Xứ Thanh được xác định từ buổi đầu Hùng Vương dựng nước với tên bộ Cửu Chân. Lãnh thổ của Việt Nam rộng lớn và lâu đời này không chỉ có 4.000 năm lịch sử mà tới 40 vạn năm, tính từ thời kỳ văn hóa tối cổ Sơ Kỳ đồ Đá cũ núi Đọ đến cách mạng tháng 8 năm 1945. Sau văn hóa núi Đọ, cùng núi Nuông, núi Nổ, núi Quân Yên I, tiếp theo các thời kỳ văn hóa đồ Đá Mới: Cồn Hiến Đa Bút, Hoa Lộc,… Tiếp theo là văn hóa Đồng Đông Sơn sáng chói…Tất cả những địa chỉ văn hóa ấy đều trải dọc đôi bờ sông mã, sáng tạo nên “Nền vn minh sông Mã” độc đáo xứ Thanh sánh bước cung “Nền văn minh sông Hồng” xứ Bắc trong tiến trình lịch sử văn hóa dân tộc Việt Nam.

      Tinh hoa văn hóa xứ Thanh không phải lịch sử tiến trình phát triển văn hóa hay truyền thống văn hóa xứ Thanh. Đây là công trình nghiên cứu những thành tựu nhiều mặt, gồm 43 chương về các vấn đề: Lịch sử, kinh tế, xã hội, kiến thiết làng xã, nghệ thuật kiến trúc, tín ngưỡng tôn giáo, ca nhạc,…những tinh hoa, cốt lõi nhất, in đậm dấu ấn sắc thái Thanh Hóa của 40 vạn năm văn hóa xứ Thanh, được xem là “Nước Việt Nam thu nhỏ”

     Tinh hoa văn hóa xứ Thanh là kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học – đây là công việc hết sức khó khăn nhưng cần thiết, nhằm “ôn cố nhi tri tân”, để chúng ta thêm tự hào về quê hương xứ sở, nỗ lực phấn đấu tốt hơn trên con đường hội nhập, đổi mới, xây dựng nông thôn mới, đất nước giàu mạnh, xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công