Hiệu trưởng các trường là công chức hay viên chức?

Luật cán bộ, công chức năm 2008 sau khi được sửa đổi bởi Luật sửa đổi, bổ trợ một số ít điều của Luật cán bộ, công chức và Luật Viên chức năm 2019. Luật này chính thức có hiệu lực thi hành từ 01/7/2020. Vậy theo quy định của luật mới thì hiệu trưởng các trường là công chức hay viên chức?

1. Công chức là gì? Viên chức là gì?

1.1 Công chức là gì?

Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức danh tương ứng với vị trí việc làm trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải sĩ quan, hạ sĩ quan phục vụ theo chế độ chuyên nghiệp, công nhân công an, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

1.2 Viên chức là gì?

Viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật (căn cứ theo Điều 2, khoản 1 Điều 3 Luật Viên chức năm 2010)

Viên chức quản lý là người được bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý có thời hạn, chịu trách nhiệm điều hành, tổ chức thực hiện một hoặc một số công việc trong đơn vị sự nghiệp công lập nhưng không phải là công chức và được hưởng phụ cấp chức vụ quản lý.

1.3 Sự khác nhau giữa công chức và viên chức:

Tiêu chí
Công chức
Viên chức

Nơi công tác
Trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị nghiệp công lập
Trong các đơn vị sự nghiệp công lập 

Nguồn gốc
Được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong biên chế
Được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc theo chế độ hợp đồng

Tập sự
12 tháng với công chức loại C.06 tháng với công chức loại D
Từ 3- 12 tháng và được quy định trong hợp đồng làm việc

Hợp đồng làm việc
Không làm việc theo chế độ hợp đồng
Làm việc theo chế độ hợp đồng

Tiền lương
Hưởng lương từ ngân sách Nhà nước
Hưởng từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập

Bảo hiểm xã hội
Không phải đóng bảo hiểm thất nghiệp
Phải đóng bảo hiểm thất nghiệp

Hình thức kỷ luật

– Khiển trách

– Cảnh cáo

– Hạ bậc lượng

– Giáng chức

– Cách chức

– Buộc thôi việc

– Khiển trách

– Cảnh cáo

– Cách chức

– Buộc thôi việc

2. Hiệu trưởng là công chức hay viên chức

Hiệu trưởng chính thức không còn là công chức mà là viên chức được cấp có thẩm quyền chỉ định giữ chức vụ quản lý trường học hay còn gọi là viên chức quản trị. Hiệu trưởng sẽ không là công chức, giáo viên không còn biên chế viên chức “suốt đời”… Đây chính là những điểm mới điển hình của Luật cán bộ, công chức năm 2008 sau khi được sửa đổi bởi Luật sửa đổi, bổ trợ một số ít điều của Luật cán bộ, công chức và Luật Viên chức năm 2019.

Luật này sẽ chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2020, đây được xem là công cụ, đòn kích bẩy quan trọng để kỳ vọng khi nó chính thức có hiệu lực thi hành thì nền giáo dục sẽ phát triển mạnh mẽ.

Hiệu trưởng sẽ chính thức không còn là công chức

Căn cứ theo quy định tại Điều 1: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức

Ở khoản 1: Sửa đổi bổ sung khoản 2 Điều 4 như sau:

“2. Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vu, chức danh tương ứng với vị trí việc làm trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan phục vụ theo chế độ chuyên nghiệp, công nhân công an, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”.

Điều này nhằm thể chế hóa chủ trương “không thực hiện chế độ công chức trong đơn vị sự nghiệp công lập (trừ các đơn vị thực hiện phục vụ nhiệm vụ chính trị và phục vụ quản lý nhà nước)” tại Nghị quyết 19/NQTW tại Hội Nghị Trung ương 6 khóa XII.

Như vậy, với việc Quốc hội chính thức thông quan Luật Trên thì hiệu trưởng chính thức không còn là công chức mà là viên chức được cấp có thẩm quyền bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý trường học hay còn gọi là viên chức quản lý.

