Giải tỏa mấy ngộ nhận về “Ba danh nhân văn hóa thế giới” của
Việt Nam

Phùng Hoài Ngọc
 

Từ trước đến nay, có lẽ bắt đầu từ 1965, thông tin nhà nước (qua báo chí,
đi vào sách vở và thực tiễn) đều lần lượt nói ba vị Nguyễn Du, Nguyễn
Trãi, Hồ Chí Minh được tổ chức UNESCO tôn vinh là “Danh nhân văn hóa thế
giới”.

Dân chúng nói theo đài báo. Nhà trường nói theo, còn đưa vào sách. Thầy
nói, trò tin. Ai cũng tin hết.

Rồi một thời gian sau lại có ý kiến nói “sự việc không phải như vậy”.
Thông tin nhiễu loạn, chẳng còn biết thế nào nữa. Vậy thì phải vào cuộc
tìm văn bản gốc của UNESCO, nói có sách mách có chứng.

Sự thật thế nào?

Không có danh hiệu “danh nhân văn hóa thế giới” do UNESCO tôn vinh, mà
chỉ có danh sách những buổi lễ kỷ niệm ngày sinh hoặc ngày mất của các
danh nhân do chính các nước thành viên UNESCO đề nghị lên, nội dung thuyết
minh công tích được ghi nguyên văn theo nước đề nghị. Đó là một trong
những hoạt động thường xuyên của UNESCO với mục đích thúc đẩy hiểu biết
giữa các dân tộc. Điều này không giống như việc công nhận Di sản văn hóa
thế giới, có bằng chứng nhận của UNESCO, công nhận xong là có ý nghĩa lâu
dài và được đầu tư bảo tồn, phát huy.

Việc tổ chức lễ kỷ niệm như vậy đã được UNESCO thực hiện từ năm 1954, và
từ năm 1962 thì UNESCO lên kế hoạch kỷ niệm từng 2 năm một. Việc chọn kỷ
niệm ai hoặc cái gì là do các nước thành viên của UNESCO đề nghị, UNESCO
xét hồ sơ hợp lệ thì chấp thuận.

Xem tài liệu gốc của UNESCO sau đây để hiểu rõ hơn về qui cách, tiêu
chuẩn về việc vinh danh:

http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001277/127747EB.pdf

Hồi đó chẳng mấy ai biết văn bản gốc của UNESCO ở đâu. Do đó người dân
không nghi ngờ các ông nhà nước đã dịch bừa, lại cố ý nói mập mờ về một
cái “danh hiệu” không tồn tại.

Chính xác “danh hiệu” ấy theo tiếng Anh là “great personalities”, tức
“nhân vật nổi tiếng, kiệt xuất”. Nhân vật do các nước đề nghị lên, UNESCO
chỉ việc đưa vào danh sách hàng năm, rồi gửi cho các nước thành viên LHQ
để biết. UNESCO không cấp cái “danh hiệu” nào cả, họ chỉ làm đầu mối trung
gian, chuyển hồ sơ nhân vật đó cho các nước thành viên khác để giao lưu,
tìm hiểu và khuyến khích tổ chức kỷ niệm (theo ngày tháng năm sinh hoặc
năm mất vào các năm chẵn bội số 50 hoặc 100, nếu là các danh nhân thì chỉ
tổ chức sau khi họ đã qua đời). Riêng với nước có danh nhân, UNESCO có tài
trợ một phần để tổ chức lễ. Bên cạnh đó, cơ quan UNESCO cũng tổ chức kỷ
niệm riêng tại trụ sở của họ.

Báo chí tuyên truyền Việt Nam thường nói “Danh nhân văn hóa thế giới”
(?!). Đó là một sự khoa trương cường điệu hư danh. Thực chất các nhân vật
ấy chỉ là danh nhân văn hóa tầm cỡ quốc gia thôi.

Lẽ thường ai cũng biết, “danh nhân thế giới” phải là người có công lao
đóng góp chung, tạo ảnh hưởng tốt đến toàn nhân loại. Giả sử UNESCO đặt ra
danh hiệu ấy để tôn vinh thì ắt hẳn phải đạt tiêu chí như trên. Ví dụ, nếu
muốn, chúng ta sẽ tôn vinh ông Máy chữ, bà Máy in, ông Điện thoại di động,
anh Internet. v.v… là các Danh nhân văn hóa thế giới mà ai cũng tâm phục
khẩu phục, bởi thấy rõ ảnh hưởng tốt đến toàn thế giới. Và nếu như vậy thì
hầu hết các nhà bác học, đặc biệt về khoa học kỹ thuật, y học đóng góp
chung cho cả loài người đều được phong “Danh nhân văn hóa thế giới” mới
phải lẽ.

