Bài 20: Máy thu hình
I – KHÁI NIỆM MÁY THU HÌNH
Máy thu hình là thiết bị nhận và tái tạo lại tín hiệu âm thanh và hình ảnh của đài truyền hình. Âm thanh và hình ảnh được xử lí độc lập trong máy thu hình.
II – SƠ ĐỒ KHỐI VÀ NGUYÊN LÍ LÀM VIỆC CỦA MÁY THU HÌNH
Máy thu hình có hai loại là máy thu hình đen trắng và máy thu hình màu. Nguyên lí cơ bản của chúng gần giống nhau.
Máy thu hình gồm 7 khối chính:
1. Khối cao tần, trung tần, tách sóng có nhiệm vụ nhận tín hiệu từ ăng ten, khuyếch đại tín hiệu này, tách sóng hình, tự động điều chỉnh tần số ngoại sai và hệ số khuyếch đại, đưa các tín hiệu tới khối 2, 3, 4
2. Khối xử lý tín hiệu âm thanh có nhiệm vụ nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuyếch đại sơ bộ, tách sóng và khuyếch đại công suất để phát ra loa
3. Khối xử lý hình có nhiệm vụ nhận tín hiệu hình ảnh, khuyếch đại tín hiệu này, giải mã màu, khuyếch đại các tín hiệu màu đưa tới 3 catôt đèn hình màu.
4. Khối đồng bộ và tạo xung quét có nhiệm vụ tách lấy các xung đồng bộ dòng và xung đồng bộ mành, xung quét mành đưa tới cuộn lái tia của đèn hình. Đồng thời trong khối này còn tạo điện áp cao đưa tới anôt đèn hình
5. Khối phục hồi hình ảnh có nhiệm vụ nhận tín hiệu hình ảnh màu, tín hiệu quét để phục hồi hình ảnh phát lên màn hình.
6. Khối xử lý và điều khiển có nhiệm vụ nhận lệnh điều khiển từ xa hay phím bấm để điều khiển các hoạt động của máy thu hình
7. Khối nguồn có nhiệm vụ tạo các mức điện áp cần thiết để cung cấp cho các khối làm việc
III – NGUYÊN LÍ HOẠT ĐỘNG CỦA KHỐI XỬ LÍ TÍN HIỆU MÀU
Các khối trong máy thu hình hoạt động rất phức tạp.
Khối 1 khuyếch đại và xử lý tín hiệu chói Y.
Khối 2 giải mã màu R-Y và B-Y. Đầu ra của khối 1 và khối 2 đưa tới mạch ma trận 3 để khôi phục lại 3 tín hiệu màu cơ bản.
Đầu ra của các khối 1 và 2 đưa tới mạch ma trận 3 để khôi phục lại ba tín hiệu màu cơ bản, đó là màu đỏ (R), màu xanh lục (G), màu xanh lam (B).
Các tín hiệu màu cơ bản này được khuyếch đại lần cuối qua các khối 4, 5, 6 để biên độ đủ lớn và đảo pha thành cực tím âm rồi đưa tới ba catôt đèn hình màu điều khiển ba tia điện tử bắn lên các điểm phát màu tương ứng đỏ, lục, lam trên màn hình.
Các màu cơ bản trên hoàn trộn với nhau thành hình ảnh màu.
Câu 1 trang 81 Công nghệ 12:
Nêu nguyên lí làm việc của máy thu hình màu qua sơ đồ khối.
Trả lời
* Sơ đồ khối của máy thu hình màu:
1. Khối cao tần, trung tần, tách sóng: Nhận tín hiệu cao tần từ anten, khuếch đại, xử lí, tách sóng hình, tự động điều chỉnh tần số ngoại sai và hệ số khuếch đại sau đó đưa tới các khối 2, 3, 4.
2. Khối xử lí tín hiệu âm thanh: Nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuếch đại, tách sóng điều tần và khuếch đại âm tần để phát ra loa.
3. Khối xử lí tín hiệu hình: Nhận tín hiệu hình, khuếch đại, giải mã màu, sau đó khuếch đại ba tín hiệu màu (đỏ, lục lam) rồi đưa tới ba catôt đèn hình màu.
4. Khối đồng bộ và tạo xung quét: Tách xung đồng bộ dòng, xung đồng bộ mành và tạo xung quét dòng, xung quét mành đưa tới cuộn lái tia của đèn hình. Đồng thời còn tạo ra cao áp đưa tới anôt đèn hình.
