VĂN HÓA CHỢ TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CÀ MAU – TRUNG TÂM XÚC TIẾN ĐẦU TƯ VÀ HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP TỈNH CÀ MAU

Không biết từ
khi nào người Cà Mau biết đến chợ, có lẽ là từ thời xửa thời xưa khi mà con người
đến với vùng đất này khai hoang mở cõi. Theo sách Gia Định Thành Thông Chí của
Trịnh Hoài Đức thì vùng đất Cà Mau vốn đã hình thành cách đây 300 năm, vào thời
Gia Long, người dân đã biết tập trung vào những giồng đất cao ven các con sông Tam
Giang, Ông Đốc, Bảy Háp để khai khẩn và nuôi trồng sản xuất. Đến thời Tự Đức
vùng đất Cà Mau vẫn còn hoang hóa, một vùng đầm lầy tập trung nhiều cây mắm,
cây đước, cây vẹt, cây tràm, đất và nước nhiễm nhiều phèn nên khó khăn cho việc
canh tác, nuôi trồng. Mặc dù vậy vẫn xuất hiện những người di dân, họ đến tập
trung, trao đổi mua bán hàng hóa và dần dần sinh ra chợ. Với vị trí địa lý đặc
thù là địa hình sông nước nên hình thức chợ ban đầu là chợ nổi và phương tiện
lưu thông chủ yếu là xuồng ghe.

Thế nên,
không phải ngẫu nhiên mà người ta nói đến Cà Mau “xuồng ghe ngày đêm không ngớt”,
“Cà Mau đường đi không khó mà chỉ khó có sông vắng đò”. Chợ được hình thành từ
yếu tố văn minh sông nước nuôi dưỡng mạch sống và hun đúc trí tuệ con người bao
đời trên vùng đất mới.

Ngày xưa đã
thế, ngày nay đã khác, sự hiện đại đã phủ trùm lên vùng đất địa đầu cực Nam của
Tổ Quốc, những khu dân cư, cụm công nghiệp, cung đường đã được quy hoạch, phát
triển và mở rộng. Chợ cũng theo đó mà “lên bờ”, hình thành những khu chợ hiện đại,
sầm uất.

Chợ khu vực thành phố Cà Mau

Thành phố Cà
Mau có thể nói là một trong những đô thị hiện đại, phát triển nhanh nhất của
vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Sau bao nhiêu năm được
công nhận là đô thị loại III (năm 1999), rồi loại II (năm 2010), thành phố Cà
Mau đã có những hướng phát triển và đổi thay nhanh chóng xứng tầm là một đô thị
thuộc vùng kinh tế trọng điểm Đồng
bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL). Đến với thành phố Cà
Mau, ngoài việc đến với những điểm vui chơi, giải trí hiện đại, du khách còn có
dịp thưởng cho mình những chuyến mua sắm thú vị tại các khu chợ lớn như chợ phường 4, chợ phường 2, chợ đầu mối phường 7
và chợ đêm.

Theo như ví
von của người dân Cà Mau thì chợ phường 2 là “chợ nhà giàu” vì những mặt hàng
bán ở chợ thường chất lượng và giá cả có phần trội hơn ở những điểm chợ khác.
Có đặt chân đến chợ phường 2, du khách mới thấy được sự thật về 2 chữ “nhà
giàu” kia, hàng hóa nơi này hầu như được trưng bày ngăn nắp trông rất bắt mắt,
mọi thứ có vẻ như được trau chuốt tỉ mẩn người mua cũng có vẻ rất hài lòng khi
bỏ tiền đem sản phẩm đó về nhà.

Còn chợ phường
4 hay còn gọi là chợ đồng quê, là khu chợ đông đúc hơn cả, những giờ cao điểm
người dân thường tập trung người xe tấp nập, nơi để tìm kiếm những món ăn dân
dã, trực tiếp, dễ dàng và tiện lợi. Hay nói đúng hơn, đây là khu chợ thích hợp
để người dân đi bộ, tự do lựa chọn, tự do mặc cả và tìm kiếm những món hàng cần
thiết như một thói quen thường nhật.