Nếu là “danh nhân văn hóa thế giới” thì bản gốc tiếng Anh ắt phải có tính
từ như “Global” hoặc “World” đứng trước danh xưng mỗi nhân vật hoặc chung
danh sách, chỉ ra tầm mức đẳng cấp quốc tế, khác với từ chỉ phạm vi quốc
gia: “national”.

Qua trao đổi với blogger Anh Vũ, chị đã cất công tìm ra tài liệu gốc gửi
cho chúng tôi tham khảo. Đó là tài liệu gốc chụp nguyên vẹn bản tiếng Anh
dạng pdf của tổ chức UNESCO.

1/ VỀ NGUYỄN DU

Năm 1965, Nguyễn Du được Hội đồng hòa bình thế giới công nhận là nhân vật
văn hóa và ra quyết định kỷ niệm nhân dịp 200 năm năm sinh của ông
(Wikipedia)

Thông tin mới nhất về việc thi hào Nguyễn Du được UNESCO tổ chức kỷ niệm
đăng trên trang Di sản thế giới của Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch,

Link ở đây [không còn nữa]:
http://disanthegioi.info/ArticleDetail.aspx?articleid=60953&sitepageid=277.
[Đã đổi qua link này:

http://disanthegioi.cinet.gov.vn/ArticleDetail.aspx?articleid=60953&sitepageid=275
] đăng ngày 10 Tháng Mười Một 2013, cho thấy sự ngộ nhận cố ý của Bộ văn
hóa:

Xin đọc phần trích trang web của Bộ văn hóa sau đây:

Cùng với một số nhân vật khác trên thế giới, đại thi hào Nguyễn Du của
Việt Nam chính thức được vinh danh là Danh nhân văn hóa thế giới trong
kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 37 của Tổ chức Unesco đang diễn ra tại thủ
đô Paris, Pháp.

Quyết định trên được Đại hội đồng đưa ra sau khi đã đối chiếu với các
quy định chặt chẽ về việc vinh danh và biểu quyết Nghị quyết 191/EX32
của Hội đồng chấp hành về việc kêu gọi các quốc gia cùng vinh danh trong
2 năm 2014-2015 một số nhân vật có tầm ảnh hưởng đặc biệt trong khu vực
cũng như trên thế giới. Một trong số đó là đại thi hào Nguyễn Du của
Việt Nam.

Nhiều năm qua, qua tác phẩm truyện Kiều, thế giới đã phần nào biết thêm
về lịch sử, văn hóa của Việt Nam. Cũng vì lý do đó, mới có sự nhầm lẫn
về việc Nguyễn Du đã được vinh danh Danh nhân văn hóa từ lâu. Thực tế
năm 1965, Unesco có tổ chức một lễ kỷ niệm long trọng để tưởng nhớ tới
đại thi hào Nguyễn Du và một số nhân vật của các quốc gia khác nhưng đấy
chỉ đơn thuần là một hình thức tưởng nhớ những nhân vật có đóng góp và
ảnh hưởng với thế giới. Phải chờ tới kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 37 này,
đại thi hào Nguyễn Du mới thực sự được vinh danh là Danh nhân văn hóa
thế giới. Trước đó, Việt Nam đã có Nguyễn Trãi được vinh danh là Danh
nhân văn hóa và Chủ tịch Hồ Chí Minh được vinh danh Anh hùng giải phóng
dân tộc.

Còn tài liệu gốc của UNESCO về Nguyễn Du như sau, xem trang web của
Unesco:

http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002261/226162e.pdf,
gồm:

– Các văn bản lưu liên quan đến các cuộc họp của Đại hội đồng năm 2013.

– Ở các trang 59-62, mục 68 về việc tổ chức các lễ kỷ niệm trong 2 năm
2014-2015 có nêu danh sách 108 sự kiện sẽ được tổ chức kỷ niệm, trong đó
tên Nguyễn Du được nêu cuối cùng (vì danh sách xếp theo thứ tự tên nước).

(…) (số thứ tự 108): 250th anniversary of the birth of Nguyễn Du, poet
(1765-1820),Vietnam.

dịch: Kỷ niệm lần thứ 250 năm sinh Nguyễn Du, nhà thơ (1765-1820), Việt
Nam.

Ba cái sai lầm của Bộ văn hóa TT&DL trong đoạn văn trên trang web di
sản thế giới:

Sai lầm 1: “…năm 1965, Unesco có tổ chức một lễ kỷ niệm long trọng để
tưởng nhớ tới đại thi hào Nguyễn Du”, thực ra là “Hội đồng hòa bình thế
giới quyết định kỷ niệm Nguyễn Du năm 1965”, chứ không phải UNESCO.

Năm 1965, chúng ta từng được nghe thông tin: “Hội đồng hòa bình thế giới”
(một tổ chức phản đế do Liên Xô chủ yếu lãnh đạo) vinh danh và kỷ niệm thi
hào Nguyễn Du. (Vài chục năm nay không còn nghe thấy tăm hơi “Hội đồng hoà
bình thế giới” hoạt động gì nữa, có lẽ tổ chức này cũng đã nghỉ hưu theo
Liên Xô cũ). Lễ kỷ niệm đó được tổ thức ở Hà Nội năm 1965 không dính dáng
tới tổ chức UNESCO. Giai đoạn ấy Việt Nam ta chưa “chơi” với UNESCO vì coi
họ là tổ chức thuộc “phe đế quốc tư bản”.

Sai lầm 2: Nói “danh hiệu” là không đúng.

Không có “danh hiệu” ! chỉ có Danh sách các nhân vật và sự kiện cùng kỷ
niệm trong một năm nào đó.

Sai lầm 3: Không có “danh nhân văn hóa thế giới”. Chỉ có danh nhân của
mỗi quốc gia thành viên Liên hiệp quốc, tự gửi đến cho UNESCO tập hợp lại,
lên danh sách chung, gửi thông báo đến các quốc gia thành viên.

(Báo Nhân Dân điện tử đã nhận ra sai lầm hệ thống, cố tránh cái danh hiệu
ảo tưởng “danh nhân văn hóa thế giới”qua bản tin sau: “Tại kỳ họp thứ 37
Đại hội đồng UNESCO ở Pa-ri (Pháp) ngày 25-10-2013, Đại thi hào dân tộc
Nguyễn Du (1765 – 1820) nhà văn hóa, tác giả Truyện Kiều nổi tiếng của
Việt Nam đã được chọn là nhân vật văn hóa do thế giới vinh danh, nhân kỷ
niệm 250 năm ngày sinh Đại thi hào vào năm 2015”.

2/ VỀ NGUYỄN TRÃI

Trích Danh sách năm 1979-1980, văn bản gốc, dòng về Nguyễn Trãi, như sau:

Danh sách đề nghị năm 1978:

Trích nguyên văn

Paris 30/10/ 1978

UNESCO

ANNIVERSARIES OF GREAT PERSONALITIES AND IMPORTANT HISTORICAL EVENTS

“Nguyen Trai – Vietnamese poet and scholar – 600 th Anniversary of
Birth – Proposed by German Democratic Republic” (ghi nhầm nước giới
thiệu là CHDC Đức).

Dịch:

Paris 30/10/1978

UNESCO

Những lễ kỷ niệm các nhân vật nổi tiếng và sự kiện lịch sử quan trọng.

Nguyễn Trãi- Nhà thơ, học giả Việt Nam, kỷ niệm 600 năm sinh- được đề
nghị bởi Cộng hòa Dân chủ Đức. (Văn bản năm 1978 UNESCO ghi nhầm là
Nguyễn Trãi thuộc nước Cộng hòa Dân chủ Đức- điều này cho thấy việc tôn
vinh này cũng được làm qua loa đại khái, chẳng quan trọng gì lắm). Văn
bản sau đây sửa lại sai sót trên.

Danh sách chính thức năm 1979:

Paris 5/6/ 1979

UNESCO

ANNIVERSARIES OF GREAT PERSONALITIES AND IMPORTANT HISTORICAL EVENTS

Những lễ kỷ niệm các nhân vật nổi tiếng và sự kiện lịch sử quan trọng.

Nguyen Trai- Poet, creator of Vietnamese classical literature and
national hero of Vietnam. Vietnam.

(Nguyễn Trãi, nhà thơ, người sáng lập văn học cổ điển Việt Nam, anh
hùng dân tộc Việt Nam. Việt Nam).

