Phía Bắc giáp với Myanma và Trung Quốc, phía Đông giáp Việt Nam, phía Nam giáp với Campuchia và phía Tây giáp với đất nước Thái Lan; Lào là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á không có biển, chỉ có núi non và những cánh rừng xanh bạt ngàn bao quanh. Với diện tích 236.800 km2 và dân số chỉ 6 triệu người, Lào là nước có mật độ dân số khá thấp. Nền kinh tế còn nghèo chủ yếu dựa vào rừng và sông Mekong nhưng với sự nỗ lực của mình, đời sống nhân dân Lào đang ngày một đi lên.
Nét độc đáo văn hóa của Lào
Nền văn hóa Lào có nhiều điểm tương đồng với Thái Lan, đó là nền văn hóa Phật giáo. Đạo phật đã ăn sâu vào tư tưởng của người Lào, ảnh hưởng này được phản ánh trong ngôn ngữ và nghệ thuật, tạo nên một dân tộc Lào rất riêng.
*Đạo Phật tại Lào
Lào là xứ sở của Phật giáo tiểu thừa, 90% dân số theo đạo Phật. Đạo Phật được truyền vào xứ Lào trong triều vua Dvaravati vào thế kỷ thứ 7, và từ thế kỷ 14 Phật giáo đã trở thành quốc giáo. Người dân Lào đã thấm nhuần trong mình những lời Phật dạy, một mực kính trọng các bậc tăng ni, những vị sư sãi trong chùa. Với dân số khoảng hơn 6 triệu người và có tới 1.400 ngôi chùa lớn nhỏ, Lào là nước có tỉ lệ chùa so với dân cao nhất thế giới. Chùa gắn liền với trường học, gắn cả với đời, sư sãi ăn uống bình thường như dân dã. Phật tử Lào thường tích đức bằng nhiều hoạt động gọi là Thiện Nghiệp. Vào những dịp lễ hội, Lào hấp dẫn khách du lịch và các Phật tử đến thăm quan, tìm hiểu Phật giáo không kém gì xứ sở chùa vàng – đất nước láng giềng Thái Lan.
*Tết Lào
Mỗi nước đều có ngày tết truyền thống theo phong tục của riêng mình. Tết Lào là tết cổ truyền Bunpimay hay còn gọi là Tết té nước diễn ra từ ngày 13 đến ngày 16 tháng 4 hàng năm. Người dân té nước để cầu may, bình yên cho cả năm. Đầu tiên họ tưới nước lên các tượng Phật, sau đó còn té vào các nhà sư, chùa và cây cối xung quanh chùa, rồi đến những người xung quanh. Họ còn té nước vào nhà cửa, đồ thờ cúng, súc vật và công cụ sản xuất. Trong những ngày này, người dân còn xây tháp cát, phóng sinh, ăn món lạp, hái hoa tươi, buộc chỉ cổ tay. Với người Lào, những phong tục trong lễ hội Bunpimay có ý nghĩa mang lại sự mát mẻ, phồn vinh cho vạn vật, ấm no hạnh phúc cho cuộc sống, là dịp để nuôi dưỡng và hun đúc nghệ thuật dân tộc.
*Lễ hội ở Lào
Lào còn được coi là đất nước của những lễ hội, tháng nào trong năm cũng có. Lễ hội ở Lào hay còn gọi là Bun, nghĩa là phước, làm Bun nghĩa là làm phước để được phước. Cũng giống như các nước khác trong khu vực Đông Nam Á, lễ hội tại đất nước Lào cũng chia làm hai phần: phần lễ là phần nghi thức do chính con người đặt ra để giao cảm với thần linh và phần hội chủ yếu là vui chơi, giải trí. Các lễ hội lớn của Lào gồm Bun Pha Vet (Phật hóa thân) vào tháng 1; Bun Visakha Puya (Lễ Phật đản) vào tháng 4; Bun BangPhay (pháo thăng thiên) vào tháng 5; Bun Khao PhanSa (màu chay) vào tháng thứ 7; Bun Khao Padapdin (tưởng nhớ những người đã mất) vào tháng 9; Bun Suanghua (đua thuyền) vào tháng 10. Lễ hội Lào luôn gắn liền với Chùa. Một số lễ hội tiêu biểu của Lào như:
– Lễ Khuất thực
Mỗi buổi sáng, khoảng 6h, các nhà sư tập trung tại ngôi chùa lớn Wat Luang ở đầu cầu Pakse. Sau khi ổn định vị trí, các nhà sư bắt đầu khuất thực quanh phố. Đi đầu là các “hủa chua” (những sư tu lâu năm) và các “a chang” (sư thầy), sau đó là các sư trẻ, tì kheo, sa di. Tất cả đều không mang dép, đi bình thường, không nhanh không chậm. Đến mỗi ngã tư, ngã ba, đoàn khất thực lại chia nhỏ để tỏa về các xóm. Theo truyền thống của Phật giáo Nam tông, mỗi buổi khuất thực các sư không đi quá bảy nhà, lần lượt thứ tự mà đi, không phân biệt khu vực giàu nghèo, thức ăn ngon dở; không bỏ sót nhà nào, không ngó qua ngó lại, không được mở miệng nói chuyện, không đứng trước cửa chợ. Bình bát thường làm bằng gốm sứ tráng men, không được làm bằng các kim loại quá như vàng bạc. Người dân quỳ bên đường chờ sẵn hoặc đặt lễ vật lên một chiếc bàn nhỏ trước cửa mỗi nhà để dâng lễ vật (gọi là “xăng cà vai”). Họ thường khoác “cà piêng” (một tấm vải mang chéo qua người, thêu hoa văn rất đẹp) và không mang dép để thể hiện lòng thành kính. Lễ vật thường là xôi, trái cây bánh các loại, nước lọc, hoặc các thức ăn chín để các sư độ nhật trong ngày. Không được dâng các lễ vật sống, các thức ăn chiên xào và tiền. Các sư thầy đến nhận đồ khất thực và không quên cầu nguyện, ban phước cho mọi người. Nước dâng lễ được tạt xuống đất hoặc vào cây cối như gửi tới người đã khuất những lời thỉnh nguyện an lành. Đi đủ một vòng quanh phố, các sư tập trung về các chùa dùng bữa sáng. Vật phẩm khất thực thường được chia ra làm bốn phần: một phần nhường cho các sư đồng tu nếu họ không có hay ít có, một phần dành cho người nghèo, một phần dành cho con vật sống chung như chó, mèo và phần còn lại của người khất thực dùng. Từ đó cho đến trưa hôm sau, các sư thầy tham gia các hoạt động thiền định, lễ bái, học tập, rèn luyện thân thể mà không được ăn uống, kể cả sữa; chỉ uống nước lọc, có thể ngậm kẹo nhưng không được nhai. Ngày đầu tháng, các sư không đi khất thực mà người dân vào chùa dâng lễ (gọi là “kò vạt”). Mỗi người mang vật dâng lễ trong một chiếc bát lớn, thắp nhang đèn đặt trước mặt cùng cầu nguyện với các sư. Trước khi vào chánh điện, họ chỉnh đốn lại trang phục và nhất thiết phải mặc “cà piêng”. Các cao tăng tọa thiền tại vị trước chánh điện, người dân dâng lễ vật trực tiếp cho các vị ấy. Các sư trẻ đặt bình bát trên một chiếc bàn dài, người dâng lễ xếp thành hàng, lần lượt bỏ các vật phẩm vào từng bình bát. Sau buổi lễ, các sư trẻ tự xuống lấy bình bát của mình.
Khất thực là một trong nhiều hình thức tu tập của người theo đạo Phật có từ khi Phật Thích Ca khai sáng. Ở Lào, khất thực trở nên một nếp sinh hoạt quen thuộc với mỗi người dân. Đây là một nét văn hóa độc đáo của đất nước Phật giáo hiền hòa, yên bình này.
– Lễ hội Thạt Luổng
Ngày lễ chính sẽ bắt đầu từ chiều ngày 31/10 và kéo dài liên tục cho tới hết ngày 2/11 (15/12 Phật lịch) nhằm cầu phước an lành cho tất cả mọi người, sự giao hòa giữa trời đất, núi sông và thần thánh. Một trong những nét chính của phần lễ Thạt Luổng là lễ rước Phạ Sạt Phơng (lễ rước tháp) từ chùa Mẹ Xỉ Mương tới Thạt Luổng. Khi đến Thạt Luổng, những người rước sẽ khiêng Pha Sạt Phơng đi vòng quanh Thạt Luổng ba vòng trước khi dừng lại ở hậu sảnh dâng lễ và được sư thầy tiếp nhận lễ vật với hình thức trang trọng, nghiêm cẩn, thành kính. Theo tục lệ, mỗi gia đình, bản hoặc một nhóm người…đều có thể chung nhau cúng một Phạ Sạt Phơng.
Sáng ngày 15/12 Phật lịch diễn ra lễ Tắc bạt (dâng lễ cho các nhà sư), hàng nghìn nhà sư từ khắp cả nước Lào sẽ đổ về Thạt Luông, kê bàn ngồi dọc hai bên đường vào để Phật tử thập phương về dâng lễ gồm tiền, bánh kẹo, xôi… Phần Hội là những trò vui chơi, giải trí văn nghệ, văn hóa, thể thao, mua bán hàng hóa, triển lãm. Đêm cuối của lễ hội sẽ diễn ra lễ rước nến khi hàng nghìn Phật tử cầm trên tay ngọn nến đã được thắp sáng, đi vòng quanh thảm cỏ bên trong khuôn viên Thạt Luổng, tạo nên một cảnh sắc đến huyền ảo, tăng thêm không khí liêng thiêng cho khu vực vốn đã ẩn chứa nhiều huyền bí của đất nước Triệu Voi./.
Theo đối ngoại Vĩnh Phúc
