SPECT

Tổng quan SPECT

*
SPECT viết tắt của cụm từ Single Photon Emission
Computed Tomography;
– Là một thiết bị ứng dụng kỹ thuật
y học
hạt nhân để chẩn đoán hình ảnh chức năng của các cơ quan
trong cơ thể.
– Hình ảnh mà SPECT thu được không phải là hình
thể giải phẫu mà là hình ảnh phản ánh chức năng của cơ quan.
–
Thông qua hình ảnh SPECT có thể đánh giá được
lượng máu đi đến các mô và cơ quan, từ đó thu được thông tin
về những sự bất thường của vùng cơ quan đó.

1. Giới thiệu
:
+
Ngày nay Y hoc hạt nhân được xem như là một cuộc
cách mạng trong cả lĩnh vực chẩn đoán và điều trị.
 – SPECT là một
thiết bị được sử dụng như một công
cụ để chẩn đoán chức năng của cơ thể.
 – Ở Việt Nam SPECT hầu như
còn rất mới mẻ bên cạnh các thiết bị chẩn đoán hình ảnh rất tốt
như X-Quang, CT, MRI…
 – Cả nước hiện nay có khoảng 15 máy SPECT,
gần 1/2 phải “ trùm mền ” vì thiếu kinh phí để bảo
trì và thiếu người sử dụng.
 – Thiết bị SPECT ở bệnh
viện Chợ Rẫy Tp HCM được xem là sử dung hiệu quả nhất.
+ Ưu
điểm của SPECT chính là khả năng phát hiện sớm và
chính xác các bệnh mà các phương pháp chụp ảnh thông
thường không phát hiện được.

SPECT

2.
SPECT làm việc như thế nào
+
Để nhìn thấy được những gì trong cơ thể chúng ta,
SPECT sử dụng hai kỹ thuật:
 – kỹ thuật tái tạo hình ảnh ba chiều
từ các lớp cắt giống như CT
 – và kỹ thuật
đánh dấu đồng vị phóng xạ.

+ Chất đánh dấu này sẽ cho phép người
bác sĩ thấy được những dòng máu chảy đến các mô cơ quan như thế
nào.
 –
Trước khi được máy SPECT chụp, bạn được tiêm vào
một chất hóa học mà nó có thể bức xạ được nghĩa là phát ra tia
gamma mà SPECT có thể phát hiện được.
 – Quá trình này khác với
thiết bị PET ở chỗ là chất hóa
học chỉ hòa tan trong dòng máu chứ không bị hấp thụ bởi các mô
xung quanh, vì thế nếu nơi nào có dòng chảy của máu thì chúng ta
thu được hình ảnh.

+ Thiết bị SPECT rẻ tiền hơn và dễ chế tạo hơn
so với thiết bị có độ phân giải cao như PET.
 –
Máy tính sẽ thu nhận những thông tin được phát ra
bởi tia gamma và chuyển thành hình ảnh theo những mặt cắt ngang
hai chiều.
 – Những mặt cắt ngang này sau đó được tập hợp lại để
tạo thành hình ảnh ba chiều.

3. SPECT có
thể cho chúng ta những thông tin gì
+ SPECT cho chúng ta
thấy dòng chảy của máu đi vào các động mạch và tĩnh
mạch trong não. Phương pháp này nhạy bén hơn nhiều
so với CT hoặc MRI bởi vì nó có thể phát
hiện ra sự thiếu máu ở các vùng bị tổn thương.
+
SPECT cũng rất hiệu quả trong việc đánh giá trước
những ca phẫu thuật vào những vùng không thể kiểm soát được.
Do có thể đánh giá được lượng máu đi vào vùng này
trước khi phẫu thuật.
+
SPECT cũng rất quan trọng trong việc chẩn đoán sự
rạn nứt cột sống do áp lực, sự thiếu máu trong não mà hậu quả
của nó có thể là những cơn đột quỵ hoặc hình thành những khối u.

4. Chất đánh
dấu phóng xạ hoạt động như thế nào
+
Chất đồng vị phóng xạ từ những nguyên tố tự nhiên
sẽ đi vào cơ thể chúng ta một cách an toàn (?).
+ Chúng phát ra tia
gamma và được phát hiện bởi SPECT.
+ Có rất nhiều loại thuốc và
chất hóa học khác nhau có thể được đánh dấu, chuyển thành đồng
vị phóng xạ mà không làm thay đổi đặt tính của nó.
+
Loại chất đánh dấu được sử dụng phụ thuộc vào
những gì mà người bác sĩ muốn đo lường. Ví dụ như người bác sĩ
muốn quan sát một khối u, ông ta có thể dùng chất phóng xạ có
tính chất giống như đường (FDG), và theo dõi chúng được trao đổi
với khối u như thế nào.

Hình ảnh K thận di căn tụy

5. Những gì
sẽ diễn ra trong qua trình ghi ảnh SPECT
+
Trước khi chụp SPECT bạn nên ăn mặc thoải mái và
nghỉ ngơi khoảng 1-2 giờ.
+
Đầu tiên bạn được tiêm vào một lượng nhỏ chất hóa
học và được yêu cầu nghỉ ngơi từ 10 – 20 phút, cho đến khi chất
hóa học ngấm vào trong cơ thể.
+ Tiếp sau đó bạn sẽ được nằm trên
một chiếc giường thoải mái; trong khi một chiếc camera đặc biệt
quay xung quanh trên đầu của bạn.
+ Một điều bạn cần phải lưu ý là
bạn phải nằm im cho đến khi nào máy chụp xong hoàn toàn để đảm
bảo cho hình ảnh thu được thật chính xác.
+
Khi chụp xong bạn có thể rời khỏi phòng và đừng
quên uống thật nhiều nước để trôi đi hết lượng chất hóa học còn
trong cơ thể bạn.

6. SPECT có
an toàn không
+
Cũng giống như chụp X-Quang và CT, khi chụp SPECT
cơ thể chúng ta cũng sẽ hấp thụ một lượng bức xạ.
+ Tuy nhiên
lượng bức xạ này thấp hơn nhiều so với liều lượng của X-Quang và
CT.
+ Những phụ nữ có thai hoặc các nhân viên y tá không nên chụp
SPECT.

7. Kết luận
:
+
SPECT là một thiết bị an toàn dùng để chẩn đoán
hình ảnh.
+ Ưu điểm mà SPECT mang lại là khả năng phát hiện sớm
các khối u, tuy chúng chưa hình thành về hình thể bên ngoài
nhưng nhờ sự rối loạn về chức năng mà ta có thể phát hiện sớm
được qua hình ảnh SPECT.
+ Trên thực tế ảnh não chụp bằng SPECT
nhìn thấy rõ hơn cho nên các ảnh chụp não hiện nay ta thường
thấy là chụp được nhờ kỹ thuật SPECT và chụp ảnh não bộ cũng là
lĩnh vực chủ yếu của thiết bị SPECT hiện nay.
+ Hiện nay SPECT
được sử dụng để ghi ảnh chức năng ở hầu hết các cơ quan trong cơ
thể như tim, gan, thận, tuyến giáp, khung xương…
* Ở đây việc
quang trọng là phải xác định được chất đồng vị phóng xạ an toàn
với cơ thể người và phù hợp với loại bệnh cần nghiên cứu. Trong
tương lai không xa SPECT sẽ là thiết bị hữu dụng và an toàn nhất
trong việc chẩn đoán bệnh qua hình ảnh.