5. Khối phục hồi hình ảnh (đèn hình màu): Nhận tín hiệu hình ảnh màu, tính hiệu quét để phục hồi hình ảnh hiện lên màn hình.
6. Khối xử lí và điều khiển: Nhận lệnh điều khiển từ xa hay từ phím bấm để điều khiển các hoạt động của máy thu hình.
7. Khối nguồn: Tạo các mức điện áp cần thiết cung cấp cho máy làm việc.
Câu 2 trang 81 Công nghệ 12:
Những màu nào được coi là màu cơ bản trong máy thu hình màu?
Trả lời
Những màu được coi là màu cơ bản trong máy thu hình màu là: Màu đỏ (R), màu xanh lục (G) và màu xanh lam (B).
Câu 3 trang 81 Công nghệ 12:
Làm thế nào để có được màu tự nhiên trên màn hình màu?
Trả lời
Hai tia sáng cùng cường độ thuộc hai trong ba màu gốc (đỏ, lục, lam) chồng lên nhau sẽ tạo nên màu thứ cấp. Thay đổi cường độ của ba màu gốc, ta có thể có được mọi màu tự nhiên trên màn hình màu.
Trắc nghiệm Bài 20 (có đáp án):
Câu 1: Máy thu hình:
A. Là thiết bị nhận tín hiệu âm thanh
B. Là thiết bị nhận tín hiệu hình ảnh.
C. Là thiết bị nhận tín hiệu âm thanh và hình ảnh.
D. Là thiết bị nhận và tái tạo lại tín hiệu âm thanh và hình ảnh của đài truyền hình.
Hiển thị đáp án
Đáp án: D
Câu 2: Phát biểu nào sau đây sai?
A. Tín hiệu hình ảnh được xử lí rồi đưa ra đèn hình.
B. Tín hiệu âm thanh được xử lí rồi đưa ra loa.
C. Cả 2 đáp án đều đúng.
D. Cả 2 đáp án đều sai.
Hiển thị đáp án
Đáp án: D. Vì cả 2 đáp án trên đúng
Câu 3: Sơ đồ khối máy thu hình màu có mấy khối:
A. 5
B. 6
C. 7
D. 8
Hiển thị đáp án
Đáp án: C
Câu 4: Máy thu hình gồm:
A. Máy thu hình đen
B. Máy thu hình trắng
C. Máy thu hình màu
D. Máy thu hình đen trắng và máy thu hình màu
Hiển thị đáp án
Đáp án: D
Câu 5: Một máy thu hình chỉ có âm thanh thì khối nào bị hỏng:
A. Khối xử lí tín hiệu hình
B. Khối phục hồi hình ảnh
C. Khối đồng bộ và tạo xung quét
D. Khối nguồn
Hiển thị đáp án
Đáp án: A
Câu 6: Khối xử lí tín hiệu hình sẽ khuếch đại tín hiệu màu
A. Đỏ
B. Lục
C. Lam
D. Cả 3 màu: đỏ, lục, lam
Hiển thị đáp án
Đáp án: D
Câu 7: Khối cao tần, trung tần, tách sóng sau khi điều chỉnh tần số ngoại sai và hệ số khuếch đại, sẽ đưa tín hiệu đến khối:
A. 2
B. 3
C. 4
D. Đưa đến cả ba khối: 2,3,4
Hiển thị đáp án
Đáp án: D
Câu 8: Nhiệm vụ của khối xử lí tín hiệu âm thanh là:
A. Nhận tín hiệu sóng mang âm thanh.
B. Khuếch đại rồi đưa ra loa.
C. Nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuếch đại, tách sóng điều tần và khuếch đại âm tần để phát ra loa.
D. Nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuếch đại, tách sóng điều tần và khuếch đại cao tần để phát ra loa.
Hiển thị đáp án
Đáp án: C
Câu 9: Nhiệm vụ của khối vi xử lí và điều khiển:
A. Nhận lệnh điều khiển từ xa
B. Nhận lệnh điều khiển từ các mạch trong máy
C. Nhận lệnh điều khiển từ phím bấm
D. Nhận lệnh điều khiển từ xa hay từ phím bấm để điều khiển các hoạt động của máy thu hình.
Hiển thị đáp án
Đáp án: D
Câu 10: Khối cao tần, trung tần, tách sóng nhận tín hiệu cao tần từ:
A. Khối nguồn
B. Khối vi xử lí và điều khiển
C. Anten
D. Do máy phát ra
