54 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 17 (01/2019)
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
1. MỞ ĐẦU
Tiếng Hán và tiếng Việt đều là những ngôn ngữ
có thanh điệu, thanh điệu là thành phần quan trọng
không thể thiếu để cấu tạo nên âm tiết, có tác dụng
khu biệt nghĩa. Nhưng thanh điệu của hai ngôn
ngữ này vừa có điểm tương đồng, vừa có điểm
khác biệt. Để tránh nhầm lẫn trong quá trình học
tập cũng như sử dụng hai ngôn ngữ, bài viết căn cứ
vào hệ thống và đặc điểm thanh điệu của hai ngôn
ngữ, thông qua những cặp thanh điệu dễ bị nhầm
lẫn trong tiếng Hán và tiếng Việt, tiến hành so sánh
đối chiếu tìm ra sự tương đồng và khác biệt của
các thanh điệu của hai ngôn ngữ nhằm nâng cao
chất lượng dạy và học tiếng Hán.
VI THỊ HOA*
*Đại học Thái Nguyên, [email protected]
Ngày nhận bài: 24/7/2018; ngày sửa chữa: 25/8/2018; ngày duyệt đăng: 20/12/2018
ĐỐI CHIẾU THANH ĐIỆU
TIẾNG HÁN VÀ TIẾNG VIỆT
TÓM TẮT
Thanh điệu là độ trầm, bổng của giọng nói trong một âm tiết, có tác dụng khu biệt nghĩa. Tiếng
Hán và tiếng Việt đều là những ngôn ngữ có thanh điệu, trong đó Tiếng Việt có khá nhiều thanh
điệu: 6 thanh điệu, tiếng Hán chỉ có 4 thanh điệu. Tuy đều là những ngôn ngữ có thanh điệu nhưng
hệ thống thanh điệu của hai ngôn ngữ này không hoàn toàn giống nhau, cho nên người học tiếng
Hán khi học thanh điệu khó tránh khỏi chịu ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ (tiếng Việt) mà dễ “Việt
hoá” các thanh điệu trong tiếng Hán. Bài viết căn cứ vào đặc điểm của hệ thống thanh điệu, thông
qua những cặp thanh điệu dễ bị nhầm lẫn trong tiếng Hán và tiếng Việt, tiến hành so sánh đối
chiếu tìm ra sự tương đồng và khác biệt của các thanh điệu của hai ngôn ngữ nhằm nâng cao chất
lượng dạy và học tiếng Hán.
Từ khóa: đối chiếu, tiếng Hán, thanh điệu
2. ĐẶC ĐIỂM CỦA THANH ĐIỆU TIẾNG
HÁN VÀ TIẾNG VIỆT
2.1. Đặc điểm của thanh điệu tiếng Hán
2.1.1. Thanh điệu cơ bản trong tiếng Hán
Thanh điệu trong tiếng Hán theo truyền thống
phân thành bốn loại (điệu loại): âm bình (thanh
1), dương bình (thanh 2), thượng thanh (thanh
3) và khứ thanh (thanh 4). Căn cứ vào độ cao,
bốn thanh cơ bản này có thể khái quát đơn giản
thành: một bằng, hai thăng, ba khúc, bốn giáng.
Theo tác giả Dương Ký Châu (2014, tr.3) thanh
điệu của tiếng Hán phổ thông bao gồm bốn thanh
cơ bản, cụ thể như hình 1:
55KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 17 (01/2019)
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
Tên gọi Độ cao Ký hiệu
Thanh 1 (Âm bình) 5-5 ( - )
Thanh 2 (Dương bình) 3-5 ( / )
Thanh 3 (Thượng thanh) 2-1-4 ( √ )
Thanh 4 ( Khứ thanh) 5-1 ( \ )
Hình 1: Biểu đồ độ cao thanh điệu tiếng Hán
2.1.2. Đặc điểm khái quát thanh điệu của
tiếng Hán
Điệu trị của 4 thanh điệu có sự khác nhau
rõ rệt: một bằng, hai thăng, ba khúc, bốn giáng.
