng âm lịch ), … hay đôi lúc được xác lập bằng quãng đường mà một vật nào đó đi được, sự đổi khác trạng thái lặp đi tái diễn của một ” vật ” .

Thời gian chỉ có một chiều duy nhất (cho đến nay được biết đến) đó là từ quá khứ đến hiện tại và tương lai. Do sự vận động không ngừng của thế giới vật chất từ vi mô đến vĩ mô (và kể cả trong ý thức, nhận thức) mà trạng thái và vị trí (xét theo quan điểm động lực học) của các vật không ngừng thay đổi, biến đổi. Chúng luôn có những quan hệ tương hỗ với nhau và vì thế “vị trí và trật tự” của chúng luôn biến đổi, không thể trở về với trạng thái hay vị trí trước đó được. Đó chính là trình tự của thời gian. Theo vật lý động lực học, thời gian có liên quan đến entropi (trạng thái động lực học) vĩ mô[1]. Hay nói cách khác thời gian là một đại lượng mang tính vĩ mô. Nó luôn luôn gắn với mọi mọi vật, không trừ vật nào. Thời gian gắn với từng vật là thời gian riêng, và thời gian riêng thì có thể khác nhau tuỳ thuộc vào bản chất của vật đó và hệ quy chiếu gắn với nó, ví dụ với mỗi hệ chuyển động có vận tốc khác nhau thời gian có thể trôi đi khác nhau. Thời gian của vật này có thể ảnh hưởng đến vật khác.Tuy nhiên,thời gian nếu là sự hoạt động và tương tác vật chất thì nó phải được xác định các sự kiện là hệ quả của nhau.Nếu như các sự kiện mà con người đo đạc chỉ là các sự kiện ngẫu nhiên,hoặc không thể xác định sự liền mạch khi tái chuẩn hoá hoặc lượng tử hoá qua hằng số planck, thời gian có vẻ không tồn tại.
Như vậy, “thời điểm” là một trạng thái vật lý cụ thể (có thể xác định được) của một hệ và “thời gian” là diễn biến của các trạng thái vật lý của một hệ là hệ quả của nhau trong lý thuyết hỗn độn (xem hệ vật lý kín).

Thời gian được tính bằng năm, tháng, tuần, ngày, giờ, phút, giây, Đêm. Trong đó, đơn vị chức năng cơ sở là ” ngày “, một ngày được chia làm 24 giờ ( 12 canh giờ – cách tính thường sử dụng thời xưa ), 1 giờ chia thành 60 phút, 1 tuần gồm 7 ngày, 1 tháng gồm có 28 đến 31 ngày tuỳ thuộc vào tháng trong năm, …Theo quy ước tân tiến trong vật lý 1 giây được định nghĩa như sau : [ 2 ] [ 3 ]

Giây là khoảng thời gian bằng 9,192,631,770 lần chu kỳ của bức xạ điện từ phát ra bởi nguyên tử Cs133 khi thay đổi trạng thái giữa hai mức năng lượng đáy siêu tinh vi.

Các đơn vị chức năng thời gian thông dụng khác được định nghĩa dựa trên khái niệm giây như sau :

• Một phút có 60 giây
• Một giờ có 60 phút
• Một ngày có 24 giờ
• Một tuần có 7 ngày
• Một tháng có 4 tuần + 0, 1, 2, 3 ngày, (trung bình 30,4.. ngày)
• Một năm là khoảng thời gian trung bình của một chu kỳ Trái Đất quay quanh Mặt Trời, gồm có 12 tháng, hoặc 52 tuần 1 ngày, hoặc 365 ngày và 6 giờ.

Trong lý thuyết tương đối của Albert Einstein, đại lượng ct, với c là vận tốc ánh sáng và t là thời gian, được coi như là một chiều đặc biệt thêm vào cho không gian ba chiều để tạo thành không-thời gian[4][cần dẫn nguồn]. Việc cho thêm chiều thời gian giúp việc định vị các sự kiện được dễ dàng khi hệ quy chiếu thay đổi, tương tự như định vị các điểm trong không gian ba chiều cổ điển.

Vật lý cũng như nhiều ngành khoa học khác xem thời gian là một trong số những đại lượng cơ bản ít ỏi.[5]

Nó được dùng định nghĩa nhiều đại lượng khác như vận tốc nhưng nếu dùng những đại lượng như vậy mà định nghĩa trở lại thời gian sẽ tạo ra lối định nghĩa lòng vòng (tiếng Anh: circular definition).[6]

Một dạng định nghĩa operational về thời gian được miêu tả như sau : quan sát số lần lập đơn cử của một sự kiện có tính chu kì ( như hoạt động của con lắc tự do ) phát sinh một loại đơn vị chức năng tiêu chuẩn như giây .

