Đại sứ quán và Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Việt Nam - The first knowledge sharing application in Vietnam

Tóm tắt

Hiến pháp Việt Nam quy định tất cả mọi người đều có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Pháp luật quy định sự kiểm soát đáng kể của chính quyền đối với các hoạt động tôn giáo và có những quy định mập mờ cho phép hạn chế tự do tôn giáo vì lợi ích an ninh quốc gia và đoàn kết xã hội. Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, có hiệu lực từ tháng 1, vẫn duy trì một quy trình đăng ký và công nhận các nhóm tôn giáo gồm nhiều bước, nhưng đã rút ngắn thời gian để tổ chức tôn giáo được công nhận trên toàn quốc và ở cấp tỉnh từ 23 năm xuống còn 5 năm. Luật cũng quy định cụ thể quyền có tư cách pháp nhân của các tổ chức tôn giáo đã được công nhận. Các chức sắc tôn giáo, đặc biệt là những người đại diện cho các nhóm chưa được công nhận hoặc chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký, cho biết chính quyền có nhiều hình thức sách nhiễu, bao gồm việc hành hung, bắt người, truy tố, theo dõi, hạn chế đi lại, thu giữ hoặc hủy hoại tài sản – và từ chối hoặc không trả lời yêu cầu đăng ký và/hoặc các yêu cầu xin phép khác. Ví dụ, sáu tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập bị giam giữ vào tháng 2 do bị cáo buộc “chống người thi hành công vụ”. Tiếp tục có các báo cáo về tình trạng các tín đồ tôn giáo bị nhà chức trách sách nhiễu nghiêm trọng ở Tây Nguyên, đặc biệt là thành viên Hội thánh Tin lành đấng Christ, và ở Tây Bắc đối với các tín đồ Thiên Chúa giáo và Công giáo, cũng như đối với các nhóm Công giáo và Tin lành ở tỉnh Nghệ An. Các tín đồ tôn giáo cho biết nhà chức trách địa phương hoặc cấp tỉnh thực hiện phần lớn các vụ sách nhiễu. Theo báo cáo, thành viên của các nhóm đã được công nhận hoặc đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký có thể hoạt động tôn giáo mà ít bị chính quyền can thiệp hơn, mặc dù một số nhóm đã được công nhận cho biết họ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc sinh hoạt tập trung ở một số tỉnh, bao gồm Hội thánh Tin lành Việt Nam (miền Bắc) ở các tỉnh Quảng Bình, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Giang và Hòa Bình. Các nhóm khác đang làm thủ tục xin đăng ký chính thức, bao gồm Hội thánh Tin lành Trưởng lão liên hiệp và Liên hữu Tin Lành Baptist Việt Nam, cũng cho biết họ ngày càng gặp khó khăn trong sinh hoạt tập trung ở một số tỉnh. Thành viên các nhóm tôn giáo nói rằng một số chính quyền địa phương và cấp tỉnh sử dụng hệ thống các quy định pháp lý của địa phương và trung ương để trì hoãn, phủ nhận tính hợp pháp và trấn áp hoạt động tôn giáo của các nhóm chống lại sự quản lý chặt chẽ của chính phủ về cơ cấu lãnh đạo, chương trình đào tạo, các cuộc hội họp và các hoạt động khác của họ. Trong năm qua, chính phủ đã cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động cho hai nhóm tôn giáo là Hội thánh Phúc âm Toàn vẹn Việt Nam và Hội thánh Liên hiệp truyền giáo Việt Nam. Đăng ký hoạt động là bước thứ hai trong quy trình gồm ba bước để tiến tới được công nhận và không mang lại tư cách pháp nhân cho tổ chức. Lần đầu tiên kể từ năm 1998, lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất Thích Quảng Độ bắt đầu được cư trú tại một ngôi chùa trực thuộc Giáo hội. Chính phủ cũng cho phép nhà lãnh đạo Phật giáo nổi tiếng Thích Nhất Hạnh trở về nước. Ông Hạnh cư trú tại chùa Từ Hiếu ở Huế vào cuối năm, và các tín đồ cho biết họ không gặp khó khăn nào khi đến thăm ông Hạnh. Ông Hạnh cũng đã tiếp đón các nhà ngoại giao và nhà lãnh đạo chính phủ cấp cao.

Có một số báo cáo về việc các tín đồ đạo Cao Đài đã được công nhận ngăn cản các tín đồ đạo Cao Đài độc lập (không đăng ký) thực hành một số nghi lễ tôn giáo. Tiếp tục có một số vụ sách nhiễu tín đồ Công giáo được thực hiện bởi Hội Cờ đỏ, một tổ chức ủng hộ chính quyền, mặc dù theo báo cáo Hội này đã tự giải thể vào tháng 3.

Đại sứ và các quan chức cấp cao của đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã hối thúc chính phủ cho phép tất cả các nhóm tôn giáo hoạt động một cách tự do, trong đó có Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất, các hội thánh Tin lành và Công giáo tại gia, các nhóm Phật giáo Hòa Hảo “thuần túy” và Cao Đài độc lập. Họ yêu cầu trao nhiều tự do hơn cho các nhóm tôn giáo đã được công nhận và kêu gọi chấm dứt các hạn chế và sách nhiễu đối với các nhóm tôn giáo chưa được công nhận hoặc chưa đăng ký. Đại sứ, Tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại thành phố Hồ Chí Minh và các viên chức sứ quán cấp cao đã vận động cho tự do tôn giáo trong các chuyến thăm trên cả nước, trong đó có Tây Nguyên. Đại sứ và các quan chức Hoa Kỳ thường xuyên gặp gỡ và duy trì liên lạc với các chức sắc tôn giáo trên khắp cả nước. Đại sứ lưu động về Tự do tôn giáo quốc tế của Hoa Kỳ đã gặp Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ ở Washington, D.C. vào tháng 7 và bày tỏ các quan ngại về việc thực thi luật mới, về tình trạng của các tín đồ tôn giáo bị tạm giữ hoặc bị tù giam, và tình trạng của các nhóm tôn giáo dân tộc thiểu số. Đại sứ lưu động về Tự do tôn giáo quốc tế và một quan chức cấp cao của Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động đã nêu ra các vấn đề về tự do tôn giáo tại Đối thoại Nhân quyền Hoa Kỳ-Việt Nam thường niên ở Washington vào tháng 5.

Phần I. Thống kê về tôn giáo

Chính phủ Hoa Kỳ ước tính dân số Việt Nam là 97 triệu người (tính đến tháng 7 năm 2018). Theo thống kê của Ban Tôn giáo Chính phủ (Ban TGCP), 26.4% dân số được xếp vào các tín đồ tôn giáo: 14.91% là tín đồ đạo Phật, 7.35% là tín đồ Công giáo La Mã, 1.09% là tín đồ đạo Tin lành, 1.16% là tín đồ đạo Cao Đài, và 1.47% là tín đồ Phật giáo Hòa Hảo. Trong cộng đồng tín đồ Phật giáo, Phật giáo Bắc Tông là tôn giáo chính của dân tộc đa số, người Kinh (Việt), còn khoảng 1.2% dân số, hầu hết là nhóm dân tộc thiểu số Khmer, thực hành Phật giáo Nam Tông. Các nhóm tôn giáo nhỏ hơn cộng lại chỉ chiếm dưới 0.16% dân số, trong đó có khoảng 70.000 người dân tộc Chăm thực hành dòng đạo Hinđu riêng biệt ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ; khoảng 80.000 tín đồ Hồi giáo sống rải rác trên cả nước (trong đó khoảng 40% theo dòng Sunni; 60% còn lại theo dòng Bani Islam); khoảng 3.000 người theo đạo Baha’i; và xấp xỉ 1.000 người là tín đồ thuộc Giáo hội các thánh hữu ngày sau của Chúa Giê su Ki tô (thuộc Giáo hội Chúa Giê su Ki tô). Các nhóm tôn giáo bản địa (đạo Bửu Sơn Kỳ Hương, đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Minh Sư Đạo, Minh Lý Đạo, Tịnh Độ Cư Sĩ Phật Hội, Phật Giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn) chiếm tổng cộng 0.34%. Một nhóm nhỏ, phần lớn là người nước ngoài, theo đạo Do Thái cư trú ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.

Các công dân khác tự nhận mình không theo tôn giáo nào, hoặc theo các tín ngưỡng thờ linh vật, thờ cúng tổ tiên, thành hoàng làng, các vị thánh bảo hộ, các anh hùng dân tộc, hoặc những người được kính trọng ở địa phương. Nhiều cá nhân kết hợp giữa các hình thức thờ cúng truyền thống và giáo lý tôn giáo, đặc biệt là đạo Phật và đạo Thiên Chúa.

Các dân tộc thiểu số chiếm khoảng 14% dân số. Dựa theo ước tính của các tín đồ, có khoảng 2/3 tín đồ Tin lành là người dân tộc thiểu số, bao gồm các nhóm ở khu vực Tây Bắc (H’mông, Dao, Thái và các dân tộc khác) và Tây Nguyên (Êđê, Jarai, Xêđăng và M’nông, trong đó có các nhóm được gọi chung là người Thượng). Nhóm dân tộc Khmer Krom chủ yếu theo dòng Phật giáo Nam Tông.

Phần II. Tình hình tôn trọng tự do tôn giáo của Chính phủ
Khung pháp lý
Hiến pháp quy định mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, bao gồm cả quyền tự do không theo một tôn giáo nào. Hiến pháp thừa nhận quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng của những người bị hạn chế quyền, bao gồm tù nhân hoặc người nước ngoài và người không có quốc tịch. Hiến pháp quy định tất cả các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật và nhà nước phải tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Hiến pháp cấm công dân vi phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật.

Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và Nghị định 162 hướng dẫn thi hành Luật, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1, là các văn bản pháp luật chủ yếu điều chỉnh các nhóm tôn giáo và hoạt động của họ. Đến cuối năm, nghị định quy định các hình thức xử phạt đối với hành vi vi phạm luật mới vẫn chưa được ban hành. Luật tái khẳng định quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân và cũng quy định rằng các cá nhân không được lợi dụng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo để phá hoại hòa bình, độc lập, thống nhất đất nước; kích động bạo lực hoặc tuyên truyền chiến tranh; tuyên truyền trái với pháp luật, chính sách của nhà nước; chia rẽ nhân dân, chia rẽ các dân tộc, chia rẽ tôn giáo; gây rối trật tự công cộng, xâm hại đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác, cản trở việc thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân, hoạt động mê tín dị đoan hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác.

Chính phủ đã công nhận 38 tổ chức tôn giáo và một pháp môn (một tập hợp các thực hành tín ngưỡng) thuộc 15 tôn giáo riêng biệt theo phân loại của Chính phủ. 15 tôn giáo đó là: Phật giáo, Hồi giáo, Bahai, Công giáo, Tin lành, Giáo hội các tín hữu ngày sau của Chúa Giê su Ki Tô, Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài, Bửu Sơn Kỳ Hương, Tịnh Độ Cư Sĩ Phật Hội, Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Phật Đường Nam Tông Minh Sư Đạo, Minh Lý Đạo Tam Tông Miếu, đạo Bà la môn Khơ me và Phật giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn. Các hệ phái thuộc mỗi tôn giáo này phải làm thủ tục đăng ký và/hoặc công nhận riêng. Còn ba nhóm nữa là Hội thánh Phúc âm ngũ tuần, Phật giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn và Hội thánh Phúc âm Toàn vẹn Việt Nam đã được cấp “đăng ký hoạt động tôn giáo” nhưng chưa được công nhận là tổ chức tôn giáo chính thức.

Luật quy định sự kiểm soát của chính quyền đối với hoạt động tôn giáo và cho phép hạn chế tự do tôn giáo vì lợi ích “an ninh quốc gia” và “đoàn kết xã hội.”

Luật mới giảm thời gian chờ đợi để một nhóm tôn giáo và nhóm hoặc các nhóm tôn giáo trực thuộc của nó được công nhận từ 23 năm xuống còn 5 năm, và lần đầu tiên quy định cụ thể rằng các nhóm tôn giáo đã được công nhận và các nhóm tôn giáo trực thuộc của chúng là các pháp nhân phi thương mại. Luật cũng quy định rằng các tổ chức tôn giáo được phép tiến hành các hoạt động giáo dục, y tế, bảo trợ xã hội, từ thiện, nhân đạo theo quy định của pháp luật có liên quan, nhưng không quy định cụ thể luật nào được áp dụng trong trường hợp luật này có thể mâu thuẫn với các luật khác, hoặc các luật khác quy định không rõ ràng, chẳng hạn như Luật Giáo dục.

Ban TGCP chịu trách nhiệm thi hành các luật và nghị định về tôn giáo, có hệ thống cơ quan ở cấp trung ương, cấp tỉnh, và ở một số khu vực còn có văn phòng ở cấp huyện. Luật quy định trách nhiệm cụ thể của Ban Tôn giáo ở cấp trung ương, cấp tỉnh và cấp địa phương, và giao một số nhiệm vụ quản lý nhà nước liên quan đến tôn giáo cho ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cấp địa phương (tức là giao cho lãnh đạo địa phương). Ban TGCP cấp trung ương có trách nhiệm phổ biến thông tin cho các cấp chính quyền và bảo đảm thống nhất áp dụng pháp luật về tôn giáo ở các cấp tỉnh, huyện, xã và thôn.

Theo luật, việc ép buộc người khác theo hoặc từ bỏ một tôn giáo hoặc tín ngưỡng bị nghiêm cấm.

Luật quy định “sinh hoạt tôn giáo” phải được đăng ký với chính quyền cấp xã nơi “đặt địa điểm hợp pháp để sinh hoạt tôn giáo” và quy định một quy trình hợp pháp hóa gồm hai bước để các tổ chức tôn giáo có thể tập trung tại một địa điểm xác định để “thực hành nghi lễ thờ cúng, cầu nguyện, hoặc bày tỏ niềm tin tôn giáo”. Bước đầu tiên là “đăng ký hoạt động tôn giáo” tại Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc cấp trung ương, tùy thuộc vào phạm vi hoạt động về mặt địa lý của tổ chức đó. Việc đăng ký hoạt động tôn giáo cho phép nhóm tôn giáo được tổ chức các cuộc lễ tôn giáo và sinh hoạt tôn giáo; giảng đạo và tổ chức các lớp học tôn giáo tại địa điểm đã được duyệt; bầu, bổ nhiệm, hoặc suy cử các chức sắc tôn giáo; sửa chữa, cải tạo trụ sở; thực hiện các hoạt động từ thiện, nhân đạo; tổ chức đại hội để thông qua hiến chương của tổ chức. Để được cấp đăng ký, nhóm tôn giáo phải nộp một bộ hồ sơ chi tiết với thông tin về giáo lý, quá trình hoạt động, điều lệ, ban lãnh đạo, các thành viên và minh chứng về việc có địa điểm hội họp hợp pháp. Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc Bộ Nội vụ, tùy thuộc vào việc tổ chức tôn giáo xin cấp đăng ký đang hoạt động ở một hay nhiều tỉnh, có trách nhiệm chấp thuận hồ sơ đăng ký hợp lệ trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ. Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc Bộ Nội vụ phải trả lời bằng văn bản nếu từ chối cấp đăng ký.

Bước thứ hai trong quy trình hợp pháp hóa là công nhận. Một tổ chức tôn giáo có thể làm thủ tục xin được công nhận sau khi đã hoạt động liên tục trong ít nhất năm năm kể từ ngày được cấp “đăng ký hoạt động tôn giáo”. Tổ chức tôn giáo đó phải có hiến chương và điều lệ hợp pháp, ban lãnh đạo có lý lịch tốt và không có án tích, và đã tự chủ trong quản lý tài sản và thực hiện các giao dịch. Để được công nhận, tổ chức tôn giáo phải nộp một bộ hồ sơ chi tiết cho Ban Tôn giáo cấp tỉnh hoặc cấp trung ương, phụ thuộc vào phạm vi hoạt động về địa lý của tổ chức đó. Hồ sơ phải bao gồm đơn đề nghị công nhận bằng văn bản, nêu rõ cơ cấu tổ chức, thành viên, phạm vi hoạt động về địa lý và địa điểm đặt trụ sở; bản tóm tắt quá trình hoạt động, giáo lý, giáo luật và lễ nghi; danh sách, sơ yếu lý lịch, phiếu lý lịch tư pháp và bản tóm tắt quá trình hoạt động tôn giáo của người đại diện và những người dự kiến lãnh đạo tổ chức; hiến chương; bản kê khai tài sản hợp pháp của tổ chức; và giấy tờ chứng minh có địa điểm hợp pháp để đặt trụ sở. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền hoặc Bộ Nội vụ có trách nhiệm chấp thuận hồ sơ đề nghị công nhận hợp lệ trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền hoặc Bộ Nội vụ có trách nhiệm chấp thuận hồ sơ xin công nhận hợp lệ trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Bộ Nội vụ phải trả lời bằng văn bản nếu từ chối hồ sơ. Tổ chức tôn giáo đã được công nhận được phép tiến hành hoạt động tôn giáo phù hợp với hiến chương của tổ chức; tổ chức sinh hoạt tôn giáo; xuất bản các kinh sách tôn giáo và các ấn phẩm khác; sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu các văn hóa phẩm tôn giáo và đồ dùng tôn giáo; cải tạo, nâng cấp, hoặc xây dựng các cơ sở tôn giáo mới; nhận tài trợ hợp pháp từ các nguồn trong nước và nước ngoài, bên cạnh các quyền khác.

Luật quy định rằng các tổ chức tôn giáo và tổ chức tôn giáo trực thuộc, nhà tu hành và tín đồ có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện vụ án dân sự, vụ án hành chính, hoặc khiếu nại chính thức về cán bộ hoặc cơ quan nhà nước (tố cáo) theo các luật và nghị định có liên quan. Luật cũng quy định rằng các tổ chức, cá nhân có quyền khởi kiện vụ án dân sự tại tòa án về hành vi của các nhóm tôn giáo hoặc các tín đồ tôn giáo. Trong pháp luật trước đây không có quy định cụ thể tương tự.

Luật quy định một quy trình riêng để các tổ chức tôn giáo chưa đăng ký, chưa được công nhận hoặc các nhóm cá nhân được phép tiến hành một số hoạt động tôn giáo cụ thể bằng cách nộp hồ sơ cho ủy ban nhân dân cấp xã. Pháp luật hiện hành yêu cầu ủy ban nhân dân phải trả lời bằng văn bản về hồ sơ đó trong thời hạn 20 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ. Luật quy định cụ thể nhiều hoạt động tôn giáo phải được chính quyền trung ương và/hoặc địa phương chấp thuận trước hoặc được đăng ký. Các hoạt động này bao gồm “hoạt động tín ngưỡng” (được định nghĩa là các sinh hoạt làng xã truyền thống liên quan đến thờ cúng tổ tiên, các vị anh hùng, hoặc thờ cúng dân gian); “lễ hội tín ngưỡng” được tổ chức lần đầu; thành lập, chia, tách, hoặc sáp nhập các tổ chức tôn giáo trực thuộc; phong phẩm, bổ nhiệm, hoặc suy cử các chức sắc, chức việc (hoặc người có chức vụ trong tổ chức); thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo; tổ chức các lớp bồi dưỡng về tôn giáo; tổ chức đại hội tôn giáo; tổ chức các sự kiện tôn giáo, giảng đạo, truyền đạo bên ngoài các địa điểm đã được phê duyệt; đi ra nước ngoài để tiến hành các hoạt động tôn giáo hoặc đào tạo; tham gia tổ chức tôn giáo nước ngoài.

