Củ đề ô tô: cấu tạo, nguyên lý hoạt động và nguyên nhân các hỏng hóc

Củ đề ô tô là bộ phận thuộc hệ thống khởi động ô tô, có tác dụng truyền động và truyền điện giữa các bộ phận bánh răng, pít-tông và nam châm điện… để đề nổ động cơ ô tô. Trong quá trình sử dụng, các chi tiết máy thuộc bộ phận này (bánh răng, chổi củ than, vả đề…) chịu tác động của lực ma sát và lực đẩy, kéo… có thể khiển chúng bị mòn, méo hoặc vỡ.

1. Củ đề ô tô là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Củ đề ô tô (hay còn được gọi là máy khởi động ô tô) là bộ phận có tác dụng khởi động động cơ ô tô. 

1.1. Cấu tạo

Củ đề xe ô tô có cấu tạo gồm 5 bộ phận:

– Lớp vỏ củ đề: Có tác dụng tạo ra từ trường để động cơ bên trong có thể hoạt động một cách ổn định; bảo vệ cuộn cảm và lõi bên trong; giúp duy trì các đường sức từ bên trong.

– Mô tơ: Chức năng chủ yếu của mô tơ củ đề là giúp tạo ra lực đủ mạnh từ bên ngoài, kích thích động cơ hoạt động thông qua động cơ đốt trong.

– Cần truyền động: Đảm nhận nhiệm vụ kết nối và dẫn động từ công tắc đến bánh răng của xe, giúp bánh răng khởi động kết hợp với vành răng ăn khớp nhất và không bị chệch.

– Công tắc từ: Là công tắc đóng/ mở nguồn điện chạy tới motor, có tác dụng điều chỉnh lại mức độ ăn khớp của bánh răng so với vành răng.

– Bánh răng: Là bộ phận truyền động giữa bánh răng khởi động và vành răng truyền lực ở trên máy khởi động của ô tô. Bên cạnh đó, bánh răng được cấu tạo theo kiểu vát chéo đặc biệt, giúp việc ăn khớp giữa hai bộ phân trên trở nên dễ dàng hơn.

1.2. Nguyên lý hoạt động

Hoạt động của củ đề ô tô có thể được chia làm 3 giai đoạn:

Kéo: 

Khi chìa khóa vặn đến chỗ Start, dòng điện ở bình ắc quy sinh ra sẽ được giải phóng, truyền vào cuộn hút và cuộn giữ. Từ đây, dòng điện tiếp tục được truyền từ cuộn hút đến phần ứng thông qua cuộn cảm để tạo lực điện từ từ hóa các lõi cực. Khi này, pít-tông của công tắc từ sẽ bị hút vào bởi nam châm điện, đẩy bánh răng và vành răng ăn khớp vào nhau. Và công tắc chính của động cơ bật lên.

Giữ:

Sau khi công tắc chính của động cơ được bật lên, nguồn điện từ ắc quy sẽ chạy đến cung cấp điện cho cuộn cảm và cuộn ứng. Khiến phần ứng khởi động quanh cuộn dây với tốc độ khá lớn, tác động làm cho động cơ được vận hành. Pit-tông lúc này vẫn đang được ghim lại ở một vị trí nhất định nhờ lực điện từ của cuộn giữ vì cuộn hút không hề có dòng điện chạy qua.

Trả về:

Khi khóa điện được chuyển từ chế độ Start sang On, phần tiếp điểm chính vẫn chưa mở, dòng điện di chuyển từ công tắc chính, qua cuộn hút và chạy đến cuộn giữ. Khiến điện từ được sinh ra từ cuộn hút và cuộn giữ triệt tiêu lẫn nhau. Khi đó, pit-tông sẽ được trả về vị trí cũ và làm cho máy khởi động dừng hẳn.

2. Dấu hiệu hỏng củ đề ô tô và nguyên nhân

2.1. Chổi than củ đề bị mòn

Chổi than củ đề xe ô tô là bộ phận đảm nhận vai trò truyền điện từ Stator sang Rotor để tạo từ trường xoáy giúp động cơ quay.

Trong quá trình hoạt động, chổi than củ đề phải liên tục cọ sát vào bề mặt cổ góp nối liền với Rotor. Do vậy, sau một thời gian hoạt động sẽ bị bào mòn dần, hiệu suất hoạt động cũng dần kém đi.
Khi chổi than bị bào mòn, lớp than từ chổi than bám lên các bề mặt cách điện, đặc biệt là phần giữa khe hở của Rotor và Stato. Lâu ngày không được kiểm tra và phát hiện, sẽ khiến khe hở này bị lấp đầy, và có thể làm kẹt Rotor.

2.2. Rơ-le đề ô tô bị hỏng

Rơ-le đề là bộ phận điều khiển điện, có chức năng chính là đóng/ mở điện nhờ các tiếp điểm.

Trong hệ thống khởi động, rơ-le của củ đề ô tô được ứng dụng kết nối với vành răng bộ đề và vành răng khởi động. Chỉ khi nào 2 vành răng này kết nối với nhau thì dòng điện mới chạy qua được. Nếu chuột đề ô tô hoạt động sai lệch, vành răng và bánh răng sẽ không ăn khớp với nhau, khiến động cơ khó khởi động hoặc không thể khởi động được.