Bên cạnh đó, nếu giáo viên được tuyển dụng từ 01/7/2020 sẽ là viên chức nếu sau đó được bổ nhiệm hiệu trưởng là viên chức quản lý thì hiệu trưởng cũng như giáo viên sẽ phải ký hợp đồng làm việc xác định thời hạn, khi đó nhiệm kỳ của hiệu trường sẽ theo hợp đồng làm việc hoặc theo nhiệm kỳ, sau đó hết hợp đồng vẫn phải ký tiếp hợp đồng có thời hạn mới.

Điều này chắc chắn sẽ được quy định cụ thể trong các văn bản dưới Luật, hy vọng chấm dứt việc hiệu trưởng lạm quyền, lộng quyền hay các hiệu trưởng được bổ nhiệm do nịnh nọt, chạy chọt…

3. Những điểm mới Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức năm 2019 sửa đổi?

Sẽ không còn đánh giá hiệu trưởng “hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực”

Hiện nay, hiệu trưởng được xếp loại là công chức nên được phân loại theo Luật Công chức được đánh giá, phân loại ở cuối năm ở các mức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, hoàn thành tốt nhiệm vụ, hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực và không hoàn thành nhiệm vụ

Sau này khi hiệu trưởng sẽ là viên chức thì khi đó đánh giá phân loại viên chức sẽ nắm đánh giá theo 4 mức như sau: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, hoàn thành tốt nhiệm vụ, hoàn thành nhiệm vụ và không hoàn thành nhiệm vụ.

Bên cạnh đó, luật trên cũng đã bỏ việc đánh giá hoàn thành nhiệm vụ nhưng hạn chế về năng lực đối với cán bộ, công chức.

Giáo viên sẽ là viên chức làm việc “có thời hạn”

Theo quy định tại Luật trên thì từ 01/7, hầu hết các giáo viên được tuyển dụng vào ngành giáo dục sẽ ký hợp đồng làm việc xác định thời hạn từ 12 đến 60 tháng.

Sau khi hết thời hạn hợp đồng thì giáo viên sẽ phải ký kết lại hợp đồng mới với cấp có thẩm quyền tuyển dụng (Ủy ban nhân dân cấp huyện/tỉnh hoặc phòng/ Sở Giáo dục nếu được ủy quyền). Chính phủ sẽ quy định chi tiết điều này.

Giáo viên chỉ còn 3 trường hợp viên chức “suốt đời” (hợp đồng làm việc không xác định thời hạn)

Cũng theo Luật trên, theo đó hợp đồng làm việc không xác định thời hạn chỉ còn được áp dụng với 03 trường hợp sau:

– Viên chức được tuyển dụng trước ngày 01/7/2020

– Cán bộ, công chức chuyển thành viên chức

– Người được tuyển dụng làm viên chức tại vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn

Tiến tới trong tương lai sẽ chính thức không còn biên chế viên chức trong ngành giáo dục.

Đối với những giáo viên ký hợp đồng làm việc từ 30/6/2020 trở về trước

Những trường hợp ký kết hợp đồng làm việc trước 01/7/2020 thì những giáo viên ký hợp đồng làm việc không xác định thời hạn thì tiếp tục hợp đồng trên, những trường hợp họp đồng có thời hạn làm việc thì thực hiện cho đến thời hạn hợp đồng nếu đủ điều kiện, tiêu chuẩn sẽ được ký lại hợp đồng không xác định thời hạn hoặc không ký tiếp hợp đồng (chấm dứt hợp đồng làm việc) nếu có lý do hợp lý, chính đáng.

Hiệu ứng tích cực:

Việc quy định về thời hạn chỉ đối với những trường hợp ký hợp đồng thao tác sau ngày 01/7/2020, những trường hợp trước đó sẽ vẫn liên tục thực thi hợp đồng không xác lập thòi hạn, nếu giáo viên ký kết hợp đồng có thời hạn nhưng đã hoàn thành tốt nhiệm vụ thì vẫn liên tục được ký hợp đồng và hưởng mọi chính sách, chủ trương của giáo viên lúc bấy giờ.