Một số hoạt động tôn giáo không buộc phải được chấp thuận trước, nhưng phải thông báo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Các hoạt động phải thông báo bao gồm “các lễ hội tín ngưỡng” thường xuyên hoặc theo định kỳ; cách chức, bãi nhiệm chức sắc; tiến hành các hoạt động quyên góp; thông báo về số lượng tuyển sinh tại chủng viện hoặc trường học tôn giáo; sửa chữa, cải tạo cơ sở tôn giáo không phải là di tích lịch sử-văn hóa; phong phẩm, bổ nhiệm, suy cử chức sắc, (chẳng hạn hòa thượng); thuyên chuyển, cách chức, bãi nhiệm chức sắc, chức việc (hoặc người có chức vụ trong tổ chức); thực hiện các hoạt động tại cơ sở đào tạo tôn giáo đã được phê duyệt; các hoạt động tôn giáo thường xuyên (được định nghĩa là “truyền bá tôn giáo, thực hành giáo lý, lễ nghi tôn giáo và quản lý tổ chức tôn giáo”); và các hội nghị nội bộ của tổ chức tôn giáo.

Luật quy định tù nhân được tiếp cận các tài liệu tôn giáo trong khi bị giam giữ với các điều kiện nhất định. Luật bảo lưu quyền của chính phủ trong việc hạn chế “bảo đảm” quyền này. Nghị định 162 quy định rằng người bị giam giữ có thể sử dụng các tài liệu tôn giáo được xuất bản và lưu hành hợp pháp, phù hợp với các quy định pháp luật về tạm giữ, tạm giam, phạt tù hoặc các hình thức giam giữ khác. Việc sử dụng và/hoặc sinh hoạt này không được ảnh hưởng đến quyền có tín ngưỡng, tôn giáo hoặc không có tín ngưỡng, tôn giáo của những người khác và không được trái với các luật có liên quan. Nghị định quy định rằng Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chịu trách nhiệm hướng dẫn việc quản lý các tài liệu tôn giáo, thời gian, địa điểm sử dụng các tài liệu này.

Luật quy định các tổ chức tôn giáo phải tuân thủ nhiều luật khác đối với một số hoạt động nhất định. Các tổ chức tôn giáo được phép tiến hành các hoạt động giáo dục, y tế, từ thiện, nhân đạo theo quy định của các luật có liên quan, nhưng không quy định rõ hoạt động nào là được phép. Ngoài ra, việc xây dựng hoặc cải tạo các cơ sở tôn giáo phải tuân thủ các luật và quy định có liên quan về xây dựng, và người nước ngoài tham gia các hoạt động tôn giáo phải tuân thủ pháp luật về nhập cảnh.

Luật quy định việc xuất bản, sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu các kinh sách tôn giáo phải tuân thủ các luật và quy định có liên quan đến xuất bản. Luật xuất bản quy định mọi nhà xuất bản phải là các tổ chức công đã được cấp phép hoặc là doanh nghiệp nhà nước. Các nhà xuất bản phải được chính phủ phê duyệt trước khi xuất bản tất cả các ấn phẩm, trong đó có các kinh sách tôn giáo. Theo quy định trong nghị định, chỉ Nhà xuất bản Tôn giáo mới có thể xuất bản sách tôn giáo. Bất kỳ nhà sách nào cũng có thể bán kinh sách tôn giáo và các tài liệu tôn giáo khác đã được xuất bản một cách hợp pháp.

Hiến pháp quy định nhà nước đại diện cho toàn dân sở hữu và quản lý toàn bộ đất đai. Theo luật, việc sử dụng đất của các tổ chức tôn giáo phải phù hợp với luật đất đai và các nghị định có liên quan. Luật đất đai công nhận rằng các cơ sở tôn giáo và trường học tôn giáo đã được cấp phép có thể có quyền sử dụng đất và được giao đất hoặc cho thuê đất. Luật quy định các cơ sở tôn giáo đủ điều kiện được nhà nước bồi thường nếu đất của họ bị thu hồi vì mục đích công cộng. Luật cho phép ủy ban nhân dân cấp tỉnh thu hồi đất vì mục đích công cộng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng các cơ sở tôn giáo.

Theo luật, ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất “lâu dài và ổn định” cho các cơ sở tôn giáo nếu họ được phép hoạt động, đất không có tranh chấp, và đất không phải có được từ việc nhận chuyển nhượng hoặc tặng cho sau ngày 1/7/2004. Các cơ sở tôn giáo không được phép chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, tặng cho hoặc thế chấp quyền sử dụng đất của họ. Trong trường hợp có tranh chấp đất đai liên quan đến cơ sở tôn giáo, chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Các bên không đồng ý với quyết định của chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền khiếu nại với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại tòa án.

Trên thực tế, nếu một tổ chức tôn giáo chưa được công nhận, cá nhân các thành viên của giáo đoàn có thể được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dưới danh nghĩa cá nhân, nhưng giấy chứng nhận này không được cấp cho tổ chức với tư cách là một cơ sở tôn giáo.

Việc cải tạo hoặc nâng cấp cơ sở tôn giáo thuộc sở hữu của tổ chức tôn giáo cũng phải được thông báo cho chính quyền, mặc dù không nhất thiết phải có giấy phép, tùy thuộc vào mức độ cải tạo.

Chính phủ không cho phép giảng dạy tôn giáo trong các trường công lập và trường tư. Các trường tư phải tuân theo khung chương trình đào tạo được chính phủ phê duyệt, và khung chương trình này không cho phép giảng dạy tôn giáo. Chính phủ không cho phép các nhóm tôn giáo mở các trường tư; tuy nhiên, một số nhóm tôn giáo như Công giáo và Phật giáo mở các nhà trẻ và một số nhà thờ Thiên Chúa giáo có các chủng viện.

Pháp luật không còn bắt buộc các cá nhân phải ghi thông tin về tôn giáo của mình trên chứng minh thư nhân dân.

Luật có các quy định riêng đối với người nước ngoài cư trú hợp pháp ở Việt Nam được xin phép hoạt động tôn giáo, giảng dạy, tham dự các chương trình đào tạo tôn giáo trong nước, hoặc giảng đạo trong các cơ sở tôn giáo trong nước. Luật yêu cầu các tổ chức tôn giáo hoặc công dân Việt Nam phải được chính phủ cho phép trước khi đăng cai tổ chức hoặc tiến hành bất kỳ hoạt động tôn giáo nào liên quan đến tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc xuất cảnh ra nước ngoài. Pháp luật hiện hành cũng quy định các điều kiện để người nước ngoài hoạt động tôn giáo ở Việt Nam, bao gồm những người tham gia bồi dưỡng tôn giáo, phong phẩm và tham gia ban lãnh đạo, được phép tiến hành các hoạt động của họ.

Việt Nam là thành viên của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.

Động thái thực tế của chính phủ

Ngày 9 tháng 2, một tòa án ở tỉnh An Giang tuyên phạt sáu tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập – bao gồm Bùi Văn Trung, Bùi Văn Thâm, Nguyễn Hoàng Nam, Lê Thị Hồng Hạnh, Lê Thị Hên và Bùi Thị Bích Tuyền – từ 2 đến 6 năm tù về tội “chống người thi hành công vụ”). Bùi Văn Trung còn bị kết án về tội “gây rối trật tự công cộng”. Lê Thị Hên sau đó được hưởng án treo vì lý do sức khỏe, và nhà chức trách vẫn chưa buộc Bùi Thị Bích Tuyền nhập trại. Theo cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân huyện An Phú vào tháng 11 năm 2017, các bị cáo “đã gây rối trật tự công cộng và ảnh hưởng đến an toàn, trật tự giao thông, gây tắc nghẽn giao thông trên quốc lộ 91C bằng cách cản trở, ngăn cản, đẩy và la hét nhằm kích động và phản đối cảnh sát giao thông”. Theo Đài Á châu Tự do, cơ sở của các cáo buộc đối với ông Trung là tháng 4 năm 2017, các thành viên gia đình và bạn bè ông đã cố gắng tổ chức một buổi lễ kỷ niệm ngày giỗ chưa được đăng ký tại lễ đường trong nhà ông Trung.

Ngày 5 tháng 4, một tòa án ở Hà Nội tuyên phạt tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập và nhà hoạt động vì tự do tôn giáo và nhân quyền Nguyễn Bắc Truyển và mục sư đạo Tin lành Nguyễn Trung Tôn lần lượt là 11 năm tù và 12 năm tù, về tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân”. Cả hai người này đều có liên hệ với Hội Anh em Dân chủ và bị xét xử cùng với một số nhà hoạt động nhân quyền nổi tiếng khác. Ông Truyển điều hành Hội Ái hữu tù nhân chính trị và tôn giáo Việt Nam, và vận động đòi các quyền cho các tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập chưa đăng ký, bên cạnh các hoạt động khác. Ông Tôn từ lâu đã là một nhà vận động cho nhân quyền và tự do tôn giáo. Ông còn là thành viên của Hội đồng Liên Tôn ở thành phố Hồ Chí Minh, một nhóm chủ yếu gồm đại diện của các tôn giáo chưa đăng ký.

Gia đình của Ma Seo Sùng, một người H’mông theo đạo Tin lành đã chết khi đang bị công an tạm giữ năm 2017, bị chính quyền địa phương buộc rời khỏi nhà trong năm qua sau khi họ liên tiếp bị sách nhiễu bởi nhà chức trách địa phương ở Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, bao gồm việc đe dọa bắt bớ sau khi các thành viên gia đình công bố thông tin chi tiết về cái chết của Ma Seo Sùng, theo báo cáo của những người gần gũi với họ. Gia đình cho biết công an xã bắt Ma Seo Sùng năm 2017 do nghi ngờ về việc họ đang “tìm kiếm quê hương Thiên Chúa Giáo mới”.

