Ẩm thực ngày Tết và ý nghĩa của các món ăn ngày tết – Getgo Việt Nam

Ẩm thực ngày tết không chỉ đơn thuần chỉ là những món ăn, thức uống mà còn mang trong đó ý nghĩa tâm linh đậm tính truyền thống của dân tộc ta. Những món ăn đó được quan niệm rằng sẽ đem lại may mắn, một năm mới sung túc, bình an, sức khỏe dồi dào,… Một năm mới đang cần kề, cùng tìm hiểu ý nghĩa của những món ăn phổ biến trong mâm cơm ngày tết và để xem rằng món ăn gì mang lại ý nghĩa như thế nào trong năm mới.

Mâm cỗ ngày tết

Tết là dịp lễ lớn để gia đình sum họp, con cháu trong gia đình thể hiện lòng thành kính tri ân, để vui vẻ hưởng thụ thành quả sau một năm làm việc vất vả và mong muốn một năm mới suôn sẻ, hạnh phúc, thành công. Tất cả những ý nghĩa này đều được thể hiện qua nhiều phương diện, hoạt động trong những ngày giáp tết và trong tết như cách trang trí, sắp xếp nhà cửa, hái lộc đầu năm, phong tục đi cha, mừng tuổi… và tất nhiên thể hiện qua cả ẩm thực. Có lẽ vì vậy mà người Việt ta xưa và nay thân thương gọi là ăn Tết, hiếm có ai lại gọi là lễ Tết. Mâm cỗ ẩm thực Việt Nam trong những ngày trong dịp lễ này chính vì thế không chỉ đơn thuần là những món ăn, đồ uống mà còn mang trong đó nhiều ý nghĩa tâm linh rõ nét truyền thống của người Việt nói riêng và con người Á Đông nói chung.

Ẩm thực ngày Tết Việt Nam – Đa dạng trong sự thống nhất

Văn hóa Việt Nam vốn được biết đến là sự kết hợp đa dạng giữa các dân tộc anh em và giữa các vùng miền với nhau. Ẩm thực ngày Tết cũng vậy. Nhưng trong đó là sự đa dạng và thống nhất, tức là dù có nhiều cách thể hiện khác nhau hay những món ăn khác nhau, cách chế biến cũng có thể không giống nhau hoàn toàn, song những món ăn đó đều hướng về những giá trị văn hóa truyền thống chung của đất nước.

Khắp tổ quốc trong những ngày Tết, không khó để chúng ta bắt gặp những bức tranh ẩm thực khác nhau giữa 3 miền Bắc – Trung – Nam. Mâm cỗ đầu năm mới của miền Bắc được được bày biện khá đầy đủ và thịnh soạn với rất nhiều món ăn như bánh chưng, thịt đông, gà luộc, chả quế, giò lụa, canh măng… Với mâm cỗ tết của Miền Trung không thể thiếu bánh tổ, bánh tét, dưa món, chả bò, thịt heo ngâm mắm… Còn với mâm cỗ đầu năm Miền Nam cũng không ít những món ăn đặc sắc với những ý nghĩa riêng như canh khổ qua nhồi thịt, dưa giá, củ kiệu, thịt kho nước dừa, lạp xưởng… Sự khác nhau này xuất phát từ văn hóa của từng vùng miền và cả các yếu tố khách quan khác liên quan đến vị trí địa lý, khí hậu, đặc sản địa phương…

Dẫu có nhiều điểm khác biệt, song ẩm thực ngày Tết của người Việt đâu đó vẫn có sự thống nhất. Chẳng hạn, màu xanh lá và màu đỏ được chọn làm màu sắc chủ đạo của mâm cơm ngày tết vì đó tượng trưng cho nhiều điều may mắn, tài lộc; mâm cỗ thường nhất quán sẽ bao gồm 4 đĩa – 4 món hoặc 6 đến 8 đĩa – 8 món tượng trưng cho bốn mùa, bốn phương tám, hướng hoặc vạn lộc ngăn chặn những điềm xui, những điều không may trong năm mới. Nhìn chung, mâm cơm ngày Tết của người Việt chính là biểu tượng cho sự sung túc, ấm no, đủ đầy mà con cháu muốn dâng lên ông bà, tổ tiên của mình để thể hiện sự biết ơn và lòng thành kính của họ.

