QUAN ĐIỂM VỀ PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA VĂN HÓA TRONG VĂN KIỆN ĐẠI HỘI LẦN THỨ XIII CỦA ĐẢNG

Tóm tắt: Văn hóa là một trong bốn trụ cột của quá trình phát triển kinh tế – xã hội ở Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, Đại hội lần thứ XIII của Đảng tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của văn hóa và phát huy vai trò của văn hóa trong điều kiện mới. Bài viết góp phần làm rõ vấn đề phát huy vai trò của văn hóa trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay theo Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Từ khóa: Đại hội lần thứ XIII của Đảng; sự nghiệp đổi mới; văn hóa

Đại hội lần thứ XIII của Đảng là cột mốc quan trọng. Với chủ trương gắn kết chặt chẽ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, Đại hội lần thứ XIII của Đảng chú trọng khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc,… Đây là điều kiện, tiền đề làm cho văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần, mục tiêu, động lực mạnh mẽ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “Gắn kết giữa tăng trưởng kinh tế với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; phát huy nhân tố con người, lấy nhân dân làm trung tâm; phát huy vai trò của văn hóa – nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực của sự phát triển”(1).

Quan điểm của Đảng về vai trò của văn hóa trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Văn hóa còn là sức mạnh nội sinh phát triển bền vững đất nước, đóng vai trò là “hệ điều tiết” trong sự vận động mọi mặt của đời sống. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng, Đảng luôn quan tâm đến văn hóa, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để phát triển quốc gia – dân tộc. Trong công cuộc đổi mới, Đảng không ngừng bổ sung, phát triển đường lối xây dựng nền văn hóa mới phù hợp với tiến trình phát triển đất nước.

Trên tinh thần đó, Đại hội lần thứ XI của Đảng khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của văn hóa, coi văn hóa là một trong ba bộ phận (kinh tế, xây dựng Đảng, văn hóa) trụ cột cho sự phát triển bền vững của đất nước và chủ trương phát triển văn hóa sâu, rộng, đồng bộ với phát triển kinh tế – xã hội. Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước xác định: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội”(2). Nhận thức sâu sắc của về mối quan hệ giữa văn hóa, kinh tế, chính trị đánh dấu sự phát triển tư duy lý luận của Đảng về vai trò của văn hóa trong thời kỳ đổi mới.

Đại hội lần thứ XII của Đảng tiếp tục nhất quán đường lối xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, con người Việt Nam phát triển toàn diện đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước với mục tiêu: “Làm cho văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh””(3). Trong đó, xây dựng nền văn hóa, con người Việt Nam phát triển toàn diện là một trong những mục tiêu của chiến lược phát triển. Trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 – 2030, Đảng xác định: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”(4). Đây là quan điểm đúng đắn của Đảng về mối quan hệ giữa văn hóa với con người, nhấn mạnh vai trò của con người với tư cách là chủ thể, mục đích của phát triển văn hóa. Phát triển văn hóa là phương tiện phát triển con người và ngược lại. Đại hội lần thứ XIII của Đảng nêu rõ: “Phát triển kinh tế – xã hội là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên”(5).

Như vậy, khi nhận thức vị trí, vai trò của văn hóa trong sự nghiệp đổi mới, Đảng luôn xác định văn hóa là mặt trận ảnh hưởng không nhỏ đến sự tồn vong và phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đảng luôn nhất quán tư duy văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, mục tiêu và động lực phát triển bền vững đất nước.

Phát huy vai trò của văn hóa trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam theo tinh thần Đại hội lần thứ XIII của Đảng

– Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, con người Việt Nam phát triển toàn diện phải là con người có văn hóa, thấm nhuần bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Đại hội lần thứ XIII nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng, phát triển con người đối với sự phát triển văn hóa nói riêng và phát triển bền vững đất nước nói chung, với những nội dung cụ thể sau:

Thứ nhất, con người là “hạt nhân” của sự phát triển và kiên định phát triển con người Việt Nam toàn diện. Phát triển con người trong cách mạng xã hội chủ nghĩa với tư cách là lực lượng vật chất, điều kiện cơ bản để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Đảng chủ trương: “coi con người là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển”(6). Hiện nay, Việt Nam đang tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, gắn với phát triển kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, tạo nền tảng vững chắc để thực hiện mục tiêu: “phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành một nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa”(7). Việc đặt con người vào vị trí trung tâm của sự phát triển và kiên định phát triển con người toàn diện là tất yếu khách quan, góp phần xây dựng, phát triển đất nước giàu mạnh.

Thứ hai, thực hiện tốt chính sách an sinh, bảo đảm phúc lợi xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của nhân dân. Bảo đảm cung cấp và nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, nhất là đối với người nghèo, người yếu thế trong xã hội, quan tâm chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đảng chủ trương: “có chính sách cụ thể phát triển văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số; thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉ số hạnh phúc của con người Việt Nam”(8).

Thứ ba, thực hiện đồng bộ cơ chế, chính sách và coi trọng giáo dục, đào tạo tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện. Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ: “Có kế hoạch, cơ chế và giải pháp xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống dân tộc trong xây dựng con người, phát triển kinh tế – xã hội”(9). Đảng chủ trương coi trọng giáo dục, đào tạo để phát triển con người đáp ứng yêu cầu mới của sự nghiệp cách mạng đất nước; khẳng định con người là mục tiêu, động lực của phát triển kinh tế – xã hội; đồng thời, phải là những con người vừa có tài, vừa có đức, vừa “hiền”, vừa “minh”. Vì vậy, việc giáo dục, đào tạo, phát triển con người một cách toàn diện là điều tất yếu.

Thứ tư, cần quan tâm bảo đảm quyền con người, quyền công dân và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Đại hội lần thứ XIII của Đảng đề ra phương hướng, nhiệm vụ, trọng trách bảo vệ quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân. Đảng còn coi trọng vấn đề phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới, với chủ trương đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế. “Ưu tiên nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lý và các lĩnh vực then chốt trên cơ sở nâng cao, tạo bước chuyển biến căn bản, mạnh mẽ, toàn diện về chất lượng giáo dục, đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ người tài; đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng và phát triển khoa học – công nghệ”(10).

– Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, cần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa Việt Nam: “lòng yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc; tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng gắn kết cá nhân – gia đình – làng xã – Tổ quốc; lòng nhân ái khoan dung, trọng tình nghĩa, đạo lý; cần cù sáng tạo trong lao động; sự tinh tế trong ứng xử, giản dị trong lối sống”(11) với một số nội dung sau:

Thứ nhất, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc là nhiệm vụ trọng tâm xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc là bảo tồn, giữ gìn thành quả hàng nghìn năm lao động sáng tạo, đấu tranh kiên cường dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Cùng với đó, tiếp tục hoạt động giao lưu và tiếp thu tinh hoa của nền văn minh thế giới để không ngừng phát triển, hoàn thiện mình. Trong giai đoạn hiện nay, các giá trị văn hóa tiếp tục là điểm tựa, hành trang để đưa dân tộc Việt Nam xây dựng, phát triển kinh tế – xã hội. Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng nêu rõ: “vừa phát huy những giá trị tốt đẹp của dân tộc, vừa tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại để văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh và động lực đột phá cho phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế”(12).

Thứ hai, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc là nền tảng để giữ gìn, bảo vệ bản sắc văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Nhắc đến bản sắc dân tộc của văn hóa Việt Nam, tức là nói đến những tinh hoa, giá trị bền vững được hun đúc, vun đắp trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Những giá trị ấy đã tạo nên nét đặc sắc riêng chỉ có ở dân tộc, con người Việt Nam. Hiện nay, bên cạnh những thành tựu to lớn trên lĩnh vực kinh tế từ việc giao lưu, hội nhập mang lại, nhất là sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ có thể tạo ra những “làn sóng xâm lăng văn hóa”, khiến cho các giá trị truyền thống có nguy cơ bị suy yếu, mai một dần. Do đó, việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống chính là yếu tố mấu chốt để bảo tồn, phát huy bản sắc dân tộc trong giai đoạn hiện nay. Nhận thức sâu sắc vấn đề trên, Đảng chủ trương: “Trong quá trình mở rộng hội nhập kinh tế quốc tế và giao lưu văn hóa, cùng với việc tập trung xây dựng những giá trị mới của văn hóa Việt Nam đương đại, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác bảo tồn, kế thừa, phát huy các giá trị tốt đẹp của truyền thống văn hóa dân tộc và tiếp nhận có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới, bắt sự phát triển của thời đại”(13).

