Văn hóa Tây Nguyên và những điều nên biết – VanHoa
Với đồ bào dân tộc thiểu số, họ có nhiều nét văn hóa rất đặc trưng. Hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu về văn hóa Tây Nguyên bạn nhé. Văn hó của người Tây Nguyên thực sự có rất nhiều điều đáng để chia sẻ. Một trong số đó là những bản sử thi hào hùng in đậm dấu ấn, lối sống của người dân. Ngoài ra, Tây Nguyên còn có văn hóa cồng chiêng được UNESCO công nhận là kiệt tác di sản cho nhân loại. Những lễ hội của người Tây Nguyên cũng là dịp để họ thể hiện bản sắc nghệ thuật của vùng cao. Hôm nay, chúng ta sẽ đi tìm hiểu thật chi tiết về từng phần bạn nhé.
Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên
Không gian văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên bao trùm 5 tỉnh Tây Nguyên. Nó là tập hợp của nhiều dân tộc thiểu số. Cồng chiêng Tây Nguyên là nơi chứa đựng những giá trị kiệt tác của nhân loại. Văn hóa Tây Nguyên này có sức hấp dẫn đặc biệt ở sự đa dạng độc đáo kỹ thuật diễn tấu.
Hơn nữa, cồng chiêng còn là biểu tượng cho sự tổng hoà các giá trị văn hóa đa dạng. Đó là giá trị biểu thị đặc trưng và bản sắc văn hóa vùng; giá trị biểu thị đặc trưng văn hóa tộc người hoặc nhóm tộc người; giá trị phản ánh đa chiều; giá trị nghệ thuật; giá trị sử dụng đa dạng; giá trị vật chất; giá trị biểu thị sự giàu sang và quyền uy; giá thị tinh thần; giá trị cố kết cộng đồng và giá trị lịch sử.
Dùng cồng chiêng vào dịp đặc biệt
Những dịp người Tây Nguyên sử dụng cồng chiêng là lễ “thổi tai” khi đứa trẻ chào đời, tiếng chiêng cũng vang lên khi có đám cưới, làm rẫy, làm nhà… và tới khi chết đi, tiếng chiêng tiễn người đã mất ra mồ, khi bỏ nhà mồ. Nó cũng cất tiếng trong các cuộc săn bắn, lễ hội… mang tới cho người nghe không gian tâm linh huyền ảo, thanh cao và lãng mạn. Sự lãng mạn này đã xuất hiện trong các áng sử thi, trong các bài văn thơ đi vào lòng người.
Nhiều giá trị đa dạng
Cồng chiêng đại diện cho văn hoá Tây Nguyên, được sử dụng trong nhiều nghi lễ, tín ngưỡng quan trọng. Cồng chiêng được xem là ngôn ngữ giao tiếp hàng đầu của con người với thần thánh và thế giới siêu nhiên. Từ khi sinh ra, trong lễ hội “thổi tai”, tiếng chiêng đem đến cho đứa bé những tín hiệu đầu tiên của văn hoá dân tộc. Khi trưỏng thành, chiêng còn sử dụng khi làm đám cưới, làm nhà mới, làm rẫy… và cuối cùng tiếng chiêng đua người chết ra mồ và cả khi bỏ nhà mồ.
Chiêng đem cái thiêng vào cuộc sống, khiến con người cảm thấy được sống trong một không gian thanh cao, tâm linh, huyền ảo. Tiếng cồng chiêng Tây Nguyên hoà nhịp âm vang. Nó gợi cho người nghe như thấy được cả không gian săn bắn, không gian làm rẫy, không gian lễ hội… của con ngưòi nơi đây. Không chỉ có vậy, tiếng cồng chiêng còn đem đến cho đời sống của người Tây Nguyên sự lãng mạn. Đó chính là nguồn gốc của những áng sử thi, thơ ca đi vào lòng người.
Kiệt tác di sản thế giới
UNESCO đã công nhận “Không gian văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên là kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại” năm 2005. Đó là dấu son cho niềm tự hào về truyền thống văn hoá Tây Nguyên. Nó vừa đa dạng phong phú, vừa độc đáo và giàu bản sắc của các dân tộc.
Sử thi Tây Nguyên với nhiều câu chuyện nổi tiếng
Sử thi Tây Nguyên hùng tráng như chính núi rừng và con người Tây Nguyên. Trong kho tàng văn học Việt Nam, người Tây Nguyên đã xây dựng nên những áng sử thi bất hủ. Nó còn được ví như những bản anh hùng ca của đồng bào vùng cao. Thể loại này được hình thành trên nền tảng văn hoá, văn nghệ dân gian thời sơ sử và thời cổ đại. Sử thi Tây Nguyên được thể hiện trên nền tảng thần thoại. Thể loại văn học này phản ánh nhận thức của người xưa về thế giới, về nhân loại, về cuộc sống…. Nó gắn liền với phong tục, tập quán, nghi lễ và ca múa nhạc nguyên thủy.
Tây Nguyên là vùng đất sản sinh khá nhiều sử thi sớm. Nơi đây đã được phong danh hiệu “vùng sử thi” hay “chiếc nôi của sử thi Việt Nam”. Tại đây có trên 20 sử thi của các dân tộc khác nhau. Nổi bật là sử thi “khan Đam San” của người Ểđê. Sử thi Tây Nguyên là một giá trị tinh thần được đồng bào nơi đây lưu giữ lại trong trí nhớ và bằng cách truyền miệng.
Các lễ hội độc đáo chỉ có ở Tây Nguyên
Nhắc đến văn hóa Tây Nguyên không thể không nhắc đến một mảng đời sống tinh thần quan trọng của người Tây Nguyên, đó là các lễ hội truyền thống. Tất cả các lễ hội đều biểu thị những quan niệm về con người hay vũ trụ được họ tôn thờ như: Lễ cúng bến nước, lễ ăn cơm mới, lễ cưới, lễ mừng thọ hay lễ bỏ mả cho người đã khuất, lễ cúng tạ ơn cha mẹ… tưởng như rất sơ khai, rất chất phác nhưng cũng là sự phản ánh đúng nhất về đời sống văn hóa các dân tộc thiểu số Tây Nguyên và nền văn minh nương rẫy.
Ít có vùng văn hóa nào mà khi hòa mình vào các lễ hội truyền thống du khách được thỏa sức chiêm ngưỡng, cảm nhận sự hội tụ những tinh hoa văn hóa vật thể và phi vật thể của địa phương, của các tộc người khác nhau. Đó là sự hòa trộn của tiếng chiêng cổ ngân vang, vũ điệu xoang truyền thống, những bộ phục trang đẹp đẽ; chiêm ngưỡng những giàn cúng với những tua đan bằng tre nứa sặc sỡ sắc màu; và thưởng thức văn hóa ẩm thực, say sưa trong bữa rượu cần. Mỗi một lễ hội đều cuốn hút sự tham gia của toàn thể cộng đồng. Thậm chí đến từ các dân tộc khác, buôn làng khác cũng tham gia hưởng ứng
Kết luận
Tây Nguyên là vùng thể hiện đa dạng các sắc thái văn hóa. Chúng được thể hiện qua nghệ thuật cồng chiêng. Văn hóa vùng cao cũng được thể hiện qua kho tàng văn học và lễ hội các dân tộc Tây Nguyên. Tây nguyên là một trong 3 tiểu vùng của miền Trung. Nó bao gồm 5 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng. Văn hóa Tây Nguyên được hình thành và ảnh hưởng của “văn minh nương rẫy” thay vì “văn minh lúa nước” như ở đồng bằng. Tất cả các lĩnh vực nghệ thuật, văn học, lễ hội đều khác biệt. Trên đây là những biểu hiện cụ thể nhất.
Nếu du khách muốn một lần cảm nhận những nét văn hóa Tây Nguyên đặc sắc hãy đặt vé du lịch sơm nhé. Bạn sẽ được tìm hiểu rõ hơn về các giá trị tổng hòa mà văn hóa cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên đem lại. Còn chần chừ gì mà không tham khảo ngay một tour du lịch Tây Nguyên!
Nguồn: Luhanhvietnam.com.vn
Chia sẻ