3/ VỀ HỔ CHÍ MINH

Việc tổ chức lễ kỷ niệm ngày sinh Hồ Chí Minh đã được UNESCO chấp thuận
vào năm 1987, được ghi vào nghị quyết. Tuy nhiên, vì những lý do nào đó
(chẳng hạn nhiều người Việt ở nước ngoài phản đối tới UNESCO), việc tổ
chức lễ kỷ niệm này sau đó đã không được UNESCO đưa vào hoạt động chính
thức.Việc này thể hiện trong văn bản của UNESCO năm 1989.

* Nguyên văn Nghị quyết của UNESCO có ghi danh Hồ Chí Minh:

Records of the General Conference

Twenty-fourth Session Paris, 20 October to 20 November 1987

(United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization:
UNESCO)

nguồn:
http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000769/076995e.pdf

Trang 135.

Centenary of the birth of President Ho Chi Minh

The General Conference,

Considering that the international celebration of the anniversaries of
eminent intellectual and cultural personalities contributes to the
realization of Unesco’s objectives and to international understanding,

Recalling 18 C/Resolution 4.351 concerning the commemoration of the
anniversaries of great personalities and events which have left an
imprint on the development of humanity,

Noting that the year 1990 will mark the centenary of the birth of
President Ho Chi Minh, Vietnamese hero of national liberation and great
man of culture.

Considering that President Ho Chi Minh, an outstanding symbol of
national affirmation, devoted his whole life to the national liberation
of the Vietnamese people, contributing to the common struggle of peoples
for peace, national independence, democracy and social progress,

Considering that the important and many-sided contribution of Chi Minh
in the fields of culture, education and the lizes the cultural tradition
of the Vietnamese stretches back several thousand years, and that his
President Ho arts crystal–people which ideals embody the aspirations of
peoples in the affirmation of their cultural identity and the promotion
of mutual understanding.

Trong đoạn văn trên, ghi rằng “Hồ Chí Minh, anh hùng giải phóng dân tộc
Việt Nam và nhà văn hóa xuất sắc của Việt Nam” (President Ho Chi
Minh,Vietnamese hero of national liberation and great man of culture).

Xin lưu ý rằng toàn bộ lời văn nói về phẩm chất, công lao của nhân vật
đều do quốc gia đề cử tự viết tự chịu trách nhiệm, UNESCO chỉ ghi lại
nguyên văn.

* Khi tổ chức thực hiện nghị quyết Unesco, danh sách không có tên của Hồ
Chí Minh nữa

(Danh mục các hoạt động kỷ niệm ngày sinh/ngày mất của các danh nhân và
các sự kiện lịch sử trong 2 năm 1990-1991 do UNESCO xuất bản năm 1989)

Đường dẫn ở đây:
http://unesdoc.unesco.org/images/0008/000844/084401EB.pdf

Trang 3, ở đầu trang là những ngày lễ kỷ niệm tổ chức vào tháng 5/1990.
Chỉ có 1 người và hai sự kiện, không có Hồ Chí Minh.

Kết luận

Xét cho cùng, việc tổ chức kỷ niệm danh nhân của các nước trên thế giới
vốn là một hoạt động bình thường của UNESCO. Trước đây có lẽ họ cũng không
coi trọng việc ấy lắm nên mới có những nhầm lẫn lung tung (như vụ Nguyễn
Trãi văn bản 1978 ghi là Cộng hòa Dân chủ Đức, văn bản 1979 sửa lại là
Việt Nam) hoặc bất nhất, thay đổi (như vụ danh nhân HCM đã đưa vô Nghị
quyết lại không thực hiện ?). riêng Nguyễn Du thì năm 2013 mới là lần đầu
được UNESCO đề cập, nhưng bao chí Việt Nam lại nhầm lẫn với Hội đồng hòa
bình thế giới kỷ niệm năm 1965.

Do hạn chế của thời đại thiếu phương tiện thông tin, các nhà nước cộng
sản giữ độc quyền thông tin theo “định hướng”, lại phù hợp với thói háo
danh, hư danh và tuyên truyền trục lợi chính trị, Nhà nước đã gây nhiễu,
nghi ngờ cho dân chúng và xã hội. Hi vọng thời đại “thế giới phẳng” với hệ
thống internet hoành tráng sẽ không cho phép họ làm ăn như thế nữa.

PHN [2014]
Phùng Hoài Ngọc
https://vietcongonline.com/tag/phung-hoai-ngoc/
 

www.geocities.ws/xoathantuong