Thứ ba, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc nhằm nâng cao sức mạnh nội sinh của dân tộc, tạo động lực để phát triển đất nước bền vững. Giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc giúp giữ được tính độc đáo, bảo đảm tính thống nhất, khơi dậy, phát triển tự hào dân tộc tạo nên sự gắn bó, đoàn kết – sức mạnh nội sinh quan trọng cho sự phát triển. Sự kết nối quá khứ và hiện tại chính là cơ sở, nền tảng, hành trang cho tương lai của dân tộc, đất nước. Hiện nay, việc phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp trên cơ sở những yêu cầu, chuẩn mực mới của thời đại chính là nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước bền vững. Đảng khẳng định: “Khát vọng vì một Việt Nam thịnh vượng, ý chí tự lực, tự cường là sức mạnh nội sinh cho đất nước phát triển nhanh và bền vững trong thời gian tới”(14).

– Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

Khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của dân tộc Việt Nam là sức mạnh nội sinh phi thường, cội nguồn tạo nên những đột phá trong quá trình xậy dựng và phát triển đất nước. Do đó, Đại hội lần thứ XIII của Đảng xác định: “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, ý chí tự cường và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”(15). Để khơi dậy khát vọng phát triển đất nước cần tập trung thực hiện hiệu quả một số giải pháp sau:

Thứ nhất, phát huy sức mạnh các yếu tố tinh thần của con người. Sức mạnh tinh thần của con người biểu hiện qua sức mạnh của tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí, khả năng sáng tạo… Các yếu tố trên có ý nghĩa quyết định, tạo sự phát triển đột phá, làm thay đổi vị thế, vận mệnh của một quốc gia – dân tộc. Một dân tộc phát triển cần có nhiều “hiền tài”, một đất nước giàu mạnh cần có những con người thông minh, sáng tạo, đội ngũ người lao động có năng lực nhận thức và thực tiễn hiệu quả. Phát huy các yếu tố tinh thần của con người, trước hết phải tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để con người học tập, rèn luyện, phát triển về mọi mặt. Bên cạnh đó, việc bồi dưỡng sức dân, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, có cơ chế đột phá để thu hút, trọng dụng nhân tài, thúc đẩy đổi mới sáng tạo cũng là nhiệm vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước. Trên cơ sở đó, Đại hội lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục phát triển toàn diện nguồn nhân lực, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo gắn với khơi dậy khát vọng phát triển đất nước,… Chú trọng đào tạo nhân lực chất lượng cao, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài; có chính sách vượt trội để thu hút, trọng dụng nhân tài, chuyên gia cả trong và ngoài nước”(16).

Thứ hai, phát huy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc là yếu tố quan trọng khơi dậy khát vọng phát triển đất nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc. Đại hội lần thứ XIII của Đảng chú trọng: “Tập trung khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, niềm tự hào, ý chí tự cường, lòng nhân ái, tinh thần đoàn kết, đồng thuận xã hội và khát vọng phát triển đất nước của toàn dân tộc”(17).

Ngoài tiềm lực kinh tế, tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, đoàn kết dân tộc là chỗ dựa và điều kiện để mở rộng quan hệ hợp tác, hội nhập quốc tế. Trong điều kiện hiện nay, việc phát huy các giá trị nói trên góp phần giữ vững môi trường hòa bình, tận dụng cơ hội và hóa giải những thách thức đối với độc lập, hòa bình và phát triển của dân tộc. Để phát huy các giá trị ấy, dù trong thời đại nào cũng phải dựa vào dân, “lấy dân làm gốc”; tin vào sức mạnh phi thường của quần chúng nhân dân. Tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, đoàn kết dân tộc là điều kiện tiên quyết tạo nên sức mạnh để phát triển kinh tế – xã hội.

– Xây dựng quan hệ xã hội tích cực, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh phù hợp với điều kiện mới

Môi trường văn hóa là bộ phận của môi trường xã hội, vì thế, có vai trò to lớn đối với sự ổn định, phát triển và tiến bộ xã hội. Đại hội lần thứ XIII của Đảng quán triệt: “Xây dựng môi trường văn hóa một cách toàn diện ở gia đình, nhà trường, cộng đồng dân cư, trong các cơ quan đảng, nhà nước, đoàn thể, doanh nghiệp để văn hóa thực sự là động lực, đột phá phát triển kinh tế, xã hội, hội nhập quốc tế”(18). Môi trường văn hóa lành mạnh góp phần giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống của con người trong sáng, lành mạnh, bảo đảm con người phát triển toàn diện. Mặt khác, môi trường văn hóa lành mạnh sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo ra những sản phẩm văn hóa có giá trị. Để xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phù hợp với điều kiện mới, hội nhập quốc tế cần thực hiện tốt những vấn đề sau:

Một là, tiếp tục củng cố, hoàn thiện thể chế văn hóa, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho việc xây dựng môi trường văn hóa phù hợp với điều kiện mới. Xây dựng, ban hành các bộ tiêu chí đánh giá đối với các môi trường văn hóa khác nhau, góp phần xây dựng nếp sống văn minh trong các không gian văn hóa cụ thể. Cùng với đó, hoàn thiện, nâng cao thiết chế văn hóa các hoạt động giải trí, văn nghệ góp phần làm phong phú đời sống tinh thần và thể chất của nhân dân. Thường xuyên tổng kết, đánh giá, đổi mới nội dung, cách thức xây dựng môi trường văn hóa để kịp thời có điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới. Đại hội lần thứ XIII của Đảng chỉ đạo: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển bền vững về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường…”(19).

Hai là, phát huy vai trò của văn học, nghệ thuật, “chú trọng nâng cao giá trị tư tưởng, nghệ thuật, đồng thời bảo đảm tự do, dân chủ trong sáng tạo văn học, nghệ thuật”(20). Văn học, nghệ thuật là một trong những yếu tố quan trọng góp phần tạo dựng nên nền tảng tinh thần của xã hội, phát triển văn hóa. Các tác phẩm văn học, nghệ thuật phải trở thành công cụ sắc bén để giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống của mỗi người, hướng con người vươn tới khát vọng chân, thiện, mỹ.

Ba là, tiếp tục phát huy vai trò của gia đình trong xây dựng môi trường văn hóa. Gia đình là cái nôi quan trọng nhất trong việc giáo dục, hình thành, nuôi dưỡng nhân cách văn hóa của mỗi con người. Gia đình là tế bào của xã hội, môi trường văn hóa gia đình tốt thì xã hội mới phát triển. Do vậy, cần “xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh”(21) và nâng cao vai trò của nhà trường trong xây dựng môi trường văn hóa. Mỗi trường học phải trở thành không gian văn hóa góp phần quan trọng trong giáo dục, đào tạo, rèn luyện con người về lý tưởng, nhân cách, phẩm chất, lối sống. Cùng với đó, xây dựng đời sống văn hóa ở mỗi địa phương, cơ quan, đơn vị để mỗi nơi đều là một môi trường văn hóa lành mạnh góp phần điều chỉnh các cá nhân, ổn định và phát triển kinh tế – xã hội. Đại hội lần thứ XIII của Đảng khẳng định: “Xây dựng môi trường văn hóa một cách toàn diện ở gia đình, nhà trường, cộng đồng dân cư, trong các cơ quan đảng, nhà nước, đoàn thể, doanh nghiệp để văn hóa thực sự là động lực, đột phá phát triển kinh tế, xã hội, hội nhập quốc tế”(22).

Tóm lại, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, mục tiêu, động phát triển kinh tế – xã hội. Phát huy vai trò của văn hóa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm góp phần thúc đẩy phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc theo tinh thần Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Trong bối cảnh giao lưu, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc cụ thể hóa hơn nữa nội dung, động lực và phương thức phát huy vai trò của văn hóa trong thực tiễn cần phải tiếp tục nghiên cứu, làm rõ cả chiều rộng lẫn chiều sâu, nhằm phát huy một cách tối đa vai trò của văn hóa trong tiến trình phát triển đất nước hiện nay.

(Dẫn theo Tác giả: Nguyễn Hạnh Quyển và Nguyễn Đức Anh, Học viện Chính trị khu vực II, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Bài Đăng trên Tạp chí Khoa học chính trị số 09-2021)

———————————————

(1), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (12), (14), (15), (16), (17), (18), (19), (20), (21) và (22) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.99, 33-34, 215-216, 35-36, 202, 145, 54, 47, 210, 215, 220-221, 47, 262, 114, 145, 263 và 262

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2014, tr.48

(3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.216

(4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.2, Sđd, tr.330

(11) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998, tr.56

(13) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn hóa soi đường quốc dân đi (Văn kiện của Đảng về văn hóa), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2015, tr.129 – 130