Bạn biết gì về văn hóa con người? Khái niệm văn hóa và ví dụ
Mục lục bài viết
Khái niệm văn hóa
Có nhiều khái niệm khác nhau về văn hóa, mỗi khái niệm phản ánh một cách nhìn nhận và nhìn nhận khác nhau. Ngay từ năm 1952, hai nhà quả đât học Mỹ là Alfred Kroeber và Clyde Kluckhohn đã từng thống kê có tới 164 khái niệm khác nhau về văn hóa trong những khu công trình nổi tiếng quốc tế. Văn hóa được đề cập đến trong nhiều nghành nghề dịch vụ nghiên cứu và điều tra như dân tộc học, trái đất học, dân gian học, địa văn hóa học, văn hóa học, xã hội học, … và trong mỗi nghành điều tra và nghiên cứu đó định nghĩa về văn hóa cũng khác nhau .
Theo thuật ngữ khoa học thì văn hóa có nguồn gốc từ chữ Latinh “ Cultus ” có nghĩa là trồng trọt, được dùng theo nghĩa Cultus Agri là “ trồng trọt ruộng đất ” và Cultus Animi là “ gieo trồng ý thức ” tức là “ giáo dục và tu dưỡng tâm hồn con người ” .
Theo UNESCO: “Văn hóa là tổng thể sống động các hoạt động và sáng tạo trong quá khứ và trong hiện tại. Qua các thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy đã hình thành nên một hệ thống các giá trị, các truyền thống và thị hiếu – những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân tộc”. Định nghĩa này nhấn mạnh vào hoạt động sáng tạo của các cộng đồng người gắn liền với tiến trình phát triển có tính lịch sử của mỗi cộng đồng trải qua một thời gian dài tạo nên những giá trị có tính nhân văn phổ quát, đồng thời có tính đặc thù của mỗi cộng đồng, bản sắc riêng của từng dân tộc.
Theo Hồ Chí Minh : “ Vì lẽ sống sót cũng như mục tiêu của đời sống, loài người mới phát minh sáng tạo và ý tưởng ra ngôn từ, chữ viết, đạo đức, pháp lý, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật và thẩm mỹ, những công cụ hoạt động và sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và những phương pháp sử dụng. Toàn bộ những phát minh sáng tạo và ý tưởng đó tức là văn hóa ”. Định nghĩa của Hồ Chí Minh giúp tất cả chúng ta hiểu văn hóa đơn cử và khá đầy đủ hơn .
Văn hóa là gì ? cho ví dụ
Văn hóa là tất cả những giá trị vật thể do con người sáng tạo ra trên nền của thế giới tự nhiên. Văn hóa là khái niệm mang nội hàm rộng với rất nhiều cách hiểu khác nhau, liên quan đến mọi mặt đời sống vật chất và tinh thần của con người. Văn hóa bao gồm tất cả những sản phẩm của con người, và như vậy, văn hóa bao gồm cả hai khía cạnh: khía cạnh phi vật chất của xã hội như ngôn ngữ, tư tưởng, giá trị và các khía cạnh vật chất như nhà cửa, quần áo, các phương tiện, v.v… Cả hai khía cạnh cần thiết để làm ra sản phẩm và đó là một phần của văn hóa.
Trong đời sống hàng ngày, văn hóa thường được hiểu là văn học, thẩm mỹ và nghệ thuật như thơ ca, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh … Các ” TT văn hóa ” có ở khắp nơi chính là cách hiểu này. Một cách hiểu thường thì khác : văn hóa là cách sống gồm có phong thái nhà hàng, phục trang, cư xử và cả đức tin, tri thức được đảm nhiệm … Vì thế tất cả chúng ta nói một người nào đó là văn hóa cao, có văn hóa hoặc văn hóa thấp, vô văn hóa .
Trong trái đất học và xã hội học, khái niệm văn hóa được đề cập đến theo một nghĩa rộng nhất. Văn hóa gồm có tổng thể mọi thứ vốn là một bộ phận trong đời sống con người. Văn hóa không chỉ là những gì tương quan đến ý thức mà gồm có cả vật chất .
Ví dụ về văn hóa từ thời Văn Lang – Âu Lạc, từ gần 3000 đến cuối thiên niên kỷ I TCN, đầu thời đại đồ đồng, trải qua 18 đời vua Hùng, được coi là đặc thù điển hình nổi bật nhất của lịch sử vẻ vang văn hóa Nước Ta, với những phát minh sáng tạo tiêu biểu vượt trội là trống đồng Đông Sơn và kỹ thuật canh tác lúa nước không thay đổi. Đến nay, nét đẹp văn hóa này vẫn được Nước Ta thừa kế .
Hay nói đến văn hóa của Nước Ta trong tín ngưỡng sùng bái con người thì phải nói đến cả quốc gia Nước Ta đều thờ cúng tổ tiên, có một ngày Giỗ Tổ chung là Lễ hội Đền Hùng. Đặc biệt tín ngưỡng thờ Tứ bất tử là tôn thờ những giá trị rất cao đẹp của dân tộc bản địa : Thánh Tản Viên chống lũ lụt, Thánh Gióng chống giặc ngoại xâm, Chử Đồng Tử xuất thân nghèo khó với người vợ ngoan cường thiết kế xây dựng cơ ngơi giàu sang, bà Chúa Liễu Hạnh đã từ bỏ Thiên đường để xuống trần gian như một người phụ nữ khao khát niềm hạnh phúc thông thường .
Cơ cấu văn hóa
Cơ cấu của văn hóa gồm có những thành phần đơn cử như : hình tượng, chân lý, giá trị, tiềm năng, và chuẩn mực .
Biểu tượng
Biểu tượng là những thứ gì đó mang ý nghĩa đơn cử, được con người phân biệt. Ví dụ như Âm thanh, hình ảnh, vật phẩm, hành vi con người và những ký tự, … đều là biểu tượng văn hóa. Biểu tượng văn hóa biến hóa theo thời hạn, đôi lúc nó mang ý nghĩa trái ngược tùy vào nền văn hóa. Như : ở Việt nam, gật đầu được hiểu là ưng ý nhưng ở Bulgaria nó lại có nghĩa là không .
Chân lý
Chân lý mang tính đúng chuẩn, rõ ràng của tư duy con người. Người thì cho rằng, chân lý là những nguyên tắc được mọi người đống ý thừa nhận. Hiểu một cách sâu hơn, chân lý là sự phản ánh đúng đắn quốc tế khách quan trong ý thức con người. Chân lý là tri thức tương thích với hiện thực khách quan và được trong thực tiễn kiểm nghiệm. Ở góc nhìn xã hội học, chân lý là những ý niệm về cái thật và cái đúng. Do đó, trong xã hội, mỗi nền văn hóa có những cái thật, cái đúng khác. Điều này có nghĩa có những cái mà nền văn hóa này coi là chân lý, thì hoàn toàn có thể ở nền văn hóa khác lại bị phủ nhận. Một cá thể không hề kiến thiết xây dựng được chân lý. Chân lý chỉ hoàn toàn có thể được hình thành trải qua nhóm người .
Giá trị
Giá trị cũng được xem là loại sản phẩm của văn hóa. Thuật ngữ giá trị hoàn toàn có thể quy vào những mối chăm sóc, thú vị, những ưa thích, những sở trường thích nghi, những bổn phận, những nghĩa vụ và trách nhiệm, những mong ước, những nhu yếu, những ác cảm, những hấp dẫn và nhiều hình thái khác nữa của khuynh hướng lựa chọn. Khó có một xác lập nào diễn đạt vừa đủ khoanh vùng phạm vi và tính phong phú của những hiện tượng kỳ lạ giá trị được thừa nhận. Giá trị là những gì mà qua đó thành viên của một nền văn hóa xác lập điều gì là đáng mong ước và không đáng mong ước, tốt hay không tốt, đẹp hay xấu … Trong một xã hội, những thành viên đều kiến thiết xây dựng quan điểm riêng về bản thân mình và về quốc tế dựa trên những giá trị văn hóa .
Mục tiêu
Mục tiêu là một trong những yếu tố cơ bản của hành vi và sự hành vi có ý thức của con người. Mục tiêu được coi như sự Dự kiến trước hiệu quả của hành vi. Đó là cái đích thực tế cần phải triển khai xong. Con người tổ chức triển khai mọi hành vi của mình xoay quanh những cái đích thực tế đó. Mục tiêu có năng lực hợp tác những hành vi khác nhau của con người vào trong một mạng lưới hệ thống, kích thích đến sự kiến thiết xây dựng giải pháp cho những hành vi .