Ngày 12 tháng 4, một tòa án ở tỉnh Thái Nguyên tuyên phạt bốn người thực hành Pháp Luân Công tổng cộng 9 năm tù về tội trộm cắp tài sản. Theo truyền thông độc lập, chính quyền địa phương đã tịch thu tài sản của họ (bao gồm trống, loa thùng, dùi đánh trống) khi họ thực hành các bài tập tâm linh trong một công viên. Sau đó, theo báo cáo, bốn người này đã đến cơ quan chính quyền lấy lại tài sản của họ mà không được sự đồng ý của chính quyền.

Nhiều nhà lãnh đạo tôn giáo độc lập chưa được cấp phép tham gia Hội nghị tự do tôn giáo, tín ngưỡng Đông Nam Á năm 2018 ở Thái Lan báo cáo rằng họ bị sách nhiễu khi trở về Việt Nam, trong đó có Chang A Dơ, một chức sắc địa phương và thành viên Hội thánh Tin lành Việt Nam bị sách nhiễu và đe dọa bắt vào tháng 10 bởi các đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam thuộc chính quyền trung ương và địa phương và bởi cảnh sát và các cá nhân mặc thường phục ở bản Đoàn Kết, xã Đăk Ngo, huyện Tuy Đức, tỉnh Đăk Nông, theo báo cáo của một tổ chức phi chính phủ. Các quan chức chính phủ cũng ngăn cản một số người rời khỏi Việt Nam để tham dự sự kiện nói trên.

Theo một tổ chức phi chính phủ, ngày 3 và 4 tháng 10, công an xã và công an huyện ở huyện Krông Pắc, tỉnh Đăk Lăk đã tổ chức lên án công khai Ksor Sun, Mục sư Y Nuen Ayun, Y Jon Ayun và toàn bộ thành viên Hội thánh Tin lành đấng Christ. Công an cáo buộc những người này chống lại chính quyền và Đảng Cộng sản Việt Nam. Theo báo cáo, công an nói rằng những người này phải bị phạt đến 20 năm tù, và nếu họ muốn ở lại cộng đồng, họ phải từ bỏ Hội thánh đấng Christ.

Vào tháng 6, các cán bộ trại giam Gia Trung, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai, đã đánh đập mục sư A Đào của Hội thánh Tin lành đấng Christ, người vận động cho tự do tôn giáo của các thành viên hội thánh ở Tây Nguyên, theo báo cáo của một tổ chức phi chính phủ.

Thành viên các nhóm dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, được gọi chung là người Thượng, cho biết các quan chức chính quyền tiếp tục hành hung, giám sát, thẩm vấn, bắt bớ tùy tiện và phân biệt đối xử đối với họ, một phần là do các sinh hoạt tôn giáo của họ. Các quan chức nói rằng các tín đồ đạo Tin lành Đề Ga đã kích động việc ly khai bạo lực của người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên từ năm 2001 đến năm 2008. Báo chí nhà nước đã đăng tải những bài viết cảnh báo các cá nhân rằng đạo Tin lành Đề Ga nhằm tiến hành các hoạt động chống chính quyền.

Trong một số trường hợp, người Thượng nói rằng do tiếp tục bị đàn áp về xã hội và tôn giáo nên họ phải trốn chạy sang Campuchia và Thái Lan, một số người xin tị nạn ở các nước này. Một số người xin tị nạn ở Thái Lan cho biết nhà chức trách Việt Nam ở địa phương (cấp xã) tiếp tục sách nhiễu họ từ xa, thông qua mạng xã hội và bằng cách sách nhiễu, hăm dọa, đôi khi còn đe dọa và hành hung người thân của họ ở quê nhà.

Tại giáo xứ Song Ngọc, giáo phận Vinh, tỉnh Nghệ An, có nhiều vụ việc trong đó các cá nhân mặc thường phục sách nhiễu các giáo dân và linh mục, hành hung giáo dân, hủy hoại tài sản của nhà thờ và tài sản của giáo dân, theo báo cáo của các đại diện Công giáo và các tổ chức phi chính phủ.

Vào tháng 4, các cá nhân mặc thường phục đã hành hung giáo dân ở giáo xứ Đông Kiều, xã Diễn Mỹ, tỉnh Nghệ An, theo báo cáo của các đại diện Công giáo và các tổ chức phi chính phủ.

Ngày 25 tháng 12, theo báo cáo, công an xã Nàn Sán, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai ở Tây Bắc, đã buộc chấm dứt một buổi lễ kỷ niệm Giáng Sinh của Hội Phúc âm truyền giáo H’mông và hành hung tín đồ Hạng Seo Pao vì tổ chức sinh hoạt tập trung mà không được phép. Các thành viên hội thánh nói rằng họ đã xin phép chính quyền địa phương để tổ chức buổi sinh hoạt tập trung nhưng bị từ chối.

Trong năm qua, chính quyền địa phương ở xã Trung Lập Hạ, huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh, yêu cầu các thành viên Chùa Liên Trì tại gia thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất chấm dứt hoạt động cầu nguyện và tháo dỡ toàn bộ biểu ngữ, cờ Phật của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất. Nhà chức trách nói rằng những người tham dự buổi lễ có thể tiếp tục tập trung nhưng không được cúng dường, cầu nguyện, hoặc tiến hành các nghi lễ vì địa điểm của họ chưa được đăng ký. Theo một tín đồ, vào tháng 8 và tháng 9, cảnh sát mặc thường phục đã giám sát ngôi chùa và ngăn không cho các nhà sư rời khỏi chùa.

Một mục sư cấp cao của một hội thánh Tin lành chưa được đăng ký báo cáo rằng nhà chức trách địa phương không cho tổ chức của ông tổ chức trại hè cho trẻ em ở Tây Nguyên và miền núi phía Bắc và yêu cầu một số thành viên không được thờ tự ở các tỉnh Quảng Ngãi, Ninh Thuận, Đăk Lăk và Đăk Nông.

Chiến sĩ trong quân đội không được phép đọc kinh thánh hoặc thực hành nghi lễ tôn giáo vào bất kỳ thời gian nào khi đang làm nhiệm vụ; họ phải xin nghỉ phép để thực hiện các hoạt động trên, theo báo cáo của các chuyên gia về tự do tôn giáo. Năm 2015, theo báo cáo, Hội bảo vệ quyền tự do tôn giáo đã gửi đơn đến chính phủ đề nghị cho phép các chiến sĩ được đến nhà thờ trong thời gian làm nhiệm vụ; tuy nhiên, Hội này vẫn chưa nhận được câu trả lời. Theo báo cáo của các chuyên gia, không có quy định rõ ràng về sinh hoạt tôn giáo trong quân đội, trong khi cá nhân người chỉ huy đơn vị có quyền hạn rất lớn.

Chính quyền tiếp tục từ chối không cho một số tù nhân và người bị tạm giam quyền thực hành tôn giáo. Các quản giáo ở trại giam Nam Hà, Phủ Lý, tỉnh Hà Nam tiếp tục từ chối không cho phép một linh mục đến thăm tù nhân Công giáo Hồ Đức Hòa, theo nguồn tin từ gia đình ông Hòa. Các cán bộ trại giam nói rằng việc không cho phép này là do thiếu cơ sở vật chất thích hợp trong tù để linh mục thực hiện các nghi lễ. Các tù nhân khác tiếp tục báo cáo rằng họ được phép đọc kinh thánh hoặc các tài liệu tôn giáo khác và thực hành tín ngưỡng khi đang bị giam giữ. Theo một tổ chức phi chính phủ, tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập Bùi Văn Trung được phép giữ một bản kinh Hòa Hảo đã qua kiểm duyệt ở trong tù.

Theo báo cáo, các chức sắc đạo Tin lành, đạo Phật và đạo Cao Đài đã đăng ký không gặp những khó khăn tương tự như các chức sắc đạo Tin lành, đạo Phật và đạo Cao Đài độc lập hoặc chưa đăng ký. Báo chí đưa tin các nhóm tôn giáo đã đăng ký tổ chức các lễ hội mà không có trở ngại nào.

Ngày 18 tháng 12, Giuse Vũ Văn Thiên được bổ nhiệm làm Tổng Giám mục Hà Nội tại một buổi lễ có sự tham dự của các chức sắc Công giáo Việt Nam và Tòa thánh Vatican và của các thành viên ngoại giao đoàn. Thủ tướng Chính phủ Việt Nam cũng tiếp một phái đoàn cấp cao của Tòa thánh Vatican vào ngày 18 tháng 12.

Ngày 24 tháng 9, chính quyền địa phương và trung ương cho phép một lễ hội Cao Đài tưởng niệm Đức Phật Mẫu được tổ chức tại Tòa thánh Tây Ninh. Lễ hội thu hút sự tham gia của hàng trăm nghìn tín đồ và khách hành hương, trong đó có các đại diện tôn giáo nước ngoài, các nhà ngoại giao nước ngoài và giới học thuật quốc tế. Các quan chức cấp cao của tỉnh Tây Ninh và Ban TGCP cũng đến dự lễ hội.

Chính phủ khẳng định tiếp tục theo dõi hoạt động của một số nhóm tôn giáo do hoạt động chính trị của họ và viện dẫn các điều khoản về an ninh quốc gia và đoàn kết dân tộc trong hiến pháp và bộ luật hình sự để bỏ qua các luật và quy định về tự do tôn giáo. Ví dụ, chính phủ ngăn cản một số buổi sinh hoạt tôn giáo tập trung và ngăn cản nỗ lực của các nhóm tôn giáo trong việc truyền đạo cho một số nhóm dân tộc thiểu số ở các khu vực biên giới được cho là nhạy cảm, bao gồm khu vực Tây Nguyên, Tây Bắc và một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long.

Sự đối xử của chính quyền đối với người nước ngoài mong muốn cầu nguyện hoặc truyền đạo có sự khác biệt trong thực tiễn giữa địa phương này với địa phương khác. Nhìn chung, người nước ngoài có thể gặp gỡ các tín đồ và tiến hành các nghi lễ tôn giáo. Các quan chức thành phố cho phép nhiều giáo đoàn nước ngoài gặp gỡ. Một số giáo đoàn nước ngoài nói rằng họ có thể thực hiện các hoạt động từ thiện nhưng không được cho phép một cách chính thức.

Báo chí nhà nước và các trang web ủng hộ chính quyền đôi khi đồng nhất một số hệ phái Thiên Chúa giáo và các nhóm tôn giáo khác với các phong trào ly khai, quy trách nhiệm cho họ đối với các vấn đề chính trị, kinh tế và xã hội, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa ở Tây Bắc và Tây Nguyên nơi tập trung nhiều người dân tộc thiểu số. Các trang web ủng hộ chính quyền liên tiếp cáo buộc các nhóm này là “vỏ bọc” hoặc “công cụ” của “các thế lực thù địch hoạt động chống lại nhà nước”, “phá hoại khối đại đoàn kết” hoặc “hủy hoại nền văn hóa [Việt Nam]” và cảnh báo công chúng không bị “mắc lừa”. Nhiều trang web và blog ủng hộ chính quyền lên án nhiều nhóm tôn giáo và tín đồ chỉ trích chính quyền hoặc tham gia các hoạt động mà chính quyền coi là nhạy cảm, trong đó có biểu tình chống Trung Quốc, luật an ninh mạng, thu hồi đất, hoặc nhiều vấn đề kinh tế và xã hội khác. Các nhóm bị chỉ trích gay gắt nhất trên những trang này bao gồm các linh mục và tín đồ Công giáo ở miền Trung Việt Nam, đặc biệt là ở tỉnh Nghệ An, những người thực hành Pháp Luân Công, và các tín đồ đạo Tin lành ở Tây Nguyên.

Các linh mục Công giáo ở miền Trung Việt Nam tiếp tục hỗ trợ tổ chức một loạt các cuộc biểu tình kêu gọi bảo vệ môi trường mạnh mẽ hơn. Nhiều nhà thờ Công giáo ở các tỉnh này đã tổ chức các cuộc biểu tình vào tháng 6 để phản đối các dự luật về đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt và luật an ninh mạng mới với các quy định siết chặt. Các linh mục tiếp tục giúp đỡ giáo dân nộp đơn khiếu nại và khởi kiện chính quyền để đòi bồi thường thiệt hại mà họ phải gánh chịu sau thảm họa công nghiệp năm 2016 xảy ra tại khu vực này. Báo chí nhà nước và các blog ủng hộ chính quyền tiếp tục xuất bản các tài liệu bôi nhọ các linh mục đã giúp đỡ các nhà hoạt động và nạn nhân của vụ việc Formosa năm 2016 trong đó một nhà máy thép xả chất thải độc hại thẳng ra biển, dẫn đến cá chết hàng loạt ở miền Trung Việt Nam. Theo báo cáo, các linh mục đã giúp đỡ các nạn nhân bị chính quyền gây sức ép buộc rời khỏi giáo xứ của họ. Vào tháng 2, Giám mục giáo phận Vinh thuyên chuyển Cha Đặng Hữu Nam, người đã phục vụ ở Giáo xứ Phú Yên gần nhà máy thép trong ba năm. Báo chí nhà nước dẫn lời của Giám mục rằng ông không bị gây sức ép khi ra quyết định thuyên chuyển này.

Các blog ủng hộ chính quyền đăng tải nhiều bài viết chỉ trích các linh mục Công giáo và các giáo dân lên tiếng phản đối chính quyền về nhiều vấn đề, trong đó có luật an ninh mạng mà các nhóm nhân quyền và những người khác cho rằng có thể dẫn đến vi phạm quyền tự do biểu đạt và các quyền con người khác, cáo buộc họ nhận tiền và “câu kết với các thế lực thù địch nhằm mục đích kích động gây mất trật tự công cộng và hoạt động chống lại Đảng Cộng sản và Nhà nước”.

Vào tháng 8, công an và chính quyền địa phương ở Huế đã bao vây một ngôi chùa địa phương thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất và theo báo cáo, đã sách nhiễu, hăm dọa và ngăn cản các thành viên Phong trào Thanh niên Phật giáo khi họ tổ chức trại hè thường niên của phong trào này.

Nhiều nhà sư thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã được công nhận ủng hộ các nhà hoạt động đòi quyền lợi về đất đai hoặc bày tỏ nghi vấn về tình trạng tham nhũng trong tổ chức này cho biết chính quyền địa phương tiếp tục sách nhiễu họ và các nhà tu hành trong chùa của họ, trong đó có các chùa ở tỉnh Bắc Giang và Hà Nội. Họ nói rằng tình trạng sách nhiễu bao gồm hăm dọa các tăng ni, trục xuất họ khỏi nhà chùa, những người được nghi là cảnh sát mặc thường phục đột nhập và chùa, phá hủy tài sản của chùa, và lấy trộm tiền công đức của dân làng. Chính quyền trung ương và địa phương đồng ý cho phép ít nhất một trong những người này, một ni cô Phật giáo, trở về chùa nếu ni cô này chấm dứt khiếu nại chính quyền.

Vào tháng 11, đức Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất Thích Quảng Độ báo cáo rằng ông tự ý rời khỏi Thanh Minh Thiền viện ở quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh để về quê cầu phúc cho một ngôi chùa cho gia đình ông. Sau đó, ông Độ trở về thành phố Hồ Chí Minh và bắt đầu cư trú tại chùa Từ Hiếu thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất, đây là lần đầu tiên ông được phép ở tại một ngôi chùa thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất kể từ năm 1998. Các báo cáo trước đó, chủ yếu trên mạng xã hội, cho biết cấp trên của ông Độ là hòa thượng Thích Thanh Minh đã bị chính quyền gây sức ép và yêu cầu ông Độ rời khỏi thiền viện vì sự có mặt của ông gây ra những vấn đề rắc rối về chính trị và kinh tế cho thiền viện.

Các lãnh đạo khác của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất cho biết chính phủ tiếp tục theo dõi hoạt động và hạn chế việc đi lại của họ, mặc dù họ có thể gặp một số nhà ngoại giao nước ngoài, đến thăm các thành viên khác của Giáo hội và giữ liên lạc với các cộng sự ở hải ngoại. Tổng Thư ký Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất Lê Công Cầu cho biết công an địa phương theo dõi ông chặt chẽ và ngăn không cho ông rời khỏi Huế.

Trong năm qua, những người thực hành Pháp Luân Công báo cáo rằng họ bị nhà chức trách ở nhiều tỉnh, thành phố sách nhiễu, bao gồm các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Sơn La, Nghệ An, Huế, Lâm Đồng, Đồng Tháp, Cà Mau, thành phố Hồ Chí Minh, Nha Trang, Quảng Ngãi, Huế và Hà Nội. Việc sách nhiễu diễn ra dưới hình thức nhà chức trách địa phương yêu cầu họ rời khỏi các công viên nơi họ đã từng sinh hoạt tập trung và các địa điểm công cộng khác, tại đó các cá nhân bật nhạc lớn và ném các thứ như nước mắm vào họ.

Báo chí nhà nước cho biết chính quyền các cấp ở Tây Bắc, bao gồm các tỉnh Cao Bằng, Tuyên Quang, Bắc Cạn và Thái Nguyên, tiếp tục khẳng định rằng đạo Dương Văn Mình là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, ổn định chính trị và trật tự xã hội. Nhà chức trách nói rằng họ coi việc xóa bỏ đạo này là một nhiệm vụ ưu tiên. Trong năm qua, theo báo cáo, chính quyền ở Cao Bằng, Tuyên Quang và Bắc Cạn đã phá bỏ 38 công trình dùng để chứa các đồ tang lễ được đạo Dương Văn Mình sử dụng và thiêu hủy các đồ tang lễ trong đó. Nhà chức trách ở các tỉnh này và ở Thái Nguyên còn khuyến khích học sinh không theo đạo Dương Văn Mình.

Trong năm qua, có nhiều báo cáo về việc sách nhiễu các tín đồ đạo Tin lành người H’mông ở Tây Bắc và Tây Nguyên. Các quan chức địa phương ở một số tỉnh Tây Nguyên, trong đó có bản Đoàn Kết, xã Đăk Ngo, huyện Tuy Đức, tỉnh Đăk Nông, đã từ chối đăng ký hộ khẩu, một thủ tục cần thiết cho tất cả công dân Việt Nam, đối với khoảng 700 tín đồ Thiên Chúa giáo người H’mông đã di cư đến địa bàn này trong những năm gần đây, theo nguồn tin của một tổ chức phi chính phủ và từ tín đồ đạo Tin lành người H’mông. Hệ quả là nhiều con cái của những tín đồ này không được đi học.

Một số nhóm Tin lành đã đăng ký và chưa đăng ký tiếp tục báo cáo rằng nhà chức trách địa phương, đặc biệt là ở Tây Nguyên, gây sức ép buộc các chi hội mới phải đăng ký trực thuộc các hệ phái khác đã hoạt động lâu hơn. Các mục sư nói rằng thực tiễn này rất phổ biến trong các làng dân tộc thiểu số ở các tỉnh Gia Lai và Kon Tum. Theo báo cáo, nhà chức trách cũng gây sức ép buộc các chi hội nhỏ thuộc Hội thánh Tin lành Việt Nam Miền Nam, một số chi hội chỉ có khoảng 100 tín đồ, phải sáp nhập với nhau thành các nhóm lớn hơn lên đến 1.500 người để có thể đăng ký chính thức. Các lãnh đạo hội thánh tiếp tục nói rằng yêu cầu trên là không hợp lý, cho rằng nhiều chi hội có tín đồ là các nhóm dân tộc thiểu số với ngôn ngữ riêng và các hoạt động thờ cúng khác biệt. Địa hình đồi núi và cơ sở hạ tầng thiếu thốn ở vùng cao nguyên nông thôn đã khiến cho nhiều hội thánh trực thuộc Hội thánh Tin lành Việt Nam Miền Nam không đủ số lượng tín đồ tối thiểu theo quy định để đăng ký ở địa phương.