Ngoài thanh 1 âm bằng ra, ba thanh còn lại có biên
độ thăng giáng tương đối lớn cho nên tiếng Trung
Quốc phổ thông nghe rất uyển chuyển, tính nhạc
trong ngôn ngữ rất mạnh.
Thanh điệu trong tiếng Hán phần lớn là âm
cao, các thanh âm bình, dương bình và khứ thanh
đều có độ cao nhất đến 5; độ cao nhất của thanh
thượng thanh (thanh 3) cũng lên đến độ 4, cho nên
tiếng phổ thông Trung Quốc tương đối cao vang.
Có thể khái quát như bảng 1 bên dưới.
2.1.3. Những hiện tượng đặc biệt của thanh
điệu tiếng Hán
a) Thanh nhẹ của tiếng Hán
Ngoài 4 thanh cơ bản trong tiếng Hán còn có
một thanh gọi là thanh nhẹ. Đây không phải là
thanh thứ 5 tồn tại độc lập ngoài bốn thanh chính,
mà là một hiện tượng biến âm đặc thù. Thanh nhẹ
chỉ những thanh khi đọc vừa nhẹ vừa ngắn. Độ cao
của thanh nhẹ thay đổi phụ thuộc vào thanh điệu
âm tiết đứng trước.
Ví dụ: những âm tiết “zi”, “tou” trong 桌
子 (zhuōzi: cái bàn); 叶子 (yèzi: lá cây); 木头
(mùtou: gỗ) đều là thanh nhẹ.
Do sự suy yếu âm cường và sự thay đổi về
trường độ của các âm tiết mang thanh nhẹ mà độ
cao của thanh nhẹ có sự biến đổi như trên, chúng
ta cần có sự hiểu biết nhất định về sự biến đổi này
mới có thể phát âm đúng thanh nhẹ.
Bảng 1: Đặc điểm của thanh điệu tiếng Hán
STT Thanh điệu Độ cao Đặc điểm Ví dụ
1
Thanh 1
(Âm bình)
5-5
Cao và bằng, đặc điểm của nó là cao, khi bắt
đầu phát âm phải cao và sau đó giữ nguyên độ
cao, về cơ bản không có sự biến đổi thăng giáng.
高 (gāo: cao)
他 (tā: anh ấy)
书 (shū: sách)
2
Thanh 2
(Dương bình)
3-5 Tăng từ trung độ lên cao độ, bắt đầu từ độ cao 3
tăng lên độ cao 5. Đặc điểm của nó là “thăng”.
名 (míng: tên)
钱 (qián: tiền)
图 (tú: hình)
3 Thanh 3
(Thướng thanh)
2-1-4
Từ âm nửa thấp giáng xuống âm thấp rồi lại tăng
lên âm nửa cao. Từ độ cao 2 giảm xuống 1 rồi
tăng lên 4.
解 (jiě: giải)
老 (lăo: già)
笔 (bĭ: bút)
4
Thanh 4
(Khứ thanh)
5-1
Từ âm cao giảm xuống âm thấp. Tốc độ giảm
xuống nhanh, dứt khoát.
大 (dà: to, lớn)
是 (shì: là)
又 (yòu: lại)
56 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 17 (01/2019)
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
b) Hiện tượng biến điệu trong tiếng Hán
Biến điệu trong tiếng Hán chủ yếu có những
loại sau:
Biến điệu của thanh 3 (thướng thanh): hai âm
tiết mang thanh 3 đi liền nhau, âm tiết đứng trước
đọc thành thanh 2.
Ví dụ: 你好 “nĭ hăo” đọc thành “ní hăo”
水果 “shuĭ guŏ” đọc thành “shuí guŏ”
我想你 “wŏ xiăng nĭ” đọc thành “wŏ xiáng nĭ”
Thanh 3 đứng trước âm tiết mang thanh 1,
thanh 2, thanh 4, và thanh nhẹ thì đọc thành nửa
thanh 3 (độ cao 2-1).
Ví dụ: 姐姐 (jiě jie: chị); 好吧 (hăo ba: tốt
thôi); 老师 (lăoshī: thày giáo)...
* Biến điệu của thanh 4 (khứ thanh): hai thanh
4 đi liền nhau, thanh trước biến đổi thành nửa
thanh 4 (độ cao 5-3).
Ví dụ: 利润 (lì rùn: lợi nhuận); 意见 (yì jiàn:
ý kiến); 注释 ( zhù shì: chú thích)...
* Biến điệu của “一” và “不”:
“一” ,“不” đứng trước thanh 4 (khứ thanh) thì
được đọc thành thanh 2 (dương bình), với độ cao
3-5.
Ví dụ: 一路 “yī lù” đọc thành “yí lù”; 一切
“yī qiè” đọc thành “yí qiè”; 不但 “bù dàn” đọc
thành “bú dàn”; 不去 “bù qù” đọc thành “bú qù”
“一” ,“不” đứng trước các thanh còn lại (thanh
1, thanh 2, thanh 3) thì “一” đọc thành thanh 4, còn
“不” vẫn giữ nguyên thanh 4.
Ví dụ: 一般 “yī bān” đọc thành “yì bān”; 一
时 “yī shí” đọc thành “yì shí”; 一起 “yī qĭ” đọc
thành “yì qĭ”; 不来 “bù lái” vẫn giữ nguyên, đọc
là “bù lái”.
“一”, “不” khi nằm xen kẽ giữa hai động từ
giống nhau hoặc trong cấu trúc câu hỏi chính phản
thì được đọc thành thanh nhẹ.
Ví dụ: 问一问: wènyiwèn; 看一看: kànyikàn;
吃不吃: chībuchī; 懂不懂: dŏngbudŏng ...
2.2. Đặc điểm của thanh điệu tiếng Việt
2.2.1. Thanh điệu cơ bản trong tiếng Việt
Tiếng Việt là ngôn ngữ có khá nhiều thanh
điệu: có quan điểm cho rằng tiếng Việt có 8 thanh
điệu1, nhưng đại đa số các tác giả đều cho rằng
tiếng Việt có 6 thanh điệu.
Theo tác giả Đoàn Thiện Thuật (2004, tr.19),
tiếng Việt có sáu thanh điệu như sau:
Tên gọi Độ cao Ký hiệu
Thanh ngang ( ) 4-4
Thanh huyền ( \ ) 3-2
Thanh hỏi ( ? ) 2-1-3
Thanh ngã ( ~) 3-2-4
Thanh sắc ( / ) 4-5
Thanh nặng ( . ) 2-2-1
Hình 2: Biểu đồ độ cao của thanh điệu tiếng Việt
2.2.2. Đặc điểm khái quát của thanh điệu
tiếng Việt
Căn cứ theo hình 2, chúng tôi nhận thấy thanh
điệu trong tiếng Việt đại đa số đều có độ cao giảm
dần, như thanh huyền, thanh nặng, thanh hỏi;
thanh ngang có độ cao khá cao, âm cao và bằng,
chỉ có thanh sắc có độ cao cao nhất lên đến độ
5, cho nên tiếng Việt tương đối trầm. Có thể khái
quát như bảng 2:
57KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 17 (01/2019)
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
3. ĐỐI CHIẾU THANH ĐIỆU TIẾNG HÁN VÀ TIẾNG VIỆT
3.1. Đối chiếu khái quát thanh điệu tiếng Hán và tiếng Việt
Trên cơ sở nắm được đặc điểm của từng loại thanh điệu trong tiếng Hán và tiếng Việt, chúng tôi nhận
thấy, về số lượng thanh điệu trong tiếng Hán ít hơn thanh điệu trong tiếng Việt, cụ thể:
Tiếng Hán có 4 thanh điệu cơ bản: thanh 1 (âm bình), thanh 2 (dương bình) là thanh cao, thanh 3
(thượng thanh) là thanh bán cao và thanh 4 (khứ thanh) là thanh thấp.
Thanh điệu trong tiếng Việt có 6 thanh: thanh ngang, thanh huyền, thanh hỏi, thanh sắc, thanh ngã,
thanh nặng. Trong đó thanh không, thanh ngã, thanh sắc thuộc về thanh cao; thanh huyền, thanh hỏi, thanh
nặng là thanh thấp.
Từ biểu đồ độ cao của thanh điệu tiếng Hán và tiếng Việt (hình 1 và hình 2) có thể thấy: thanh điệu
trong tiếng Hán đơn giản hơn nhiều so với thanh điệu trong tiếng Việt. Thanh điệu trong tiếng Việt không
chỉ nhiều hơn so với thanh điệu trong tiếng Hán mà độ trắc trở trong phát âm còn tương đối phức tạp hơn.
Còn có một sự khác biệt rõ rệt là thanh điệu tiếng Hán cao hơn nhiều so với thanh điệu tiếng Việt (xem
bảng 3).
Bảng 3: Bảng đối chiếu khái quát thanh điệu tiếng Hán và tiếng Việt
(Có đặc điểm đó (+); Không có đặc điểm đó (-))
STT Thanh điệu Tên gọi Độ cao Ký hiệu Âm Biến
điệuCao Bán cao Thấp
1 Tiếng Hán
Thanh 1 5 - 5 ( - ) + - - -
Thanh 2 3 - 5 ( / ) + - - -
Thanh 3 2 - 1 - 4 ( √ ) - + - +
Thanh 4 5 - 1 ( \ ) - - + -
Thanh nhẹ - ( ) - - - -
Bảng 2: Đặc điểm của thanh điệu tiếng Việt
STT Thanh điệu Độ cao Đặc điểm Ví dụ
1 Thanh ngang
( )
4-4 Cao và bằng, bắt đầu ở độ cao 4 sau đó giữ nguyên độ cao,
hầu như không có sự thay đổi thăng giáng.
hoa lan, mênh
mang...
2 Thanh huyền
( \ )
3-2 Giảm từ độ cao 3 xuống độ cao 2, đặc điểm của nó là giáng,
nhưng giáng không quá nhanh.
mùa hè,
dài dòng...
3 Thanh hỏi
( ? )
2-1-3 Từ âm nửa thấp (độ cao 2) đầu tiên giáng xuống âm thấp (độ
cao 1), sau đó tăng lên âm trung (độ cao 3). Đặc điểm của nó
là không giữ nguyên độ cao, có thăng có giáng.
quả cảm, lải
nhải...
4 Thanh ngã
( ~ )
3-1-4 Từ âm trung (độ cao 3) giáng xuống âm thấp (độ cao 1), rồi
lại tăng lên âm nửa cao (độ cao 4). Đặc điểm của nó là có
thăng có giáng.
ngã, lững
thững...
5 Thanh sắc
( / )
4-5 Từ âm nửa cao (độ cao 4) tăng lên âm cao (độ cao 5). Đặc
điểm của nó là “thăng”.
gió mát, ướt
át...
6 Thanh nặng
( . )
2-2-1 Bắt đầu không cao, từ âm nửa thấp (độ cao 2) giữ nguyên, sau
đó giáng xuống âm thấp (độ cao 1).
động vật, thực
dụng...
58 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 17 (01/2019)
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
2 Tiếng Việt
Thanh ngang 4 - 4 ( ) + - - -
Thanh huyền 3 - 2 ( \ ) - - + -
Thanh hỏi 2 -1- 3 ( ? ) - - + -
Thanh ngã 3 -1 - 4 ( ~ ) + - - -
Thanh sắc 4 - 5 ( / ) + - - -
Thanh nặng 2 - 2- 1 ( . ) - - + -
3.2. Đối chiếu cụ thể thanh điệu tiếng Hán
và tiếng Việt
Trên đây là sự so sánh khái quát bề ngoài giữa
thanh điệu tiếng Hán và tiếng Việt. Trên thực tế,
bốn thanh điệu của tiếng Hán và sáu thanh điệu của
tiếng Việt từng cặp có sự tương đồng và khác biệt.
