SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng viết bài văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4
Bạn đang xem
20 trang mẫu
của tài liệu “SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng viết bài văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4”, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THỌ XUÂN PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐẠO TẠO THỌ XUÂN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VIẾT BÀI VĂN MIÊU TẢ CÂY CỐI CHO HỌC SINH LỚP 4” Người thực hiện: Trịnh Thị Thu Hà Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Tây Hồ SKKN thuộc lĩnh vực: Môn Tiếng việt THANH HÓA, NĂM 2019 MỤC LỤC Mục – Nội dung Trang I. PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lí do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 1 3. Đối tượng nghiên cứu 1 4. Phương pháp nghiên cứu 1 5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm 2 II. NỘI DUNG 2 1. Cơ sở lí luận. 2 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu. 3 3. Một số biện pháp nâng cao chất lượng viết bài văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4. 5 4. Kết quả của việc thực hiện các biện pháp. 19 III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 19 1. Kết luận 19 2. Kiến nghị 20 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Việc dạy Tập làm văn ở bậc Tiểu học có một vị trí rất quan trọng, nó góp phần rèn luyện cho học sinh năng lực sử dụng tiếng mẹ đẻ, tạo điều kiện cho các em giao tiếp trong cuộc sống hàng ngày và học tập tốt các môn học khác. Nếu như các môn học và phân môn khác của môn Tiếng Việt cung cấp cho các em một hệ thống các kiến thức kĩ năng thì phân môn Tập làm văn tạo điều kiện cho các em thể hiện các kiến thức, rèn luyện các kĩ năng đó một cách linh hoạt, thực tế và có hệ thống hơn. Và dạng văn giúp các em phát triển ngôn ngữ và diễn đạt tốt nhất đó là văn miêu tả. Ở phân môn Tập làm văn lớp 4, miêu tả cây cối chiếm thời lượng lớn nhất về số tiết so với các loại văn bản khác. Nhưng thực tế cho thấy, việc dạy văn miêu tả cây cối ở lớp 4 bên cạnh những điểm tốt và một số kết quả nhất định đã đạt được còn bộc lộ khá nhiều nhược điểm. Dễ phát hiện nhất là bệnh công thức, khuôn sáo, máy móc và thiếu tính chân thực. Các bài viết của học sinh vì rất nhiều lí do khác nhau còn chưa đạt hiệu quả. Cụ thể ta thấy, hầu hết bài viết của các em thường chỉ diễn đạt nội dung, câu văn chỉ mang tính chất thông báo, liệt kê, mô tả chứ chưa có hình ảnh, chưa có cảm xúc. Vậy làm thế nào để giúp học sinh miêu tả được sống động người bạn thiên nhiên gần gũi và đáng yêu này ? Trong khuôn khổ bài viết này, tôi mạnh dạn trình bày: "Một số biện pháp nâng cao chất lượng viết bài văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4". 2. Mục đích nghiên cứu: a) Giúp học sinh lớp 4: - Rèn kĩ năng quan sát cây cối tốt. - Rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu viết đoạn, diễn đạt lưu loát, mạch lạc trong bài văn miêu tả cây cối. - Rèn kĩ năng viết văn miêu tả cây cối giàu hình ảnh, cảm xúc. - Bồi dưỡng tình cảm yêu mến, gắn bó, trân trọng các đối tượng xung quanh mình. - Tạo tiền đề tốt để học viết văn miêu tả lớp trên. b) Giúp giáo viên: - Nhìn nhận lại sâu sắc hơn việc dạy văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4 để có thể vận dụng phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách linh hoạt đạt hiệu quả cao. - Tự tìm tòi, đúc rút kinh nghiệm, nâng cao tay nghề trong giảng dạy văn miêu tả nói chung và bài văn miêu tả cây cối nói riêng. 