Nhiều lãnh đạo tôn giáo bày tỏ quan điểm khác nhau đối với Luật Tín ngưỡng, tôn giáo mới. Một số nhóm tôn giáo và chuyên gia tiếp tục khẳng định luật mới là một bước tiến về tự do tôn giáo trong một số lĩnh vực nhất định, ví dụ giảm thời gian chờ đăng ký/công nhận và thừa nhận tư cách pháp nhân của các tổ chức tôn giáo. Một số nhóm tôn giáo và chuyên gia lại bày tỏ quan ngại rằng cách quy định mang tính cụ thể hơn của luật và quy trình đăng ký có thể khiến cho các hoạt động tôn giáo, bao gồm đăng ký địa điểm hội họp và chức việc, mở rộng hoạt động và truyền đạo, trở nên khó khăn hơn. Các lãnh đạo tôn giáo và các chuyên gia tiếp tục nhấn mạnh rằng hai nghị định hướng dẫn thi hành luật, trong đó một nghị định vẫn đang được soạn thảo, và thực tiễn thi hành luật mới, nhất là ở cấp địa phương, có ý nghĩa rất quan trọng, và thể hiện sự thất vọng về việc thi hành luật không đồng đều tính đến thời điểm hiện nay.

Chính phủ đã tổ chức nhiều hội nghị và khóa tập huấn về luật mới trong năm qua ở các cấp địa phương, cấp tỉnh và cấp trung ương, trong đó có một buổi thuyết trình công khai vào tháng 5 cho các nhà ngoại giao và cán bộ thực thi luật của chính phủ tại Hà Nội. Các lãnh đạo tôn giáo ở những vùng sâu, vùng xa thuộc tỉnh An Giang nói rằng họ đã được tập huấn về luật mới và luật đã được dịch sang các ngôn ngữ địa phương. Các lãnh đạo tôn giáo tiếp tục lưu ý rằng các luật và quy định hiện hành về giáo dục, y tế, xuất bản và xây dựng vẫn còn hạn chế đối với các nhóm tôn giáo và cần được sửa đổi để cho phép các nhóm tôn giáo có tự do lớn hơn trong việc thực hiện các hoạt động nói trên trong thực tiễn.

Các chức sắc tôn giáo và giới nghiên cứu nói rằng luật mới tiếp tục đưa vào khung pháp lý của Việt Nam những hạn chế đáng kể và sự kiểm soát mang tính quan liêu đối với hoạt động tôn giáo. Nhiều chức sắc tôn giáo bày tỏ quan ngại rằng luật mới tiếp tục trao quyền hạn đáng kể cho chính quyền trong việc chấp thuận hoặc từ chối nhiều loại hồ sơ đề nghị. Một số quan sát viên tiếp tục nói rằng luật mới không phải được ban hành để bảo vệ tự do tôn giáo mà để phục vụ và thể chế hóa các quy định của Đảng Cộng sản. Các nhóm tôn giáo cũng nói rằng luật nên cho phép các tổ chức tôn giáo tiến hành các hoạt động mà không cần sự chấp thuận của chính quyền.

Các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký tiếp tục cho biết các cơ quan nhà nước đôi khi không trả lời hồ sơ đăng ký hoặc đề nghị chấp thuận hoạt động tôn giáo trong đúng thời hạn do luật quy định, nếu có trả lời, và thường không nêu rõ lý do từ chối hồ sơ. Một số nhóm báo cáo rằng họ đã khiếu nại thành công quyết định của địa phương lên cấp cao hơn thông qua các kênh không chính thức. Một số chức sắc tôn giáo cho biết nhà chức trách đôi khi đòi quà hối lộ để chấp thuận hồ sơ dễ hơn. Các nhà chức trách thường giải thích việc trì hoãn và từ chối là do người nộp hồ sơ không khai đúng các mẫu hoặc không cung cấp đầy đủ thông tin. Các nhóm tôn giáo nói rằng quy trình đăng ký các nhóm tôn giáo hoặc thông báo hoạt động ở các địa điểm mới là đặc biệt khó khăn.

Các hội thánh thuộc Hội thánh Tin lành Việt Nam (miền Bắc) gặp khó khăn trong việc đăng ký với chính quyền địa phương ở các tỉnh Quảng Bình, Bắc Giang, Bắc Ninh và Hòa Bình. Hội thánh Tin lành Việt Nam nói rằng hơn 1.000 tổ chức trực thuộc và toàn bộ 500 điểm hội họp của tổ chức này đã được công nhận, mặc dù tổ chức này còn mong muốn đăng ký thêm nhiều địa điểm nữa. Các lãnh đạo hội thánh nói rằng chính quyền địa phương cho phép các cá nhân sinh hoạt tập trung mà không có sự cố nào tại các điểm hội họp chưa được đăng ký ở nhiều tỉnh. Hiện tại chưa thống kê được con số tương ứng ở miền Nam.

Chính quyền địa phương tiếp tục nêu ra các quan ngại chung chung về an ninh, như mất ổn định chính trị hoặc tiềm ẩn khả năng xung đột giữa các tín đồ của các đạo truyền thống hoặc của dân tộc đã tồn tại lâu đời với các hệ phái Thiên Chúa giáo mới, lấy đó làm lý do để từ chối chấp thuận hồ sơ.

Theo nhiều giám mục Công giáo, các giáo xứ ở vùng sâu vùng xa hoặc với đa số giáo dân là người dân tộc thiểu số tiếp tục gặp khó khăn trong việc đăng ký với chính quyền cấp tỉnh, và vấp phải sự thực thi pháp luật không đồng đều, thiếu nhất quán và thiếu trách nhiệm của chính quyền tỉnh. Các chức sắc Công giáo tiếp tục khẳng định các khu vực thường gặp phải những vấn đề khó khăn nhất là Tây Nguyên (các tỉnh Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông, Kon Tum, Lâm Đồng) và Tây Bắc, bao gồm các tỉnh Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai và Yên Bái.

Các đại diện Công giáo báo cáo rằng nhà chức trách tỉnh Hòa Bình tiếp tục từ chối đề nghị của giáo xứ Lương Sơn xin trở thành giáo xứ trực thuộc giáo phận Hòa Bình và không trả lời đề nghị tương tự của giáo xứ Vụ Bản. Theo các chức sắc Công giáo, chính quyền nói rằng hồ sơ đề nghị của giáo xứ Lương Sơn không đầy đủ, còn Vụ Bản là giáo xứ mới, nhưng Giáo hội không đồng tình về điểm này.

Một số nhóm Phật giáo, Tin lành và Cao Đài không thuộc một tổ chức tôn giáo nào đã được chính quyền công nhận hoặc đăng ký và cũng không làm thủ tục đăng ký hay đề nghị công nhận. Các nhóm Phật giáo, Cao Đài và Thiên Chúa giáo chưa đăng ký, trong đó có thành viên của Hội đồng Liên Tôn, tiếp tục báo cáo thường xuyên rằng một số nhà chức trách cấp tỉnh dùng các quy định pháp luật về đăng ký ở địa phương làm cớ để gây sức ép, hăm dọa, đe dọa, cưỡng đoạt tài sản, sách nhiễu và hành hung họ, làm nản lòng các tín đồ của họ trong việc tham gia vào các nhóm trên.

Ngày 9 tháng 11, theo báo cáo, cảnh sát mặc thường phục ở Lâm Đồng đã phóng hỏa đốt một kho chứa ở đồn điền cà phê của Hứa Phi, một chức sắc đạo Cao Đài chưa đăng ký vào ngày ông Phi gặp gỡ các nhà ngoại giao nước ngoài ở thành phố Hồ Chí Minh. Kho chứa bị thiêu hủy hoàn toàn nhưng không có báo cáo nào về số người bị thương vong trong vụ hỏa hoạn.

Ngày 11 tháng 9, Ban TGCP cấp “chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo” cho Hội thánh Phúc âm Toàn vẹn Việt Nam tại một buổi lễ ở thành phố Hồ Chí Minh. Ngày 14 tháng 12, Ban TGCP cấp “chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo” cho Hội thánh Liên hiệp truyền giáo Việt Nam cũng ở thành phố Hồ Chí Minh.

Hội thánh Tin lành Việt Nam (Miền Bắc) và Liên hữu Tin Lành Baptist Việt Nam chưa được đăng ký đều báo cáo rằng trong năm qua, họ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc sinh hoạt tập trung tại các địa điểm đã có từ trước, ví dụ ở các tỉnh Bắc Giang và Thanh Hóa. Khi từ chối hồ sơ đăng ký và cắt ngang các sinh hoạt tôn giáo, chính quyền địa phương cho biết họ coi các cuộc sinh hoạt tập trung trước đó là bất hợp pháp và giải thích rằng các địa điểm hội họp đó không đáp ứng các điều kiện để tổ chức và tiến hành sinh hoạt tôn giáo tập trung. Ví dụ, các địa điểm này “không có người đại diện hợp pháp phối hợp với chính quyền thực hiện quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo phù hợp với pháp luật” hoặc “không đáp ứng các yêu cầu về trật tự, an toàn”.

Trong năm qua, các tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập và các nhà hoạt động cho biết nhà chức trách địa phương, công an và những người được nghi là cảnh sát mặc thường phục ở một số tỉnh, bao gồm An Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp và thành phố Cần Thơ đã lập ra các trạm kiểm soát để theo dõi và ngăn không cho họ đến chùa Quang Minh, ngôi chùa chưa được đăng ký, để tham dự một lễ kỷ niệm tôn giáo lớn. Theo báo cáo, nhà chức trách địa phương nói rằng chính phủ sẽ không cho phép các tín đồ Phật giáo Hòa Hảo tổ chức các lễ kỷ niệm liên quan đến cuộc đời của giáo chủ Huỳnh Phú Sổ.