Sinh viên Việt Nam khi học ngữ âm tiếng Hán, rất
dễ Việt hoá các thanh điệu tiếng Hán trong quá
trình phát âm. Đặc biệt có một số sinh viên không
thể phân biệt rõ được sự khác nhau giữa các cặp
thanh điệu tương đối tương đồng trong hai ngôn
ngữ, từ đó dẫn đến việc lấy luôn thanh điệu tiếng
Việt làm chuẩn để mô phỏng thanh điệu tiếng Hán.
Kết quả là phát âm không chuẩn thanh điệu tiếng
Hán, đọc thành một loại “thanh điệu biến thể” (có
nghĩa là không phải là thanh điệu tiếng Việt cũng
không phải là thanh điệu tiếng Hán), thanh điệu trở
thành điểm khó trong giảng dạy và học tập ngữ âm
tiếng Hán. Để giúp người học dễ dàng phân biệt
cũng như nắm vững từng thanh điệu trong tiếng
Hán, chúng tôi tiến hành so sánh, đối chiếu cụ thể
những cặp thanh điệu dễ bị nhầm lẫn trong tiếng
Hán và tiếng Việt.
3.2.1. Thanh 1 của tiếng Hán và thanh ngang
của tiếng Việt
Thanh 1 (âm bình) của tiếng Hán và thanh
ngang của tiếng Việt đều thuộc loại thanh cao,
khi phát âm đều phải giữ nguyên độ cao bình
ổn, không thăng không giáng. Độ cao của thanh
1 tiếng Hán giữ nguyên ở mức 5-5, độ cao thanh
ngang trong tiếng Việt là 4- 4. Điều này thể hiện
vị trí âm cao của thanh 1 trong tiếng Hán cao hơn
vị trí của thanh ngang trong tiếng Việt. (Hình 3).
Hình 3: Thanh 1 của tiếng Hán và thanh ngang
của tiếng Việt
3.2.2. Thanh 2 của tiếng Hán và thanh sắc
của tiếng Việt
Thanh 2 của tiếng Hán và thanh sắc của tiếng
Việt về cơ bản là giống nhau. Đặc điểm của chúng
đều là “thăng”. Chỉ có điều thanh 2 của tiếng Hán
tăng từ âm trung lên âm cao (tức là từ độ cao 3
lên độ cao 5); còn thanh sắc trong tiếng Việt tăng
từ âm nửa cao lên âm cao (tức là từ độ cao 4 lên
độ cao 5). Điểm bắt đầu phát âm của 2 thanh có
sự khác nhau như vậy. Khi phát âm, độ dài âm
của thanh 2 trong tiếng Hán có hơi dài hơn độ dài
thanh sắc trong tiếng Việt. Những điểm khác biệt
nhỏ này, tuy chưa đủ để phân biệt rõ ràng hai thanh
điệu này với nhau, nhưng cũng cần chú ý, tránh
hiện tượng mặc định thanh 2 của tiếng Hán phát
âm giống hoàn toàn thanh sắc trong tiếng Việt, như
vậy phát âm sẽ không chuẩn. (xem hình 4).
3.2.3. Thanh 3 trong tiếng Hán và thanh hỏi
trong tiếng Việt
Đặc điểm của thanh 3 trong tiếng Hán và thanh
hỏi trong tiếng Việt đều có sự thăng giáng, cụ thể là
59KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 17 (01/2019)
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
giáng trước thăng sau. Nhưng thanh 3 trong tiếng
Hán là giáng từ âm nửa thấp rồi xuống âm thấp rồi
lại tăng lên âm nửa cao. Còn thanh hỏi trong tiếng
Việt, đầu tiên cũng giáng từ âm nửa thấp xuống âm
thấp rồi tăng lên âm trung. Như vậy hai thanh này
tương đối giống nhau nên rất dễ nhầm lẫn.
