Kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học
Công nghệ thông tin đã và đang được xem là một yếu tố quan trọng, được Bộ Giáo Dục và Đào tạo đẩy mạnh ứng dụng, nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành giáo dục, từ đó tạo ra những kết nối hiệu quả giữa học sinh, sinh viên với đội ngũ giảng viên.
Bàn về kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về các vấn đề trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, từ các tác động, phương thức ứng dụng, thực trạng giáo dục cho đến kinh nghiệm triển khai thực tế thông qua bài viết sau đây nhé!
Mục lục bài viết
Thực trạng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học
Kế hoạch triển khai và thành quả đạt được
Hiện nay, toàn ngành giáo dục đã xác định ứng dụng công nghệ thông tin là 1 trong 9 nhóm nhiệm vụ triển khai trọng tâm, dựa trên Nghị quyết số 29 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT.
Những thành tích mà nghị quyết đạt được bao gồm:
Giáo viên toàn ngành là đối tượng được huy động tham gia, đóng góp, chia sẻ học liệu vào kho học liệu số của toàn ngành.
Đóng góp hàng nghìn bài giảng điện tử E-learning có chất lượng
Kho luận văn tiến sĩ với gần 7000 luận văn
Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm với trên 31000 câu hỏi về đủ mọi môn học, ngành nghề.
Một số khó khăn cần khắc phục
Tuy nhiên, kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy hiện nay vẫn còn rất nhiều khó khăn tồn tại và cần khắc phục để hoàn thiện hoá việc triển khai trọng tâm:
Việc chuẩn bị hạ tầng mạng, trang thiết bị Công nghệ thông tin ( như các thiết bị máy tính, camera, máy in,… ), đường truyền, dịch vụ Internet cho nhà trường, giáo viên và học sinh vẫn còn thiếu thốn, lạc hậu, đặc biệt là tại các vùng sâu vùng xa.
Rất nhiều hạn chế trong việc tiếp cận các ứng dụng công nghệ thông tin, bởi giáo viên đã quen với phương pháp giảng dạy truyền thông, chưa thích nghi với việc chuyển đổi sang các nền tảng công nghệ ứng dụng trong dạy học.
Thiếu nguồn nhân lực thông thạo về công nghệ thông tin để có thể phổ biến và hướng dẫn đại trà trong toàn ngành giáo dục.
Những tác động của công nghệ thông tin đến việc dạy học
Ứng dụng công nghệ thông tin làm thay đổi mô hình giáo dục
Nếu như nền giáo dục Việt Nam từ trước đến nay luôn sử dụng mô hình chuyển giao kiến thức theo phương pháp độc thoại giữa giảng viên với sinh viên-học sinh, thì khi xã hội đang ngày một tịnh tiến trong thời đại 4.0 với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, rõ ràng, mô hình này không thể tiếp tục tạo ra giá trị gia tăng. Dễ thấy nhất là qua việc cách giảng bài truyền thống trở nên kém hiệu quả, buộc bộ giáo dục và nhà trường phải cập nhật các hình thức giảng dạy tích cực hơn.
“Giáo dục thông minh”, hay còn gọi là “Giáo dục 4.0” được xem là mô hình phù hợp với xu thế phát triển của thời hiện đại. Với những ứng dụng công nghệ thông tin, việc giảng dạy buộc phải có sự liên kết chặt chẽ giữa 3 yếu tố: nhà trường – nhà quản lý – nhà doanh nghiệp. Theo đó, mô hình sẽ thúc đẩy hoạt động dạy học có thể diễn ra mọi lúc, mọi nơi, giúp người có thể chủ động quyết định nội dung, phương pháp học tập theo nhu cầu của bản thân.
Thay đổi chất lượng dạy học
Groove Technology Software Company cho biết kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học giúp các giáo viên trở nên linh hoạt và năng động hơn trong công tác giảng dạy của mình. Các thầy cô có thể đồng thời tương tác với học sinh, sinh viên cả trong việc dạy học bình thường lẫn thiết lập sự hiện diện nhờ sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, không bị rào cản về khoảng cách, thời gian hay các yếu tố khách quan khác.
Giáo án, bài giảng cũng được chuyển giao từ giấy tờ sang các trình soạn thảo đa dạng, nhiều hình ảnh trực quan, sinh động gói gọn trong các thiết bị lưu trữ như USB, bộ nhớ máy, tránh sự cồng kềnh khi phải mang theo giáo án giấy, thậm chí là giải quyết được những khó khăn khi có nhu cầu chỉnh sửa, bổ sung các kiến thức.