Ngày 18 tháng 4, các cán bộ công an ở bản Ko M’Leo, xã Hòa Thắng, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk đã đến một nhà thờ tại gia của Hội thánh Tin lành đấng Christ chưa được đăng ký, thẩm vấn các tín đồ về hoạt động tôn giáo của họ, và yêu cầu họ không được thờ cúng theo nhóm hoặc giảng dạy Kinh thánh vì nhà thờ này chưa được đăng ký, theo báo cáo của một tổ chức phi chính phủ. Ngày 27 tháng 4, theo báo cáo, các cán bộ công an ở bản Ea Yong A, xã Ea Yong, huyện Krông Pắc, tỉnh Đăk Lăk, đã “mời” một người đi lễ nhà thờ đến cơ quan xã để thẩm vấn về hoạt động tôn giáo của người này và của Hội thánh Tin lành đấng Christ chưa được đăng ký. Các cán bộ đã cấm người này thờ cúng tại gia, tham dự các nghi lễ của Hội thánh Tin lành đấng Christ hoặc tham gia các hội thánh Tin lành chưa đăng ký. Trong tháng 5 và tháng 6, các cán bộ công an ở thôn Tot Bioch, thị trấn Chư Sê, tỉnh Gia Lai và ở thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đăk Lăk đã giám sát các tín đồ Tin lành bị tình nghi, thẩm vấn họ về hoạt động tôn giáo của họ và yêu cầu họ công khai từ bỏ đạo, theo báo cáo của một tổ chức phi chính phủ.

Lãnh đạo và thành viên các hội thánh chưa được đăng ký cho biết họ bị cảnh sát sách nhiễu, chẳng hạn như bị giam giữ để thẩm vấn, tiếp tục bị theo dõi chặt chẽ hơn, bị tịch thu điện thoại di động và kinh thánh. Có các báo cáo về việc sách nhiễu nghiêm trọng ở các tỉnh Đăk Lăk, Kon Tum, Gia Lai, Bình Phước, Trà Vinh và Phú Yên, bên cạnh các tỉnh khác.

Ở huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai, chính quyền địa phương tiếp tục ngăn cản các linh mục Công giáo tiến hành các nghi lễ ở một số khu vực. Một linh mục nói rằng nhà chức trách đã nhằm vào ông và các giáo dân vào ngày 31 tháng 7 sau khi họ đến thăm các giáo dân ở xã Cao Sơn và La Pan Tẩn tại các địa điểm hội họp chưa được đăng ký. Trước khi đến thăm giáo dân, linh mục cho biết ông đã nộp đơn yêu cầu đăng ký cho chính quyền địa phương nhưng không được trả lời.

Mặc dù pháp luật cấm xuất bản tất cả các tài liệu mà không được chính phủ phê duyệt, bao gồm các tài liệu tôn giáo, trên thực tế, một số nhà xuất bản tư nhân không được cấp phép vẫn tiếp tục in ấn và phát hành không chính thức các kinh sách tôn giáo mà không bị chính phủ can thiệp. Các nhà xuất bản khác được cấp phép đã in ấn các sách về tôn giáo. Các nhà xuất bản đã được phép in kinh thánh bằng tiếng Việt và nhiều ngôn ngữ khác, bao gồm tiếng Trung, Ê đê, Jarai, Banar, M’nông, H’mông, C’ho và tiếng Anh. Các ấn phẩm khác bao gồm nhưng không giới hạn ở các ấn phẩm liên quan đến thờ cúng tổ tiên, đạo Phật, đạo Thiên Chúa, đạo Hồi và đạo Cao Đài.

Ngày 2 tháng 3, nhà chức trách đã cho phép trình chiếu bộ phim “Walk With Me” (Bước chân an lạc), một bộ phim tài liệu về triết lý của thiền sư Thích Nhất Hạnh. Theo báo cáo, bộ phim đã được chiếu ở hơn 60 rạp chiếu phim trên cả nước.

Một số chức sắc hội thánh Tin lành, người Thượng và các tín đồ đạo Dương Văn Mình cho biết chính quyền địa phương đã thu giữ đất hoặc tài sản của họ, một phần là do tín ngưỡng tôn giáo của họ, hoặc họ nhận được số tiền bồi thường do thu hồi đất ít hơn so với những người khác không thuộc các nhóm tôn giáo nói trên. Chính quyền cấp tỉnh thường xuyên giải tán các cuộc sinh hoạt tôn giáo tập trung và chỉ đạo các cán bộ tổ chức công khai bác bỏ đạo Thiên Chúa Đê Ga hoặc các “tín ngưỡng Thiên Chúa trái phép” khác trong các cộng đồng dân tộc thiểu số.

Tháng 7 năm 2017, Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên-Huế đã gặp các đại diện của Đan viện Thiên An và Tổng giáo phận Huế để nỗ lực giải quyết tranh chấp đất đai kéo dài gần 20 năm qua liên quan đến Đan viện Thiên An. Đến cuối năm 2017, tranh chấp vẫn chưa được giải quyết; cả hai bên nói rằng họ đều hoan nghênh cơ hội đối thoại với nhau.

Trong năm qua, Hòa thượng Thích Không Tánh và các nhà sư chùa Liên Trì, ngôi chùa bị chính quyền cấp huyện ở thành phố Hồ Chí Minh phá bỏ năm 2016, vẫn đang sống ở nhiều địa điểm khác nhau trong thành phố. Ông Tánh cho biết chính quyền địa phương từ chối cung cấp bất kỳ địa điểm nào khác để xây lại chùa ngoài một địa điểm mà trước đây chính quyền đã đề nghị ở khu vực Cát Lái, thành phố Hồ Chí Minh, nhưng ông Tánh cho rằng địa điểm này là không phù hợp.

Ngày 9 tháng 11 ở thành phố Đà Nẵng, chính quyền quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng đã phá hủy ngôi chùa tại gia An Cư chưa được đăng ký thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất sau 3 năm đàm phán việc sử dụng đất không thành.

Các cuộc thảo luận về di dời địa điểm giữa nhà chức trách và lãnh đạo của Tu viện Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm và Nhà thờ Thủ Thiêm vẫn tiếp diễn vào cuối năm.

Ngày 19 tháng 9, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh công bố rằng thành phố đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hơn 800 tổ chức tôn giáo với tổng diện tích hơn 200 hecta (500 mẫu). Theo báo cáo, thành phố đặt mục tiêu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho tất cả các tổ chức tôn giáo địa phương vào cuối năm 2019. Chính quyền địa phương đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho giáo phận Kon Tum trong năm qua.

Chính phủ tiếp tục hạn chế số lượng chủng sinh hay người theo học được phép đăng ký tại các chủng viện Công giáo và Trường thánh kinh thần học Tin lành. Lãnh đạo các hội thánh nói rằng số lượng được phép đăng ký là không đủ đáp ứng nhu cầu. Lãnh đạo Hội thánh Tin lành Việt Nam cho biết 23 sinh viên đã tốt nghiệp trường thánh kinh thần học trong 5 năm qua. Chính phủ tiếp tục cho phép họ tuyển sinh hai năm một lần.

Ngày 17 tháng 12 ở thành phố Hồ Chí Minh, Giáo hội Cơ đốc Phục lâm Việt Nam đã tổ chức lễ khai giảng Trường Kinh thánh Cơ đốc đầu tiên của Giáo hội ở trong nước.

Chính quyền cho phép các nhóm Công giáo, Tin lành, đạo Hồi, Baha’i và đạo Phật được đào tạo tôn giáo cho các tín đồ tại cơ sở của họ, và các lãnh đạo tôn giáo khẳng định trong những năm gần đây số lượng người đăng ký học ngày càng tăng. Học sinh tiếp tục tham gia các khóa tu mùa hè, giảng dạy về triết lý Phật giáo cơ bản, được tổ chức ở các chùa trên cả nước.

Một số lãnh đạo tôn giáo bị hạn chế đi lại, và lãnh đạo và tín đồ của một số nhóm tôn giáo bị chính quyền hạn chế đi lại. Ngày 14 tháng 5, bộ đội biên phòng ở Cửa khẩu Bố Y, tỉnh Kon Tum đã cấm Linh mục Công giáo Đinh Hữu Thoại thuộc Dòng Chúa Cứu Thế xuất cảnh mà không nêu rõ lý do.

Vào tháng 1, tháng 2 và tháng 5, tín đồ đạo Cao Đài độc lập Hứa Phi báo cáo rằng chính quyền địa phương không cho phép ông rời tỉnh Lâm Đồng để đến thành phố Hồ Chí Minh chữa bệnh. Ông nói rằng vào thời điểm sau đó trong năm, ông đã được phép đi chữa bệnh.

Trong năm qua, chính quyền đã dỡ bỏ hạn chế đi lại đối với một số lãnh đạo tôn giáo. Nhà chức trách cho phép Thiền sư Thích Nhất Hạnh đến thăm Đà Nẵng và Huế, đây là chuyến thăm thường niên lần thứ hai của ông sau một thập kỷ ở nước ngoài. Ông Hạnh trú tại chùa Từ Hiếu ở Huế vào cuối năm, và các tín đồ cho biết họ không gặp khó khăn nào trong việc đến thăm ông.

Các nhóm Tin lành và Công giáo tiếp tục báo cáo rằng những hạn chế về mặt pháp luật và thiếu quy định pháp lý rõ ràng về việc vận hành các cơ sở y tế và giáo dục của tôn giáo đã khiến cho họ phải thận trọng khi có ý định mở các bệnh viện và các trường học của giáo xứ, mặc dù các phát ngôn của chính phủ đều thể hiện sự hoan nghênh các nhóm tôn giáo mở rộng việc tham gia vào các hoạt động y tế, giáo dục và từ thiện. Các đại diện Công giáo nói rằng chính phủ từ chối trao trả các bệnh viện, phòng khám và trường học đã thu giữ của Giáo hội Công giáo trong những thập kỷ qua, mặc dù các chức sắc Công giáo cho biết đã có tiến triển ở mức khiêm tốn trong việc giải quyết tranh chấp đất đai với chính quyền địa phương trên cả nước. Đa số các cơ sở giáo dục do các nhóm tôn giáo sở hữu và vận hành vẫn là các nhà trẻ và trường mẫu giáo.

Trong một số trường hợp, chính quyền địa phương cho phép các tổ chức tôn giáo cung cấp các dịch vụ xã hội và sinh hoạt tập trung để tổ chức các khóa đào tạo. Ví dụ, ở Hà Nội và các khu vực lân cận, các quan chức thành phố tiếp tục cho phép các hội thánh Tin lành tại gia vận hành các trung tâm cai nghiện ma túy, và một hội thánh thuộc Hội thánh Phúc âm Toàn vẹn ở huyện Quốc Oai, Hà Nội cho biết đã có tiến triển trong quan hệ với chính quyền địa phương và trong việc mở rộng hoạt động cai nghiện ma túy sau khi chính phủ chấp thuận đăng ký hoạt động tôn giáo của Hội thánh Phúc âm Toàn vẹn. Việc được cấp đăng ký cũng đã khiến cho hoạt động của hội thánh ở các khu vực ngoài huyện Quốc Oai dễ dàng hơn, theo lời của lãnh đạo hội thánh.

Hầu hết các đại diện của các nhóm tôn giáo tiếp tục báo cáo rằng việc là thành viên của một nhóm tôn giáo đã đăng ký nhìn chung không gây bất lợi nghiêm trọng cho các cá nhân trong đời sống dân sự, kinh tế và thế tục ngoài nhà nước, nhưng việc là thành viên của một nhóm tôn giáo chưa đăng ký thì gặp bất lợi hơn. Nhiều người theo các tôn giáo đã đăng ký khác nhau giữ các vị trí trong chính quyền địa phương và cấp tỉnh và có đại diện trong Quốc hội. Nhiều tổ chức tôn giáo đã được công nhận trên toàn quốc như Giáo hội Phật giáo Việt Nam, cũng như các chức sắc và tín đồ tôn giáo khác, là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, một tập hợp các tổ chức gắn với chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các quan chức chính phủ cấp cao gửi thiệp chúc mừng và đến thăm các nhà thờ vào dịp lễ Giáng Sinh và Phục Sinh và tham dự các hoạt động của Đại lễ Phật đản Vesak kỷ niệm ngày sinh của Đức Phật. Lý lịch chính thức của ba nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam đều ghi rằng họ không theo một tôn giáo nào.

Mặc dù các tín đồ Công giáo và Tin lành có thể phục vụ trong quân đội (bao gồm cả trong thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự ngắn hạn), các sĩ quan không được phép là tín đồ tôn giáo. Các tín đồ tôn giáo vẫn thường bị loại ra trong quá trình tuyển mộ tân binh.

Phần III. Tình hình tôn trọng tự do tôn giáo của xã hội

Có một số báo cáo về các tín đồ nhóm Cao Đài đã được công nhận ngăn cản các tín đồ nhóm Cao Đài độc lập thực hiện một số nghi lễ tôn giáo. Các tín đồ đạo Cao Đài đã được công nhận đã ngăn cản gia đình tín đồ nhóm Cao Đài độc lập Lê Văn Nhã chôn cất ông tại Nghĩa trang Cực Lạc Thái Bình vào ngày 7 tháng 1, theo một báo cáo của nhóm Cao Đài độc lập. Nhóm Cao Đài độc lập cũng cáo buộc nhóm nhóm Cao Đài đã được công nhận về việc phá các ngôi mộ của nhóm Cao Đài độc lập ở nghĩa trang Cực Lạc Thái Bình. Chi phái này cũng cho biết rằng vào tháng 1, các tín đồ nhóm Cao Đài đã được công nhận đã ngăn cản một tín đồ nhóm Cao Đài độc lập tiến hành nghi lễ cúng vong chín ngày cho chồng của bà, trừ khi bà nhờ người của nhóm đã được công nhận ở khu phố Ninh Phước, phường Ninh Thạnh, thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh.

Tiếp tục có một số vụ việc sách nhiễu giáo dân bởi Hội Cờ đỏ, một nhóm ủng hộ chính quyền, mặc dù theo báo cáo, hội này đã tự giải thể vào tháng 3. Ngày 23 tháng 2, mạng xã hội đưa tin rằng các thành viên Hội Cờ đỏ ở một trường tiểu học tại xã Diễn Đoài, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An đã hăm dọa và đánh đập các phụ huynh Công giáo đang gặp lãnh đạo nhà trường để tìm hiểu thêm thông tin về việc đuổi học con cái họ sau khi họ từ chối nộp thêm học phí.

Học viện Công giáo tiếp tục gặp chính quyền thành phố tại Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận thành phố Chí Minh ở gần Đại Chủng viện Thánh Giuse để thảo luận về việc xác định một địa điểm cố định phù hợp của học viện. Địa điểm hiện tại đã hạn chế khả năng của học viện trong việc tiếp nhận học viên mới bởi số lượng học viên đăng ký vượt quá sức chứa của địa điểm này.

Phần IV. Chính sách và sự tham gia của chính phủ Hoa Kỳ

Các đại diện của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội và Tổng lãnh sự quán tại thành phố Hồ Chí Minh thường xuyên bày tỏ những quan ngại về tự do tôn giáo với nhiều quan chức chính phủ và nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, bao gồm Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ và các quan chức cấp cao thuộc Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Ban Tôn giáo Chính phủ và các cơ quan khác ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và ở nhiều tỉnh, thành phố. Các đại diện này nhấn mạnh với các quan chức chính phủ rằng sự tiến bộ về tự do tôn giáo và nhân quyền có ý nghĩa cốt yếu để cải thiện quan hệ song phương.

Đại sứ Hoa Kỳ và các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã hối thúc chính quyền cho phép tất cả các nhóm tôn giáo hoạt động một cách tự do, trong đó có Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, các hội thánh Tin lành và Công giáo tại gia, và các nhóm Cao Đài và Hòa Hảo độc lập; đề nghị cho các nhóm tôn giáo đã được công nhận và đã đăng ký được hưởng nhiều tự do hơn; vận động để chính quyền cho phép người bị giam giữ được tiếp cận các tài liệu tôn giáo và nhà tu hành; và hối thúc chấm dứt những hạn chế đối với các nhóm tôn giáo chưa đăng ký. Các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã nêu ra các vụ việc cụ thể về lạm dụng và sách nhiễu của chính quyền đối với các nhóm Công giáo, Tin lành, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, các nhóm Hòa Hảo độc lập, các hội thánh tại gia của người dân tộc thiểu số, với Ban TGCP, Bộ Ngoại giao, chính quyền cấp tỉnh và cấp địa phương. Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ đề nghị tăng cường việc cấp đăng ký cho các giáo đoàn trên cả nước và cải thiện chính sách đăng ký sao cho thống nhất và minh bạch hơn. Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ cũng kêu gọi chính phủ Việt Nam giải quyết các tranh chấp đất đai còn tồn đọng với các tổ chức tôn giáo một cách hòa bình.

Đại sứ lưu động về Tự do tôn giáo quốc tế của Hoa Kỳ đã gặp Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ ở Washington, D.C. vào tháng 7 và bày tỏ các quan ngại về việc thực thi luật mới, về tình trạng của các tín đồ tôn giáo bị tạm giữ hoặc bị tù giam, và tình trạng của các nhóm tôn giáo dân tộc thiểu số. Đại sứ lưu động về Tự do tôn giáo quốc tế và một quan chức cấp cao của Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động đã nêu ra các vấn đề về tự do tôn giáo tại Đối thoại Nhân quyền Hoa Kỳ-Việt Nam thường niên ở Washington.

Các đại diện của Cơ quan tự do tôn giáo quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã đến thăm Việt Nam vào tháng 11 và gặp gỡ các quan chức chính phủ Việt Nam thuộc Bộ Ngoại giao và Ban TGCP cũng như với các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký để thảo luận về việc thực thi Luật tín ngưỡng, tôn giáo và vận động cho tự do tôn giáo lớn hơn, trong đó có việc cho phép cả các nhóm đã đăng ký và chưa đăng ký thực hiện các quyền của họ một các tự do, yêu cầu trách nhiệm giải trình đối với các báo cáo về việc sách nhiễu của chính phủ, và giải quyết các vấn đề về quyền lợi đất đai.

Đại sứ Hoa Kỳ và các viên chức đại sứ quán và tổng lãnh sự quán đã gặp các chức sắc tôn giáo của cả các nhóm tôn giáo đã đăng ký và chưa đăng ký và tham dự các cuộc lễ tôn giáo để thể hiện sự ủng hộ đối với tự do tôn giáo. Ngày 11 tháng 12, Đại sứ và Tổng lãnh sự Hoa Kỳ đã đến thăm Thiền sư Thích Nhất Hạnh ở chùa Từ Hiếu tại Thừa Thiên-Huế. Ngày 24 tháng 9, Tổng lãnh sự Hoa Kỳ đã phát biểu trước khoảng 100.000 người tại Đại lễ Đức Phật Mẫu Cao Đài ở tỉnh Tây Ninh và nhấn mạnh cam kết của Hoa Kỳ đối với tự do tôn giáo. Các viên chức cấp cao đại sứ quán và tổng lãnh sự quán ở mọi cấp bậc đã có các chuyến công tác đến các địa phương trên cả nước, trong đó có Tây Bắc và Tây Nguyên, để theo dõi tự do tôn giáo và gặp gỡ các chức sắc tôn giáo. Các đại diện của đại sứ quán và tổng lãnh sự quán giữ mối liên hệ thường xuyên với nhiều chức sắc của các cộng đồng tôn giáo, bao gồm cả các tổ chức tôn giáo đã được công nhận, đã đăng ký và chưa đăng ký.