Thực tế, sống sót tiềm năng cá thể và tiềm năng chung ( hội đồng, xã hội ). Mục tiêu chung sinh ra bằng hai con đường : qua sự đồng ý chấp thuận lẫn nhau của những tiềm năng cá thể trong nhóm, qua sự trùng nhau của một vài tiềm năng cá thể của những thành viên trong nhóm. Mục tiêu là một bộ phận của văn hóa và phản ánh văn hóa của một dân tộc bản địa .
Mục tiêu chịu ảnh hưởng tác động mạnh của giá trị. Giá trị thế nào thì dễ sinh ra tiềm năng như vậy, không có giá trị thì cũng không có tiềm năng, giá trị gắn bó với tiềm năng. Tuy nhiên tiềm năng là khác với giá trị .
Chuẩn mực
Chuẩn mực là tổng số những mong đợi, những nhu yếu, những quy tắc của xã hội được ghi nhận bằng lời, bằng ký hiệu hay bằng những biểu trưng, mà qua đó xã hội xu thế hành vi của những thành viên. Trên góc nhìn xã hội học, những chuẩn mực văn hóa quan trọng được gọi là chuẩn mực đạo đức và những chuẩn mực văn hóa ít quan trọng hơn được gọi là tập tục truyền thống lịch sử. Do tầm quan trọng của nó nên những chuẩn mực đạo đức thường được lao lý tương hỗ để khuynh hướng hành vi của những cá thể ( ví dụ : hành vi đánh cắp là vi phạm chuẩn mực đạo đức, ngoài việc bị xã hội phản ứng một cách can đảm và mạnh mẽ, pháp luật còn pháp luật những hình phạt có đặc thù cưỡng chế ) .
Những tập tục truyền thống lịch sử như quy tắc tiếp xúc, ứng xử trong đám đông … thường đổi khác trong từng trường hợp ( ví dụ : người ta hoàn toàn có thể huýt gió trong buổi màn biểu diễn nhạc rock nhưng không làm thế khi nghe nhạc thính phòng ) và thành viên vi phạm tiêu chuẩn bị xã hội phản ứng ít can đảm và mạnh mẽ hơn ( ví dụ : nếu một người mặc quần áo ngủ vào nhà hàng siêu thị mua hàng thì những người xung quanh sẽ dị nghị nhưng gần như chắc như đinh không có ai phản đối trực tiếp ). Chuẩn mực văn hóa khiến cho những cá thể có tính tuân thủ và phản ứng tích cực ( phần thưởng ) hay xấu đi ( hình phạt ) của xã hội thôi thúc tính tuân thủ ấy .
Phản ứng xấu đi của xã hội trước những vi phạm chuẩn mực văn hóa chính là cơ sở của mạng lưới hệ thống trấn áp văn hóa hay trấn áp xã hội mà qua đó bằng những giải pháp khác nhau, những thành viên của xã hội tán đồng sự tuân thủ những chuẩn mực văn hóa. Ngoài phản ứng của xã hội, phản ứng của chính bản thân cũng góp thêm phần làm cho những chuẩn mực văn hóa được tuân thủ. Quá trình này chính là tiếp thu những chuẩn mực văn hóa, hay nói một cách khác, hòa nhập chuẩn mực văn hóa vào nhân cách của bản thân
Các mô hình văn hóa
Những thông tin trên mọi người đã hiểu văn hóa là gì và cơ cấu tổ chức của văn hóa như thế nào. Ở phần này sẽ liên tục tìm hiểu và khám phá về mô hình văn hóa .
Văn hóa vật chất
Văn hóa vật chất chính là những phát minh sáng tạo hữu hình của con người. Là mẫu sản phẩm niềm tin có giá trị lịch sử dân tộc, văn hóa, khoa học, được lưu giữ bằng trí nhớ, chữ viết, được lưu truyền bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và những hình thức lưu giữ khác, gồm có lời nói, chữ viết, tác phẩm văn học, nghệ thuật và thẩm mỹ, khoa học, ngữ văn truyền miệng, diễn xướng dân gian, lối sống, nếp sống, tiệc tùng, tuyệt kỹ về nghề thủ công truyền thống, tri thức về y, dược học truyền thống, về văn hóa nhà hàng siêu thị, về phục trang truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa và tri thức dân gian khác .
