The Secret World of Arrietty (2010) – Thế Giới Bí Mật Của Arrietty

“Trái tim tôi mạnh mẽ hơn bao giờ hết, vì có cậu trong đó”

Đây là câu nói của Shou dành cho Arrietty, một câu nói vô cùng lãng mạn có thể đốn đổ trái tim của những cô gái mơ mộng. Nhưng thục tế, đây không phải một câu tán gái, mà chỉ đơn giản là câu tâm tình dành cho người bạn thân của mình. Chính vì xuất phát từ tình bạn thuần khiết, câu nói ấy lại càng đẹp đẽ, càng cao cả hơn bao giờ hết.

Trong thế giới con người mà Arrietty trú ngụ, vẫn tồn tại đâu đó những sinh vật kì bí mà ta chỉ từng nghe qua trong các câu chuyện cổ tích của Disney. Đó có thể là những tinh linh sống trong các khu rừng rậm rạp, cũng có thể là những người tí hon ẩn náu dưới sàn nhà. Arrietty là một cô bé thuộc chủng người tí hon, đang cùng gia đình trú ngụ dưới sàn của nhà bà cậu bé Shou.

Đối với người tí hon, nhân loại là một mối hiểm nguy hằng hữu. Chỉ cần bị nhìn thấy dù chỉ một lần họ cũng phải chuyển chỗ ở để bảo toàn tính mạng. Không may thay, Arrietty đã vô tình bị Shou phát hiện sự tồn tại, từ đó dẫn đến nhiều hệ luỵ sau này. Tuy vậy, giữa họ vẫn hình thành một tình bạn cao đẹp. Shou sẵn sàng vì Arrietty mà mạo hiểm tính mạng, Arrietty cũng vì Shou mà gạt bỏ định kiến thường thấy đối với nhân loại.

The Secret World of Arrietty (Thế giới bí mật của Arrietty) cũng như bao bộ phim Ghibli khác, có phần hình ảnh rất riêng, rất chất mà cũng không kém phần giản dị, mộc mạc. Những thước phim hiện lên lung linh, kì ảo như những bộ phim cổ tích của Disney, nhưng mang dấu ấn riêng biệt của studio danh tiếng bậc nhất Nhật Bản.

Ở nơi đó, ta thấy một thế giới quen thuộc, nhưng cũng vô cùng xa lạ. Quen thuộc vì đó là thế giới thường nhật như ta đang sống. Ta vẫn thấy những loài thực vật quen thuộc mọc trong khu vườn đằng sau nhà, vẫn thấy chú mèo lười biếng nằm ườn ngoài sân cùng bọn côn trùng đáng ghét.

Song thế giới ấy lại cũng xa lạ khi hiện lên dưới góc nhìn của cô bé tí hon Arrietty. Những cây cỏ dại trong góc vườn cao lớn như những cây đại thụ trong rừng nhiệt đới. Chú mèo lười biếng tưởng như vô hại lại cực kì nguy hiểm, vì chỉ cần một cú đớp của nó cũng khiến cô bé Arrietty chết không toàn thây.

Tuy vậy, thế giới ấy vẫn đẹp, vẫn đáng sống. Cô bé Arrietty dù phải đối mặt với những mối nguy hại tiềm tàng, vẫn ngày ngày rong ruổi trên những nẻo đường dưới các tán cây rậm rạp, thu thập những chiếc lá, cọng hoa đem về ngôi nhà nhỏ bé bên dưới sàn nhà bà của Shou. Ngôi nhà của người tí hon hoá ra cũng giống như của chúng ta. Họ cũng có bàn ghế để quây quần cùng gia đình, có ấm chén để nấu ăn, có kim chỉ để may vá.

Điều khác biệt ở đây là họ sống lẻ loi có một mình, không sống chung với quần thể như con người. Sở dĩ như vậy là vì các gia đình ngày trước cùng chung sống với họ đã chuyển đi vì bị con người nhìn thấy, hoặc mất tích không rõ nguyên nhân. Do đó, gia đình cô bé Arrietty sống lẻ loi, chỉ có thể đùm bọc lẫn nhau với người bố là trụ cột. Bên cạnh đó, bởi vì sống dưới gầm nhà nên họ dường như không bao giờ thấy ánh mặt trời, mà chỉ là một mảng tối đen. Thế nên, họ phải dùng các bức vẽ để mô phỏng thế giới bao la rộng lớn ngoài kia.

