NHỮNG ỨNG DỤNG CƠ BẢN CỦA CHẤT ĐIỀU HOÀ SINH TRƯỞNG (ĐHST) THỰC VẬT TRONG NÔNG NGHIỆP (Phần 3) – Kỹ Thuật KNKN

1.    Hạn chế sự rụng của lá, hoa và quả

Sự rụng là do hình thành tầng rời ở cuống lá, hoa và quả. Sự hình thành tầng rời là do sự tác dụng của các chất ức chế sinh trưởng như AAB, Ethylen … Những chất này lại bị ức chế bởi các chất kích thích sinh trưởng, nhất là auxin. Vù vậy, người ta thường phun Auxin để làm thay đổi sự cân bằng Hormon trong cơ quan theo hướng không thuận lợi cho sự hình thành tầng rời.

 Để hạn chế hiện tượng rụng quả non người ta phun lên nụ hoa hoặc quả non dung dịch GA hoặc Auxin (NAA, 2,4D). Có thể phun các chất kích thích này khi quả lớn để hạn chế rụng quả trước khi thu hoạch. Với cam, chanh thường dùng 2,4D nồng độ 8 -15 ppm. Với táo, lê dùng NAA 10 ppm hoặc dùng ADHS 500 – 2000 ppm.

2.    Tăng đậu quả và tạo quả không hạt

Sau khi thụ tinh sẽ hình thành phôi. Phôi  sinh trưởng là trung tâm sinh sản ra các chất kích thích tăng trưởng có bản chất Auxin cà GA. Các chất này khuếch tán vào bầu nhụy và kích thích bầu lớn lên thành quả. Vì vậy, nếu không được thụ tinh thì hoa sẽ rụng.

Trong tự nhiên, ở nhiều loài cây, do nhiều lý do mà tỷ lệ hoa không thụ tinh rất cao, có khi tới trên 90% (nhãn, vãi, vú sữa, chôm chôm..) phần lớn hoa sẽ rụng và ít quả.

Giúp quả chín đều

Nếu xử lý thêm Auxin và GA cho hoa trước khi thụ tinh thì có thể thay thế được nguồn Phytohormon nội sinh từ phôi làm cho quả được hình thành mà không cần thông qua thụ tinh, quả có hạt lép hoặc không có hạt. ngoài ra, các chất kích thích sinh trưởng còn hạn chế sự hình thành của tầng rời, do đó cũng góp phần hạn chế sự rựng hoa, quả.

Việc sử dụng các chất kích thích sinh trưởng Auxin và GA làm tăng đậu quả và quả không hạt cũng là biện pháp được sử dụng rộng rãi và có hiệu quả đối với nhiều loại cây trồng  như nho, táo, cam, chanh, cà chua, bầu bí… Với nho, sử dụng GA (5 – 20 ppm), với táo dùng GA (400ppm) hoặc phối hợp GA (250 ppm) với Auxin (10 ppm), 4-CPA (4 – chlorophenoxy acetic acid) nồng độ 15 ppm.

3.    Điều chỉnh sự chín của quả

Trong thực tế sản xuất, việc làm chín nhanh và chín đồng loạt để thuận lợi cho việc thu hoạch có ý nghĩa quan trọng. Ethylen là chất được sử dụng phổ biến av2 có hiệu quả nhất cho mục đích này. Các loại quả nhiệt đới như xoài, chuối, dứa, sapo … (trừ cam, quít) đều chín nhanh hơn khi ở trong môi trường có nồng độ Ethylen thích hợp. Chế phẩm thường dùng là đất đèn (sinh Acetylen) nhất là Ethrel (sinh ra ethylen).

Đối với cà chua, ớt, phun Ethrel nồng độ 0,03% (300 ppm) khi quả đã lớn có thể làm chín sớm 15 – 30 ngày và chín đồng loạt, tăng số lượng quả thu hoạch trong 1 đợt gấp 2 lần so với đối chứng không phun.

Đối với nhiều loại cây ăn quả đều có thể dùng Ethrel phun trước hoặc sau khi thu hoạch để làm cho quả chín và đều. Để kích thích sự chín của nho sử dụng Ethrel với nồng độ  500 ppm sau khi ra hoa 4 – 6 tuần lễ để làm quả chín sớm.

Người ta còn sử dụng chất điều hòa sinh trưởng để làm chậm sự chín của quả, kéo dài thời gian tồn tại của quả trên cây để làm giãn thời vụ thu hoạch ồ ạt không đủ điều kiện bảo quản, tăng thời gian cung cấp quả tươi cho thị trường, nâng cao giá thành nông sản.  Thường phu chất kích thích sinh trưởng GA nồng độ 10 ppm lên lá và quả khi quả già, sắp chín. Đối với chanh, phun GA nồng độ 40 ppm có thể làm chậm thời gian thu hoạch hàng tháng.

Sử dụng Cytokinin (kinetin) có thể kéo dài thời gian tươi của một số hoa (như phong lan, địa lan) hoặc rau khi phải vận chuyển xa.