Giá trị sử dụng của hàng hóa là gì? Mối quan hệ với giá trị hàng hoá

Như chúng ta đã biết giá trị sử dụng của hàng hóa đó chính là công dụng của nó để thỏa mãn nhu cầu của con người, hàng hóa có các thuôc tính riêng làm nên công dụng riêng của nó, vấn đề giá trị sử dụng của hàng hóa luôn được sự quan tâm trong xã hội. Vậy để hiểu căn bản về Giá trị sử dụng của hàng hóa là gì? Mối quan hệ với giá trị hàng hoá.

1. Giá trị sử dụng của hàng hóa là gì?

Giá trị sử dụng của hàng hóa trong tiếng Anh được gọi là Use value hay value in use.

Giá trị sử dụng của hàng hóa là một trong hai thuộc tính của hàng hoá và giá trị sử dụng của hàng hóa là công dụng của hàng hóa thoả mãn nhu cầu nào đó của con người. Theo đó nên với bất cứ hàng hóa nào cũng có một hay một số công dụng nhất định. Chính công dụng đó (tính có ích đó) làm cho hàng hóa có giá trị sử dụng. Ví dụ, công dụng của gạo là để ăn, vậy giá trị sử dụng của gạo là để ăn…

Nhìn chung nếu chúng ta dựa trên cơ sở của giá trị sử dụng của hàng hóa là do những thuộc tính tự nhiên (lí, hoá học) của thực thể hàng hóa đó quyết định nên giá trị sử dụng là phạm trù vĩnh viễn vì nó tồn tại trong mọi phương thức hay kiểu tổ chức sản xuất. Giá trị sử dụng của hàng hóa được phát hiện dần dần trong quá trình phát triển của khoa học – kĩ thuật và của lực lượng sản xuất nói chung.

Có thể ví dụ như than đá ngày xưa chỉ được dùng làm chất đốt (đun, sưởi ấm), khi khoa học – kĩ thuật phát triển hơn nó còn được dùng làm nguyên liệu cho một số ngành công nghệ hoá chất. Theo đó nên hiện nay với xã hội càng tiến bộ, lực lượng sản xuất càng phát triển thì số lượng giá trị sử dụng ngày càng nhiều, chủng loại giá trị sử dụng càng phong phú, chất lượng giá trị sử dụng ngày càng cao.

Ta thấy hiện nay với giá trị sử dụng của hàng hóa là giá trị sử dụng xã hội vì giá trị sử dụng của hàng hóa không phải là giá trị sử dụng cho người sản xuất trực tiếp mà là cho người khác, cho xã hội, thông qua trao đổi, mua bán. Cũng từ đó nên đòi hỏi người sản xuất hàng hóa phải luôn luôn quan tâm đến nhu cầu của xã hội, làm cho sản phẩm của mình đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Giá trị sử dụng của hàng hóa là vật mang giá trị trao đổi.

2. Mối quan hệ với giá trị hàng hoá:

Như chúng ta đã biết thì giá trị sử dụng của hàng hóa và giá trị hàng hoá có quan hệ chặt chẽ với nhau, quan hệ này biểu hiện vừa thống nhất, vừa mâu thuẫn với nhau. Nếu xét dựa trên mặt thống nhất thể hiện ở chỗ là hai thuộc tính này cùng đồng thời tồn tại trong một hàng hóa, một vật phải có đầy đủ hai thuộc tính này mới là hàng hóa. Bên cạnh đó thì khi thiếu một trong hai thuộc tính đó vật phẩm sẽ không phải là hàng hóa. Ví dụ như đối với một vật có ích tức có giá trị sử dụng, nhưng không do lao động tạo ra (tức không có kết tinh lao động như không khí tự nhiên thì sẽ không phải là hàng hóa. Mâu thuẫn giữa hai thuộc tính của hàng hóa thể hiện ở chỗ:

– Thứ nhất, ta thấy đơn giản với tư cách là giá trị sử dụng thì các hàng hóa không đồng nhất về chất. Bên cạnh đó đi ngược lại với tư cách là giá trị thì các hàng hóa lại đồng nhất về chất, đều là những cục kết tinh đồng nhất của lao động mà thôi điều này có nghĩa đều là sự kết tinh của lao động, hay là lao động đã được vật hoá.

– Thứ hai, Mặc dù giá trị sử dụng và giá trị cùng tồn tại trong một hàng hóa, nhưng quá trình thực hiện chúng lại tách rời nhau về cả mặt không gian và thời gian: giá trị được thực hiện trước trong lĩnh vực lưu thông, còn giá trị sử dụng được thực hiện sau, trong lĩnh vực tiêu dùng. Theo đó nên với giá trị của hàng hoá không được thực hiện thì sẽ dẫn đến khủng hoảng sản xuất.

Về đặc trưng của hàng hóa nếu xét về cơ bản thì hàng hóa có thể có một hay nhiều giá trị sử dụng hay công dụng khác nhau. Theo đó với số lượng giá trị sử dụng của một vật không phải ngay một lúc đã phát hiện ra được hết, mà nó được phát hiện dần dần trong quá trình phát triển của khoa học và kỹ thuật.

Bên cạnh đó ta thấy trên lí thuyết thì giá trị sử dụng là một phạm trù vĩnh viễn vì giá trị sử dụng hay thường được gọi là công dụng của hàng hóa là do thuộc tính tự nhiên của vật thể hàng hóa quyết định và với giá trị sử dụng của hàng hóa chỉ thể hiện khi con người sử dụng hay tiêu dùng (tiêu dùng cho sản xuất, tiêu dùng cho cá nhân), nó là nội dung vật chất của của cải, không kể hình thức xã hội của của cải đó như thế nào. Theo đó nên nếu hàng hóa ngày càng phong phú, đa dạng, hiện đại thì giá trị sử dụng càng cao.

Giá trị hàng hóa:

Xét về giá trị của hàng hóa đối với một vật, khi đã là hàng hoá thì nhất thiết nó phải có giá trị sử dụng. Bên cạnh đó thì không phải bất cứ vật gì có giá trị sử dụng cũng đều là hàng hóa. Cũng theo đó nên một vật muốn trở thành hàng hóa thì giá trị sử dụng của nó phải là vật được sản xuất ra để bán, để trao đổi, cũng có nghĩa là vật đó phải có giá trị trao đổi. Trong kinh tế hàng hoá, giá trị sử dụng là cái mang giá trị trao đổi. Như vậy thì hiểu được giá trị hàng hóa phải đi từ giá trị trao đổi.

+ Giá trị trao đổi:

Chúng ta thường biết tới định nghĩa về giá trị trao đổi là một quan hệ về số lượng, là một tỷ lệ theo đó những giá trị sử dụng loại này được trao đổi với những giá trị sử dụng loại khác.

+ Ví dụ: 1 m vải = 10 kg thóc

Như vậy ta thấy, với gia trị trao đổi của hai vật thể khác nhau có thể trao đổi được với nhau thì giữa chúng phải có cơ sở chung nào đó. Với lí do rất đơn giản là nếu các hàng hóa khác nhau về giá trị sử dụng nên không thể lấy giá trị sử dụng để đo lường các hàng hóa. Bên cạnh đó các hàng hóa khác nhau chỉ có một thuộc tính chung làm cho chúng có thể so sánh được với nhau trong khi trao đổi cụ thể là các hàng hóa đều là sản phẩm của lao động, sản phẩm của lao động là do lao động xã hội hao phí để sản xuất ra hàng hóa đó. Trên thực tế ta thấy các chủ thể khi trao đổi hàng hóa với nhau cũng có nghĩa là trao đổi lao động chứa đựng trong hàng hóa. Trên ví dụ đưa ra  hãy thử giả sử người thợ dệt làm ra được 1 m vải mất 5 giờ, người nông dân làm ra 10 kg thóc cũng mất 5 giờ. Trao đổi 1 m vải lấy 10 kg thóc thực chất là trao đổi 5 giờ lao động sản xuất ra 1 m vải với 5 giờ lao động sản xuất ra 10 kg thóc. Cũng theo đó nên các hao phí để sản xuất ra hàng hóa là cơ sở chung của trao đổi gọi là giá trị hàng hóa.

Giá trị của hàng hoá là lao động xã hội của người sản xuất kết tinh trong hàng hoá.

+ Giá trị là thuộc tính xã hội của hàng hóa.

Xem thêm: Hàng hóa công cộng thuần túy là gì? Phân tích các đặc trưng?

+ Giá trị là một phạm trù lịch sử, nghĩa là nó chỉ tồn tại ở những phương thức sản xuất có sản xuất và trao đổi hàng hóa.

+  Giá trị hàng hóa biểu hiện quan hệ sản xuất xã hội, tức là quan hệ kinh tế giữa những người sản xuất hàng hóa. Trong nền kinh tế dựa trên chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, quan hệ kinh tế giữa người với người biểu hiện thành quan hệ giữa vật với vật. Hiện tượng vật thống trị người gọi là sự sùng bái hàng hóa, khi tiền tệ xuất hiện thì đỉnh cao của sự sùng bái hàng hóa là sự sùng bái tiền tệ.

+ Giá trị trao đổi chỉ là hình thức biểu hiện của giá trị; giá trị là nội dung, là cơ sở của giá trị trao đổi. Giá trị thay đổi thì giá trị trao đổi cũng thay đổi theo.

Mối quan hệ giữa hai thuộc tính của hàng hóa

+ Hàng hoá là sự thống nhất của hai thuộc tính giá trị sử dụng và giá trị. Hai thuộc tính trên đều do cùng một lao động sản xuất ra hàng hóa.

Như vậy từ các phân tích như trên ta thấy  với hai thuộc tính của hàng hóa là sự thống nhất của các mặt đối lập. Sự đối lập và mâu thuẫn giữa giá trị sử dụng và giá trị thể hiện ở chỗ là người làm ra hàng hóa đem bán chỉ quan tâm đến giá trị hàng hóa do mình làm ra, nếu họ có chú ý đến giá trị sử dụng cũng chính là để có được giá trị. Bên cạnh đó thì người mua hàng hóa lại chỉ chú ý đến giá trị sử dụng của hàng hóa của một sản phẩm nào đó, nhưng muốn tiêu dùng giá trị sử dụng đó người mua phải trả giá trị của nó cho người bán. Điều này cho thấy với quá trình thực hiện giá trị tách rời quá trình thực hiện giá trị sử dụng giá trị được thực hiện trước, sau đó giá trị sử dụng mới được thực hiện.