Thanh 3 của tiếng Hán đối với sinh viên Việt
Nam, tuy không khó phát âm, thậm chí còn đơn
giản, nhưng muốn phát âm chuẩn những âm tiết
mang thanh 3 lại không đơn giản chút nào. Khi
sinh viên người Việt phát âm thanh điệu này,
thường phát âm thành thanh hỏi trong tiếng Việt.
Thực ra 2 âm này có sự khác nhau về độ cao. Âm
vực của thanh 3 trong tiếng Hán tương đối cao,
còn thanh hỏi trong tiếng Việt lại thuộc âm vực
thấp, kết thúc của nó không cao cũng không thấp.
Nếu bạn phát âm chuẩn từ “nỉ” của tiếng Việt và từ
“nĭ” trong tiếng Hán, bạn sẽ thấy rõ sự khác nhau
giữa chúng.
3.2.4. Thanh 4 của tiếng Hán và thanh ngang,
thanh nặng trong tiếng Việt
Thanh 4 trong tiếng Hán được coi là thanh
khó phát âm nhất. Nó là thanh điệu thuộc âm vực
thấp. Trong hệ thống thanh điệu tiếng Việt không
có thanh điệu nào tương đồng với nó. Cho nên khi
phát âm, đại đa số sinh viên Việt Nam đều phát âm
thành thanh ngang trong tiếng Việt. Ví dụ: phát âm
từ “hàn” trong tiếng Hán thành “khan” trong tiếng
Việt, hoặc “fù” trong tiếng Hán thành “phu” trong
tiếng Việt... Có sinh viên lại phát âm thành thanh
nặng trong tiếng Việt. Ví dụ: phát âm từ “niàn”
trong tiếng Hán thành từ “nẹn” trong tiếng Việt,
hoặc từ “xià” trong tiếng Hán thành từ “xịa” trong
tiếng Việt...
Trong thực tế, thanh 4 của tiếng Hán giáng từ
độ cao nhất (5) xuống độ cao thấp nhất (1), từ đầu
đến cuối là giáng thanh. So với nó, thanh không
của tiếng Việt toàn bộ ở mức âm cao, lại không có
sự thăng giáng, từ đầu đến cuối giữ nguyên độ cao.
Phát âm thanh không trong tiếng Việt và thanh 4
trong tiếng Hán, nghe ra, sẽ thấy thanh sau uyển
chuyển hơn thanh trước (Vì thanh sau khi phát âm
sẽ cảm nhận rõ có sự biến đổi theo hướng giáng
xuống). Còn thanh nặng trong tiếng Việt? So với
thanh 4 của tiếng Hán, tuy cả hai thanh đều thuộc
âm thấp, nhưng điểm bắt đầu không giống nhau.
Điểm bắt đầu trong tiếng Hán rất cao, từ độ cao
5 giáng xuống 1, tốc độ giáng nhanh. Còn thanh
nặng trong tiếng Việt bắt đầu từ điểm tương đối
thấp (độ cao 2), lại giữ nguyên một lúc mới giáng
xuống độ cao thấp nhất (độ cao 1).