Sự thống nhất của ẩm thực ngày Tết Việt Nam còn được thể hiện qua sự tuân thủ các quy luật theo thế giới quan của con người phương Đông, rõ nét nhất là ở cách bài trí mâm ngũ quả. Ngũ quả ở đây tượng trưng cho Ngũ hành, điều này thể hiện mong muốn của gia chủ về một cuộc sống ấm no, sung túc, gia đình hạnh phúc thuận theo tự nhiên và hợp với quy luật của đất trời. Ngoài ra, có rất nhiều món ăn ngày Tết của người Việt ta còn gắn với những truyền thuyết, sự tích ý nghĩa, thể hiện văn hóa truyền thống dân gian lâu đời của nhân dân ta.

Ý nghĩa của một số món ăn đặc sắc ngày Tết của người Việt Nam

Bánh chưng: Gắn với sự tích Lang Liêu làm ra bánh chưng – bánh giày dâng lên vua Hùng. Bánh chưng có hình vuông, tượng trưng cho sự vuông vức, an lành của đất; bánh làm từ những hạt gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn. Tất cả được đem gói ghém vào nhau… Đây đều là những tinh hoa trong văn hóa nền nông nghiệp lúa nước của nước ta từ thủa xa xưa, tượng trưng cho cuộc sống sung túc, đủ đầy.

Thịt đông: Sự kết hợp và hòa quyện của các nguyên liệu thể hiện mong muốn gắn kết mọi người với nhau, lớp thạch trong trẻo mang ý nghĩa về một năm mới gặp nhiều may mắn, thuận lợi trong cuộc sống và công việc.

Giò chả: Miếng giò to, tròn, dày tượng trưng cho phúc lộc đến nhà.

Thịt gà luộc: Tượng trưng cho vạn phúc đong đầy, khởi đầu mới thuận lợi.

Thịt kho hột vịt (Thịt kho tàu): Miếng thịt vuông vức tượng trưng cho mọi sự kiện, sự việc trong tương lai đều dễ dàng thành công.

Canh măng: Măng là loại cây quá quen thuộc và gắn với rất nhiều sự tích của người Việt, vì thế canh măng cũng là một món ăn mang đậm linh hồn của dân tộc Việt Nam.

Tré: Với người dân miền Trung mà đặc biệt là Quảng Nam và Đà Nẵng, tré là món ăn không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết. Người ta cho rằng, ăn tré sẽ giúp bầu không khí gia đình thêm phần ấm cúng và sum vầy.

Canh khổ qua: Mâm cơm Tết miền Nam không thể thiếu canh khổ qua. Canh khổ qua là món ăn mà người miền Nam cho rằng sẽ giúp họ vượt qua những muộn phiền trong năm cũ, chào đón năm mới với vạn sự như ý. Khổ qua là mọi điều khổ đau đều vượt qua.\

Dưa kiệu, (Hành muối): Trong mỗi gia đình của người Việt Nam mỗi khi Tết đến không thể nào thiếu dưa kiệu ngâm, hành muối. Theo quan niệm truyền thống, những thứ đó tượng trưng cho tài lộc, tiền bạc, vinh hoa phú quý sẽ đến trong năm mới.

Ẩm thực Việt Nam ngày Tết còn rất nhiều những món ăn khác và mỗi món ăn đều mang trong mình với những ý nghĩa nhất định. Tất cả đều hướng đến mong ước cho những muộn phiền, những điều chưa thành, những việc không hay trong năm cũ sẽ nhanh chóng vượt qua để bắt đầu một năm mới an khang, thịnh vượng.

Xem thêm: Tìm hiểu nét độc đáo của mâm cỗ Tết của người Việt