Bitcoin – bong bóng “hoàn hảo”

Trong những tuần đầu tháng 2-2021, giá của đồng tiền số Bitcoin liên tục tăng mạnh và lập những kỷ lục mới. Bitcoin đã khởi sắc trong năm 2021, khi giá đồng tiền này đã tăng gấp hơn hai lần lên mức cao kỷ lục 58.350,41 USD, nhờ sự hứng thú ngày càng cao từ các công ty lớn như Tesla, cũng như một loạt các biện pháp kích thích kinh tế. Nhưng sau đó…

Giới đầu tư dường như đang suy tính lại về đà khởi sắc của bitcoin khiến đồng tiền này rơi từ gần 58.000 USD xuống 47.000 USD trong phiên 22-2. Sự sụt giảm này diễn ra đồng thời với sự lao dốc của nhóm cổ phiếu công nghệ, với chỉ số Nasdaq của Mỹ giảm 2,46%, cho thấy giới đầu tư đang ngày càng thận trọng hơn. Bên cạnh đó, những đồn đoán về khả năng tăng trưởng và lạm phát gia tăng đã thúc đẩy lợi suất trái phiếu chính phủ và khiến các loại tài sản rủi ro hơn như bitcoin trở nên kém hấp dẫn hơn. Với những diễn biến lên-xuống kể từ khi ra đời đến nay, hiện vẫn còn nhiều hoài nghi về đồng tiền kỹ thuật số vốn có tính biến động cao này.

Liên tục “nhảy múa”

Nửa đầu tháng 2-2021 chứng kiến đà tăng mạnh của Bitcoin. Nhiều người dự đoán, giá đồng tiền số Bitcoin còn có thể tăng đến 50.000 USD. Đúng như dự đoán, diễn biến của giá đồng tiền số Bitcoin đã đi theo chiều tăng liên tục từ thời điểm đó. Một tuần sau, ngày 16-2, giá đồng Bitcoin tiếp tục phá vỡ kỷ lục khi vượt ngưỡng 50.000 USD/BTC, bất chấp ngay cả khi các nhà phân tích cảnh báo về khả năng biến động giá của nó ở mức rất cao. Chỉ một ngày sau, giá trị của đồng Bitcoin tiếp tục tăng lên ở mức 52.577,5 USD. Sau đó, đồng Bitcoin lại xác lập kỷ lục mới vào sáng ngày 20-2 là 56.000 USD/BTC, đưa mức vốn hóa thị trường – tính bằng giá trị tất cả lượng Bitcoin đang lưu hành – vượt ngưỡng 1.000 tỷ USD.

Tuy nhiên, trong tuần vừa qua, thị trường tiền điện tử đã có quãng thời gian u ám, dẫn dắt bởi sự suy giảm mạnh của đồng Bitcoin. Với mức tụt dốc hơn 24%, chạm đáy 43.000 USD, giá Bitcoin đã trình diễn một bộ mặt tồi tệ nhất tính từ tháng 3-2020. Một tuần suy giảm đã kéo đà tăng của Bitcoin trong tháng 2 chỉ còn 31%, tính từ đầu năm cho đến nay chỉ còn khoảng 50%.

Lý giải về những kỷ lục về giá trị của đồng Bitcoin liên tục được xác lập trong những ngày đầu tháng 2-2021, các chuyên gia cho rằng đó là kể từ sau khi Giám đốc điều hành hãng chế tạo xe điện Tesla Elon Musk thông báo vào ngày 8-2 rằng công ty đã đầu tư 1,5 tỷ USD vào đồng tiền kỹ thuật số này để đa dạng hóa và tối đa hóa lợi nhuận từ tiền mặt; bên cạnh đó, việc Tesla có kế hoạch chấp nhận Bitcoin như một hình thức thanh toán đối với bất kỳ khách hàng nào mua ô tô của hãng trong tương lai là những lý do khiến giá trị của Bitcoin tăng vọt.

 Thực tế, khoản tiền 1,5 tỷ USD mà Tesla đầu tư vào đồng Bitcoin trên chỉ là phần nhỏ trong tổng số 19 tỷ USD tiền mặt đang có của Tesla. Song động thái này cho thấy đã có công ty lớn chịu chấp nhận thanh toán bằng tiền kỹ thuật số, từ đó tạo nên sức hút cho đồng Bitcoin. Ngoài Tesla, các nhà đầu tư khác như công ty công nghệ và thanh toán Mastercard, hay công ty cổ phần dịch vụ ngân hàng đầu tư BNY Mellon cũng đã chấp nhận đưa đồng Bitcoin vào như một hình thức thanh toán.

“Bong bóng” hoàn hảo

Bitcoin là đồng tiền kỹ thuật số ra đời từ cách đây hơn 1 thập kỷ, vào ngày 31-10-2008, với mục đích thay thế cho hệ thống ngân hàng truyền thống. Bitcoin là một bong bóng hoàn hảo trong hơn 10 năm qua. Nó là một tài sản đầu cơ thuần túy – một loại tiền tệ định danh tư nhân – có giá trị bằng bất cứ giá trị nào mà thị trường đưa ra.

Tuy nhiên, Bitcoin cũng là một tài sản đầu cơ lãng phí về mặt xã hội, bởi vì nó rất tốn kém để sản xuất. Chi phí “đào” thêm một Bitcoin – giải các câu đố tính toán bằng cách sử dụng thiết bị kỹ thuật số tiêu tốn nhiều năng lượng – là rất tốn kém. Theo thiết kế ban đầu, thuật toán chỉ cho phép tạo ra tối đa 21 triệu Bitcoin và không thể can thiệp thêm.

Tất nhiên, ngay cả khi giao thức của Bitcoin không được thay đổi để cho phép nguồn cung lớn hơn, toàn bộ bài toán có thể được lặp lại thông qua việc phát hành Bitcoin 2, Bitcoin 3… Do đó, chi phí thực của việc khai thác cũng sẽ tăng theo cấp số nhân.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen còn gia tăng tâm lý thận trọng đối với các đồng tiền kỹ thuật số với phát biểu gần đây trên CNBC rằng Bitcoin là cách cực kỳ không hiệu quả để thực hiện các giao dịch. Bà không nghĩ rằng Bitcoin sẽ được sử dụng rộng rãi như một cơ chế giao dịch mà chỉ được dùng với mục đích trái phép.

Trong khi đó, phát biểu tại hội thảo DealBook của báo New York Times, bà Yellen nhận định Bitcoin là một tài sản có tính đầu cơ cao và rất không ổn định, do đó bà bày tỏ quan ngại về những rủi ro thua lỗ mà các nhà đầu tư có thể gặp phải. Theo bà Yellen, về phạm vi sử dụng, đồng tiền này thường được dùng cho mục đích “tài chính bất hợp pháp”, bởi lượng điện năng tiêu tốn cho việc thực hiện các giao dịch là đáng kinh ngạc.

Ông Pankaj Balani, Giám đốc điều hành công ty giao dịch phái sinh tiền kỹ thuật số Delta, nhận định thời kỳ điều chỉnh giá đi xuống đối với đồng bitcoin và các đồng tiền điện tử khác đang đến.

Trong tháng 2-2021, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde đã tuyên bố rằng Bitcoin không phải là một đồng tiền mà là tài sản có tính đầu cơ cao, và cần phải được quản lý theo quy định trên toàn cầu.