Văn hóa chào hỏi

Ở bất kì nơi nào và trong bất cứ tình huống giao tiếp ngôn ngữ nào của con người (trực tiếp hay gián tiếp) thì nghi thức giao tiếp đầu tiên bao giờ cũng bắt đầu bằng chào hỏi. Chào hỏi không phù hợp với chuẩn mực và tập quán giao tiếp của từng dân tộc, dễ xảy ra các sự cố gây phản cảm hay cảm giác “thiếu văn hoá”.

“Lời chào cao hơn mâm cỗ” có việc mời khách, không vui vẻ niềm nở, tế nhị, chưa chắc có khách đến. Chào hỏi đã trở thành một phần không thể thiếu trong nghi lễ giao tiếp của người Việt, một truyền thống Văn hoá với bản sắc riêng và sự đa dạng của nó. Chào hỏi không chỉ được con người thực hiện ở ngoài đường khi gặp nhau còn diễn  ra ở Công ty và tại gia đình.

Ở Việt Nam đôi khi hỏi để mà chào “Bác đi đâu đấy? Cô đang làm gì đấy?” Nên thuật ngữ chào hỏi có thể hiểu là chào và hỏi để mà chào.

Để chào nhau người ta không chỉ dùng lời mà còn thực hiện bằng hành vi phi ngôn ngữ: một cử chỉ, một hành động chẳng hạn. Ví dụ: một cái vung tay, hay cúi đầu trước người khác; trong nhiều trường hợp được thể hiện bằng sự kết hợp giữa ngôn ngữ cử chỉ điệu bộ và ngôn ngữ nói.

Trong lời chào hỏi có thể xác định vị trí ứng xử của con người, có trên có dưới, có già có trẻ trong giao tiếp. Thực hiện hành vi chào như thế nào? Hiệu quả hay không qua đó có thể  xác định trình độ văn hoá ứng xử của người giao tiếp.

Cũng có khi chào khiến người khác bực bội, trong một số các trường hợp sau đây: Chào nhưng không nhìn vào người mình chào, chào giọng nói có vẻ bỡn cợt châm chọc, hoặc chào không bộc lộ tình cảm…

Thường thì trẻ chào người lớn trước, cấp dưới chào cấp trên trước, Không thể phủ nhận, thái độ vui vẻ, trọng thị khi chào hỏi gây cảm xúc thân thiện giữa những người tham gia giao tiếp, xác nhận mối quan hệ thân hữu, khích lệ phát triển tình cảm cộng đồng, thậm chí thúc đẩy ý thức trách nhiệm và hành động chung.

Chào có thể là dấu chấm hết cho sự hằn thù giữa con người, một biểu hiện của lòng khoan dung độ lượng.

Biết lễ nghi, khuôn phép, trên dưới, biết cương vị của mình khi thực hiện hành vi văn hoá thường là những con người hiếu nghĩa, biết sống tích cực cho bản thân và cho cộng đồng.

Ngày nay không ít người than phiền: bọn trẻ ra đường nhìn thấy người lớn không chào hỏi, mặt chúng cứ vênh váo. Không riêng bọn trẻ, người lớn được coi là lớp người giàu kinh nghiệm sống, có trách nhiệm giáo dục con cái, thế hệ sau thực hiện hành vi giao tiếp văn hoá này cũng trố mắt nhìn người khác khi gặp nhau.

Một cô giáo tâm sự: vừa rồi qua làng N gặp mấy học sinh cũ, nói là cũ nhưng vừa tốt nghiệp THCS năm vừa rồi. Không những không chào cô, chúng nói: Con này ngày trước dạy tao đấy. Tao chửi cho luôn. Vừa kể, nước mắt cô vừa rớm trên mi, giọng cô như lạc  đi vì tủi thân.

Chưa nói đến các trường hợp gọi là nhìn đểu nhau cũng dẫn đến loạn đả giữa các thanh thiếu niên. Thay vì lời chào làm quen, làm thân, họ nói chuyện với nhau bằng mã tấu, gậy gộc.

Chào hỏi như vậy là một hành vi văn hoá trong giao tiếp cần được giáo dục rèn  luyện cho con người, trở thành thói  quen ứng xử văn hoá ở mỗi người. Trách nhiệm này  đặt lên vai các bậc cha mẹ, lớp người đi trước. Muốn thế người lớn cần kiên trì yêu cầu con cái, trẻ em  thực hiện hành vi giao tiếp này:  chào nhau; đồng thời trong cuộc sống cần phải làm gương cho con em mình  chào nhau trong niềm nở và thân thiện.

Mỗi sáng mai, khi chúng ta đi làm gặp đồng nghiệp dù là trai hay gái gặp nhau tay bắt, mặt mừng có lời chào, hỏi thăm sẽ là động lực cho đồng nghiệp  một ngày làm việc hiệu quả, sự gắn kết giữa các cá nhân, suy nghĩ tích cực về nhau, xây dựng sự đồng thuận, đoàn kết trong Công ty.