Di sản văn hóa phi vật thể – Wikipedia tiếng Việt

Di sản văn hóa phi vật thể (tiếng Anh: Intangible cultural heritage) là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác bao gồm lễ hội, lối sống, bí quyết truyền nghề, văn hóa ẩm thực, trang phục truyền thống. Công ước 2003 của UNESCO bác bỏ việc xếp hạng di sản văn hóa phi vật thể nên không có khái niệm xếp hạng di sản theo cấp tỉnh, cấp quốc gia hay cấp thế giới.[1]

Ở Lever toàn thế giới, Di sản văn hóa phi vật thể có list được UNESCO đưa ra để ghi danh giá trị của những di sản văn hóa phi vật thể trên quốc tế. Danh sách này được khởi đầu năm 2001 với 19 di sản, năm 2003 list có thêm 28 di sản. Danh sách tiếp theo được lập vào ngày 25 tháng 11 năm 2005. Mỗi di sản văn hóa phi vật thể muốn có tên trong list phải được một hoặc nhiều vương quốc đề cử cho UNESCO trước khi được một ủy ban của tổ chức triển khai này xem xét năng lực đưa vào list .

Tại hội nghị lần thứ 3 họp tại Istanbul tháng 11/2008, để nâng cao nhận thức về tính cấp thiết của vấn đề bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể, Ủy ban liên chính phủ về bảo tồn Di sản phi vật thể đã đưa ra hai danh sách:

• Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại
• Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp

Các siêu phẩm truyền khẩu và phi vật thể quả đât đã được công bố trước đây nay được chuyển vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất .

Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất[sửa|sửa mã nguồn]

Danh sách này bộc lộ sự phong phú của những di sản văn hóa phi vật thể và giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của những di sản đó. UNESCO đã công bố 90 di sản trong năm 2008 ( trước kia đã được công bố là siêu phẩm ), 76 di sản trong năm 2009 và 47 di sản trong năm 2010 [ 2 ] .Tính đến cuối năm 2010, có 213 di sản được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât [ 2 ]. Thống kê đơn cử như sau :

Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp[sửa|sửa mã nguồn]

Cũng từ năm 2008, UNESCO bổ trợ thêm Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp, gồm những di sản phi vật thể mà hội đồng có tương quan và những vương quốc thành viên UNESCO cần có những giải pháp khẩn cấp để bảo tồn. Danh sách này góp thêm phần kêu gọi sự hợp tác quốc tế và sự tương hỗ cho những bên tương quan để triển khai những giải pháp bảo vệ thích hợp. Trong năm 2009, UNESCO công bố 12 di sản và trong năm 2010 là 10 di sản thuộc nhóm này .

Ngoài ra, trong năm 2009, UNESCO cũng ghi danh ba di sản văn hoá phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp nhất theo điều 18 của Công ước về Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (tiếng Anh: Register of best Intangible Heritage safeguarding activities – Article 18).

Quốc gia/vùng lãnh thổ	Tên di sản	Năm được công nhận
Tây Ban Nha	Centre for traditional culture – school museum of Pusol pedagogic project	2009
Indonesia	Education and training in Indonesian Batik intangible cultural heritage for elementary, junior, senior, vocational school and polytechnic students, in collaboration with the Batik Museum in Pekalongan	2009
Bolivia  Chile  Peru	Safeguarding intangible cultural heritage of Aymara communities in Bolivia, Chile and Peru	2009

Di sản phi vật thể tại Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

Đã được ghi danh[sửa|sửa mã nguồn]

Đề cử trong những năm tiếp theo[sửa|sửa mã nguồn]

Nhầm lẫn là di sản quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Có một số cách hiểu sai và quan niệm sai lầm về di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam và các nước khác khi thường xếp chung vào danh mục các di sản thế giới. TS Frank Proschan trình bày tại hội thảo “Huy động truyền thông trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể” ở Hà Nội. Tại buổi thuyết trình này, TS Frank Proschan một lần nữa mong muốn tất cả hãy cùng xem xét kỹ định nghĩa về di sản văn hóa phi vật thể trong Công ước 2003 và một số hệ quả quan trọng rút ra từ định nghĩa đó. Ông cũng bàn về vấn đề sở hữu và tại sao Công ước 2003 lại bác bỏ quan điểm di sản văn hóa phi vật thể là di sản chung của nhân loại. Theo Công ước 2003, “chính các cộng đồng, nhóm người và trong một số trường hợp là các cá nhân, những người thực hành một biểu đạt văn hóa nào đó, và chỉ họ mà thôi, mới có thể là những người công nhận nó là một bộ phận cấu thành di sản văn hóa phi vật thể của họ, và chỉ họ mới có thể xác định được giá trị của nó”. TS Frank Proschan chỉ ra 3 cụm từ có thể gây hiểu nhầm thường gặp ở Việt Nam là: Di sản văn hóa phi vật thể thế giới; Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; UNESCO công nhận.[9]

UNESCO có list Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất nhưng quan điểm của UNESCO cho rằng, di sản là của hội đồng, không có di sản nào của chung quả đât cả. Việc ghi danh là ghi danh trong một list của UNESCO được những vương quốc đệ trình lên, còn gia chủ của di sản không ai khác chính là hội đồng. Theo cách cắt nghĩa này hoàn toàn có thể hiểu : Quan họ là di sản của hội đồng người dân ở Thành Phố Bắc Ninh, Bắc Giang. Không gian Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên thuộc về đồng bào ở Tây Nguyên, hay di sản Thực hành Then của hội đồng Tày, Nùng, Thái chứ không phải của cả quả đâtDi sản văn hóa phi vật thể thuộc về hội đồng, và chỉ duy nhất thuộc về hội đồng. Di sản văn hóa phi vật thể không thuộc về vương quốc, nhà nước, dân tộc bản địa hay trái đất cũng như toàn quốc tế. Điều này vẫn đúng mặc dầu di sản đó được kiểm kê, tư liệu hóa, ĐK, đề cử, ghi danh … Trạng thái của một di sản văn hóa phi vật thể không đổi khác được khi UNESCO ghi vào list di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât hay list di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, nghĩa là di sản vẫn thuộc về hội đồng của nó và không trở thành “ di sản quốc tế ”, hay gia tài của trái đất nói chung. [ 10 ]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

• UNESCO – Trang web chính thức của UNESCO

Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa