Những thành tựu văn hóa cổ đại phương Đông và phương Tây

Những thành tựu văn hóa cổ đại là tiền đề cho sự phát triển của nhân loại hôm nay và mai sau. Vậy những thành tựu văn hóa cổ đại phương Đông và phương Tây là gì? Gồm những nét đặc trưng ra sao? Luật Minh Khuê xin cung cấp các bạn đọc thông qua bài viết sau đây:

1. Các cách hiểu về văn hóa

Văn hóa gồm hai khía cạnh là: phi vật chất của xã hội như ngôn ngữ, tư tưởng, giá trị và các khía cạnh vật chất như nhà cửa, quần áo, các phương tiện.

Theo Pitirim Alexandrovich Sorokin (1889 – 1969), nhà xã hội học người Mỹ gốc Nga, người sáng lập khoa Xã hội học của Đại học Harvard: văn hóa là từ ngữ chỉ tổng thể những gì được tạo ra, hay được cải biến bởi hoạt động có ý thức hay vô thức của hai hay nhiều cá nhân tương tác với nhau và tác động đến lối ứng xử của nhau.

Năm 2002, UNESCO đưa ra định nghĩa về văn hóa như sau: Văn hóa nên được đề cập như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin.

Theo Ralph Linton (1893 – 1953), nhà nhân loại học người Mỹ định nghĩa: Văn hóa suy cho cùng là các phản ứng lặp lại ít nhiều có tổ chức của các thành viên xã hội. Văn hóa là sự kết hợp giữa lối ứng xử mà các thành tố của nó được các thành viên của xã hội đó tán thành và truyền lại nhờ kế thừa.

Tóm lại, văn hóa là tất cả những giá trị vật thể do con người sáng tạo ra trên nền thế giới tự nhiên.

2. Văn hóa cổ đại phương Đông và văn hóa cổ đại phương Tây

Từ định nghĩa văn hóa, ta hiểu thành tựu văn hóa cổ đại là những giá trị vật thể do con người cách đây hàng trăm năm sáng tạo ra trên nền thế giới tự nhiên.

2.1 Văn hóa cổ đại phương Đông

Nhắc đến văn hóa cổ đại phương Đông là nói đến các nền văn minh, các phong tục tập quán, văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng người châu Á. Với đặc trưng là về tư tưởng, tập tục, vật chất, hội họa, kiến trúc, tôn giáo; văn hóa cổ đại phương Đông hội tụ được nhiều nguồn tạo thành một thế giới của người phương Đông chủ yếu những nét cổ xưa được truyền lại.

– Văn hóa huyền bí:

Người phương Đông luôn chú trọng nội tâm của bản thân, thầm kín chịu đựng những khó khăn trong cuộc sống hoặc tổn thương trong tâm hồn. Vì vậy, để giải tỏa nỗi lòng và kiếm tìm sự bình yên họ tìm đến tín ngưỡng tôn giáo.

Tôn giáo được sử dụng nhiều ở phương Đông là: Ấn Độ giáo, Hồi giáo, Phật giáo, Nho giáo, Lão giáo,… Điều đáng chú ý là sự giao thoa các tôn giáo đã tạo ra sự tinh túy của nhân loại. Cụ thể: việc mỗi một tôn giáo thượng tôn các vị thần khác biệt, hay xuất hiện những truyền thuyết ly kỳ liên quan hoặc các ngày lễ và truyền thống của tôn giáo đã góp phần làm gia tăng sự huyền bí cho văn hóa tín ngưỡng nơi này.

– Văn hóa phương Đông là cái nôi nền văn minh:

Cái nôi của nền văn minh là địa điểm nơi một nền văn minh nổi lên. Theo đó, văn hóa phương Đông là cái nôi của nền văn minh là bởi: Nơi đây tồn tại 3 nền văn minh sớm nhất là Lưỡng Hà, Ấn Độ cổ đại và Trung Quốc cổ đại. Ngoài ra, cũng xuất hiện nhiều hình thức mở rộng lãnh thổ và địa điểm buôn bán hàng hóa thông qua con đường tơ lụa trải dọc từ Đông sang Tây.

2.2 Văn hóa cổ đại phương Tây

– Văn hóa cổ đại phương Tây dùng để chỉ di sản của chuẩn mực xã hội, các giá trị đạo đức, truyền thống, phong tục, hệ thống niềm tin, chế độ chính trị và công nghê có nguồn gốc hoăc liên kết với châu Âu.

Khái niệm về văn hóa cổ đại phương Tây cũng được áp dụng ngoài châiu Âu, một số quốc gia và nền văn hóa có lich sử được kết nối mạnh mẽ với châu Âu bằng cách nhập cư, thuộc địa hoặc ảnh hưởng. Văn hóa phương Tây chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ văn hóa Hy-La và Kitô giáo. 

– Văn hóa phương Tây được đặc trưng bởi một loạt các chủ đề và truyền thống nghê thuật, triết học, văn học và pháp lý; di sản của nhiều dân tộc châu Âu. Kitô giáo bao gồm: Giáo hội Công giáo, Tin lành và Chính thống giáo cũng đóng một vai trò nổi bật trong việc hình thành nền văn minh phương Tây kể từ ít nhất thế kỉ thứ 4.

3. Thành tựu văn hóa cổ đại phương Đông và phương Tây

3.1 Thành tựu văn hóa cổ đại phương Đông

Tại các quốc gia cổ đại phương Đông có các thành tựu văn hóa như sau:

– Thành tựu về Lịch pháp và Thiên văn học

Ở các quốc gia cổ đại phương Đông, những tri thức Thiên văn học và Lịch pháp hẳn được ra đời sớm nhất. Bởi tại đây nghề trồng trọt rất phổ biến và để gieo trồng đúng mùa vụ người nông dân cần theo dõi sự thay đổi của thời tiết. Lâu dần, họ nhận biết được sự chuyển động của Mặt Trời và Mặt Trăng. Đó cũng là những tri thức đầu tiên về thiên văn giúp người phương Đông sáng tạo ra lịch (hay còn gọi là nông lịch). Một năm sẽ có 365 ngày được chia đều ra làm 12 tháng.