Một bộ phim với concept tưởng như giống với bộ phim Tinker Bell mà ta được xem lại mang trong mình lớp nghĩa hoàn toàn khác. Trong Tinker Bell, thế giới tí hon ấy là một thế giới nhiệm màu, nơi các nàng tiên tí hon cùng chung sống và hoà hợp với thiên nhiên. Còn ở thế giới của Arrietty, tuy cũng mang sắc nhiệm màu, song lại ẩn chứa sự tàn nhẫn trần trụi của quy tắc sinh tồn. Bởi vì là chủng loài lạ cộng với thể chất yếu đuối, nên chủng tộc tí hon phải ẩn náu ở khắp mọi nơi.

Việc chung sống với quần thể khiến họ khó lòng lẩn trốn. Đồng thời, môi trường sống của họ cũng vô cùng hạn hẹp và tù túng. Người tí hon luôn muốn ẩn giấu sự tồn tại của mình đối với con người, nhưng gia đình Arrietty lại phải chung sống với con người. Nghe qua thì thấy thật trớ trêu, nhưng đây chính là quy luật sinh tồn. Ở ngay trong tự nhiên cũng có nhiều trường hợp như thế.

Trong các khu rừng nhiệt đới, hổ báo là loài sinh vật nguy hiểm bậc nhất, là đe doạ không nhỏ cho các loài động vật ăn cỏ như hươu, nai. Nhưng bọn hươu nai ấy đã sống trong môi trường rừng rậm từ bao đời nay, khó lòng mà tìm được một địa bàn cư trú khác. Vì thế, chúng ngoài chấp nhận sống chung với các loài mãnh thú ra thì đâu làm được gì hơn nữa. Điều tương tự cũng đúng với gia đình Arrietty.

Dù luôn sống trong thấp thỏm lo âu nhưng họ chỉ đành chịu đựng sống chung với lũ. Ngôi nhà nhỏ của Arrietty nằm dưới gầm nhà, bao quanh bởi gạch ngói và đất đá. Như thế, họ mới có thể đảm bảo mình không bị phát hiện, cũng dễ tẩu tán chứng cứ nếu chẳng may sự tồn tại bị lần ra dấu vết. Nhưng để có được sự an toàn ấy, họ phải đánh đổi bằng ánh mặt trời của mình. Họ không được như những tinh linh trong Tinker Bell, được tự do bay nhảy nô đùa dưới ánh mặt trời.

Để sống sót, họ phải chui rúc trong một xó xỉnh ẩm ướt. Không được nhìn thấy thế giới, họ mô phỏng thế giới bằng tranh ảnh. Thiếu thốn tiện nghi, họ lẻn vào nhà dân để “mượn” nhu yếu phẩm. Cuộc sống của gia đình Arrietty cứ trôi qua như thế, thấp thỏm chuyện nơi ở bị bại lộ, lo sợ bị phát hiện trong các công cuộc ” vay mượn”. Ấy vậy mà họ dường như đã quen với chuyện đó, nên họ chẳng còn thiết tha gì đối với việc tìm một nơi ở tốt hơn.

Nếu nói thế giới của Tinker Bell là thế giới của những cuộc phiêu lưu đầy cam go thì ở thế giới Arrietty, đó là những sự lo toan bươn chải để sống sót qua ngày.

Càng sống trong khó khăn, chủng người tí hon lại càng cẩn trọng và dè dặt với con người hơn bao giờ hết. Trong gia đình Arrietty, bố cô là trụ cột gia đình, đảm bảo việc cung cấp thức ăn và vật dụng cần thiết. Ông hàng ngày kiếm sống nuôi gia đình bằng cách lẻn vào nhà của con người, trộm đi những thứ vặt vãnh như một viên đường, một chiếc bánh quy.

Nhưng việc trộm cắp này cũng có những quy tắc riêng, đó là chỉ lấy đi thứ mình cần và không nhận sự trợ giúp từ chủng tộc khác. Hành động trộm vặt này được Pod gọi là “vay mượn”, còn chủng loài tí hon của ông là “Kẻ vay mượn”.

Khi ông cùng cô con gái của mình đi trộm đường, họ tình cờ tìm thấy ngôi nhà búp bê bên trong phòng cậu bé Shou. Đó là một ngôi nhà tinh xảo, rõ ràng được thiết kế một cách có chủ đích cho chủng người tí hon sinh sống. Nhưng Pod, tức bố Arrietty rất bài trừ nơi đó, vì nó được tạo dựng nên bởi con người. Lý do Pod bài xích con người có thể được lý giải một cách đơn giản bằng bản năng sinh tồn.

Để tồn tại trong tự nhiên, những loài sinh vật yếu thế sẽ tự hình thành bản năng đánh dấu các mối nguy hiểm và trốn tránh những hiểm hoạ tiềm tàng. Chủng người tí hon là chủng tộc yếu ớt. Kích cỡ của họ chỉ bằng một phần trăm so với con người, đó là còn chưa kể đến nhân loại là chủng tộc ranh mãnh và tham lam bậc nhất hành tinh. Bằng đó lí do cũng đã đủ cho thấy sự e dè của Pod là không hề vô lý.

Nhưng dù có thận trọng đến đâu, Arrietty vẫn mắc lỗi. Cô đánh rơi viên đường trong quá trình “vay mượn” của mình. Kết quả tệ nhất của việc làm này không chỉ dừng lại ở mức gia đình Arrietty sẽ không có đường để ăn trong một tháng tới, mà còn dẫn đến việc Shou có cớ để đi tìm Arrietty. Lớn lên với những tư tưởng bài xích con người, cô không dễ dàng chấp nhận khi Shou đem tặng lại cô viên đường mà cô đã làm rơi.

Vì thế, Arrietty đem trả lại viên đường ấy mà không cho phép Shou được nhìn thấy bề ngoài của cô. Sau khi Pod hay tin Arrietty đã bị Shou phát hiện sự tồn tại, ông ngay lập tức đưa ra quyết định chuyển chỗ ở. Đây có lẽ là minh chứng rõ ràng nhất cho việc chủng người tí hon và nhân loại không bao giờ có thể hòa hợp được, kể cả khi hai bên đều không có ý xấu với bên còn lại. Tuy nhiên việc chuyển chỗ ở là điều không hề dễ dàng, đặc biệt đối với mẹ của Arrietty.

Sống bên dưới sàn nhà quen thuộc bao đời nay, lại chưa từng rời khỏi nhà một bước, Homily dường như ngần ngại và luyến tiếc ngôi nhà nhỏ bé. Đây là điều dễ hiểu thôi, bởi phải bỏ đi những điều thân quen còn khó khăn hơn nhiều so với tìm một nơi ẩn náu tốt.

Về phần Shou, tuy đã gây rắc rối cho gia đình Arrietty, cậu lại không hề nhận ra điều đó. Cậu luôn rất nhiệt tình và chân thành với Arrietty. Khi nghe mẹ Arrietty thích một gian bếp đẹp, cậu liền đem tặng một gian bếp trong ngôi nhà búp bê cho gia đình cô. Khi Arrietty làm rơi viên đường, cậu nhặt viên đường ấy đem đến gần chỗ ở của cô. Mới nghe thì thấy cậu bé có vẻ rộng lượng và cao cả.

Nhưng thực chất các hành động của cậu chỉ xuất phát từ suy nghĩ vị kỷ của bản thân. Cậu muốn nhìn thấy và giúp đỡ Arrietty là vì cậu tò mò, cậu muốn làm bạn với Arrietty là vì cậu đơn độc. Dù Arrietty đã ba lần bốn lượt đến bảo cậu đừng làm phiền gia đình mình nữa cậu vẫn cứ cố chấp, thẳng đến khi hành vi của cậu gây ra hậu quả lớn cậu mới chịu trưởng thành và từ bỏ cái tôi quá lớn.

Ngôi nhà búp bê là tình tiết mấu chốt, góp phần quan trọng trong việc đẩy cốt truyện lên cao trào. Đối với gia đình của Shou, ngôi nhà đại diện cho niềm tin mãnh liệt vào sự tồn tại của một chủng tộc kì ảo. Đối với gia đình Arrietty, đó là mơ mộng về một môi trường sống tốt đẹp hơn. Chính ngôi nhà ấy cũng đem đến thảm hoạ không nhỏ cho những “kẻ vay mượn” nhỏ bé.

Cậu bé Shou bằng sự trợ giúp của con mèo mập mà khám phá ra chỗ sống của Arrietty. Cậu từng nghe về việc mẹ của Arrietty luôn muốn có một căn bếp đẹp đẽ, thế nên cậu trực tiếp đem gian bếp từ ngôi nhà búp bê đặt tại chỗ ở của Arrietty. Điều này vô tình bị Haru, một người bà khác đang sống chung với bà dì của Shou phát hiện. Bà ta tìm đến nhà của Arrietty, bắt cóc đi người mẹ của cô và giam cầm vào chiếc hũ nhỏ.

Arrietty sau khi hay tin đã cùng cậu bé Shou bắt đầu chuyến giải cứu Homily xấu số. Hai cô cậu bé, thuộc hai chủng loài khác nhau, tưởng như không bao giờ có thể đồng hành cùng nhau thì giờ đây đang cùng sánh bước và có thể sẵn sàng hi sinh cho nhau. Thực ra tình tiết giải cứu này chiếm thời lượng không nhiều, không hơn gì một thoáng qua ở đoạn gần cuối phim. Tuy nhiên, đây là một đoạn rất đẹp.

Shou bị bệnh tim, nhưng không ngần ngại nguy hiểm leo trèo trên các nóc nhà để đưa Arrietty đi tìm mẹ mình. Arrietty e dè loài người nhưng lại mở rộng trái tim cho Shou. Bằng sự hi sinh và niềm tin tuyệt đối trao nhau, họ vượt qua được những chông gai và thực hiện thành công phi vụ giải cứu. Chi tiết này thể hiện rõ ràng nhất thông điệp chính của bộ phim: tình bạn là cao cả trên hết, nó có thể xoá nhoà mọi ranh giới chủng tộc cũng như sự vị kỷ.

Cao trào bị đẩy lên bằng ngôi nhà búp bê thì cũng phải khép lại bằng ngôi nhà búp bê. Sau tai nạn lần này, Shou nhận ra rằng sự can thiệp của mình vào cuộc sống của Arrietty chỉ khiến cô càng gặp nhiều rắc rối hơn. Hành động của cậu tương tự như việc đang phá vỡ trật tự vốn có của tự nhiên. Để cuộc sống của Arrietty trở lại bình thường, cậu trở lại nơi ở của Arrietty, lấy lại gian bếp nhỏ mà cậu đã tặng.

Còn gia đình cô bé cũng không còn lựa chọn nào hơn là rời bỏ địa bàn quen thuộc, tự tay chôn vùi tất cả những kỷ niệm bên dưới gầm nhà quen thuộc. Thế là đôi bạn chỉ vừa thân thiết không lâu đã phải nói lời tạm biệt. Nhưng tình bạn này không vô nghĩa. Ít nhất nó đã tiếp sức mạnh cho Shou chống lại căn bệnh tim ác nghiệt, để cậu có thể bình phục khoẻ mạnh mà kể lại một mảnh ký ức đẹp đẽ.

Về phần Arrietty, gia đình cô cũng cùng Spillar, một “Kẻ vay mượn” khác bắt đầu hành trình mới. Một hành trình đầy hứa hẹn về một tương lai tươi sáng.

Tuyến nhân vật cùng với thế giới trong phim không lớn, chỉ vỏn vẹn với 7 nhân vật cùng chung sống trong khu vườn nhỏ đã mô phỏng gần như hoàn toàn thế giới tự nhiên, từ đó gợi ra nhiều suy ngẫm cho người xem về những quy luật của thế giới. Bộ phim với tone màu tươi sáng, tưởng như sẽ là một câu chuyện cổ tích thường thấy lại ẩn chứa vô vàn những thông điệp, quy luật trần trụi của sự sống.

Tuy vậy, “Thế giới bí ẩn của Arrietty” vẫn mang trong mình một triết lý đẹp đẽ, đậm sắc hồng của tình bạn thuần khiết trong những câu chuyện thần tiên. Bên cạnh đó, OST cũng là một điểm cộng lớn cho bộ phim, góp phần truyền tải nội dung một cách cảm xúc hơn. Song, nếu như đặt lên bàn cân với những bộ phim Ghibli khác, “Thế giới bí ẩn của Arrietty” có lẽ là bộ bình thường nhất.

Mặc dù phim vẫn truyền tải được ý nghĩa nhất định, nó lại không gây được ấn tượng mạnh mẽ cho người xem như những bộ “Lâu đài trên không” hoặc “Vùng đất linh hồn”, cũng không khiến ta cảm thấy thoải mái và chill trọn vẹn như bộ “Dịch vụ giao hàng Kiki”. Dù vậy, đây vẫn là một bộ phim hay và đáng xem, đặc biệt đối với những bạn yêu thích phong cách và không khí mà studio Ghibli mang lại qua các tác phẩm.

Nguồn: Một Góc Tám