Thành phố phải trả giá vì mỏ đào Bitcoin như thế nào
MỹNgành công nghiệp đào Bitcoin khiến nhiều người thành triệu phú, nhưng không ít cộng đồng dân cư, như thành phố Plattsburgh, phải đánh đổi.
Hoạt động đào Bitcoin bắt đầu bùng nổ từ năm 2016 khi công ty Bitmain cho ra đời các cỗ máy chuyên dụng. Giới thợ đào tìm kiếm nguồn điện giá rẻ trên khắp thế giới để vận hành. Mạng lưới Bitcoin hoạt động theo phương thức bằng chứng công việc (PoW) nên cần nhiều năng lượng. Mỗi giao dịch trên hệ thống tiêu tốn 1.173 kilowatt điện, nhiều hơn lượng tiêu thụ của một gia đình trung bình tại Mỹ suốt một tháng. “Cuộc đua vũ trang giữa các mỏ đào bắt đầu gần như chỉ sau một đêm”, Colin Read, giáo sư ngành kinh tế ở Đại học New York, cho hay.
Thành phố Plattsburgh ở bang New York được giới thợ đào chú ý vì có nguồn điện rẻ hàng đầu nhờ năng lượng từ các thủy điện thuộc quyền quản lý của Cơ quan Năng lượng Niagara.
Dàn máy đào Bitcoin tại cơ sở của Coinmint tại Plattsburgh. Ảnh: Technology Review.
Nỗi khổ vì những cỗ máy ngốn điện
Giới chức Plattsburgh cho biết họ nhận được đơn đăng ký khởi động mỏ đào tiền số hàng tuần.
Trong số đó, công ty đào tiền số Coinmint thuê một cửa hàng Family Dollar ở Plattsburgh, triển khai máy chủ kín mặt sàn và vận hành chúng 24/7. Khi công ty muốn mở rộng hoạt động sang trung tâm thương mại gần đó, quản lý Sở chiếu sáng Plattsburgh Bill Treacy nói họ phải tự đầu tư cơ sở hạ tầng trị giá 140.000 USD. Ông bất ngờ vì Coinmint không phản đối chi trả khoản tiền, và sau đó tiêu thụ tới 10 megawatt, tương đương mức của 4.000 hộ dân địa phương.
Nhiều thợ đào khác cũng nhanh chóng nối bước Coinmint, thậm chí có người đề nghị sử dụng tới 5 gigawatt, cho thấy các mỏ đào coin “khát” năng lượng như thế nào. Tuy nhiên, Treacy phải từ chối vì “con số đó tương đương một phần tư lượng tiêu thụ của toàn bang New York trong một ngày”.
Tháng 1/2018, một trận rét đột ngột quét qua Plattsburgh và người dân sử dụng triệt để máy sưởi. Thành phố nhanh chóng vượt ngưỡng tiêu thụ thủy điện và phải mua năng lượng từ nơi khác với giá cao hơn. Thanh tra công trình thành phố Joe McMahon cho biết hóa đơn năng lượng của gia đình ông tăng 30-40 USD mỗi tháng. “Mọi người khi đó cảm thấy có vấn đề nhưng không biết nó bắt đầu từ đâu”, ông nhớ lại.
Khi mùa đông dài kết thúc, các khu vực xung quanh phát hiện mỏ đào Bitcoin sinh ra lượng nhiệt khổng lồ và cần thông khí liên tục để không bị quá nóng. “Những chiếc quạt thông gió tạo tiếng rít tần số cao và liên tục, giống như máy bay cỡ nhỏ sắp cất cánh. Sự khó chịu không chỉ từ độ ồn mà còn vì cao độ của nó. Tiếng quạt gây khó chịu, giống như cơn đau răng không dứt”, McMahon nói.
Carla Brancato, một người dân sống bên bờ sông đối diện công ty đào tiền số Zafram, cho biết nhà cô liên tục rung vì tiếng ồn, giống như có người chạy máy hút bụi ở tầng trên.
Trong khi đó, Elizabeth Gibss, ủy viên hội đồng thành phố, sốc khi đi thăm một mỏ đào Bitcoin. “Tôi bất ngờ vì sức nóng, quá nóng và quá ồn”, bà nói và cho biết các nhà kho chứa hàng trăm máy chủ được kết nối bằng dây cáp, trong khi cửa ra vào và cửa sổ được mở toang để lấy khí mát.