Hình 4: Thanh 2 của tiếng Hán và thanh sắc
của tiếng Việt
Hình 5: Thanh 3 trong tiếng Hán và thanh hỏi
trong tiếng Việt
Hình 6: Thanh 4 của tiếng Hán và thanh không,
thanh nặng trong tiếng Việt
60 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 17 (01/2019)
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
3.2.5. Thanh nhẹ của tiếng Hán và thanh
nặng của tiếng Việt
Về thanh nhẹ của tiếng Hán, tuy không được
xem là một thanh cơ bản, nhưng chúng ta không
thể phát âm một cách tuỳ tiện. Trong giao tiếp cũng
cần phát âm một cách chuẩn xác. Khi sinh viên
Việt Nam học thanh nhẹ, thường mô phỏng phát
âm của nó theo thanh nặng trong tiếng Việt. Ví
dụ phát âm âm tiết “zi” trong từ “hànzi” thành âm
tiết “chự” trong tiếng Việt. Đặc điểm nổi bật của
thanh nhẹ tiếng Hán là vừa nhẹ vừa ngắn, đọc cũng
không được rõ ràng lắm. Mà so với nó, thanh nặng
của tiếng Việt phát âm vừa nặng vừa rất rõ ràng.
4. KẾT LUẬN
Căn cứ vào đặc điểm của từng thanh điệu
trong tiếng Hán và tiếng Việt, thông qua những
cặp thanh điệu dễ bị nhầm lẫn của hai ngôn ngữ,
sau khi tiến hành so sánh đối chiếu, chúng tôi nhận
thấy thanh điệu trong tiếng Hán và tiếng Việt có
nhiều điểm tương đồng, cả hai ngôn ngữ đều có
âm cao, âm bán cao và âm thấp; bốn thanh điệu
cơ bản trong tiếng Hán và thanh nhẹ đều không có
trong hệ thống thanh điệu tiếng Việt. Nhưng chúng
có rất nhiều điểm tương đồng, như thanh 2 của
tiếng Hán và thanh sắc của tiếng Việt hay thanh 1
của tiếng Hán và thanh ngang của tiếng Việt đều
là những cặp thanh về cơ bản giống nhiều, khác
biệt ít. Ngoài ra còn một số điểm khác biệt. Xét về
số lượng thanh điệu trong tiếng Hán ít hơn thanh
điệu trong tiếng Việt. Xét về độ cao, các thanh
điệu trong tiếng Hán có độ cao cao hơn hẳn thanh
điệu tiếng Việt, hiện tượng biến điệu cũng phức
tạp hơn./.
Chú thích:
1.朱晓农，阮廷贤（2014），“越南语三域八
调：语音性质和音法类型”，民族语文，第6期，第
3-17页。
Tài liệu tham khảo:
Vũ Thị Ân (2015), Giáo trình tiếng Việt, Tập 1, Ngữ âm - Từ
vựng, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội.
Dương Ký Châu, (biên dịch Trần Thị Thanh Liêm, 2014),
Giáo Trình Hán ngữ, tập 1, quyển thượng, NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội.
Bùi Minh Toán, Đặng Thị Lanh (2006), Tiếng Việt đại cương
- Ngữ âm, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội.
Đoàn Thiện Thuật (chủ biên, 2000), Ngữ âm tiếng Việt, NXB
Đại học Quốc gia Hà Nội.
Đoàn Thiện Thuật (chủ biên, 2004), Tiếng Việt (Sách dành
cho người nước ngoài), trình độ A, tập 1, NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội.
A CONTRASTIVE ANALYSIS OF CHINESE AND VIETNAMESE TONES
VI THI HOA
Abstract: Tone is the use of pitch in one syllable to distinguish meaning. Chinese and Vietnamese
are tonal languages: while Vietnamese consists of six tones, Chinese have only four tones.
Although both Chinese and Vietnamese are tonal languages, their tone systems differ from each
other in some ways. Therefore, learners of Chinese are likely to be influenced by their mother
tongue (Vietnamese) when they deal with Chinese tones. Specifically, they tend to “Vietnamize”
Chinese tones. Based on the features of the two tone systems and the confusing pairs of tones in
the two languages, this paper aims at comparing and contrasting the two tone systems to identify
similarities and differences to enhance Chinese teaching and learning quality.
Keywords: tones, contrastive analysis, Chinese
Received: 24/7/2018; Revised: 25/8/2018; Accepted: 20/12/2018