Ngoài ra, các giảng viên còn có thể chia sẻ bài giảng với nhiều đồng nghiệp khác trên khắp cả nước, tiếp thu các ý kiến đóng góp, từ đó nâng cao chất lượng giáo án. Bên cạnh đó, các thầy cô cũng có thể tìm hiểu thêm về các tác vụ chuyên ngành tin học để học hỏi thêm kỹ năng sử dụng hình ảnh, âm thanh, cải thiện khả năng thiết kế bài giảng.
Thay đổi hình thức dạy học
Việc xây dựng và triển khai kế hoạch ứng dụng CNTT trong dạy học phát triển đã mở ra triển vọng rất lớn trong việc đổi mới hình thức dạy học.
Nếu như trước kia, các giáo viên đặt trọng tâm vào khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thì đến nay, phương thức dạy học đã chuyển sang chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của học viên.
Học sinh, sinh viên không thụ động theo bài giảng mà buộc phải nỗ lực tìm ra cách thức giải quyết bài tập thông qua việc tự tìm hiểu, học hỏi với nguồn kiến thức mở từ máy tính và internet. Nhờ đó mà đã chuyển đổi từ “lấy giáo viên làm trung tâm” sang “lấy học sinh làm trung tâm”.
Thay đổi phương thức quản lý giáo dục
Công nghệ thông tin có sức mạnh thay đổi việc quản lý giáo dục thông qua các ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng dẫn của ban giáo dục và các cơ quan có thẩm quyền.
Cụ thể hơn là tin học hóa việc quản lý trường học, trung tâm giáo dục theo hướng ứng dụng các công cụ trực tuyến, công cụ quản lý của cơ quan chủ quản ( Quản lý giáo viên, sinh viên, quản lý thi, xếp thời khóa biểu, sổ liên lạc điện tử, sổ điểm điện tử,.. )
Cùng với đó, việc triển khai đồng bộ ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hoạt động cũng đã giúp nâng cao một cách hiệu quả chất lượng của việc trao đổi thông tin hai chiều, giữa đơn vị quản lý và các trường, giữa lãnh đạo nhà trường và các giảng viên, học sinh, tạo ra cách tiếp cận mới trong công tác quản lý giáo dục trường học hiện nay, hiện đại và tức thời.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học cụ thể
Ứng dụng soạn thảo giáo án
Powerpoint là công cụ có thể cung cấp đầy đủ các tính năng để giáo viên có thể tạo ra những bài thuyết trình, slide trình chiếu phục vụ cho bài học. Các hiệu ứng chuyển động cũng được kết hợp với nhiều nội dung khác nhau để tạo nội dung phong phú, ấn tượng, giúp học sinh tiếp thu bài tốt hơn.
Bên cạnh đó, theo đặc thù môn học mà các giáo viên có thể biết một số phần mềm bổ trợ:
Các phần mềm hỗ trợ giáo án môn Toán: Mathcad, Sketpad, Latex, MATHEMATICA v3.0 , GeoGebra, AUTO GRAPH, Cabri, MatLAB,…
Phần mềm hỗ trợ soạn thảo các bộ môn Lý, Hoá, Sinh: Novoasoft Science Word 6.0, CHEM LAB 2.0, bộ Crocodile,…
Phần mềm soạn bài giảng điện tử theo chuẩn E-Learning: Adobe Presenter, Lecture Maker,…
Ứng dụng trong giảng dạy
Phương tiện dạy học trong kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học có thể kể đến như: Máy chiếu Projector, Smartboard, Mạng nội bộ, các phần mềm dạy học, các trang web,…
Các giảng viên cần sự hỗ trợ từ nhà trường và đội ngũ chuyên viên công nghệ thông tin để hiểu cách sử dụng từng loại thiết bị và ứng dụng trong giảng dạy. Song song đó, giáo viên cũng cần sự phản hồi tương tác từ phía học sinh, sinh viên để đảm bảo lựa chọn phương tiện hữu hiệu và phù hợp với bài học nhất. Việc tương tác hai chiều cũng khiến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học đạt được kết quả cao hơn.
Ứng dụng trong việc tra cứu, tìm kiếm dữ liệu
Các thầy cô cần bổ sung kho dữ liệu, hiểu biết của chính mình mỗi ngày, nhằm đảm bảo chất lượng giảng dạy. Chỉ cần am hiểu một chút thao tác trên nền tảng Internet, các thầy cô đã có thể khai thác hàng nghìn kho tàng kiến thức hữu ích để phục vụ cho việc xây dựng giáo án của mình.
Một số công cụ tìm kiếm phổ biến hiện nay gồm: Google, Search.netnam, socbay, cốc cốc,… Bên cạnh đó, giáo viên cũng nên phát huy, tận dụng nguồn kiến thức từ các loại từ điển chuyên ngành với từng môn học.