Thời Cổ đại người Trung Quốc thường tính thời gian theo Can Chi tức là chia thời gian theo các Canh theo thứ tự 12 con Giáp để tính thời gian trong ngày.

Trên quốc tế còn rất nhiều dân tộc bản địa như Do Thái, Thổ dân Châu Mỹ, Người Khơ Me …. dùng nhiều Lịch khác nhau để tính thời gian khác nhau .

Các định nghĩa và tiêu chuẩn[sửa|sửa mã nguồn]

Trong hệ đo lường và thống kê SI cơ bản, đơn vị chức năng của thời gian là giây. Từ đó những đơn vị chức năng lớn hơn như phút, giờ, và ngày được tính dựa theo đó, những đơn vị chức năng thứ cấp này gọi là đơn vị chức năng không SI do chúng không được sử dụng trong mạng lưới hệ thống thập phân. Tuy nhiên, chúng cũng được đồng ý chính thức cùng với SI. Không có tỉ số cố định và thắt chặt giữa giây và tháng hay năm, trong khi tháng và năm có những biến hóa đáng kể trong năm về độ dài. [ 2 ]Định nghĩa về giây chính thức trong SI như sau : [ 2 ] [ 3 ]

Giây là một khoảng chừng thời gian bằng 9.192.631.770 thời lượng bức xạ tương ứng trong sự chuyển tiếp giữa hai mức nguồn năng lượng trong trạng thái cơ bản của nguyên tử caesium 133 .

Trong một hội nghị về thời gian năm 1997, CIPM thông tin rằng định nghĩa này đề cập đến một nguyên tử caesium trong trạng thái cơ bản ở 0 K. [ 2 ] Trước đó vào năm 1967, giây đã được định nghĩa là :

tỷ suất 1/31. 556.925,9747 của một năm nhiệt đới gió mùa vào ngày 0 tháng 1 năm 1900 lúc 12 giờ thời gian thiên văn .

Định nghĩa giây hiện tại, tích hợp với định nghĩa hiện tại về met, được dựa trên thuyết tương đối hẹp, để chứng minh và khẳng định rằng không-thời gian của tất cả chúng ta là một khoảng trống Minkowski .

Thời gian quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Điều cơ bản trong khoa học thời gian là việc tính liên tục đơn vị chức năng giây dựa trên đồng hồ đeo tay nguyên tử trên toàn quốc tế, hay gọi là thời gian Nguyên tử Quốc tế .Giờ phối hợp quốc tế ( UTC ) là giờ chuẩn hiện đang được sử dụng trên khắp quốc tế .

Giờ GMT là một giờ chuẩn cũ, tính từ ngành đường sắt Anh năm 1847. Sử dụng kính thiên văn thay vì đồng hồ nguyên tử, GMT được hiệu chỉnh theo thời gian Mặt Trời trung bình tại Đài thiên văn Greenwich ở Vương quốc Anh. Giờ vũ trụ (UT) là một thuật ngữ hiện đại được dùng trong hệ thống quốc tế dựa trên quan sát bằng kính thiên văn, được chấp nhận để thay thế cho Giờ trung bình Greenwich (“Greenwich Mean Time”) năm 1928 bởi Hiệp hội Thiên văn Quốc tế. Những quan sát tại đài thiên văn Greenwich đã chấm dứt năm 1954, mặc dù vị trí này vẫn còn được sử dụng làm mốc cho hệ thống tọa độ. Do chu kỳ quay của Trái Đất không phải lúc hoàn toàn cố định, khoảng thời gian giây có thể thay đổi nếu được hiệu chỉnh theo tiêu chuẩn dựa trên kính thiên văn như GMT hay UT – trong đó giây được xác định là một tỷ lệ của ngày hay năm.

Hệ thống xác định toàn thế giới ( GPS ) cũng phát đi những tín hiệu thời gian rất đúng mực trên toàn thế giới, với những hướng dẫn về cách quy đổi giữa giờ GPS và UTC .Trái Đất được chia thành những múi giờ. Hầu hết mỗi múi giờ cách nhau một giờ, và thống kê giám sát giờ địa phương khi cộng thêm vào giờ UTC hay GMT. Ở 1 số ít nơi việc cộng thêm giờ đổi khác theo năm do những quy ước về giờ tiết kiệm chi phí ánh sáng ngày .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://mix166.vn
Category: Hỏi Đáp