Ẩm thực Huế – nét văn hóa đặc trưng của miền cố đô mộng mơ

Chẳng phải ngẫu nhiên mà người ta đánh giá ẩm thực Huế là một loại hình nghệ thuật. Với người Huế, ẩm thực không chỉ đơn thuần là việc thỏa mãn vị giác mà khi thưởng thức các món ăn ở cố đô, người ta phải cảm nhận bằng cả các giác quan khác từ thị giác đến khứu giác.

Ẩm thực Huế, nét văn hóa tinh tế nhưng cũng mộc mạc gần gũi của miền cố đô

Từ lâu du lịch Huế không chỉ khiến người ta ấn tượng với dòng sông hương thơ mộng cùng những lăng tẩm cổ kính có giá trị lịch sử mà nơi đây còn hấp dẫn du khách bởi nền ẩm thực độc đáo của mình.

Giống như ẩm thực Hà Nội, ẩm thực Huế từ lâu đã nổi tiếng là nền ẩm thực cầu kỳ và cực kì tinh tế, thế nhưng nó vẫn sở hữu những đặc điểm hoàn toàn riêng biệt mà chẳng nơi nào sánh được.
 

Ẩm thực Huế từ lâu đã nổi tiếng là nền ẩm thực cầu kỳ và cực kì tinh tế. Ảnh: @tasteofhue

Ẩm thực Huế là sự giao thoa giữa hai nền văn hóa ẩm thực của Việt và Chăm, cùng với đó là những tác động của ẩm thực hai miền Nam Bắc thông qua quá trình di dân. Vì thế các món đặc sản Huế cũng rất phong phú và đa dạng, tiếp thu các tinh hoa ẩm thực từ các miền và biến chúng thành những món ăn riêng mang đậm bản sắc địa phương.
 

Ẩm thực Huế là sự giao thoa giữa hai nền văn hóa ẩm thực của Việt và Chăm. Ảnh: nellynguyen

Theo nhà nghiên cứu Trần Đình Giản, nền ẩm thực Việt Nam có tổng cộng khoảng 1.700 món ăn vậy mà theo sách cũ có ghi chép lại thì ẩm thực Huế có đến 1.300 món ăn và đến nay thì còn lưu giữ được khoảng chừng 700 món. Bởi vậy mới nói, ẩm thực Huế quả thực phong phú và đa dạng vô cùng.
 

Các món ăn ở Huế không chỉ ngon mà nó còn đòi hỏi sự tinh tế, cầu kỳ và thanh tao. Ảnh: accnhi

Thêm nữa Huế từng là kinh đô của nước Việt dưới thời các vua chúa nhà Nguyễn, thế nên các món ăn ở Huế không chỉ ngon mà nó còn đòi hỏi sự tinh tế, cầu kỳ và thanh tao trong mọi công đoạn từ chọn nguyên liệu, đến khâu chế biến, cách trang trí, nơi ăn, cách ăn,… cho đến hương vị món ăn.
 

Về trang trí

Lúc sinh thời, nhà văn Nguyễn Tuân từng nói người Huế thích ăn bằng mắt. Thật vậy, nếu có dịp ghé thăm Huế bạn sẽ cảm nhận được rằng người dân ở đây rất chú trọng về hình thức cũng như cách trang trí các món ăn. Món ăn nào cũng phải được trang trí sao cho đẹp mắt, có như vậy mới có thể hấp dẫn thực khách. 
 

Nhà văn Nguyễn Tuân từng nói người Huế thích ăn bằng mắt. Ảnh: dacsanvietnam

Điển hình nhất là các món gỏi quả vả hình rồng, hay những món nem công – chả phụng… đều được các đầu bếp tỉ mỉ cắt tỉa từng loại rau củ khác nhau. Rồi sau đó kếp hợp chúng lại với nhau để tạo thành những món ăn đậm chất nghệ thuật.

Hay thậm chí những món ăn đơn giản như món chay cũng được gói ghém và trang trí bằng những lá sen hoặc hoa sen để món ăn trông đẹp mắt và tinh tế hơn.  
 

Món ăn nào cũng phải được trang trí sao cho đẹp mắt. Ảnh: bepthucduong

Ngoài ra, người Huế cũng rất quan tâm đến các loại chén bát, đĩa dùng để bày món ăn. Không phải cứ dùng đại khái một cái chén hay cái đĩa nào để đựng thức ăn được mà họ quy định ra mỗi một món ăn sẽ có một loại chén bát phù hợp. 
 

Điển hình nhất là các món gỏi quả vả hình rồng, hay những món nem công – chả phụng… Ảnh: chudu24

Chẳng hạn như nếu khi món bánh bèo thì được đổ ra từng cái chén đất nhỏ xinh, mỏng tang thì món cơm hến phải ăn bằng tô đất. Còn riêng đối với các món chè mà nhất là chè hạt sen, chè nhãn lồng bọc hạt sen và chè đậu ngự thì phải dọn bằng chén cứ mới đúng điệu.

>> Xem thêm: Thương nhớ món bánh ép Huế, thức quà đặc sản độc đáo của miền cố đô
 

Về hương thơm 

Hương thơm của món ăn cũng là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt cho ẩm thực Huế. Tiêu biểu trong số những đặc sản Huế ấy là món bún bò thơm nức mùi mắm ruốc Huế, hương xả đặc trưng khó lẫn.
 

Hương thơm của món ăn cũng là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt cho ẩm thực cố đô. Ảnh: shopee

Hay như món cơm hến nổi tiếng với mùi thơm đặc trưng của hến xào hành phi cực nịnh mũi quyền với vị béo ngậy của tóp mỡ được chiên giòn. Không chỉ có những món mặn với hương thơm nồng đặc trưng, thì mùi hương trong một số món ngon xứ Huế cũng rất nhẹ nhàng, tinh tế và tao nhã, nhất là trong các món chè long nhãn hạt sen cung đình, chè đậu ngự,…  
 

Mùi hương trong một số món ăn Huế cũng rất nhẹ nhàng, tinh tế và tao nhã. Ảnh: wolverineair

Về hương vị

Một yếu tố nữa góp phần làm nên đặc trưng cho ẩm thực Huế chính là hương vị của món ăn. Món ăn xứ Huế trước hết đều phải có vị đậm đà và rõ ràng. Có thể nói, người Huế thích tất cả các vị từ ngọt, mặn, béo bùi đến chua cay hay đắng, nhưng vị nào phải ra vị ấy, món nào ra món nấy.
 

Một yếu tố nữa góp phần làm nên đặc trưng cho ẩm thực miền cô đô chính là hương vị của món ăn. Ảnh: vietravelasia

Bên cạnh đó, ẩm thực Huế còn được biết đến với đủ loại mắm thơm ngon như mắm tôm chua thơm thơm, cay nồng và ngọt nhẹ của tôm, hay mắm rò chua chua ngọt ngọt, mắm ruốc đậm đà,… Những món mắm này có thể dùng để ăn với thịt, rau hay dùng chế biến các món ăn đặc sản khác.
 

Món ăn xứ Huế trước hết đều phải có vị đậm đà và rõ ràng. Ảnh: amthucchay

Một cái tên quen thuộc – bún bò Huế, món đặc sản nóng hổi với nước dùng đậm đà được ninh từ xương và mắm ruốc. Hay món cơm hến có chút vị ngọt thanh của hến, cay cay của ớt sa tế, đậm đà của mắm ruốc, thêm chút hăng hăng của rau thơm, bắp chuối, giá đỗ và ngậy của đậu phộng… 
 

Một cái tên quen thuộc – bún bò Huế, món đặc sản nóng hổi với nước dùng đậm đà được ninh từ xương và mắm ruốc. Ảnh: nguoivietnam

Ngoài ra, ở đây còn thấy vô vàn các loại bánh đặc sản Huế như bánh bèo, bánh lọc, bánh nậm, bánh ram ít và món nem lụi, bánh cuốn thịt nướng,… được ăn kèm với từng loại mắm được pha chế riêng. Tất cả làm nên những món ngon dân dã nhưng đã làm say lòng bao du khách.
 

Hay món cơm hến nức tiếng gần xa. Ảnh: 1ty

Đặc biệt, ẩm thực Huế còn được chế biến theo quy luật cân bằng âm dương, nóng lạnh hài hòa với nhau. Nếu là các món tính hàn như vịt, ốc, hến thì phải dùng gừng để điều hòa, còn thịt luộc thì phải ăn cùng với khế chua hay chuối chát để cân bằng vị giác. 
 

Đặc biệt, ẩm thực Huế còn được chế biến theo quy luật cân bằng âm dương, nóng lạnh hài hòa với nhau. Ảnh: banhtranghoangbeo

Có thể thấy, dù là những món ăn chốn cung đình cầu kì hay là những món ăn dân trong gian mộc mạc, dân dã cũng như món ăn chay thì vẫn được người dân Huế chế biến đảm bảo các tiêu chí ngon, bổ, rẻ và đẹp mắt. Có như vậy mới khiến các du khách mỗi khi có dịp vi vu khắp xứ Huế đều nhất định phải thử và vấn vương mãi không thôi.

Minh Nguyên

(Theo Báo Thể Thao Việt Nam)