Doanh nghiệp tại Việt Nam làm thế nào để phòng ngừa rủi ro bị người lao động tiết lộ bí mật kinh doanh?

Bí mật kinh doanh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc quyết định sự thành công của doanh nghiệp (“DN”). Chính vì vậy, đi cùng với sự phát triển DN phải tìm cách ngăn chặn đối thủ cạnh tranh tiếp cận bí mật kinh doanh của mình. Một chủ thể có khả năng tiết lộ bí mật kinh doanh của DN là người lao động (“NLĐ”) bởi họ là người được tiếp cận trực tiếp BMKD. Vậy làm sao để DN có thể phòng ngừa rủi ro bị NLĐ tiết lộ bí mật kinh doanh? 

Bài viết này được ghi lại trong bối cảnh BLawyers Vietnam cung cấp tư vấn pháp lý cho một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực IT tại Việt Nam.

I. Bí mật kinh doanh (“BMKD”) là gì?

Theo luật sở hữu trí tuệ, bí mât kinh doanh là thông tin DN có được từ hoạt động đầu tư tài chính, trí tuệ, chưa được bộc lộ và có khả năng sử dụng trong kinh doanh. Như vậy điều kiện để được xem là BMKD của DN bao gồm:

1. Chưa được biết trong cộng đồng DN và chưa được tiết lộ ra công chúng;
2. Tạo ra lợi ích kinh tế cho DN; và
3. DN có những nỗ lực cần thiết để duy trì bí mật này.

Bên cạnh đó, theo pháp luật lao động, NLĐ có nghĩa vụ bảo vệ BMKD. Trường hợp tiết lộ BMKD, NLĐ có thể bị áp dụng một số chế tài như: bồi thường thiệt hại, xử lý hành vi vi phạm kỷ luật lao động thậm chí là bị sa thải.

II. Cách thức bảo vệ bí mật kinh doanh

Pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể các loại thông tin nào được thừa nhận là BMKD và cách thức để bảo vệ BMKD. DN có thể kiểm soát NLĐ bằng cách quản lý việc truy cập dữ liệu, quản lý email, hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử, máy tính truyền tin trong giờ làm việc, …. Tuy nhiên, việc kiểm soát này nếu quá cứng nhắc sẽ đem lại cho DN nhiều thiệt hơn lợi. Theo kinh nghiệm của BLawyers Vietnam, DN có thể sử dụng cách thức ký cam kết với NLĐ để bảo vệ BMKD một cách hợp tình, hợp lý. Cam kết này có thể được xác lập thông qua các hình thức sau:

1. Cam kết bằng thỏa thuận bảo mật thông tin

Như đã đề cập, trong quá trình làm việc cho DN, NLĐ hầu như sẽ được tiếp xúc các thông tin của DN, chức vụ càng cao thì khả năng tiếp cận BMKD càng lớn. Hiện nay pháp luật cho phép người sử dụng lao động và NLĐ có liên quan trực tiếp đến BMKD thỏa thuận với nhau bằng văn bản về nội dung, thời hạn bảo vệ BMKD và việc bồi thường nếu NLĐ vi phạm cam kết này.

Do đó, để bảo mật BMKD, DN có thể thỏa thuận về bảo mật thông tin sau khi chấm dứt HĐLĐ. Tuy nhiên, DN cần lưu ý một số vấn đề sau để thỏa thuận bảo mật thông tin không bị cơ quan có thẩm quyền bác bỏ hiệu lực nếu tranh chấp xảy ra:

1. Lập thỏa thuận bảo mật thông tin riêng biệt với hợp đồng lao động. Khi đó, cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét thỏa thuận này là một thỏa thuận dân sự;
2. Nội dung thỏa thuận có sự cân bằng về quyền và nghĩa vụ của cả hai bên NLĐ và DN; và
3. Thời hạn bảo vệ BMKD và việc bồi thường cần thỏa thuận một mức độ hợp lý.

2. Bảo vệ bí mật kinh doanh bằng các quy định của nội quy lao động

Bên cạnh việc cam kết thỏa thuận bảo mật thông tin, DN có thể bảo vệ BMKD thông qua nội quy lao động. Trong đó, DN cần nêu rõ nghĩa vụ không tiết lộ BMKD và hình thức xử lý kỷ luật theo quy định của pháp luật lao động như khiển trách, cách chức, sa thải,…

DN lưu ý về việc ban hành nội quy lao động như sau: (1) nếu sử dụng từ 10 người lao động trở lên thì nội quy lao động phải bằng văn bản và phải đăng ký với cơ quan có thẩm quyền; và (2) nếu sử dụng dưới 10 người lao động thì không bắt buộc ban hành nội quy lao động bằng văn bản nhưng phải thỏa thuận nội dung về kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất trong hợp đồng lao động.

3. Cập nhật thường xuyên cho NLĐ về chính sách bảo vệ bí mật kinh doanh

Việc cập nhật chính sách bảo vệ BMKD và hậu quả của việc tiết lộ BMKD cho NLĐ một cách thường xuyên sẽ giúp NLĐ nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ BMKD và thấy được sự nghiêm trọng của hành vi vi phạm. DN có thể sử dụng 02 cách sau:

Cách 1: DN tự tổ chức các buổi đào tạo, tập huấn định kỳ cho NLĐ về thông tin nào là BMKD và cách thức DN tự bảo vệ BMKD. Việc NLĐ tự tìm hiểu những thông tin này là rất hiếm khi xảy ra.

Cách 2: Thuê/ mời các chuyên gia, luật sư có kinh nghiệm để đào tạo, tập huấn cho NLĐ. Việc một luật sư nêu các quy định của luật và chia sẽ kinh nghiệm xử lý các hành vi vi phạm hoặc cập nhật các bản án/ quyết định có hiệu lực của cơ quan Nhà nước sẽ có tác động mạnh mẽ đến nhận thức của NLĐ.

Tóm lại, việc đưa ra các yêu cầu đối với NLĐ về việc bảo vệ BMKD là vấn đề cần thiết. DN có thể sử dụng các hình thức trên để có thể ngăn chặn rủi ro bị tiết lộ BMKD của mình.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc góp ý về nội dung trên, vui lòng liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ [email protected]. BLawyers Vietnam rất muốn nghe từ bạn!

Ngày: 19/06/2022

Người viết: Tuyến Phạm

Maybe you want to read: