Tìm hiểu văn hóa tặng quà của người Nhật Bản

Tặng quà là một phần trung tâm trong văn hoá kinh doanh của người Nhật. Người Nhật rất thích tặng quà. Hay đúng hơn, việc tặng quà đã trở thành một thói quen, một lễ nghi không thể thiếu được trong đời sống thường ngày của họ.

Người Nhật tặng quà vào dịp nào?

Với người Nhật Bản, tặng quà đã trở thành một thói quen hiện hữu trong cuộc sống, người Nhật tặng quà cho nhau không những trong các dịp lễ đặc biệt như: tết, ngày cưới hỏi, sinh nhật… mà ngay cả trong những sinh hoạt hàng ngày, việc tặng quà giữa người Nhật với nhau cũng rất thường xuyên, chẳng hạn như người Nhật có thể tặng một món quà để tỏ lòng biết ơn đến người chủ nhà của họ, hay một món quà thể hiện sự quý mến đối với người bạn đã mời dùng bữa… Nếu như có thống kê những dịp tặng quà của Nhật Bản, ta có thể kể như: bắt đầu từ tiền mừng tuổi đầu năm, các công việc như nhập học, tốt nghiệp, nhận việc làm, nghỉ hưu, ngày cuối năm, ngày kết hôn, sinh nhật, khám bệnh, dọn nhà… Trong văn hóa Nhật Bản, tặng quà đã trở thành một phong tục rất quan trọng, vì thế mà Nhật Bản còn được biết đến với tên gọi “Thiên đường tặng lễ vật cho nhau”.

Trong văn hóa của mình, người Nhật dành riêng cả hai mùa tặng quà nhằm để tỏ lòng biết ơn và gửi gắm những tình cảm của mình đến mọi người trong mối quan hệ xã hội, hai mùa tặng quà quan trọng của Nhật Bản được gọi là Chugen và Seibo, Chugen là mùa quà tặng giữa năm vào cuối tháng 6, và Seibo là mùa quà tặng cuối năm vào cuối tháng 12. Mục đích của việc gửi quà tặng trong dịp Seibo và Chugen là để cảm ơn những người đã giúp đỡ mình và mong muốn một mối quan hệ lâu dài, có thể là họ tặng quà cho các giám sát viên công việc của mình để tỏ lòng kính trọng, các cặp vợ chồng gửi quà cho những người đã mai mối và phục vụ nghi lễ hôn nhân của họ, một số người gửi quà đến bác sĩ gia đình của họ, phụ huynh tặng quà cho những giáo viên đã giảng dạy cho con, cháu họ. Hơn nữa, trong các mùa tặng quà không phải là bó hẹp trong phạm vi các cá nhân, các công ty và cơ sở kinh doanh gửi quà tặng cho khách hàng, đối tác của họ, và khách hàng trung thành của mình…

Quà tặng với văn hóa Nhật

Trong văn hóa Nhật Bản, khi tặng quà, ngoài nội dung, ý nghĩa của món quà, người Nhật đặc biệt chú ý đến việc món quà đó được gói và trang trí như thế nào, điều đó rất quan trọng với người Nhật. Với người Nhật, việc chuẩn bị, trang trí một món quà quan trọng hơn giá trị sử dụng của nó. Bởi qua cách gói, trang trí món quà đó thể hiện sự khéo léo, để ý quan tâm hay coi trọng món quà mà người đó mang tặng hay không, nó thể hiện tình cảm, cử chỉ, tính cách của người tặng và đem lại cho họ một món quà thật sự ý nghĩa. Chính vì thế mà món quà của người Nhật được trang trí rất công phu và có những giá trị biểu trưng rất cao, quà tặng được gói bằng giấy Nhật cột thắt bằng sợi dây hai màu đã được tẩy tịnh gọi là Mizuhiki, và đính kèm theo đó là Noshi. Cách gói quà của họ cũng rất cầu kỳ, bên trong ba lớp, bên ngoài ba lớp và cuối cùng thắt một sợi dây lụa, dây giấy xinh đẹp. Người Nhật cho rằng nút thắt vặn theo hình dây thừng có gửi gắm linh hồn con người, bày tỏ tấm lòng của người tặng quà. Những dịp chúc mừng họ sẽ thắt dây giấy màu đỏ trắng theo hình chiếc kéo để tương trưng cho may mắn đang đến, nhưng dịp buồn thì thường thắt dây giấy màu trắng đen để tượng trưng cho sự buồn đau và sự đen đủi sẽ không đến nữa.
 
 
Mizuhiki là vật trang sức cho những món quà của người Nhật. Nó khiến món quà trở nên sinh động và đẹp đẽ hơn, cũng nhấn mạnh thêm sự chu đáo quan tâm của người tặng đối với người nhận.

Được làm từ một loại giấy làm từ bột gạo, từ mizuhiki được ghép bởi 2 từ mang nghĩa “nước” và “kéo” nhằm thể hiện quá người thợ kéo dãn nguyên liệu bột gạo sau các chu trình xử lý trong nước để tạo ra những sợi dây thừng bằng giấy đủ màu này. Các mẫu mizuhiki phổ biến là hình ảnh các nút dây tạo thành hình Tứ Linh (Long, Ly, Quy, Phượng) hay các loài hoa thanh nhã như hoa mai, hoa đào… gắn lên trên món quà, chúng góp phần làm cho quà tặng trở nên đẹp đẽ hơn và cũng thể hiện thành ý của người tặng quà, màu sắc của mizuhiki cũng biểu trưng cho món quà đó được tặng vào dịp nào,  nếu là những dịp chúc mừng thì các dây mizuhiki có màu sắc rực rỡ như đỏ, vàng… tượng trưng cho sự may mắn đang đến, còn vào các dịp chia buồn thì sử dụng hai màu đen và trắng tượng trưng cho sự buồn đau và đen đủi sẽ không đến nữa; ví dụ như quà tặng đám cưới thì sợi mizuhiki là màu vàng và bạc với phần vàng ở phía bên phải một phần ba, còn quà phúng viếng thì buộc mizuhiki màu đen và trắng.
 
 
Khi vận chuyển món quà, người Nhật thường dùng một miếng vải chuyên dùng để bọc món quà từ bên ngoài có tên là Furoshiki; Furoshiki là một loại khăn vải khổ lớn hình vuông nhiều màu sắc và họa tiết đẹp mắt, có thể mang đi dễ dàng, Furoshiki có thể làm bằng nhiều chất liệu như lụa, vải bông hoặc sợi tổng hợp. Furoshiki có đủ loại kích thước để phù hợp với các đồ vật được gói, với đủ loại hoa văn màu sắc, các họa tiết tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, thịnh vượng, mạnh mẽ, chúc phúc…

Văn hóa ứng xử qua việc tặng quà của người Nhật

Trước hết, một trong những quy chuẩn trong ứng xử của người Nhật Bản trong phong tục tặng quà của người Nhật là sự chân thành về tình cảm và tính lịch sự của người và người với nhau. Trong việc tặng quà, người tặng phải luôn đựng món quà trong túi kín và không được để cho người được nhận quà nhìn thấy món quà ngay từ lúc đầu gặp gỡ. Chính vì lẽ đó mà khi tặng quà, người Nhật luôn bọc món quà của mình trong một cái túi một cách lịch sử và cẩn thận, cho dù món quà được gói bằng giấy gói quà và trang trí đẹp đến mấy mà không có bọc hoặc túi bao bên ngoài thì đó cũng được xem như là một việc thất lễ, và với việc bọc món quà trong một cái túi cẩn thận sẽ khiến người nhận có cảm giác rằng người tặng đã có sự quan tâm và có sự chuẩn bị trước khi tặng quà, chứ không phải miễn cưỡng hay ép buộc gì, điều này rất có ý nghĩa trong phong tục tặng quà của người Nhật Bản.
 

Trong các mối quan hệ, người Nhật rất coi trọng tôn ti trật tự, vì thế người Nhật không bao giờ tặng cùng một món quà cho những người khác nhau, ví dụ như nếu bạn tặng một chai sake cho một người nhân viên, rồi cũng tặng cho sếp của anh ta một chai rượu như vậy, thì ông ta sẽ thấy như đang bị bạn xúc phạm, khi đã đặt vị trí của ông ta ngang với nhân viên của mình và có cảm giác rằng anh nhân viên kia hoàn toàn không xứng đáng được so sánh như thế.

Những món quà không nên tặng người Nhật

– Không tặng quà số lượng 4 hoặc 9 – những con số xui xẻo theo văn hóa người Nhật

– Văn hóa tặng quà của người Nhật rất kỵ những món quà có số lượng 4 hoặc 9 vì với người Nhật, số 4 đồng âm với chữ “tử” và số 9 được coi là không may mắn vì có nghĩa là đau khổ.

– Không nên tặng dao, kéo hay những vật sắc nhọn vì nó thể hiện cho sự chia cắt, không trọn vẹn, không hạnh phúc

– Theo văn hóa Nhật Bản, những món quà có in hình con cáo, vì họ cho rằng con cáo tượng trưng cho tính tham lam, giảo hoạt.

– Không được tùy tiện biếu trà cho người khác vì đây là lễ vật mà người Nhật đáp lễ sau khi cúng bái.

– Không nên tặng đồ vật làm bằng thủy tinh, sành sứ và vật có hình dáng như bình hay lọ, vì điều đó thể hiện sự dễ tan vỡ, không bền.

– Dịp lễ tết không được tặng hoa cúc (Kiku) và hoa trà (Tsubaki) vì hoa cúc chỉ dùng trong đám tang còn hoa trà theo văn hóa Nhật Bản thì đó là vật không may mắn và cũng nên tránh những loại hoa có màu tối.

Phong tục tặng quà thể hiện nét đẹp trong văn hóa ứng xử cũng như những quan niệm trong phép đối nhân xử thế của người Nhật Bản. Người Nhật coi trọng cộng đồng và các mối quan hệ xã hội nên quà tặng được xem một sợi dây, một chất xúc tác để biểu hiện tâm tư, tình cảm, sự trân trọng với mọi người xung quanh mình. Cũng chính vì thế mà người Nhật không bao giờ xem tặng quà là một hành vi hối lộ. Họ cũng không quen tặng các món quà đắt tiền, mà giá trị thật sự của các món quà tặng chính cách thức món quà được chuẩn bị, sự tỉ mỉ, cầu kì trong cung cách chuẩn bị và trang trí món quà. Hy vọng qua bài viết này, các bạn Du học sinh Du học Nhật Bản hay những bạn đang tác nghiệp ở xứ sở anh đào sẽ có những “điểm cộng” với người Nhật không phải bởi bản thân món quà mà là vì nghệ thuật tặng quà khéo léo, tinh tế và đầy tri thức văn hoá của bạn.

Nguồn tin tổng hợp.