Các yếu tố ảnh hưởng tới việc thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

Do vậy, việc xem xét mối quan hệ giữa các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến dòng vốn này tại Việt Nam là điều cấp thiết. Bài viết này sẽ nghiên cứu và phân tích mối quan hệ giữa các tác nhân ảnh hưởng tác động đến dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, tập trung chuyên sâu vào hai thành phần cơ bản của dòng vốn là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài trong tiến trình từ quý I / 2000 đến quý II / 2019 .

Từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008, việc áp dụng triệt để chính sách tiền tệ (CSTT) mở rộng thông qua các chương trình nới lỏng định lượng (Quantitative Easing_QE) ở các quốc gia tiên tiến (Anh, Mỹ, EU, Nhật Bản…) đã khiến cho dòng vốn ồ ạt đổ vào các thị trường mới nổi. Sau đó, do các nước phát triển đồng loạt tăng lãi suất để tránh tăng trưởng “nóng” và lạm phát tăng cao đã dẫn đến tình trạng nhà đầu tư rút vốn hàng loạt khỏi những thị trường này.

Trước tình hình biến hóa chủ trương của các nước tăng trưởng, các nền kinh tế tài chính mới nổi cũng phản ứng lại để bảo vệ đồng nội tệ và kiềm chế lạm phát kinh tế bằng cách nâng lãi suất vay. Điều này khiến cho dòng vốn vào khu vực các vương quốc đang tăng trưởng, trong đó có Việt Nam bị biến hóa nhanh gọn và có khuynh hướng dịch chuyển lớn .
Như vậy, hoàn toàn có thể nói sự biến hóa trong điều kiện kèm theo kinh tế tài chính toàn thế giới và diễn biến của các yếu tố vĩ mô thuộc các vương quốc đang tăng trưởng và nền kinh tế tài chính mới nổi là những tác nhân chính quyết định hành động dòng vốn vào các nước này. Dòng vốn đầu tư nước ngoài được xem là một trong những dòng vốn quan trọng giúp cho sự tăng trưởng của nền kinh tế tài chính Việt Nam hiện tại và trong tương lai, do vậy việc xem xét mối quan hệ giữa các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến dòng vốn này tại Việt Nam là điều cấp thiết .

Cơ sở lý thuyết về các yếu tố bên trong bên ngoài ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư nước ngoài

Đầu tư trực tiếp là một mô hình đầu tư xuyên biên giới gắn liền với một dân cư trong một nền kinh tế tài chính có quyền trấn áp hoặc một mức độ ảnh hưởng đáng kể đến việc quản trị một doanh nghiệp cư trú trong một nền kinh tế tài chính khác ( IMF, 2007 ). Theo Tổ chức Thương mại thế giới ( WTO ) ( 1996 ), đầu tư trực tiếp nước ngoài xảy ra khi một nhà đầu tư ở một vương quốc mua một gia tài ở một vương quốc khác với dự tính quản lý tài sản đó .

Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế – IMF ( 2007 ), đầu tư gián tiếp nước ngoài được định nghĩa là các thanh toán giao dịch xuyên biên giới tương quan đến các sàn chứng khoán vốn và sàn chứng khoán nợ, trừ các khoản đầu tư trực tiếp hoặc gia tài dự trữ. Theo Khoản 3, Điều 3, Luật Đầu tư, đầu tư gián tiếp là hình thức đầu tư trải qua việc mua CP, CP, trái phiếu, các sách vở có giá khác, quỹ đầu tư sàn chứng khoán và trải qua các định chế kinh tế tài chính trung gian khác mà nhà đầu tư không trực tiếp tham gia quản trị hoạt động giải trí đầu tư .
Các tác nhân bên ngoài vương quốc tương quan đến sự tăng trưởng kinh tế tài chính của các vương quốc tăng trưởng ( Anh, Mỹ, EU, Nhật Bản … ). Các tác nhân này gồm có lãi suất vay, vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính. Nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến nguồn cung vốn nước ngoài và tương quan đến điều kiện kèm theo kinh tế tài chính toàn thế giới, đáng chú ý quan tâm nhất là thiên nhiên và môi trường lãi suất vay toàn thế giới và khẩu vị rủi ro đáng tiếc của nhà đầu tư .
Mối quan hệ giữa các tác nhân bên ngoài vương quốc với dòng vốn đầu tư nước ngoài được bộc lộ ở những khunh hướng khác nhau. Cụ thể như lãi suất vay nước ngoài, đặc biệt quan trọng là lãi suất vay của Hoa Kỳ có ảnh hưởng xấu đi đến dòng vốn chảy vào các nước đang tăng trưởng ( Calvo và tập sự ( 1993 ), Fernandez-Arias ( 1996 ). Tương tự, lãi suất vay, vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính của các nước tăng trưởng cũng là một yếu tố hạn chế dòng vốn chảy vào các nước đang tăng trưởng ( Calvo và tập sự, 1993 ; Chuhan và tập sự, 1998 ) .

Các tác nhân bên trong vương quốc tương quan đến điều kiện kèm theo kinh tế tài chính và kinh tế tài chính ở chính tại các vương quốc tiếp đón dòng vốn. Nhân tố này hầu hết phát sinh từ các chủ trương cũng như các điều kiện kèm theo kinh tế tài chính đơn cử của từng vương quốc. Các tác nhân bên trong điển hình như sự tăng trưởng trong tổng sản phẩm quốc nội, cung tiền, lãi suất vay, lạm phát kinh tế … ( Koepke, 2018 ) .
Mối quan hệ giữa các tác nhân bên trong vương quốc với dòng vốn đầu tư nước ngoài cũng được quan tâm. Khi một nền kinh tế tài chính có vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính hay có tăng trưởng kinh tế tài chính kỳ vọng tốt thì điều này cũng có nghĩa là dòng vốn đầu tư nước ngoài sẽ có kỳ vọng ngày càng tăng Valdés và tập sự ( 2001 ) .
Hoặc một mức lạm phát kinh tế kỳ vọng trong nước càng thấp thì năng lực thời cơ đầu tư so với các gia tài kinh tế tài chính sẽ càng cao hơn và ngày càng tăng dòng chảy của dòng vốn đầu tư nước ngoài. Chính vì thế một khi đồng nội tệ có khuynh hướng giảm giá sẽ mê hoặc cho nhà đầu tư đến thị trường vương quốc đảm nhiệm vốn .

Mối liên hệ giữa các yếu tố bên trong và bên ngoài quốc gia với dòng vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

Mối liên hệ giữa FDI với các yếu tố bên trong và bên ngoài quốc gia

Yếu tố bên ngoài vương quốc
Hình 1 bộc lộ mối liên hệ giữa FDI và lãi suất vay tại Mỹ. Nhìn chung, ngoại trừ tiến trình khủng hoảng cục bộ toàn thế giới 2007 – 2009 khiến dòng vốn vào các nước mới nổi trong đó có Việt Nam giảm mạnh, trong các tiến trình khác nhau còn lại, có vẻ như một mức lãi suất vay cao hơn ở Mỹ sẽ làm giảm dòng vốn này vào Việt Nam .
Tuy nhiên, với chỉ số công nghiệp Mỹ, mối liên hệ giữa dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và chỉ số này không rõ nét ( Hình 2 ). Về mặt kim chỉ nan, khi chỉ số này tăng lên tức là vận tốc tăng trưởng ngành công nghiệp ở Mỹ tăng lên hay nói cách khác là nền kinh tế tài chính của Mỹ đang tăng trưởng tốt, điều này sẽ lôi cuốn nguồn vốn FDI vào Mỹ thay vì các nước đang tăng trưởng như Việt Nam ( quá trình 2009 – 2010, 2018 – 2019 ) .
Chỉ số VIX ( giám sát trạng thái dịch chuyển của đầu tư và chứng khoán được tạo ra bởi sàn thanh toán giao dịch quyền chọn Chicago ) thường tương quan đến dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài hơn, tuy nhiên với hình 3, có vẻ như dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng có xu thế dịch chuyển ngược chiều với sự biến hóa của chỉ số VIX. Cụ thể, năm 2011 – 2012, khi chỉ số VIX tăng, dòng vốn này vào Việt Nam giảm rõ ràng. Điều này hoàn toàn có thể được thấy trong các quy trình tiến độ khác như tiến trình năm nay – 2017 và quá trình 2018 đến đầu năm 2019 .

Yếu tố bên trong vương quốc

Hình 4 cho thấy, mối liên hệ giữa cung tiền và dòng vốn FDI, cung tiền M2 tăng đồng nghĩa với việc giảm lãi suất, điều này sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp vay vốn đầu tư, thúc đẩy dòng vốn FDI vào Việt Nam hơn.

Việc kiểm soát và điều chỉnh lãi suất vay trải qua cung tiền được vận dụng nhiều trong quá trình khủng hoảng cục bộ, khi vận tốc tăng trưởng của nền kinh tế tài chính sụt giảm. Mỗi quan hệ tích cực giữa FDI và cung tiền hoàn toàn có thể thấy rõ trong quá trình 2007 – 2009 và tiến trình 2013 – 2019, tuy nhiên cũng có quá trình cung tiền có mối liên hệ nghịch chiều với dòng vốn này, đơn cử là vào quá trình 2010 – 2012 .
Lạm phát cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Có thể thấy, sau quy trình tiến độ khủng hoảng kinh tế quốc tế năm 2008, lạm phát kinh tế ở Việt Nam tăng mạnh do những chủ trương cứu trợ nền kinh tế tài chính được tung ra, song song đó là một sự sụt giảm trong vốn FDI một cách rõ ràng ( Hình 5 ) .

Mối quan hệ giữa FPI với các yếu tố bên trong và bên ngoài quốc gia

Yếu tố bên ngoài vương quốc

Với dòng vốn FPI vào Việt Nam có khuynh hướng giảm khi lãi suất vay nước ngoài tăng lên. Sự biến động ngược chiều này được lý giải bởi nhà đầu tư trên thị trường chăm sóc đến lãi suất vay thực .
Khi lãi suất vay thực ở Mỹ ngày càng tăng làm họ rút vốn khỏi các thị trường các vương quốc mới nổi để chuyển vốn về Mỹ. Điều này hoàn toàn có thể thấy rõ trong tiến trình 2009 – 2010, quy trình tiến độ 2012 – năm trước và quy trình tiến độ 2017 – 2019 .
Chỉ số VIX cũng có mối liên hệ khá mật thiết với dòng vốn FPI vào các nền kinh tế tài chính mới nổi. Nhiều điều tra và nghiên cứu cho thấy, khi chỉ số này tăng cao, các nhà đầu tư có xu thế rút vốn khỏi thị trường và làm giảm dòng vốn đầu tư gián tiếp qua kinh doanh thị trường chứng khoán ( TTCK ) vào các vương quốc đang tăng trưởng .
Tuy nhiên, có vẻ như chỉ số VIX lại có ảnh hưởng không rõ ràng tại Việt Nam ( Hình 7 ), trong khi có quy trình tiến độ mối liên hệ này là xấu đi ( quá trình 2008 – 2010, quá trình năm trước – 2017 ), nhưng có rất nhiều tiến trình cho thấy chỉ số VIX có mối liên hệ tích cực với dòng vốn FPI vào Việt Nam, đơn cử là tiến trình 2011 – 2012, quá trình 2018 – 2019 .
Yếu tố bên trong vương quốc
Có thể thấy rõ mối quan hệ ngược chiều giữa lạm phát kinh tế và dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam ( Hình 8 ), đặc biệt quan trọng là quá trình 2008 đến nay .
Một tác nhân quan trọng khác trong việc lôi cuốn vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam, đó là tình hình TTCK. Hình 9 bộc lộ một cách rõ nét mối quan hệ tích cực giữa TTCK và dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam. Cụ thể, khi TTCK tăng điểm, dòng vốn này vào Việt Nam tăng khá rõ và ngược lại, đặc biệt quan trọng trong tiến trình 2008 – 2010, quy trình tiến độ 2012 – 2019 .

Kết luận

Các tài liệu lịch sử dân tộc cho thấy, có vẻ như dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam có một mối liên hệ khá rõ với 1 số ít yếu tố bên ngoài vương quốc như lãi suất vay nước ngoài, lượng cung toàn thế giới, rủi ro đáng tiếc toàn thế giới … và các yếu tố bên trong như lạm phát kinh tế, cung tiền, chỉ số sàn chứng khoán .
Với mối liên hệ mang tính ngặt nghèo như trên, để lôi cuốn dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, ngoài việc cải tổ môi trường tự nhiên vĩ mô trong nước và tăng trưởng kinh doanh thị trường chứng khoán để mê hoặc các nhà đầu tư, các cơ quan có thẩm quyền cần theo dõi sát sao và Dự kiến những dịch chuyển không bình thường hoàn toàn có thể xảy ra với Việt Nam khi các vương quốc tăng trưởng đổi khác chủ trương kinh tế tài chính hoặc có những cú sốc không mong ước trên thị trường .

Tài liệu tham khảo:

1. Calvo, G. A., Leiderman, L., và Reinhart, C. M. ( 1993 ), Capital inflows and real exchange rate appreciation in Latin America : the role of external factors. Staff Papers, 40 ( 1 ), 108 – 151 ;

2. Chuhan, P., Claessens, S., & Mamingi, N. J. J. o. D. E. (1998), Equity and bond flows to Latin America and Asia: the role of global and country factors. 55(2), 439-463;

3. Fernandez-Arias, E. ( 1996 ), The new wave of private capital inflows : push or pull ? Journal of Development Economics, 48 ( 2 ), 389 – 418 ;
4. Koepke, R. ( 2018 ), Fed policy expectations and portfolio flows to emerging markets. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money ;
5. Valdés, M. R. O., Hernández, M. L., và Melado, M. P. ( 2001 ), Determinants of Private Capital Flows in the 1970 ‘ s and 1990 ‘ s : Is there Evidence of Contagion ? : International Monetary Fund .

Source: https://mix166.vn
Category: Tài Chính