[Giải đáp] So sánh thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật

Thừa kế là sự chuyển giao tài sản từ người chết sang cho người sống. Thừa kế gồm có 2 loại là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Di chúc theo pháp luật sẽ được áp dụng nếu người chết không để lại di chúc, hoặc người chết có để lại di chúc nhưng di chúc không hợp pháp. Vậy thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật có điểm giống và khác nhau gì? Hãy tham khảo bài viết về so sánh thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật sau đây của công ty Luật Hùng Sơn.

Quảng cáo

Thừa kế theo di chúc là gì?

Theo quy định của pháp luật về thừa kế, trong đó, thừa kế theo di chúc là hình thức thừa kế mà việc phân chia tài sản thừa kế được thực hiện theo quyết định của người chết mà đã được thể hiện trong di chúc.

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình sang cho người khác sau khi chết. Theo quy định tại Điều 626 Bộ Luật dân sự 2015 thì người lập di chúc có quyền quyết định về việc phân chia tài sản của mình sau khi chết, bao gồm các quyền sau đây:

1. Truất quyền hưởng di sản của người thừa kế; chỉ định người thừa kế.

2. Phân định phần di sản của mình cho từng người thừa kế.

3. Dành một phần tài sản trong khối di sản của mình để thờ cúng, di tặng.

4. Giao nghĩa vụ cho người thừa kế.

5. Chỉ định người quản lý di sản, người giữ di chúc, người phân chia di sản.

Quảng cáo

Thừa kế theo pháp luật là gì?

Điều 649 của Bộ luật dân sự 2015 quy định: Thừa kế theo pháp luật là việc dịch chuyển tài sản của người chết sang cho những người còn sống thừa kế theo điều kiện, trình tự thừa kế và hàng thừa kế do pháp luật quy định.

Cá nhân có quyền sở hữu đối với tài sản của mình, sau khi chết, số tài sản còn lại được chia đều cho những người thừa kế. Người được thừa kế theo pháp luật là những người có quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống và nuôi dưỡng.

Những người được hưởng thừa kế theo quy định của pháp luật sẽ không phụ thuộc vào mức độ năng lực hành vi. Mọi người đều bình đẳng trong việc thực hiện nghĩa vụ mà người chết chưa thực hiện trong phạm vi di sản nhận và bình đẳng trong việc hưởng di sản thừa kế của người chết.

So sánh thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật

Tiêu chí
Thừa kế theo di chúc
Thừa kế theo pháp luật

Khái niệm

Là sự thể hiện nguyện vọng, ý chí của người để lại di sản chuyển tài sản của mình sang cho người khác sau khi chết.

Là sự thể hiện ý chí và nguyện vọng của Phần tài sản của người chết mà sẽ được chia cho các thành viên trong gia đình theo quy định của pháp luật. Phần di sản này được chia theo hàng thừa kế và theo điều kiện, trình tự luật định. 

Trường hợp áp dụng

Khi có lập di chúc một cách hợp pháp.

Và được bắt đầu tại thời điểm mở thừa kế (là lúc người để lại thừa kế mất)

– Không có di chúc.

– Có di chúc nhưng di chúc không hợp pháp.

– Những người thừa kế theo di chúc chết cùng hoặc chết trước thời điểm với người lập di chúc; tổ chức, cơ quan được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại ở thời điểm mở thừa kế;

– Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc nhưng từ chối nhận di sản hoặc không có quyền hưởng di sản.

– Phần di sản thừa kế không được định đoạt trong di chúc;

– Phần di sản thừa kế có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

– Phần di sản thừa kế có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ từ chối nhận di sản, không có quyền hưởng di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc. Phần di sản thừa kế có liên quan đến tổ chức, cơ quan được hưởng di sản theo di chúc, nhưng lại không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Người lập di chúc

Người lập di chúc phải sáng suốt, minh mẫn, không bị lừa dối,cưỡng ép,…

Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi có thể lập di chúc, tuy nhiên phải được cha mẹ, hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

– Người để lại tài sản để lại di chúc, nhưng di chúc không hợp lệ;

– Người để lại tài sản không lập di chúc.

Người thừa kế

Bất kỳ ai cũng có thể được hưởng di chúc. Trừ một số trường hợp như người được hưởng di chúc vi phạm với lỗi cố ý về ngược đãi với người để lại thừa kế, xâm phạm tính mạng và sức khỏe. Vi phạm luật về nuôi dưỡng của người để lại di sản thừa kế.

Đối với trường hợp mà vợ, chồng, cha, mẹ, con chưa thành niên hoặc con đã thành niên những không có khả năng lao động thì vẫn được hưởng một phần di sản bằng 2/3 của một suất thừa kế.

Được chia theo hàng thừa kế. Gồm có 3 hàng thừa kế. 

Người ở hàng thừa kế có quan hệ càng gần với người để lại di sản thì sẽ được ưu tiên hưởng thừa kế. Người ở hàng thừa kế phía sau sẽ chỉ được hưởng thừa kế nếu như không còn ai ở hàng thừa kế trước do bị truất quyền hưởng di sản, không có quyền hưởng di sản, đã chết hoặc từ chối nhận di sản.

Hình thức

– Di chúc có thể được lập thành văn bản.

– Di chúc miệng

Nếu các người đồng thừa kế thì có thể thỏa thuận về việc chia thừa kế nhưng phải có văn bản thể hiện sự thỏa thuận trên. Nếu không thỏa thuận được thì có thể làm đơn gửi lên tòa án để được hỗ trợ chia theo pháp luật.

Cách phân chia di sản

Tài sản sẽ được chia theo nội dung di chúc. Nếu trường hợp phần di sản không được xác định rõ trong nội dung di chúc thì sẽ được chia đều cho người có tên trong di chúc. 

Di sản là hiện vật thì người thừa kế sẽ được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi thu được từ hiện vật đó tính đến thời điểm phân chia di sản. Nếu hiện vật bị giảm sút thì phải chịu phần giá trị giảm sút tính đến thời điểm phân chia di sản.

Nếu hiện vật bị tiêu hủy do lỗi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu người đó bồi thường thiệt hại.

Trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản thừa kế theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản thì tỷ lệ này sẽ được tính trên giá trị của khối di sản đang còn vào thời điểm phân chia di sản.

Người cùng hàng thừa kế thì sẽ được hưởng phần tài sản thừa kế bằng nhau.

Khi người có cùng hàng thừa kế mà đã thành thai thì cũng được hưởng một phần di sản thừa kế như các người thừa kế khác.

Những người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia di sản bằng hiện vật. Nếu không thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận với nhau về việc định giá hiện vật và thỏa thuận với nhau về người nhận hiện vật. Nếu không thỏa thuận được thì hiện vật sẽ được đem bán để chia.

Các trường hợp thừa kế theo pháp luật

Theo quy định tại Điều 650 Bộ luật dân sự năm 2015, thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau:

• Không có di chúc;

• Di chúc không hợp pháp;

• Những người thừa kế theo di chúc đều chết trước người lập di chúc; tổ chức, cơ quan được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tại thời điểm mở thừa kế;

• Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc nhưng lại từ chối quyền hưởng di sản hoặc không có quyền hưởng di sản;

Thừa kế theo pháp luật cũng sẽ được áp dụng đối với các phần di sản được liệt kê sau đây:

• Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

• Phần di sản có liên quan đến phần di chúc không có hiệu lực pháp luật;

• Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ lại không có quyền hưởng di sản, họ từ chối quyền nhận di sản, họ chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc. Phần di sản có liên quan đến tổ chức, cơ quan được hưởng di sản theo di chúc nhưng lại không còn tại thời điểm mở thừa kế.

Ví dụ về thừa kế theo di chúc, thừa kế theo pháp luật

Ví dụ về thừa kế theo di chúc: Ông A có khối tài sản riêng trị giá 3,6 tỷ đồng. Ông A làm di chúc chia cho bà B (vợ ông) và 3 con là C,D,E mỗi người 600 triệu; số còn lại để cho Hội chữ thập đỏ. Năm 2021, ông A chết, di sản của ông A sẽ được chia theo di chúc.

Ví dụ về thừa kế theo pháp luật: Ông A, bà B có con chung là C, D (đều đã thành niên và có khả năng lao động). C có vợ là M có con X,Y. D có chồng là N có một con là K. Di sản của A là 900 triệu. Ngày 01/10/2021, ông A bị tai nạn chết mà không để lại di chúc. Trường hợp này di sản của ông A sẽ được chia thừa kế theo pháp luật.

Bài viết trên đây đã cung cấp được những thông tin cần thiết về so sánh thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Nếu Quý bạn đọc đang có những thắc mắc pháp lý về thừa kế thì hãy liên hệ trực tiếp với công ty Luật Hùng Sơn để được các chuyên viên của chúng tôi tư vấn một cách chi tiết nhất.

Vui lòng đánh giá!