Những hiệu ứng tích cực sẽ được thể hiện rất rõ khi Luật trên có hiệu lực thực thi hiện hành sẽ chấm hết việc tuyển dụng, chỉ định trái pháp luật hay việc hiệu trưởng, giao viên sẽ luôn luôn cố gắng, nỗ lực hết mình, nếu hiệu trưởng hết nhiệm kỳ không được tin tưởng từ chỉ huy, giáo viên trong đơn vị chức năng thì sẽ không được chỉ định làm hiệu trưởng nhiệm kỳ tiếp theo, khi đó sẽ phải xuống làm giáo viên hoặc được ký lại hợp đồng thao tác xem như bị sa thải hay chấm dứt hợp đồng thao tác.

Việc này sẽ là đòn kích bẩy, động lực cho mọi hiệu trưởng nỗ lực hết mình, thao tác hết công suất, hiệu suất để chất lượng thao tác được nâng lên. Hiệu trưởng sẽ không còn lo nịnh nọt, chạy chọt hay “thượng đội hạ đạp” mà phải  thao tác sao cho dung hòa giữa cấp trên, cấp dưới cho tương thích, sẽ không còn hiệu trưởng là “ông trời con”.

Việc bỏ biên chế suốt đời so với giáo viên cũng sẽ tạo nên hiệu ứng tích cực từ giáo viên, giáo viên sẽ không dựa vào hai từ biên chế mà thao tác ỳ ạch, không hiệu suất cao, giáo viên sẽ cố gắng nỗ lực, nỗ lực hết mình để thao tác tốt nhất.

Học sinh và mái ấm gia đình thừa kế những điều lợi từ những nội dung trên.

Đôi điều băn khoăn

  Vai trò của hiệu trưởng trong trường học là cực kỳ quan trọng, hiệu trưởng sẽ quyết định hành động sự thành bại của ngôi trường, nếu hiệu trưởng không tốt, yêu kém, tham lam… thì trường đó xem như gặp thảm họa. Hiện nay nhiệm kỳ của hiệu trưởng là 05 năm, thường là những hiệu trưởng yếu kém, ngưng trệ thì phải hết nhiệm kỳ mới hoàn toàn có thể bãi nhiệm hoặc không chỉ định lại nếu hiệu trưởng trên không bị kỷ luật đến mức bổ nhiệm thì rất khó để thôi trách nhiệm hiệu trưởng so với những hiệu trưởng trên.

Nên chăng tất cả chúng ta triển khai dân chủ trong trường học cho những trường học được bỏ phiếu tin tưởng mỗi năm một lần so với hiệu trưởng, nếu hai năm liên tục mà hiệu trưởng được tin tưởng trong hội đồng sư phạm dưới 50% thì nên cho hiệu trưởng từ chức hoặc có chính sách bãi nhiệm để tìm người xứng danh hơn.

Bên cạnh đó, công cụ đánh giá giáo viên hằng năm chưa hoàn thiện, chưa cụ thể còn cào bằng nên việc đánh giá giáo viên để không ký lại hợp đồng sẽ khó tạo ra sự cạnh tranh công bằng, hợp lý sẽ vẫn còn có trường hợp ký lại hợp đồng hay chấm dứt họp đồng do thương hay ghét của hiệu trưởng.

Như lúc bấy giờ, có trường hợp giao viên thao tác ngưng trệ, kém hiệu suất, không được đồng nghiệp, học sinh kính trọng, quý mến… những cuối năm do chạy theo thành tích, hay nói đúng hơn là giả dối trong nhìn nhận học sinh, nâng chất lượng học sinh lên cao nhằm được xếp loại triển khai tốt, triển khai xuất sắc thì khó mà loại những giáo viên yếu kém đó.

Muốn thay đổi tình hình trên, để đạt hiệu suất cao rất cần Bộ Nội vụ và Bộ Giáo dục và Đào tạo có công cụ nhìn nhận đơn cử hơn, định lượng hơn so với giáo viên cũng như hiệu trưởng như thế mới làm cho môi trường giáo dục cạnh tranh lành mạnh, công minh, thôi thúc giáo dục tăng trưởng khi Luật mới có hiệu lực thi hành.

Nếu có bất kỳ vướng mắc nào về vấn đề này hoặc những vấn đề pháp lý khác, xin vui lòng liên hệ tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số điện thoại: 1900.6162 để được hỗ trợ giải đáp.Luật Minh Khuê xin trân trọng cảm ơn!