Văn hóa Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất từ nền văn hóa nào?

Khu vực Đông Nam Á gồm hai khu vực chính là phần lục địa được gọi là Indo-China (Đông Dương) và phần hải đảo gọi là thế giới Mã Lai. Từ xa xưa, khu vực này được người Trung Quốc gọi là Nam Dương, người Nhật Bản gọi là Nan Yo, người Ấn Độ gọi là Suvarnabhum, là khu vực giữ vai trò biệt trên con đường buôn bán Đông – Tây, nơi gặp gỡ, giao thoa của các nền văn hoá lớn trên thế giới. Vậy văn hóa Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất từ nền văn hóa nào? Hãy cùng Luật Minh Khuê tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Tổng quan khu vực Đông Nam Á

Khu vực Đông Nam Á gồm hai khu vực chính là phần lục địa được gọi là Indo-China (Đông Dương) và phần hải đảo gọi là thế giới Mã Lai. Từ xa xưa, khu vực này được người Trung Quốc gọi là Nam Dương, người Nhật Bản gọi là Nan Yo, người Ấn Độ gọi là Suvarnabhum, là khu vực giữ vai trò biệt trên con đường buôn bán Đông – Tây, nơi gặp gỡ, giao thoa của các nền văn hoá lớn trên thế giới. Tuy vậy, từ trước thế kỷ XIX Đông Nam Á vẫn chưa được nhìn nhận rõ rệt và đầy đủ như một khu vực địa lí – lịch sử – văn hóa – chính trị riêng biệt. Bởi nó đã bị lu mờ giữa hai nền văn minh phát triển rất rực rở là văn minh Trung Hoa và văn minh Ấn Độ.

Nằm ở phía Đông-Nam châu Á, tiếp giáp Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, Đông Nam Á là cầu nối giữa lục địa Á-Âu với lục địa Úc. Đông Nam Á bao gồm hệ thống bán đảo, đảo, quần đảo xen giữa biển rất phức tạp. Đông Nam Á có vị trí quan trọng, nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa lớn, nơi các cường quốc cạnh tranh ảnh hưởng. Diện tích: 4,5 triệu km2. Gồm 11 quốc gia: Việt Nam, Lào, Campuchia, Singapo, Thái Lan, Mianma, Malaysia, Indonexia, Philippin, Brunay, Đông timo.

Đông Nam Á có mật độ dân số đông, mật độ cao, tỉ suất gia tăng tự nhiên còn cao nhưng đang suy giảm. Dân số trẻ, số dân trong độ tuổi lao động cao là nguồn lao động tuy dồi dào nhưng trình độ còn hạn chế gây ảnh hưởng tới vấn đề việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống. Phân bố dân cư không đều: tập trung ở đồng bằng, ven biển, vùng đất đỏ.

Về xã hội, các quốc gia có nhiều dân tộc, một số dân tộc phân bố rộng ảnh hưởng quản lí, xã hội, chính trị. Đông Nam Á Là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa và tôn giáo lớn. Phong tục, tập quán, sinh hoạt văn hóa giữa các nước có nhiều nét tương đồng.

2. Một số đặc trưng văn hóa Khu vực Đông Nam Á

Nhưng kể Từ sau Chiến tranh thế giới thứ II, khái niệm Đông Nam Á xuất hiện, chỉ một khu vực riêng biệt nằm ở phía đông nam của châu Á và có tầm quan trọng đặc biệt về địa chính trị trên bản đồ thế giới. Một đặc điểm tiêu biểu và đặc sắc của văn hóa khu vực Đông Nam Á là tính thống nhất trong đa dạng. Mặc dù trong văn hóa của các nước Đông Nam Á ngày nay có những điểm tiếp thu từ văn hóa Trung Hoa, Ấn Độ song các nhà nghiên cứu lịch sử khẳng định rằng trước khi tiếp xúc với các văn hóa khác, cư dân Đông Nam Á đã có một nền văn hóa bản địa khá phát triển với những đặc trưng của khu vực.

Nông nghiệp là nền tảng văn hóa Đông Nam Á

Nền tảng văn hóa Đông Nam Á chính là nông nghiệp, một trong những yếu tố cốt lõi của văn hóa này. Cư dân Đông Nam Á đã phát triển những nền văn hoá đa dạng và phong phú trên cơ sở chung của văn hoá nông nghiệp, sinh sống trong một khu vực có khí hậu nhiệt đới và gió mùa. Với việc canh tác lúa gạo trong các hình thức ruộng nước và nương rẫy, người dân đã tạo ra các công cụ lao động và hệ thống thủy lợi để phục vụ cho nông nghiệp. Từ đó, các khu vực tập trung sinh sống có nguồn nước đã hình thành thành các làng xóm.

Gia đình và tôn kính người già là giá trị quan trọng, cùng với việc tôn vinh tổ tiên và truyền thống cộng đồng làng/bản. Nông nghiệp buổi sơ khai phụ thuộc vào tự nhiên, vì vậy tín ngưỡng thờ các vị thần tự nhiên và quan điểm vạn vật hữu linh là phổ biến trong khu vực. Các lễ hội thường được tổ chức vào thời điểm đầu mùa vụ mới hoặc sau các vụ thu hoạch để tế lễ thần linh phù hộ cho các mùa vụ bội thu và để người dân vui chơi sau những ngày lao động vất vả. Nền văn hóa Đông Nam Á đa dạng các hình thức trình diễn dân gian như rối bóng, rối nước, âm nhạc truyền thống và các loại nhạc cụ gần gũi với thiên nhiên cùng với văn hóa ẩm thực đặc sắc.

Nền văn hóa uyển chuyển, thích nghi với những thay đổi

Văn hóa Đông Nam Á có tính uyển chuyển và dễ thích nghi với những thay đổi, được thể hiện qua nhiều nét tương đồng với văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc như sự ảnh hưởng của Nho giáo, Đạo giáo, Phật giáo và đạo Hindu trong hệ tư tưởng, lối sống, phong tục thờ cúng, kiến trúc và diễn xướng dân gian. Bên cạnh đó, văn hóa Đông Nam Á cũng chịu tác động mạnh từ văn hóa Ả rập và Âu, Mỹ.

Dù đã có nền tảng văn hóa vững chắc, khu vực Đông Nam Á vẫn chịu nhiều ảnh hưởng từ các nền văn hóa khác do vị trí gần với các quốc gia có nền văn hóa lớn, lịch sử xâm chiếm và đô hộ bởi các cường quốc. Tiến trình tiếp biến văn hóa diễn ra một cách chủ động và bị động, nhưng nền văn hóa các nước Đông Nam Á đã tiếp thu chọn lọc và kết hợp hài hòa giữa văn hóa bản địa và văn hóa du nhập để tạo nên những bản sắc riêng. Sự giao lưu này đã đem lại những thành tựu mới mẻ trong quá trình phát triển văn hóa Đông Nam Á, và cũng giúp phân biệt được sự khác biệt giữa các nền văn hóa như Phật giáo của Thái Lan, Myanmar, Lào với Phật giáo Ấn Độ, hoặc Nho giáo của Việt Nam khác với Nho giáo của Trung Quốc.

Một khu vực văn hóa thống nhất trong đa dạng

Tính thống nhất trong đa dạng của văn hóa khu vực Đông Nam Á được hình thành từ nền tảng văn hóa và sự tiếp biến văn hóa. Đặc biệt, sự thống nhất này được thể hiện rõ nhất ở chủ thể của văn hóa Đông Nam Á – một vùng đất được hình thành từ đại chủng phương Nam với nước da ngăm đen, tóc quăn dợn sóng, nhỏ và thấp. Tuy tín ngưỡng bản địa Đông Nam Á đa dạng, nhưng chúng vẫn thuộc về ba loại chính là tín ngưỡng sùng bái tự nhiên, tín ngưỡng phồn thực và tín ngưỡng thờ cúng người đã mất. Điều này bắt nguồn từ thuyết vạn vật hữu linh, tức thuyết rằng mọi vật đều có hồn.

Mặc dù các quốc gia Đông Nam Á hiện có hàng chục, hàng trăm ngôn ngữ khác nhau, nhưng tất cả đều bắt nguồn từ ngôn ngữ Đông Nam Á tiền sử và thuộc về một trong số 4 ngữ hệ: Nam Á, Nam Đảo, Thái và Hán-Tạng. Các quốc gia Đông Nam Á cũng đã vay mượn các chữ viết khác nhau để xây dựng chữ viết riêng cho dân tộc mình, từ chữ Hán và chữ Pali-Sanskrit đến chữ viết Ả Rập và chữ viết La tinh hóa. Tuy nhiên, chữ viết La tinh hóa đã trở thành chữ viết phổ biến nhất ở các quốc gia Đông Nam Á như Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam ngày nay, từ thế kỷ XVI.

Phong tục và tập quán ở Đông Nam Á rất đa dạng và đặc sắc, do sự hiện diện của hàng trăm dân tộc khác nhau trong khu vực. Tuy nhiên, trên nền tảng văn hóa bản địa của Đông Nam Á, những phong tục này lại có nhiều điểm tương đồng và giao thoa với nhau. Ví dụ như trang phục truyền thống, mô hình bữa ăn, tục ăn hỏi, nghi lễ đám tang, tục nhuộm răng, ăn trầu, và trò chơi dân gian đều có sự gần gũi và tương đồng. Ngôi nhà chung của các dân tộc ở Đông Nam Á cũng thường là nhà sàn “cao cẳng”, phù hợp với địa hình và khí hậu nóng ẩm của khu vực.

Văn hóa Đông Nam Á là một sự kết hợp của nhiều giá trị văn hóa khác nhau và luôn tiếp nhận, chọn lọc những tinh hoa văn hóa mới để làm phong phú hơn. Với sự phát triển kinh tế ngày càng mạnh mẽ của khu vực, các giá trị văn hóa truyền thống càng được chú trọng, phát triển và trở thành một động lực quan trọng cho sự phát triển của từng quốc gia và khu vực.

3. Văn hóa Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất từ nền văn hóa nào?

Văn hóa Đông Nam Á là một sự kết hợp độc đáo của nhiều nền văn hóa khác nhau, tuy nhiên, nền văn hóa ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến khu vực này là nền văn hóa Ấn Độ, cụ thể:

Chữ viết – Văn học

Chữ viết và văn học của các nước Đông Nam Á là lĩnh vực chịu sự ảnh hưởng, chi phối lớn của văn hóa Ấn Độ. Về chữ viết, các nước Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Lào đều đang sử dụng tiếng Sanskrit. Đây vốn không phải là ngôn ngữ do họ tự sáng tạo ra mà được vay mượn từ tiếng Ấn Độ. Từ chữ Sanskrit, hầu hết các nước Đông Nam Á (trừ Việt Nam vì nước ta chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Trung Quốc) sáng tạo ra ngôn ngữ của nước mình.

Về văn học, sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến Đông Nam Á thể hiện cực kỳ rõ nét trong các tác phẩm văn học. Dòng chảy văn học mang đậm đà bản sắc văn hóa dân gian, sử thi như Ramayana (sử thi cổ viết theo thể trường ca bằng tiếng Sanskrit), Mahabharta (một trong hai tác phẩm sử thi nổi tiếng nhất Ấn Độ, là bản trường ca gồm có 200.000 câu thơ riêng lẻ), Jakarta, Panchatantra,.. Chữ viết Ấn Độ có tác động mạnh mẽ đến nhiều quốc gia Đông Nam Á Chữ viết Ấn Độ có tác động mạnh mẽ đến nhiều quốc gia Đông Nam Á

Tôn giáo

Ấn Độ vốn được mệnh danh là đất nước của tôn giáo. Đây được biết đến là cái nôi sản sinh ra những tôn giáo lớn nhất của thế giới hiện nay như Phật giáo, Ấn Độ giáo,… Vì thế, tôn giáo cũng là lĩnh vực mà các nước Đông Nam Á chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ Ấn Độ. Phật giáo được du nhập và Đông Nam Á từ khoảng thế kỉ I – II đầu Công Nguyên. Bằng nhiều con đường, nhiều hình thức khác nhau nên Phật giáo du nhập vào từng quốc gia cũng khác nhau và chịu sự ảnh hưởng không đồng nhất. Ấn Độ giáo lại đóng một vai trò quan trọng giúp hình thành các nhà nước ở khu vực này.

Nghệ thuật – Kiến trúc

Nhắc đến sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến Đông Nam Á, điều đó thể hiện rất rõ trong lối kiến trúc, điêu khắc và các công trình nghệ thuật. Đặc biệt khi bạn càng đi du lịch nhiều ở những đất nước này, bạn sẽ nhận ra một vài điểm chung quen thuộc, thể hiện trong các mảng phù điêu, mô típ điêu khắc chạm trổ, mái ngói, cách trang trí, màu sắc,… đều mang đậm dấu ấn Ấn Độ. Hầu hết các công trình của mọi nước Đông Nam Á như Lào, Campuchia, Thái Lan, Việt Nam, Myanmar,… đều có mục đích tôn giáo, thờ một vị thần cai trị nào đó. Những nét tương đồng mà khi nhìn vào ta dễ dàng nhận ra ngay là ở kiến trúc Phật giáo có mái vòm hình tròn, chiếc bát úp, hình dáng thấp. Kiến trúc Hindu luôn chia làm nhiều tầng với tầng đỉnh tháp nhọn, trang trí phía ngoài là những bức phù điêu. Không thể không kể đến công trình nổi bật như tháp Chàm, Angkor Wat, Pagan, Borobudur,… Kiến trúc Islam lại nổi tiếng với những ô hình hình vòm thay vì hình vuông như thông thường. Mái ở những công trình này cũng được bo tròn và đặc biệt nhất là sân luôn luôn rộng.

Lễ hội – Ẩm thực

Bên cạnh tôn giáo, kiến trúc nghệ thuật hay chữ viết – văn hóa, ẩm thực và lễ hội các nước Đông Nam Á cũng là những khía cạnh chịu sự tác động mạnh mẽ của văn hóa Ấn Độ. Bạn chỉ cần để ý sẽ thấy thời gian tổ chức lễ hội, các khâu tiến hành, mục đích và tính chất lễ hội ở các nước này khá tương đồng nhau. Về ẩm thực, Ấn Độ nổi tiếng với món cà ri. Và bạn không cần phải đến Ấn Độ mới được ăn các món này. Hầu khắp các quốc gia trên thế giới lẫn Đông Nam Á đều đã quá phổ biến trong nhiều nhà hàng, quán ăn.

Tuy nhiên, nền văn hóa Ấn Độ không phải là yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến văn hóa Đông Nam Á. Các nền văn hóa khác như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản cũng đã có sự ảnh hưởng đáng kể đến văn hóa Đông Nam Á, tuy nhiên, sự ảnh hưởng của nền văn hóa Ấn Độ vẫn được coi là mạnh mẽ nhất.

Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của Luật Minh Khuê liên quan đến vấn đề: Văn hóa Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất từ nền văn hóa nào? Mọi thắc mắc chưa rõ hay có nhu cầu hỗ trợ vấn đề pháp lý khác, quý khách hàng vui lòng liên hệ với bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu tư vấn qua email: [email protected] để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời. Xin trân trọng cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Luật Minh Khuê.