Ngoài ra, cuộn hút của cóc đề hư hỏng khiến tiếp điểm đóng/ mở liên tục cũng có thể là nguyên nhân khiến bộ đề bị hư hỏng và động cơ không thể hoạt động.

2.3. Vả đề ô tô bị hỏng

Vả trung củ đề xe ô tô bị hỏng có thể do khoang đốt không được đánh lửa đúng thời điểm đã định trước khiến chiều quay của động cơ bị ngược so với chiều quay của motor đề. Khi này, sẽ làm các bánh răng trên hai hệ truyền động va chạm với nhau, khiến chúng bị biến dạng hoặc bị vỡ. 

Khi củ đề xe ô tô bị hỏng, tại bộ phận củ đề xe ô tô sẽ phát ra những âm thanh va đập tạch tạch rất chói tai.

2.4. Các mối nối bị gỉ sắt/ oxy hóa. 

Nguyên nhân cuối cùng được đề cập là các mối nối như tiếp điểm giữa Rotor và Stato bị oxy hóa.
Khi tiếp điểm giữa Rotor và Stato bị oxy hóa, điện trở đường dây sẽ tăng lên, dòng điện gặp cản trở khi chạy qua đường dây, điện áp bị giảm sút không đủ để mở momen quay động cơ về. Khi động cơ không quay, toàn bộ hệ thống khởi động trong động cơ xe cũng không thể hoạt động.

3. Dấu hiệu củ đề ô tô bị hỏng

Tổng hợp và dựa trên những nguyên nhân đã đề cập bên trên về nguyên nhân và các hỏng hóc của củ đề xe ô tô, ta tóm gọn một số dấu hiệu nhận biết khi bộ phận này bị hỏng như sau:

• Xe để lâu không thể nổ máy được
• Xe khó nổ khi nguội máy
• Xe đề khó nổ
• Xe đề lâu mới nổ
• Xe đề không nổ và xuất hiện tiếng kêu lạch tạch rất chói tai
• Xe bị trượt đề
• …

4. Cách bảo dưỡng củ đề ô tô và hạn chế hỏng hóc như thế nào?

Vậy làm cách nào để bảo dưỡng và hạn chế tình trạng củ đề xe ô tô bị hỏng?

Khi củ đề bị hỏng, cách duy nhất là quý khách cần tìm đến các Garage sữa chữa xe uy tín để thay thế củ đề, có thể sửa hoặc chỉ cần thay thế một bộ phận thuộc củ đề thì càng tốt.

Bên cạnh đó, cần kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên, định kỳ hệ thống điện ô tô xe 5.000 km/ 1 lần để được kiểm tra tổng quát, phát hiện kịp thời những hỏng hóc tại củ đề và sửa chữa sớm nhất có thể, tránh những sự cố xảy ra bất ngờ tại động cơ có thể gây nguy hiểm và bất tiện cho người dùng. Đồng thời, bảo dưỡng các chi tiết máy thuộc củ đề xe ô tô.

Để củ đề xe ô tô hoạt động tốt, bình ắc quy ô tô cũng phải đảm bảo cung cấp đầy đủ điện năng và ổn định. Do vậy, người dùng cũng cần lưu ý kiểm tra tình trạng điện và bảo dưỡng ắc quy ô tô thường xuyên, định kỳ để tránh hiện tượng bị rò rỉ điện, hoặc đã hết tuổi đời. Một bình ắc quy ô tô được sử dụng tốt, tuổi thọ có thể lên đến 4 năm (tương đương với 100.000km). Tuy nhiên, trên thực tế chỉ kéo dài được từ 2 – 3 năm.

Cuối cùng, là việc thường xuyên kiểm tra hệ thống giắc điện nối với củ đề để phát hiện tình trạng giắc điện bị lỏng, lệch hoặc bị hở điện.

5. Hỏng củ đề ô tô thay bao nhiêu tiền?

Trên thị trường hiện nay, giá củ đề xe ô tô rơi vào khoảng 500.000 – 3.000.000 VNĐ. Thông số kỹ thuật khác nhau và thương hiệu khác nhau, củ đề xe ô tô sẽ có giá cả khác nhau.

Củ đề ô tô là một bộ phận đóng vai trò cực kỳ quan trọng và trực tiếp quyết định đến hoạt động khởi động của một chiếc xe ô tô. Vì vậy, cần được đảm bảo hoạt động ổn định thông qua việc cung cấp đầy đủ điện năng, và việc vệ sinh, kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên các chi tiết thuộc bộ phận củ đề như rơ-le, bánh răng, vả đề ô tô… để hoạt động khởi động xe luôn được diễn ra trơn tru và ổn định nhất.

Cảm ơn quý khách đã quan tâm và theo dõi. Chúc quý khách một ngày tốt lành.

Hà Thành Garage chuyên bảo dưỡng, sửa chữa ô tô uy tín, chất lượng, luôn đồng hành cùng quý khách!