So sánh các dòng họ pháp luật trên thế giới

So sánh 4 hệ thống pháp luật trên thế giới gồm: Civil Law, Common Law, hệ thống luật Hồi giáo và hệ thống luật xã hội chủ nghĩa.

1. Hệ thống pháp luật châu Âu lục địa (Civil Law)

Hệ thống pháp luật châu Âu lục địa còn được gọi bằng những tên khác như hệ thống pháp luật Continental, hệ thống dân luật La Mã -Đức, hệ thống Civil Law… Hệ thống này bao gồm pháp luật của phần lớn các nước châu Âu lục địa mà điển hình là Pháp, Đức, Italia…

>>> Xem thêm:

Hệ thống pháp luật này có một số đặc trưng nổi bật như: Chịu ảnh hưởng sâu sắc của pháp luật La Mã cổ đại, nguồn luật chủ yếu là văn bản quy phạm pháp luật, bên cạnh đó còn có các tư tưởng pháp luật, học thuyết chính trị pháp lý, các nguyên tắc pháp luật…; pháp luật được phân định thành công pháp và tư pháp; quy trình tố tụng thẩm vấn được coi trọng trong quá trình tố tụng…

2. Hệ thống pháp luật Anh Mỹ (Common Law)

Hệ thống pháp luật Anh – Mỹ còn có các tên gọi khác như hệ thống pháp luật Ănglô – Xắcxông, hệ thống pháp luật Common Law, hệ thống Thông luật… Đây là hệ thống bao gồm pháp luật của các nước Anh, Mỹ, Canada, úc…

Hệ thống này có một số đặc trưng nối bật như: Hình thành và phát triển trên co sở pháp luật của nước Anh là pháp luật coi trọng tiền lệ, nguồn pháp luật chủ yếu của hệ thống này là án lệ, hệ thống này không chia pháp luật thành công pháp và tư pháp, nguyên tắc tranh tụng được áp dụng rộng rãi trong quá trình tố tụng…

3. Hệ thống pháp luật Hồi giáo (Islamic Law)

Hệ thống này gồm pháp luật của các nước theo đạo Hồi như Pakistan, Afganistan, Arập Xêut, Iran, Marốc… Hệ thống pháp luật này có một số đặc trưng cơ bản như: nguồn của pháp luật bao gồm các quy định do nhà nước ban hành và cả các quy định do các tổ chức tôn giáo ban hành. Các văn bản pháp luật mà các nhà nước Hồi giáo ban hành không làm thay đổi luật Hồi giáo, mà chỉ là sự chi tiết hóa hoặc bổ sung những chỗ còn trống trong luật Hồi giáo. Đặc biệt, Hiến pháp của các nước này thường khẳng định các quy định trong Hiến pháp cũng như trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, lao động… đều không được trái với Kinh Koran. Đối với những người theo đạo Hồi thì nhà thờ cũng là nhà nước và ngược lại nên luật pháp nhà nước và luật pháp tôn giáo chỉ là một, không có sự phân biệt. Pháp luật Hồi giáo chỉ áp dụng đối với những người theo đạo Hồi.

4. Hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa

Cụm từ “hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa” được đề cập ở đây là hệ thống pháp luật của các nước thuộc khối xã hội chủ nghĩa trong thế kỷ XX.

Hệ thống này có nhiều điểm tương đồng với hệ thống pháp luật châu Âu lục địa như nguồn pháp luật chủ yếu là văn bản quy phạm pháp luật; hoạt động tố tụng theo mô hình tố tụng thẩm vấn, các thẩm phán chỉ tiến hành hoạt động xét xử và không được tạo ra các quy phạm pháp luật… Song hệ thống pháp luật này khác với hệ thống pháp luật châu Âu lục địa ở những điểm cơ bản là pháp luật được xây dựng dựa trên cơ sở của chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp; pháp luật là sự thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng cộng sản nhằm bảo đảm cho đường lối, chính sách đó được triển khai thực hiện trong toàn xã hội; hệ thống này không được phân chia thành công pháp, tư pháp mà được phân chia thành các ngành luật như luật hiến pháp, luật hành chính, luật kinh tế…

Sau khi hệ thống này bị sụp đổ, những nước còn lại trong hệ thống này như Việt Nam, Trung Quốc đã chuyển đổi nền kinh tế sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, do vậy, hệ thống pháp luật của các nước này cũng được đổi mới cho phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế thị trường.

Cũng theo nghĩa rộng, hệ thống pháp luật còn được xem xét dưới tên gọi là hệ thống pháp luật quốc tế và hệ thống pháp luật liên quốc gia.

Hệ thống pháp luật quốc tế là tổng thể các quy phạm pháp luật do các quốc gia và các chủ thể khác của luật quốc tế thỏa thuận xây dựng nên hoặc thừa nhận để điều chỉnh các quan hệ có tính chất công phát sinh trong đời sống quốc tế. Hệ thống pháp luật này có hai loại nguồn cơ bản là điều ước quốc tế và tập quán quốc tế.

Hệ thống pháp luật liên quốc gia là tổng thể các quy phạm pháp luật do một nhóm quốc gia thỏa thuận xây dựng nên và chỉ có giá trị tôn trọng và thực hiện đối với các quốc gia thuộc nhóm đó, ví dụ: Pháp luật của Liên minh châu Âu, pháp luật của ASEAN…

Related