Ứng dụng trong trong công tác đánh giá quá trình dạy và học
Trong công tác giảng dạy, chắc chắn không thể thiếu việc đánh giá kết quả của học sinh, nhằm đảm bảo tiêu chuẩn kiến thức cho học sinh, cũng như hoàn thành chỉ tiêu giáo dục mà ngành đưa ra.
Hiện nay, có rất nhiều thiết bị ứng dụng công nghệ thông tin được sử dụng để kiểm tra năng lực học tập của học sinh – sinh viên.
Ngoài công tác phân loại và xếp hạng của giáo viên, nhà trường sẽ sử dụng kỹ thuật tin học để thông báo kết quả đến học sinh, từ đó phê bình, rút kinh nghiệm và đảm bảo các em học sinh cho phương pháp học tập tốt hơn.
Đối với giáo viên cũng tương tự. nhà trường và các cấp quản lý có thể nắng rõ năng lực của các các bộ nhân viên thông qua đánh giá điện tử, không chỉ thuận tiện mà còn đảm bảo tính bảo mật.
Ứng dụng trong cách học tập của học sinh sinh viên
Như đã đề cập trong nội dung trên, kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin làm thay đổi toàn diện mô hình giáo dục truyền thống, vậy nên khi giáo viên đang dần đổi mới cách giảng dạy, thì cách học tập của học sinh, sinh viên cũng đổi mới theo.
Học sinh được tự do sáng tạo trong quá trình học hơn so với việc mỗi ngày đều chỉ tiếp thu thụ động những kiến thức từ phía thầy cô. Các em có thể tìm kiếm thông tin từ phạm vi trong nước và quốc tế, các tin tức mới cho tới các tài liệu cũ thông qua Internet. Nhờ đó, việc học sẽ chủ động hơn, tăng cường kỹ năng tự học và giải quyết vấn đề, từ đó nâng cao khả năng ứng dụng và thực hành sau này của các em.
Kinh nghiệm soạn thảo bài giảng điện tử và ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng
Các bước xây dựng bài giảng điện tử
Xác định mục tiêu bài giảng
Xác định kiến thức cơ bản và trọng tâm
Lựa chọn tư liệu bổ sung ( video, ảnh,… ) từ internet
Thiết kế kịch bản bài giảng
Soạn slide bài giảng: nhập nội dung, tư liệu, định dạng văn bản, hiệu ứng,…
Đóng gói bài giảng
Viết lời giải thích, trình tự điều khiển, các nội dung cần chuẩn bị trước tiết học
Rút kinh nghiệm sau buổi học
Chia sẻ một số kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học
Giảng viên không nên lạm dụng công nghệ thông tin quá mức. Hãy cân nhắc lựa chọn bài giảng phù hợp để phát huy hiệu quả mục tiêu đến mức tối đa và đảm bảo mục tiêu bài giảng.
Không nên sử dụng quá nhiều hiệu ứng trình chiếu phức tạp trong cùng 1 slide, bởi có thể gây ra sự mất tập trung
Hình ảnh và chữ trong slide cần cân đối để thể hiện nội dung bài giảng súc tích, rõ ràng.
Kết hợp phương thức trình chiếu và ghi bảng để học sinh theo kịp bài học.
Kết luận
Công nghệ thông tin luôn được đề cao trong công cuộc đổi mới giáo dục. Các nhà hoạch định chính sách rất tập trung vào khía cạnh đổi mới giáo dục, do đó việc triển khai kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học cũng cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong công tác tập huấn kỹ năng công nghệ thông tin cũng như xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin.
Trong bối cảnh mà các phong trào trường học thân thiện, học sinh tích cực ( chỉ thị 40) đang được phát động, vai trò của công nghệ thông tin là hỗ trợ quá trình đổi mới giáo dục, nhằm tạo ra một xã hội học tập sáng tạo.
Hầu hết các trường học đều mong đợi cao về vai trò của công nghệ thông tin đối với sự tích cực của giáng viên và sinh viên, song trong kế hoạch đề ra vẫn còn thiếu những ý tưởng cụ thể về ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong dạy học và chương trình, phần lớn còn khá trừu tượng và chưa tạo ra hành động.
Trong nhiều văn bản hướng dẫn, bộ giáo dục và đào tạo cũng đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của công nghệ thông tin trong giáo dục. Vậy, một tầm nhìn rõ ràng, phù hợp và một nhiệm vụ cụ thể về công nghệ thông tin là sự kết nối, hỗ trợ và khiến việc ứng dụng công nghệ vào dạy và học trở nên thực tế hơn mỗi ngày.