Văn hóa ý thức ( phi vật chất )
Văn hóa ý thức hay còn gọi là văn hóa phi vật chất là những ý niệm, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, giá trị, chuẩn mực, … tạo nên một mạng lưới hệ thống. Hệ thống đó bị chi phối bởi trình độ của những giá trị, nhiều lúc hoàn toàn có thể phân biệt một giá trị thực chất. Chính giá trị này mang lại cho văn hóa sự thống nhất và năng lực tiến hóa nội tại của nó .
Nền văn hóa là gì ?
Văn hóa là bộc lộ cho hàng loạt nội dung và thực chất của văn hóa được hình thành và tăng trưởng trên cơ sở kinh tế tài chính – chính trị của từng thời kỳ lịch sử dân tộc .
Mọi nền văn hóa trong xã hội có giai cấp luôn mang tính giai cấp và gắn liền với thực chất của giai cấp thống trị. Văn hóa luôn có tính thừa kế, tính thừa kế trong văn hóa luôn mang tính giai cấp và được biểu lộ trong văn hóa của từng thời kỳ lịch sử dân tộc trên cơ sở kinh tế tài chính, chính trị của nó .
Một nền kinh tế tài chính lành mạnh được thiết kế xây dựng trên những nguyên tắc công minh, thực sự vì niềm hạnh phúc của người lao động, sẽ là điều kiện kèm theo để kiến thiết xây dựng một nền văn hóa ý thức lành mạnh, và ngược lại, một nền kinh tế tài chính được được kiến thiết xây dựng trên cơ sở bất bình đẳng của tư hữu với sự phân hóa thâm thúy sẽ không có một nền văn hóa lành mạnh .
Nếu kinh tế là cơ sở vật chất của văn hóa, thì chính trị là nhân tố quyết định xu thế phát triển của nền văn hóa, tạo nên nội dung tư tưởng của nền văn hóa.
Trong xã hội có giai cấp, những giai cấp thống trị của mỗi thời kỳ lịch sử dân tộc đều để lại dấu ấn trong lịch sử dân tộc tăng trưởng văn hóa và phát minh sáng tạo ra nền văn hóa của xã hội đó .
Sống văn hóa là gì ?
Sống có văn hóa là có lối sống đẹp và nếp sống tốt .
Lối sống đẹp là gì?
Lối sống đẹp là những tiếp xúc, hành vi, nếp nghĩ trong toàn bộ những nghành : Lao động, hoạt động và sinh hoạt, những hoạt động giải trí chính trị-xã hội, hoạt động giải trí văn hóa, giáo dục, thể thao, giới tính gắn liền với giá trị văn hoá ý thức của con người, chịu sự ảnh hưởng tác động của phương pháp sản xuất, ý thức xã hội, trở thành những quy tắc mang ước tính xã hội .
Ví dụ : Lối sống đẹp : “ Bán đồng đội xa, mua láng giềng gần ”, “ Lá lành đùm lá rách nát ”, “ Bầu ơi thương lấy bí cùng … ”, “ Mình vì mọi người, mọi người vì mình ” …
Lối sống chưa đẹp : “ Đèn nhà ai, rạng nhà ấy ”, “ Ngồi mát ăn bát vàng ”, “ Tham vàng bỏ ngãi ” ,
Nếp sống tốt là gì?
Nếp sống có ý nghĩa hẹp hơn lối sống, nếp sống gồm có những phương pháp, hành vi và tâm lý, những quy ước được lặp đi lặp lại hằng ngày thành thói quen. Vậy một nếp sống tốt là phương pháp sống, hoạt động và sinh hoạt, ứng xử … của con người, của hội đồng, có tinh lọc và tương thích với tiêu chuẩn văn hóa xã hội .
Ví dụ : Nếp sống tốt : Ngăn nắp, trật tự vệ sinh, đi làm đi họp đúng giờ, ăn trông nồi, ngồi trông hướng …
Nếp sống chưa tốt: Chen lấn xô đẩy, nói tục, chửi thề…
Trên đây là chia sẻ về Văn hóa là gì? Khái niệm về văn hóa, cơ cấu và các loại hình văn hóa. Hy vọng rằng bài viết có thể mang lại cho quý bạn đọc một chút thông tin hữu ích.
Ngày update : 26-10-2021
Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa
