Koutammakou: Nét văn hóa độc đáo đậm bản sắc châu Phi
Với diện tích khoảng 500km2, là nhà của khoảng 30.000 người Batammariba, còn được gọi là Tammari, sống hòa hợp với thiên nhiên và tín ngưỡng tâm linh. Họ ban đầu là một dân tộc du mục, định cư ở khu vực này vào khoảng thế kỷ 16, có thể để chạy trốn khỏi những người buôn bán nô lệ Ả Rập.
Trong khi thờ cúng tổ tiên là trung tâm của tín ngưỡng Batammariba, họ cũng thực hành thuyết vật linh – tin rằng các đồ vật, địa điểm và sinh vật đều sở hữu một bản chất tâm linh. Họ từ chối tất cả các hình thức kiểm soát trung tâm và có một hệ thống tổ chức dựa trên các gia tộc.
Các trưởng lão và trưởng tộc là những người đứng đầu, chỉ huy các nghi lễ, như nghi lễ săn bắn. Hiện tại, chính quyền Togo cam kết giúp người dân địa phương giữ lại văn hóa và bản sắc độc đáo của họ. Niềm tin của Batammariba đã để lại ấn tượng vật lý về phong cảnh và nhiều con đường nghi lễ, đóng vai trò quan trọng trong các nghi lễ, lan tỏa khắp khu vực. Rừng thiêng cũng đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của người dân địa phương.
Đặc điểm nổi tiếng nhất trong cảnh quan văn hóa của người Batammariba chính là những ngôi nhà Tháp, hiện là một trong những biểu tượng quốc gia của Togo. Những ngôi nhà kiểu tháp được tìm thấy trên khắp Koutammakou và chúng được ví như những lâu đài thời Trung cổ.
Những tòa nhà kiên cố này có 2 tầng và chủ yếu được làm từ gạch bùn và gỗ thiêng. Người dân có thể mất đến 6 tháng để xây dựng một ngôi nhà akienta truyền thống, vì chúng được làm hoàn toàn bằng tay. Chúng được thiết kế để bảo vệ cư dân khỏi những kẻ đột kích cũng như loài báo hoa mai vẫn còn phổ biến trong khu vực.
Để xây dựng chúng, người Batammariba sẽ làm ẩm đất tạo thành bùn hoặc tạo thành những viên gạch bằng bùn để xây dựng và sau đó những ngôi nhà được ánh nắng mặt trời làm khô cứng. Một số ngôi nhà còn được dựng hàng rào gỗ bên ngoài và những giàn giáo để nâng đỡ cấu trúc. Ngôi nhà chính được tổ hợp từ các khối công trình có mặt bằng hình tròn, tạo thành các khối tháp, cao 1- 2 tầng.
Tầng một là không gian dành cho các nghi lễ, thờ cúng, còn tầng 2 là các phòng ở và có khối mái bằng làm sân thượng phơi hạt, có khối lợp lá theo dạng chóp, chóp lá có thể mở ra để thông gió và có ống thoát nước bằng gỗ mỗi khi trời mưa. Các khối tháp trong nhà được kết nối với nhau bởi các bức tường, tạo thành một công trình có khả năng phòng thủ chống lại sự xâm nhập từ bên ngoài. Xung quanh nhà có các đền thờ nhỏ thờ linh vật. Một số công trình quy mô lớn có nhà kho riêng, chuồng nuôi gia súc.
Đây là một kiểu kiến trúc xây dựng độc nhất vô nhị trên thế giới. Các ngôi nhà tháp Takienta có hình dáng trông như những vựa lúa hay hình tháp nhọn, được xây thành từng nhóm trong trung tâm làng. Và ngôi làng này hòa mình với thiên nhiên xung quanh tạo thành một quần thể cảnh quan tuyệt đẹp. Những ngôi nhà đất qua năm tháng dãi dầu mưa nắng đã mang một màu sậm nâu nhô lên sau những tán cây xanh mướt trông xa như những cây nấm khổng lồ. Chính vì thế mà có người còn gọi những ngôi nhà tháp Takienta này là ngôi nhà đất hình nấm.
Nhờ các kỹ thuật xây dựng, các ngôi nhà vẫn mát mẻ trong những tháng mùa hè nóng bức, lý tưởng để giữ ngũ cốc và động vật ở tầng dưới của ngôi nhà trong khi gia đình sống ở tầng trên. Thông thường, có những bàn thờ hình phallic được xây dựng gần nhà ở thường dành riêng cho tổ tiên.
Cho đến khoảng năm 2000, hầu hết người dân Koutammakou vẫn sống trong những ngôi nhà tháp, song hiện nay đã có khá nhiều người Batammariba đang sống trong những ngôi nhà hiện đại ở các trung tâm đô thị lớn hơn. Tuy nhiên, họ vẫn tiếp tục xây dựng những ngôi nhà tháp của mình vì chúng là một phần không thể thiếu trong bản sắc văn hóa. Các tòa tháp được sử dụng cho các nghi lễ, đặc biệt là thờ cúng tổ tiên, và vẫn được xây dựng với các kỹ năng và vật liệu truyền thống.
