Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa và xây dựng con người mới – Văn hóa – thể thao – UBND Quận Cầu Giấy
“Văn
hoá soi đường cho quốc dân đi”
Hồ Chí Minh cho rằng, văn
hoá nói chung, chủ nghĩa Mác-Lênin
nói riêng đóng vai trò quan trọng tạo
bước nhảy vọt triệt để trong tư duy, hành động của con
người và của các dân tộc bị áp bức, bị
tha hoá đến vương quốc của con người phát triển tự
do và toàn diện.
Ngay từ năm 1921, Người đã
nói đến “luồng gió từ nước Nga thợ thuyền…
đang thổi đến giải độc cho người Đông Dương”; rằng,
“những người xã hội chủ nghĩa nếu lơ là việc
giáo dục, thì giai cấp tư sản thực dân
và bản xứ… cứ phụ trách giáo dục bằng
phương pháp của chúng… Sự tàn bạo của
chủ nghĩa tư bản đã chuẩn bị đất rồi: Chủ nghĩa xã
hội chỉ còn phải làm cái việc là gieo
hạt giống của công cuộc giải phóng nữa thôi”.
Hồ Chí Minh từng nói
đến “văn hoá soi đường cho quốc dân đi”,
“phải đem văn hoá lãnh đạo quốc dân để
thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ”, phải “xúc
tiến công tác văn hoá để đào tạo con
người mới và cán bộ mới cho công cuộc
kháng chiến kiến quốc” .
Văn hoá như một động lực
thúc đẩy các dân tộc đoàn kết và
hiểu biết lẫn nhau. Với nhận thức như vậy, bằng sự nỗ lực hoạt
động không mệt mỏi trên mặt trận văn hoá
thông qua sách, báo, văn thơ… Hồ Chí
Minh làm cho các dân tộc hiểu rõ bản
chất của chủ nghĩa thực dân ở các nước thuộc địa
và con đường cách mạng chân chính cần
phải thực hiện.
Theo Hồ Chí Minh, văn
hoá có tác dụng “sửa đổi tham nhũng,
lười biếng, phù hoa, xa xỉ, sửa xã hội cũ, xây
xã hội mới”. Văn hoá tạo sức mạnh để chiến
thắng ngoại xâm theo tinh thần “văn minh thắng bạo
tàn” . Kinh tế nâng cao đời sống vật chất,
còn văn hoá có tác dụng nâng cao
đời sống tinh thần của Nhân dân.
Hồ Chí Minh có
ý thức rõ ràng về giá trị văn
hoá dân tộc, văn hoá tinh thần và văn
hoá vật chất. Người cho rằng, “càng thấm nhuần
chủ nghĩa Mác-Lênin càng phải coi trọng những
truyền thống tốt đẹp của cha ông”. Người ca ngợi
truyền thống yêu nước, thương người, tinh thần dân
chủ, tinh thần quốc tế, đoàn kết, yêu đời, lạc quan,
ngợi ca các anh hùng và danh nhân Việt Nam.
Hồ Chí Minh sớm có
sắc lệnh về bảo tồn tất cả cổ tích trong toàn
cõi Việt Nam (Sắc lệnh 65, ký ngày 23-11-1945
quy định nhiệm vụ và quyền lợi của Đông Phương
Bác Cổ học viện). Người cũng rất quan tâm đến di sản
văn hoá của dân tộc. Nói chuyện với nghệ sĩ
sáo Đình Thìn, Người tâm sự:
“Âm nhạc dân tộc của ta rất độc đáo.
Bác đã đi nhiều nước trên thế giới, nhưng
Bác vẫn nhớ những câu hát của dân ta. Ta
có nhiều câu hát dân ca hay lắm.
Bây giờ phải khai thác và phát triển
nó lên. Cháu là thanh niên,
cháu phải làm nòng cốt tiếp thu và
phát triển âm nhạc dân tộc” .
Tiếp chuyện nhà văn Đức
Irênê Phabe, người đã dịch truyện Kiều trong
bảy năm, Hồ Chí Minh nói: “Nguyễn Du là
một nhà thơ cổ điển vĩ đại của chúng tôi…
những người cộng sản chúng ta rất quý trọng cổ điển.
Có nhiều dòng suối tiến bộ chảy từ ngọn nguồn cổ
điển đó”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh với các nghệ sĩ nhiếp ảnh. Ảnh: Ban quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
Văn hóa dân tộc và văn hóa nhân loại quan hệ chặt chẽ
Nói đến văn hoá dân tộc và để văn hóa dân tộc có điều kiện phát triển, Hồ Chí Minh cho rằng: “Văn hóa Việt Nam ảnh hưởng lẫn nhau của văn hóa Đông phương và Tây phương chung đúc lại… Tây phương hay Đông phương có cái gì tốt ta phải học lấy để phải tạo ra một nền văn hoá Việt Nam. Nghĩa là lấy kinh nghiệm tốt của văn hoá xưa và văn hoá nay, trau dồi cho văn hoá Việt Nam thật có tinh thần thuần túy Việt Nam để hợp với tinh thần dân chủ”.
Hồ Chí Minh thường nhắc đến tấm gương các danh nhân thế giới và Người khâm phục nền văn hóa nghệ thuật tốt đẹp cổ truyền của các nước, các dân tộc. Một nhà báo Mỹ đã viết: “Cụ Hồ không phải là người dân tộc chủ nghĩa hẹp hòi, mà Cụ là một người yêu mến văn hoá Pháp trong khi chống thực dân Pháp, một con người biết coi trọng những truyền thống cách mạng Mỹ trong khi Mỹ phá hoại đất nước Cụ”.
Để văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần xã hội, là mục tiêu, động lực của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đổi mới và hội nhập, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (2021) đã xác định: Tập trung khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, niềm tự hào, ý chí tự cường, lòng nhân ái, tinh thần đoàn kết, đồng thuận xã hội và khát vọng phát triển đất nước của toàn dân tộc. Xây dựng các cơ chế, chính sách phát huy tinh thần cống hiến vì đất nước của mọi người dân Việt Nam. Phát huy tối đa nhân tố con người; con người là trung tâm, chủ thể, là nguồn lực chủ yếu và mục tiêu của sự phát triển. Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại. Phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, môi trường văn hóa, đời sống văn hóa phong phú, đa dạng, văn minh, lành mạnh.
Trích nguồn: Pháp luật và Xã hội