Đủ các loại mặt hàng hoa quả từ miền xuôi đến miền ngược đổ về Cà Mau

Nếu như chợ
phường 2 và phường 4 là những khu chợ sầm uất đa phần tập trung các loại hàng
hóa phục vụ chủ yếu cho người dân địa phương thì chợ phường 7 lại là khu chợ đầu
mối tập trung nhiều sản phẩm hàng hóa, nông sản thực phẩm từ các tỉnh tập trung
về phân phối cho các chợ trong tỉnh. Bên cạnh đó, một phần chợ được quy hoạch
phát triển thành chợ đêm nên chợ buôn bán đủ các mặt hàng từ các sản vật, đặc sản
đặc trưng của Cà Mau (Mật ong U Minh hạ, dưa bồn bồn, tôm khô, mắm ba khía, khô
cá sặc bổi, cua, tôm, hải sản tươi sống,…) đến các món ăn vặt, đường phố mang
nét truyền thống. Tiền thân của khu chợ này trước kia vốn là chợ nổi, ghe xuồng
thường neo đậu tấp nập, bây giờ mật độ ghe xuồng tuy thưa thớt nhưng vẫn còn
lưu lại nét sinh hoạt mua bán theo kiểu bán sông nước. Chính vì thế mà không
gian văn hóa của chợ cũng vô cùng đặc sắc, men theo dòng sông Vân thơ mộng trữ
tình, khách du lịch có thể vừa tham quan vừa mua sắm một cách thoải mái..

Có một loại
văn hóa chợ vẫn thường được người Cà Mau gọi với danh từ dân dã là chợ “chồm hổm”
hay là chợ đồng. Đây là loại hình hợp chợ tự phát của người dân nối men theo
các dãy chợ lớn. Vì là chợ chồm hổm nên chỗ buôn bán của bạn hàng cũng không cố
định. Họ thường là những người tự sản xuất, tự canh tác ở những vùng ven thành
phố, có mặt hàng gì thì đem ra bán nấy, ai đến trước thì chọn được vị trí thuận
lợi trước. Ở đây, khách đến có thể mua được một mớ rau tập tàn, vài cái bắp chuối,
mớ cá tăm tít, tép đất, vài con cá lóc hay cá trê đồng,… mà không phải lo lắng
gì về giá cả và chất lượng vì đa phần những thứ chúng ta mua được đều xuất phát
từ cây nhà lá vườn được chăm chút, vun vén bằng sự cần mẫn chịu thương chịu khó
của mỗi người dân mà ra.

Đặc điểm
chung của những khu chợ ở thành phố Cà Mau là đều có các hàng quán bình dân phục
vụ đồ ăn thức uống như bún nước lèo, bún rêu, bánh tằm cay, cơm tấm, bánh ướt, cháo
trắng, thức ăn chay,… và các loại đồ ăn vặt như rau câu, bánh bò sữa, tàu hủ,
bánh lọt, trà sữa, bánh cam, bánh cồng,… giá cả phải chăng. Chỉ cần dành một
khoảng khắc đến với không gian mua sắm tại các khu chợ ở thành phố Cà Mau, du
khách sẽ vô cùng hài lòng với những sản phẩm mà mình mua được để làm quà cho
người thân và bạn bè.

Chợ ven sông, ven biển Cà Mau

Cà
Mau là tỉnh có 3 mặt giáp biển với hệ thống sông được chia thành hai nhóm
sông đổ ra biển Tây và biển Đông với
tổng chiều dài trên 7.000km, mật độ trung
bình 1,34km/km2 đã hình thành nên những nét văn hóa sông nước hết
sức độc đáo của người dân Cà Mau. Đặc trưng chủ yếu của nét văn hóa sông nước
đặc sắc là người dân thường hợp chợ tại các ngã sông và thị trấn ven biển.

Người dân Cà Mau
thường họp chợ trên các ngã sông, thông thường thì các ngã sông là nơi tàu bè
qua lại tấp nập và quy tụ về một mối, có nhiều người sinh sống qua lại và dần
dà hình thành nên những khu chợ từ lưa thưa, đông đúc cho đến sầm uất với đủ
các loại hàng hóa, nông sản thực phẩm phục vụ cho đời sống thường nhật của con
người.

Ngoài các chợ họp
tại các ngã sông, Cà Mau còn hình thành các chợ ven cửa biển. Các chợ này vốn
được hình thành từ rất lâu, khi mà những cư dân người Việt đến và hình thành
nên làng ấp thì đã bắt đầu có chợ. Lúc đầu chỉ là khu chợ nhỏ buôn bán hải sản
từ các tàu đánh bắt về là chính, dần dần các tàu cá tỉnh ngoài theo ngư trường
biển Tây đánh bắt và vào bán cho thuận tiện đã tạo điều kiện cho các khu chợ mở
rộng thông thương với quy mô lớn hơn. Cà Mau có các chợ ven cửa biển như Sông Đốc,
Hương Mai, Khánh Hội, Rạch Gốc, Rạch Tàu, Vàm Đầm, chợ Thủ Tam Giang,… là nơi
quy tụ của các loại tàu thuyền neo đậu, làm đầu mối cho các loại hàng hóa, nhu
yếu phẩm cần thiết dự trữ cho những chuyến ra khơi.

Sầm
uất nhất phải kể đến là chợ Sông Đốc, thuộc thị trấn Sông Đốc huyện Trần Văn Thời.
Chợ nằm cách trung tâm thành phố Cà Mau 50km về hướng
Nam, 1 trong 3 đô thị lớn ven biển của tỉnh Cà Mau, là phố biển sầm uất, bến cảng tập trung nhiều
tàu thuyền đông nhất ĐBSCL.
Sở dĩ có tên là Ông Đốc là bắt nguồn từ giai thoại ông Đô Đốc Huỳnh giả dạng
Gia Long cứu chúa và hy sinh trên cửa sông này. Để tưởng nhớ và ghi nhận công
ơn của ông người ta đặt tên cho sông là sông Ông Đốc. Ban đầu hình thành chợ chủ
yếu là nơi họp tụ của các tàu đi biển, họ đem đến những nguồn lợi hải sản đánh
bắt được từ biển để trao đổi mua bán, dần dà phát sinh thêm nhiều mặc hàng nhu
yếu phẩm khác để phục vụ cho đời sống vật chất của người dân vùng biển. Đến
đây, du khách có thể mua được các loại hải sản tươi sống và thị trường khô các
loại cũng rất là đa dạng. Du khách có thể chứng kiến những giàn phơi cá khô trải
dài tít tắm trong khung cảnh lao động không xô bồ mà trầm tĩnh và yên ả.

Bên cạnh đó, chợ
còn được người dân tụ họp tại các khu vực ven sông như chợ Vàm Cái Tàu, chợ phố
Rạch Cui, chợ Tắc Thủ, chợ Tân Tiến,… thuận lợi cho người dân xuôi theo những
dòng sông con nước để tìm đến với chợ.

Đặc điểm chung
nhất của những khu chợ ven sông, ven biển là người dân có thể lưu thông bằng
các phương tiện đường thủy. Nét sinh hoạt văn hóa vốn có bao đời nay của người
dân Cà Mau. Trong quá trình hình thành chợ, người ta cũng không thể nào quên đi
sự đóng góp tích cực của những gian hàng chợ nhỏ trên sông (ghe hàng) mà khách
du lịch miền ngoài đến Cà Mau cảm thấy ngạc nhiên, thích thú và đặt cho một cái
tên rất độc chợ trôi”. Cho dù là chợ trôi, chợ nổi hay một hình thức chợ nào
khác thì yếu tố sông nước  đã tạo nên màu
sắc khác nhau cho những khu chợ ở Cà Mau.

Trong xu thế
phát triển không của xã hội thời hiện đại, những khu chợ cho dù bình dị hay hiện
đại vẫn luôn chiếm giữ một vị trí quan trọng không thể thiếu đối với đời sống
sinh hoạt của người dân Cà Mau. Sự phát triển của các khu chợ có ý nghĩa thiết
thực trong việc thúc đẩy ngành du lịch Cà Mau phát triển mạnh mẽ. Thông qua các
hoạt động văn hóa, mua sắm tại chợ sẽ góp phần làm phong phú, đa dạng thêm sản
phẩm du lịch của địa phương.

Khách du lịch đến với Cà Mau, hãy ghé thăm những khu chợ dân sinh nhộn nhịp người qua lại, những khu chợ ven biển đậm mùi nắng và gió, những nét chợ ven sông hiền hòa ấm áp và hòa mình với chợ đêm lung linh rực rỡ sắc màu. Qua đó, khách du lịch sẽ thấy được sự thân thiện mến khách của mỗi một tiểu thương buôn bán giữa chợ cũng như sự phong phú, hào phóng về sản vật mà thiên nhiên đã ưu ái cho đất và người Cà Mau thông qua những tặng vật đặc sắc từ quê hương Đất Mũi.

Dương Kim Chuyển(ipec.com.vn)