3. Đối tượng nghiên cứu: - Nghiên cứu về một số biện pháp nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4. 4. Phương pháp nghiên cứu: a) Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: - Đọc tài liệu liên quan đến đề tài. - Nghiên cứu nội dung chương trình Tập làm văn lớp 4 mạch kiến thức Dạy viết văn miêu tả cây cối. b) Phương pháp quan sát sư phạm: - Điều tra thực trạng qua từng giai đoạn trong suốt năm học, trao đổi với giáo viên và học sinh, tìm hiểu thực tế việc dạy - học phân môn Tập làm văn trong trường. - So sánh đối chứng trong cùng một giai đoạn giữa lớp này với lớp kia, giữa các giai đoạn với nhau trong cùng một lớp, đối chứng cả năm học trước. - Quan sát tinh thần, thái độ, ý thức trong học Tập làm văn của học sinh lớp mình hay lớp khác trong khi đi dự giờ. Quan sát phương pháp sư phạm của giáo viên giảng dạy. Quan sát chất lượng bài viết của học sinh ở từng dạng miêu tả khác nhau để tìm hiểu những tác nhân trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng viết văn miêu tả của học sinh. c) Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: - Tiến hành đồng thời với phương pháp kiểm tra toán học và phương pháp tổng hợp số liệu. Khi kiểm tra đánh giá chất lượng bài văn miêu tả của từng học sinh, tôi mô tả và thống kê chất lượng bằng những số liệu cụ thể, sau đó tổng hợp các số liệu đã thu được nhằm rút ra kinh nghiệm giảng dạy cho bản thân. 5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm Đứng trước thực trạng dạy và học như trên yêu cầu đặt ra cấp thiết là phải đổi mới phương pháp dạy học để học sinh đến với phân môn Tập làm văn nói chung và dạng văn miêu tả cây cối nói riêng một cách say mê, hứng thú từ đó có cảm xúc viết văn. Để đạt được mục tiêu trên thì cần phải tiến hành giải quyết các vấn đề chính sau: - Cung cấp cho học sinh các phương pháp quan sát đối tượng miêu tả. - Hướng dẫn học sinh cách viết câu văn có sử dụng biện pháp nghệ thuật. - Rèn cho học sinh cách viết mở bài ấn tượng và kết bài để lại dư âm lắng đọng sâu sắc trong lòng người đọc. - Cung cấp, khuyến khích học sinh tích lũy vốn từ ngữ giàu hình ảnh cảm xúc để viết các câu văn tả một số bộ phận của cây. - Thực hiện dạy học theo quan điểm tích hợp và giáo dục bảo vệ môi trường Các vấn đề được nêu ở trên nếu được giải quyết đồng thời, xen lẫn vào nhau một cách nhịp nhàng và linh động thì hiệu quả sẽ cao hơn rất nhiều. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận: Cấu tạo của bài văn miêu tả thường gồm 3 phần với dàn ý sơ lược như sau: 1. Mở bài: Giới thiệu cây định tả. 2. Thân bài: - Tả bao quát. - Tả từng bộ phận của cây hoặc tả từng thời kì phát triển của cây. 3. Kết bài: Nêu ích lợi của cây, nêu cảm nghĩ của em. Theo sách giáo khoa Tiếng Việt 4 - Tập 1 trang 140 "Miêu tả là vẽ lại bằng lời những đặc điểm nổi bật của cảnh, của người, của vật để giúp người nghe, người đọc hình dung được các đối tượng ấy". Quả thật, nếu ta ví thế giới văn học là một kho báu thì những trang văn miêu tả hay giống như những viên ngọc quý trong kho báu ấy. Những câu văn hay, không chỉ chắp cánh cho trí tưởng tượng của học sinh bay xa mà còn làm sáng lên vẻ đẹp và sự hấp dẫn của ngôn ngữ, khiến các em thấy thế giới hiện lên thật đẹp đẽ, lung linh. Đồng thời cũng tiết lộ cho các em bí quyết viết hay, chạm tới trái tim người đọc. Tuy nhiên, cuộc sống hiện đại, bận rộn và gấp gáp khiến cho kho báu ấy dường như bị lãng quên hoàn toàn. Thay vì dạy viết và phát triển ngôn ngữ cho học sinh qua những ngữ liệu hay từ những tác phẩm văn học nổi tiếng thì học sinh lại được dạy những bài văn khuôn mẫu, rập khuôn như một bộ đồng phục với các kiểu viết "Mì ăn liền" kinh điển: "Nhà em trồng rất nhiều ... nhưng em thích nhất là ..."... Chính vì vậy, khi dạy văn miêu tả cây cối giáo viên cần chỉ rõ cho học sinh thấy: không nên đưa ra những nhận xét chung chung, những lời đánh giá trừu tượng về sự vật mà phải tả sự vật một cách sinh động, cụ thể như nó vốn có. Miêu tả không chỉ đơn thuần ở việc giúp người đọc thấy rõ những nét đặc trưng, những đặc điểm, tính chất, ... của sự vật mà nó còn giúp người nghe, người đọc thấy rõ chúng, tưởng tượng ra chúng như đang được nhìn tận mắt, sờ tận tay. 2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu a) Thực trạng: Năm học 2018 – 2019, tôi tiếp tục được phân công phụ trách lớp 4C với 25 học sinh. Hầu hết học sinh của lớp tôi chủ nhiệm còn rất nhiều hạn chế khi làm các bài văn miêu tả. Trong chương trình lớp 2 và lớp 3 học sinh đã được tập quan sát và trả lời câu hỏi để làm quen với văn miêu tả. Lên lớp 4 do yêu cầu cao hơn các em phải học cách lập dàn ý, dựng đoạn, viết thành bài văn hoàn chỉnh. Thực tế cho thấy, đa số học sinh lớp 4 viết văn miêu tả chưa hay hoặc xếp ý còn lộn xộn, hình ảnh chưa gợi tả, ít liên tưởng hoặc chỉ là sao chép bài văn mẫu. Đó cũng là điều trăn trở của tôi. Bên cạnh những khó khăn đó thì trường tôi công tác có thuận lợi là trường chuẩn Quốc gia mức độ 2 nên học sinh được học 2 buổi/ ngày rất thuận tiện cho việc rèn thêm về kiến thức, kĩ năng các môn học. Và với mong muốn nâng cao được chất lượng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 4 đã nung nấu trong tôi từ năm học trước nên cuối năm học 2017 - 2018 tôi tiến hành cho 25 học sinh lớp 4C làm bài khảo sát để phân tích nguyên nhân, từ đó tìm ra được biện pháp khắc phục ở năm học sau. Họ và tên: ................................. BÀI KHẢO SÁT Lớp: ............. Môn: Tập làm văn Thời gian: 40 phút Đề bài: "Em hãy tả một cây bóng mát mà em yêu thích". Sau khi chấm bài tôi thu được kết quả cụ thể như sau: Bảng 1: Kết quả khảo sát giữa kì II năm học 2017 - 2018: Tổng số học sinh Điểm 9 - 10 Điểm 7 - 8 Điểm 5 - 6 Điểm dưới 5 SL TL SL TL SL TL SL TL 25 1 4% 4 16% 18 72% 2 8% Qua kết quả khảo sát và quá trình dạy học cho thấy: Đa số học sinh trong lớp đều viết những bài văn rất ngắn, câu chưa đầy đủ thành phần, kể lể, ít hình ảnh, ... Ví dụ: Cây bàng cao đến mái nhà. Thân nó to, xù xì. Cây bàng có nhiều cành, tán rộng. Lá màu xanh. Quả có vị chát. Đoạn văn như trên được coi là tạm được vì đúng ý, câu văn rõ nghĩa. Nhưng miêu tả như vậy chỉ cần vài câu là xong một cây. Và miêu tả rất chung chung, không làm nổi bật được những nét riêng của cây đó để phân biệt với cây khác. - Mở bài còn khô khan: “Trường em có trồng một cây bàng từ lâu rồi.” hay “ Trong trường em có nhiều cây nhưng em thích nhất là cây bàng”. - Có kết bài mở rộng nhưng nội dung nhạt nhẽo: “Em rất yêu quý cây bàng”, “ Cây bàng này thật có ích”. - Tả sai thực tế như: “Cây bàng cao chừng 14 - 15 mét”, “ Thân cây bàng bốn bạn ôm không xuể” - Dùng từ ngữ còn vụng về, thiếu hình ảnh: “Cây bàng mùa xuân đẹp không chê vào đâu được”, "Lá bàng to và có hình bầu dục”, ... - Việc so sánh khập khiễng, thiếu chính xác: “Lá bàng to bằng quyển vở”, “Quả bàng to như quả cam”, “Cành bàng bé như que tăm”, ... b) Nguyên nhân của những lỗi trên là do: * Đối với học sinh: - Bản thân các em chưa có kĩ năng viết một bài văn miêu tả, vốn từ nghèo nàn, lời văn sơ lược, đơn giản không có cảm xúc chân thực. - Học sinh thiếu sáng tạo, hay vay mượn tình ý của người khác thường là của một bài văn mẫu. Nói cách khác, học sinh thường dựa vào bài văn mẫu để viết thành bài của mình không kể đề bài có quy định như thế nào. Với cách làm như vậy, các em không cần biết đến đối tượng được miêu tả, không quan sát và không có cảm xúc gì về chúng. Khi giáo viên chấm bài rất có thể khen nhầm bài văn của người khác mà cứ tưởng là bài văn của học sinh mình. Và hầu như bài văn của nhiều em đều na ná giống nhau. - Miêu tả hời hợt, chung chung, không có sắc thái riêng biệt nào của đối tượng được miêu tả. Vì thế, bài văn ấy có thể gắn cho đối tượng miêu tả cùng loại nào cũng được. - Học sinh không được quan sát hoặc không biết cách quan sát nên không có được nhận xét gì cụ thể về đối tượng miêu tả. Bên cạnh đó cũng có thể khẳng định rằng khả năng tư duy và diễn đạt của các em còn nhiều hạn chế. * Đối với giáo viên: - Điều đầu tiên tôi nhận thấy là: Chủ yếu kiến thức về phân môn Tập làm văn của mình còn nhiều hạn chế. - Bản thân tôi các năm học trước dạy văn miêu tả đối phó với học sinh làm bài kém nhằm đảm bảo chất lượng bài kiểm tra bằng cách cho học sinh đọc văn mẫu để gặp đề tương tự thì chép ra. - Kinh nghiệm giảng dạy của bản thân về quan sát, tìm ý chưa nhiều. - Chưa có cách phát huy tối đa năng lực học tập và cảm thụ văn học của học sinh; chưa bồi dưỡng được cho các em lòng ham thích học Tiếng Việt. Xuất phát từ thực trạng và nguyên nhân trên, đồng thời thấy rõ vai trò, nhiệm vụ của một giáo viên đang đứng trên bục giảng, tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4. 3. Một số biện pháp nâng cao chất lượng viết bài văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4. Biện pháp 1: Rèn kỹ năng quan sát cây cối cho học sinh: Khi hướng dẫn học sinh cách tạo lập văn bản miêu tả cây cối một trong những nhiệm vụ mà giáo viên không thể không thực hiện là rèn kĩ năng quan sát cho học sinh. Nhà văn Vũ Tú Nam khi bàn về giá trị của văn bản miêu tả đã nhấn mạnh: muốn tạo ra những văn bản có giá trị, người viết cần phải biết quan sát. Bởi lẽ có quan sát con người mới có thể "phát hiện thêm những vẻ đẹp mới lạ của thế giới tự nhiên" và đó là điều kiện giúp cho người viết văn "có cái gì đó để nói". Quan sát chính là hoạt động giúp cho con người hiểu biết sâu hơn, rộng hơn. Vì vậy, em nào quan sát tinh vi, thấu đáo thì em đó sẽ nhận ra được những nét riêng biệt, đặc sắc của loài cây mình định tả để thể hiện trong bài viết. Nhằm thực hiện tốt những yêu cầu trên, tôi sử dụng các thao tác rèn kỹ năng như sau: a) Quan sát tỉ mỉ các bộ phận của cây theo 1 trình tự hợp lý: Các em có thể quan sát theo các trình tự sau: * Quan sát theo trình tự không gian (quan sát cây từ cao xuống thấp hay từ thấp lên cao, từ xa đến gần hoặc từ gần đến xa, ...) Ví dụ: Quan sát cây bàng. Tôi hướng dẫn các em quan sát theo trình tự: + Quan sát từ xa: Hình dáng của cây khi nhìn từ xa. + Quan sát khi đến gần: - Gốc, rễ, thân, cành, lá, hoa, quả. - Cảnh vật xung quanh tác động đến cây (nắng, gió, khí hậu, chim chóc, ong bướm, con người,) * Quan sát theo trình tự thời gian: là quan sát cây từ khi bé đến lúc trưởng thành, từ mùa này sang mùa khác hoặc quan sát từ sáng đến tối, Trong khoảng thời gian ấy, cây có sự thay đổi rõ nét ở một hay một số bộ phận về độ lớn, màu sắc, đặc điểm, trạng thái do tác động của thời gian, thời tiết. Cây phát triển theo từng thời kì, lại cũng biến đổi theo mùa, theo mưa, nắng; có khi biến đổi theo ngày, giờ. Vì vậy, đối với hình thức quan sát này, tôi lưu ý học sinh về cách ghi chép những điều quan sát được theo đúng trật tự thời gian, làm nổi bật sự thay đổi của đối tượng và biết bày tỏ tình cảm, cảm xúc của bản thân với đối tượng miêu tả theo từng thời điểm nhất định. Ví dụ: Hướng dẫn quan sát cây phượng theo trình tự thời gian: - Mùa đông cây phượng thế nào? (Cây gầy guộc, tưởng như đã chết, cành khẳng khiu, trụi lá, đứng trơ trọi ) - Sang xuân cây ra sao ? (Từ những cành cây khẳng khiu, gầy guộc ấy mầm non thi nhau nhú lên, cây đâm chồi, nảy lộc, rồi phượng ra lá ... Cây như trẻ lại tràn đầy sức sống). - Khi mùa hè đến ? (Cây bắt đầu ra hoa, rồi hoa nở từng chùm, ...) Sau khi quan sát tôi hướng dẫn các em tự tổng hợp những điều quan sát được bằng cách ghi lại những đặc điểm cơ bản về màu sắc, hình dáng, ... của cây, của hoa. (Tôi lưu ý học sinh chỉ chọn những cái mới, cái riêng, cái độc đáo nhất để ghi). Song dù quan sát theo trình tự nào thì các em cũng phải dừng lại ở bộ phận chủ yếu, trọng tâm để quan sát kỹ hơn. b) Phối hợp các giác quan để quan sát: Đây là thao tác quan trọng nhất và có tính chất quyết định nhiều mặt. Thông thường học sinh chỉ dùng mắt để quan sát. Do đó, kết quả thu được thường chỉ là các nhận xét và cảm xúc gắn liền với thị giác. Song tôi đã hướng dẫn các em biết cách phối hợp nhịp nhàng các giác quan để quan sát. Ví dụ: Quan sát cây bàng: Tôi hướng dẫn như sau: Các em dùng mắt để quan sát từ xa xem hình dáng của nó như thế nào? trông nó giống cái gì?(cái ô khổng lồ, lâu đài nấm) Em hãy dùng tay để sờ xem vỏ cây của cây bàng như thế nào (sần sùi, hơi nham nháp) Em hãy dùng mắt và tai để quan sát và lắng nghe xem trên cây có những loài vật nào? Chúng làm gỉ? Với mỗi bộ phận của cây tôi đều có một câu hỏi gợi ý và giúp các em sử dụng từ ngữ để ghi lại những gì quan sát được. Nếu giáo viên làm tốt thao tác này là đã góp phần vào sự thành công của việc rèn kỹ năng quan sát cây cối cho học sinh. c) Quan sát theo cách kết hợp nhiều hình thức khác nhau: Một bức tranh miêu tả sẽ trở nên cụ thể, thuyết phục người tiếp nhận khi người viết khắc họa bức tranh đó một cách chi tiết, sinh động, giống với thực tế khách quan. Để làm được điều đó, tôi hướng dẫn học sinh kết hợp nhiều hình thức quan sát khác nhau (không gian, thời gian, giác quan, ... và bày tỏ tình cảm của mình với đối tượng được miêu tả). Ví dụ: Khi miêu tả cây bàng, tả các bộ phận của cây thì quan sát và tả theo trình tự không gian, riêng lá bàng tôi định hướng cho các em quan sát để tả theo trình tự thời gian: xuân, hạ, thu, đông,... giúp bài văn thêm sinh động. Bên cạnh đó tôi luôn lưu ý học sinh kết hợp nhiều giác quan để quan sát và lựa chọn được những nét riêng biệt, độc đáo của cây để miêu tả. Với cách làm như trên học sinh lớp tôi đã biết quan sát kĩ đối tượng và ghi chép được những cái mới, cái riêng cái độc đáo thể hiện trên bài làm của mình. Biện pháp 2: Rèn cách viết câu văn có sử dụng biện pháp nghệ thuật. Đoạn văn và bài văn miêu tả hay phải là đoạn văn, bài văn có nhiều câu văn liên tưởng độc đáo, thú vị. Vì thế, ngoài những câu văn có kết cấu đơn giản đã học trong môn luyện từ và câu như: Ai làm gì ? Ai thế nào ? Ai là gì ? Giáo viên cần hướng dẫn các em liên tưởng các bộ phận của cây với những hình ảnh ấn tượng tạo được câu văn có tính nghệ thuật. Học sinh lớp 4 kiến thức về lĩnh vực này còn hiểu lơ mơ. Nếu giáo viên không dạy thì các em khó mà nắm bắt được. Để đưa nghệ thuật vào trong văn có rất nhiều biện pháp nhưng theo tôi, đối với học sinh ở lứa tuổi này, hai biện pháp nghệ thuật phù hợp nhất là so sánh và nhân hóa. a) Hướng dẫn học sinh viết câu văn có hình ảnh so sánh: Tôi đã hướng dẫn học sinh tìm các câu có các hình ảnh so sánh: Ví dụ: - Bông hướng dương như vầng mặt trời vãi tung toé những tia nắng vàng rực rỡ. - Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ. Hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi. Hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ngọn nến trong xanh. Với những câu văn này tôi hướng dẫn để các em nắm chắc được biện pháp so sánh bằng cách sau: Ví dụ: Câu “Bông hướng dương như vầng mặt trời vãi tung toé những tia nắng vàng rực rỡ”. Tôi phân tích cách sử dụng biện pháp so sánh: Tác giả lấy hình ảnh mặt trời để tả bông hướng dương. Để thấy được tính ưu việt của biện pháp nghệ thuật này tôi lấy một câu khác để mô tả bông hướng dương: “Bông hướng dương rất to, màu vàng, có rất nhiều cánh nhỏ”. Và yêu cầu học sinh nhận xét xem câu nào hay hơn. Dĩ nhiên là câu thứ nhất, 100% học sinh được hỏi đều trả lời như vậy. “Hay hơn vì sao ?” Các em trả lời: “Vì sử dụng biện pháp nghệ thuật so sánh”. Muốn các em vững vàng hơn về cách so sánh tôi lại đưa ra một câu văn nữa: “Bông hướng dương như chiếc đĩa màu vàng.” Yêu cầu học sinh nhận xét, so sánh với câu thứ nhất. Khi các em khẳng định câu thứ ba không hay bằng câu đầu, tôi đặt câu hỏi: “Tại sao cả hai câu đều sử dụng biện pháp so sánh mà câu đầu lại hay hơn ?” và giải thích “Ở câu thứ nhất, tác giả dùng hình ảnh mặt trời đang toả nắng” - một hình ảnh đẹp, sinh động và rất độc đáo để so sánh vì vậy đã làm cho bông hướng dương tươi đẹp hẳn lên. Còn câu thứ ba so sánh với cái đĩa có đặc điểm giống bông hướng dương song đơn điệu và giảm đi giá trị vẻ đẹp của bông hoa. Từ đó, giúp học sinh hình thành sự hiểu biết: Khi so sánh muốn làm cho một sự vật đẹp hơn phải so sánh với sự vật khác giống nó nhưng đẹp hơn, có những nét độc đáo, nổi bật hơn nó. b) Hướng dẫn học sinh viết câu có hình ảnh nhân hóa: Đây là biện pháp quen thuộc với các em. Các em được tiếp xúc từ khi còn trong vòng tay bế bồng của mẹ qua những lời ru cái cò, cái vạc, Rồi những câu chuyện cổ tích của bà, của cô giáo, các em đã được tiếp xúc với cả một thế giới phong phú của nghệ thuật nhân hoá. Để học sinh thấy được sự ưu việt của biện pháp nghệ thuật này, tôi đã cho các em so sánh các cặp câu: A B - Thân chuối màu đen khô ráp vì nắng gió. - Chị chuối thật giản dị trong bộ áo đen khô ráp vì nắng gió. - Gốc hồng màu đen xám. - Gốc hồng như một người mẹ già đi trong bộ áo xám đen nhường sắc non xanh cho hoa, cho lá. - Bông hồng nhung vươn cao. - Cô hồng nhung kiêu hãnh vươn cao, hình như nó rất tự hào với sắc đẹp của mình. Không khó khăn cho học sinh trong việc lựa chọn, tất cả đều có chung một câu trả lời: Những câu văn ở cột B hay hơn những câu văn ở cột A. - Nó hay hơn vì sao