– Thành tựu về chữ viết

Cư dân phương Đông là người đầu tiên phát minh ra chữ viết vào khoảng thiên niên kỷ IV TCN. Ban đầu họ chỉ có thể hình vẽ để biểu thị những điều muốn nói, theo thời gian những hình vẽ ấy chuyển thành những ký hiệu biểu hiện khái niệm trừu tượng sau này goi là chữ tượng hình.

Nguyên liệu dùng để viết chữ sẽ khác nhau tùy vào điều kiện từng vùng lãnh thổ. Ví dụ: người Ai Cập làm giấy bằng vỏ cây papirut, người Lưỡng Hà dùng câu sậy vót nhọn làm bút và giấy bằng tấm sét còn ướt được phơi nắng hoặc nung khô. Còn người Trung Quốc lại dùng xương thú, mai rùa hoặc thẻ tre, lụa để viết chữ.

– Thành tựu về toán học

Với nhu cầu tính toán của người dân như tính lại ruộng đất, tính toán trong xây dựng là cơ sở để toán học đã ra đời. Những thành tựu trong toán học có thể kể đến là: tính diên tích các hình, số Pi và phát minh ra số 0 của người Ấn Độ. 

– Thành tựu về kiến trúc

Nghệ thuật kiến trúc hạ tầng nơi đây phát triển rất phong phú và đa dạng. Có thể kể đến một số di tích kiến trúc còn được lưu giữ đến hiện nay của các nước phương Đông là: Kim tự tháp Ai Câp, những khu đền tháp ở Ấn Đôh, Thành Babilon ở Lưỡng Hà,…

Sự tồn tại của các công trình kiến trúc cổ xưa này là minh chứng cho sự đóng góp lớn lao về sự lao động và tài năng phi thường của con người.

3.2 Thành tựu văn hóa cổ đại phương Tây

– Thành tựu về lịch và chữ viết 

Các quốc gia cổ đại ở phương Tây có nhận thức và tiếp thu khoa học sớm hơn các quốc gia cổ đại phương Đông nhờ sự tiếp xúc sớm với các công cụ bằng sắt và biển.

Sau những chuyến đi biển, người dân nơi đây đã có cái nhìn khái quát hơn về Trái Đất và hệ Mặt Trời. Ví dụ: họ nhận ra rằng Trái Đất có hình cầu thay vì tròn như cái đĩa, họ cho rằng Mặt Trời quay xung quanh Trái Đất,…

Người Lưỡng Hà và người Ai Cập cổ đại cùng một số ngư dân trên biển đã có chữ viết cổ. Bởi điều kiện đi biển quanh năm bắt buộc các chủ thể là người Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại cùng với một số ngư dân trên biển phải có chữ viết nhằm mục đích rao đổi thông tin. Tuy nhiên, do vẫn còn sơ khai nên chữ viết chủ yếu là các hình vẽ đơn giản, đòi hỏi có khả năng ghép chữ rất linh hoạt thành từ để có thể thông qua đó thể hiện ý nghĩ của con người.

Hệ thống chứ cái của người Hy Lạp và người Roma cổ đại cũng từ đó ra đời. Hê thống chữ viết này có tên gọi là chữ cái Roma, ban đầu có 20 chữ cái, sau có thêm 6 chữ cái nữa. Thêm vào đó là sự ra đời của các chữ số, mà ngày nay gọi là số La Mã.

– Thành tựu về nghệ thuật

Các thành tựu nổi bật trong lĩnh vưc nghệ thuật của người phương Tây có thể kể đến là: tượng nữ thần Atona đội mũ chiến binh, Người lực sĩ ném đĩa, thần Vệ nữ Milo.

Ngoài ra còn có những công trình kiến trúc nổi tiếng của người Roma như: đền đài, cầu máng dẫn nước, trường đấu,… rất đồ sộ.

– Thành tựu về văn học

Các hùng ca nổi tiếng của Hoome là IIiat và Odixe, cùng nhiều tác phẩm có tính nhân văn sâu sắc được người Hy Lap cổ đại phát triển mạnh mẽ.

Người Roma tự nhận là học trò và là người thừa kế văn học – nghệ thuât của người Hy Lạp. Dựa trên điều kiện kinh tế xã hội phát triển cao, cùng với việc thừa kế những truyền thống văn học của người Hy lạp, nên văn học ở đây cũng dần phát triển mạnh. Thời hưng thịnh, tại Roma xuất hiện những nhà văn hóa, nhà thơ nổi tiếng như: Lucrexo, Viocgin,…

– Thành tựu khoa học

Với người Hy lap, toán học đã vượt lên trên việc ghi chép và giải đáp các bài học riêng biệt. Những nhà toán học nổi tiếng thời kỳ này đến nay vẫn còn vang dội và được lưu lại. Đó là định lý hình học Ta- lét, Pi-ta-go,….

Những thành tựu văn hóa cổ đai của người phương Đông và người phương Tây là tiền đề quan trọng để nhân loại tiến bộ nền văn minh. Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở việc hiểu biết và gìn giữ, phát triển những nghiên cứu cổ đại này trong tương lai là điều nên và cần thiết thực hiện của mỗi chúng ta.

Mọi thắc mắc quý bạn đọc xin vui lòng liên hệ qua tổng đài: 1900.6162 hoăc email: [email protected]. Trân trọng!