Cơ sở đào Bitcoin của Coinmint tại Plattsburgh. Ảnh: Technology Review.
Trong giai đoạn 2016-2018, hoạt động đào tiền điện tử ở bang New York đã làm tăng thêm 165 triệu USD trong hóa đơn điện hàng năm với doanh nghiệp nhỏ và 79 triệu USD với cá nhân. “Là nhà đầu tư, bạn thấy được giá trị của tiền điện tử. Còn với người sống trong cộng đồng như tôi, chúng tôi không thấy điều đó”. McMahon nói.
Nhà kinh tế học Matteo Benetton, giáo sư tại Trường kinh doanh Hass thuộc Đại học California ở Berkeley, cho rằng các mỏ đào có thể gây suy thoái kinh tế địa phương. Với những nơi có nguồn cung điện cố định, hoạt động này sẽ tiêu tốn lượng dự trữ toàn mạng lưới và dẫn tới thiếu hụt điện, buộc giới chức điều tiết hoặc thậm chí là gây mất điện diện rộng. Với khu vực dồi dào năng lượng, mỏ đào có thể chiếm chỗ của những ngành nghề vốn có thể mang lại nhiều công việc hơn.
“Có lợi ích cho cá nhân, nhưng xã hội phải trả giá”, ông Benetton nói.
Biện pháp siết chặt
Trước tình trạng trên, từ 2017, Ủy ban Dịch vụ công New York bổ sung quy định yêu cầu người tiêu thụ nhiều năng lượng phải trả phí cao hơn, cũng như buộc các công ty khai thác tiền điện tử bịt kín những cơ sở hạ tầng đặc thù và đóng một khoản tiền để bảo đảm họ có khả năng chi trả hóa đơn năng lượng. Coinmint phải đóng bảo lãnh hơn một triệu USD, dựa trên hóa đơn điện trong hai tháng gần nhất.
Hiện Plattsburgh vẫn tiếp tục nhận đơn đăng ký mở mỏ đào mới, nhưng áp dụng các quy định chặt chẽ hơn khiến họ không còn thu hút được nhiều thợ đào. Hoạt động khai thác Bitcoin tăng vọt ở thị trấn Massena gần đó, nơi Coinmint ký hợp đồng thuê dài hạn tại một nhà máy nhôm ngừng hoạt động.
Benetton cho rằng lợi ích kinh tế lớn khuyến khích mỏ đào vận hành càng nhiều máy móc càng tốt, nhưng cần tăng cường minh bạch trong tiêu thụ năng lượng. Chính phủ Mỹ không theo dõi tiêu thụ điện từ các mạng lưới đào tiền điện tử, nhưng Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) Gary Gensler thừa nhận đang có những lỗ hổng trong quản lý.
Trong khi đó, giáo sư Read cho rằng các lệnh cấm chỉ khiến thợ đào chuyển dịch mối nguy hại đến những địa điểm mới. Ví dụ, khi Trung Quốc cấm đào Bitcoin để đáp ứng mục tiêu phát thải hồi năm 2021, hoạt động được chuyển sang những nơi như Kazakhstan, nơi nguồn điện chủ yếu là nhiệt điện than.
Ngay cả khi ngành này đầu tư vào năng lượng tái tạo, mức tiêu thụ khổng lồ cũng khiến nó góp nhiều vào phát thải khí carbon. Giáo sư Read bác bỏ những hứa hẹn rằng hiệu quả khai thác tăng lên và đầu tư mạnh vào năng lượng xanh sẽ giải quyết vấn đề. Ông cho biết tiêu thụ năng lượng của mạng lưới tiền điện tử sẽ tăng thêm 30% vào cuối thập niên 2020, tạo thêm 32,5 triệu tấn CO2 mỗi năm.
“Chừng nào giá Bitcoin còn tăng, phần thưởng cho hoạt động khai thác cũng tăng theo, kéo theo tiêu thụ năng lượng. Hơn 32 triệu tấn CO2 mỗi năm sẽ khiến khủng hoảng khí hậu tồi tệ hơn, dù nó đến từ New York hay Kazakhstan. Tất cả đều phải hứng chịu hậu quả”, ông nói.
Điệp Anh (theo Technology Review)
