Nghi thức cúng Giao thừa
Theo tập quán, các gia đình bày lễ cúng giao thừa, tiễn thần Hành khiển năm cũ về trời, đón thần Hành khiển năm mới cai quản hạ giới.
Theo Thần sát, năm mới 2023 quan Hành khiển là Trịnh Vương, quan Hành binh là Thạch Tinh, Phán quan là Liễu Tào. Quan Hành khiển năm cũ 2022 là Ngụy Vương, quan Hành binh là Mộc Tinh, Phán quan là Tiêu Tào.
Ngoài các vị quan nêu trên, gia chủ đồng thời thỉnh mời, cung phụng các vị thần trong gia đình như Táo quân, Thổ công… Gia chủ tự cúng giao thừa, gọi là khấn Nôm.
Người phụ nữ ở phường Văn Chương, Đống Đa, Hà Nội đọc bài khấn 30 tết để mời ông bà tổ tiên về đón tết cùng gia đình. Ảnh: Ngọc Thành
Nên cúng trước hay sau thời khắc chuyển giao sang năm mới?
Thời gian chuyển giao giữa năm cũ và năm mới kéo dài trong khoảng một canh giờ, nhưng thời điểm làm mốc là lúc 0h. Vì vậy có thể cúng giao thừa từ 23h15 ngày 30 tháng Chạp đến trước 0h ngày 1 tháng Giêng năm mới và hạ lễ, hóa vàng trước 01h00.
Lễ phẩm cúng giao thừa có những gì?
Lễ vật cúng giao thừa không cầu kỳ, chỉ cần đĩa xôi với con gà luộc, cau trầu, rượu nước, bông hoa hồng và vàng mã, mũ áo thần linh. Có thể chuẩn bị trước mâm cỗ cúng giao thừa hoặc sử dụng các vật phẩm đã chuẩn bị cho ngày tết. Ngày nay hầu hết các gia đình chuẩn bị mâm cỗ riêng gồm xôi, thịt gà, giò chả, bánh chưng, gạo muối, hoa quả, bánh kẹo, rượu nước, trầu cau, vàng mã, bộ áo mũ thần linh…
Quan niệm dân gian cho rằng trong thời điểm bàn giao, các vị thần không có thời gian. Có lẽ dân gian cho rằng xôi và thịt gà có thể vừa ăn vừa xử lý công việc hoặc gói mang theo để ăn trên đường trở về trời.
Văn khấn Nôm cúng giao thừa năm Quý Mão 2023
Sau khi bày lễ (thường là giữa cửa chính và trong nhà), thắp đèn nến, thắp hương xong, gia chủ chắp tay hướng về mâm lễ (từ trong nhà hướng ra phía cửa), khấn Nôm như sau:
– Nam vô A di đà phật! (3 lần)
– Kính lạy mười phương chư Phật, bồ tát. Kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị tôn thần.
– Kính lạy các ngài: Cựu niên Hành khiển Thái tuế chí đức tôn thần Ngụy Vương, Mộc Tinh Hành binh chi thần, Tiêu Tào Phán quan. Tân niên Hành khiển Thái tuế chí đức tôn thần Trịnh Vương, Thạch Tinh Hành binh chi thần, Liễu Tào Phán quan. Bản cảnh Thành hoàng, Ngũ phương ngũ lộ Long mạch tài thần. Ngũ phương ngũ thổ Phúc đức chính thần. Bản gia Đông trù tư mệnh Táo phủ thần quân. Bản gia Thổ công. Bản gia chấp sự chư vị tôn thần.
Nhân thời khắc giao thừa năm Quý Mão 2023, tiến chủ là:………… ngụ tại:………… thành tâm sắm sửa hương đăng, lễ vật dâng lên trước án.
Cung kính thỉnh mời chư vị tôn phật, tôn thần giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, chứng minh công đức.
Giao thừa tống cựu nghênh tân. Năm cũ qua đi, năm mới đã đến, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Ngài Thái tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh, tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về chầu cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới tiếp quản thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc, phù hộ cho chúng con cùng lân lý bốn bên đều được nhân sự hưng long, vật sự tăng tiến, bình an khang thái.
Nguyện chư vị tôn thần tiếp dẫn chân linh gia tiên nội ngoại, thúc bá huynh đệ, cô di tỷ muội gia tộc chúng con được lai đáo gia trung cùng vui xuân đón tết.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám! (Lễ 3 vái)
Nhà nghiên cứu văn hóa Phạm Đình Hải
