Giáo dục STEM có nghĩa là gì và giáo dục STEM trong trường mầm non

By Philip de Ath, Giám đốc Vận hành, Educe Vietnam

Giáo dục STEM đang là xu hướng trong các trường mầm non, nhưng khởi đầu không thật sự phức tạp như bạn nghĩ. Dưới đây là những điều bạn nên biết về giáo dục STEM trong trường mầm non.

Mở đầu

Thế giới đang thay đổi nhanh chóng. Các kỹ năng Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) ngày càng trở nên quan trọng đối với trẻ em ngay từ những năm đầu. Và nơi nào có thể bắt đầu tốt hơn ngoài trường mầm non? Bài viết này sẽ khám phá ý nghĩa của giáo dục STEM và cách mà chủ trường mầm non có thể kết hợp STEM vào trường mầm non của mình.

Trẻ nên được tiếp xúc với các trải nghiệm STEM từ sớm

Giáo dục STEM có nghĩa là gì? Còn giáo dục STEAM thì sao?

STEM là một thuật ngữ rộng được sử dụng để mô tả các lĩnh vực Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật (Engineering) và Toán học (Mathematics). Những lĩnh vực này thường được gọi là STEM, từ tập hợp bốn chữ cái đứng đầu các bộ môn nói trên, vì chúng bao hàm bốn chủ đề này và được gộp lại thành một khối gắn kết.

Giáo dục STEM có nghĩa là giáo dục trẻ em về bốn môn học (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Chương trình giảng dạy STEM tập trung vào các môn học này nhằm chuẩn bị cho trẻ thành công trong tương lai.

Tuy nhiên, giáo dục STEM không phải là một phép cộng đơn thuần bốn môn học, mà nó kết hợp tất cả bốn lĩnh vực theo cách tiếp cận liên ngành và ứng dụng để giúp trang bị tốt hơn cho học sinh trong môi trường làm việc ngày nay.

Khi học về STEM, trẻ được cung cấp các kỹ năng quan trọng về tính toán, đọc viết, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và phân tích. Rồi trẻ có thể áp dụng những kỹ năng này vào những việc khác trong cuộc sống. Nếu triển khai đúng, giáo dục STEM sẽ giúp trẻ em học tập trong một môi trường mang tính hỗ trợ, lấy trẻ làm trung tâm, cho phép trẻ phát triển tình yêu đối với việc học, một tâm trí tò mò, cởi mở, và thái độ học tập suốt đời.

Nghệ thuật (“Art”) trong STEM/STEAM

A có nghĩa là “Nghệ thuật”, được thêm vào STEM để trở thành STEAM. Nghệ thuật có thể là kết quả của quá trình sáng tạo của trẻ, bao gồm việc khám phá và thực hành nhiều ý tưởng và kỹ thuật. Trẻ em học cách tạo ra những nét nguệch ngoạc hoặc vẽ từ khi còn rất nhỏ. Khi dần phát triển ở các mức độ khác nhau, trẻ có thể sử dụng nghệ thuật để thể hiện suy nghĩ, ý tưởng và cảm xúc của mình trước khi phát triển ngôn ngữ và từ vựng. Nhưng “Nghệ thuật” trong STEAM không chỉ đơn thuần là mỹ thuật. “Nghệ thuật” cũng bao gồm nghệ thuật ngôn ngữ, nghệ thuật thể chất, nghệ thuật thủ công, nghệ thuật tự do. Giáo dục nghệ thuật bao gồm tất cả mọi thứ từ vẽ, kịch, sân khấu, khiêu vũ, phim ảnh, viết sáng tạo, kiến trúc và thiết kế cảnh quan… Sự hiện diện của “Nghệ thuật” là vô cùng quan trọng để kết nối bốn lĩnh vực STEM. Nghệ thuật không chỉ là một môn học khác bên cạnh bốn môn học STEM. Nó bao trùm STEM. Vì vậy, STEM và STEAM hiện được sử dụng thay thế cho nhau để cùng mang một nghĩa.

Giáo dục STEM có thể được giới thiệu cho học sinh từ sớm như thế nào? 

Trẻ nhỏ vốn dĩ rất tò mò về thế giới xung quanh, và giáo dục STEM tốt nhất nên được giới thiệu cho các em ngay từ khi còn nhỏ. Nghiên cứu cho thấy rằng việc mang giáo dục STEM tới cho trẻ nhỏ có thể có tác động lâu dài đến mối quan tâm của trẻ đối với các môn học STEM và năng lực STEM của trẻ.

Giáo dục STEM có thể được đưa đến cho học sinh ngay từ lứa tuổi mầm non. Các hoạt động khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học riêng lẻ có thể được giới thiệu cho cả trẻ nhỏ hơn.

Trẻ em tiếp xúc với STEM từ khi còn nhỏ có xu hướng cởi mở hơn, nhanh nhẹn, sáng tạo và tháo vát hơn. Điều này có nghĩa là trẻ có nhiều khả năng thành công hơn trong nhiều lĩnh vực khác nhau và trong cuộc sống.

Mục đích của việc giới thiệu STEM cho trẻ nhỏ không phải là để dạy kiến thức học thuật của các môn học STEM này, mà để giúp trẻ làm quen với việc học những điều mới, hình thành những câu hỏi về thế giới xung quanh và phát triển sự quan tâm của trẻ trong việc tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi của chính mình.

Sử dụng các khái niệm và dự án STEM trong lớp học sẽ tăng cường hiểu biết của trẻ em trong các lĩnh vực chủ đề cốt lõi. Khi chúng ta hướng tới tương lai của giáo dục STEM, điều quan trọng đối với các nhà giáo dục và phụ huynh là cần tập trung vào các lộ trình hợp tác, điều chỉnh các dự án STEM phù hợp với nhu cầu cá nhân của trẻ em.

Làm thế nào để kết hợp STEM vào giáo dục mầm non?

Các thí nghiệm khoa học, nước và các hoạt động dựa trên STEM khác đều có thể được giới thiệu ở cấp mầm non. Học theo cách này có thể là một trải nghiệm thú vị và vui vẻ đối với trẻ em. Do đó, ngày càng có nhiều trường mầm non áp dụng các hoạt động dựa trên STEM. Dưới đây là một số nội dung mà trường mầm non có thể mang đến cho trẻ em.

Xây dựng với các khối

Chơi với các khối gỗ, phân loại chúng thành các màu sắc và hình dạng khác nhau, là hoạt động STEM. Trẻ em thích xây dựng mọi thứ và với hoạt động xây dựng khối, trẻ có thể tạo ra các cấu trúc của riêng mình. Đó là một cách tuyệt vời để trẻ tìm hiểu về toán học, vật lý, kỹ thuật và hơn thế nữa. Ngoài ra, nó khuyến khích sự phối hợp tay mắt, giúp trau dồi kỹ năng vận động tinh tốt hơn.

Xây dựng với các khối gỗ là học STEM

Tạo các cuốn sách tự viết

Trẻ mầm non thích khám phá sự sáng tạo của mình. Trẻ quan tâm đến những thứ xung quanh mình. Khi trẻ tạo ra những cuốn sách của riêng mình, trẻ sẽ thích gắn những thứ khác nhau ở mỗi trang. Đưa cho trẻ mầm non của bạn “Sổ tay Khoa học” là một cách tuyệt vời để giúp trẻ phát triển khả năng tìm hiểu và quan sát của riêng mình.

Thí nghiệm khoa học

Trẻ mầm non thích thử những điều mới. Một thí nghiệm khoa học đơn giản có thể là xem phản ứng khi đổ soda và giấm vào nhau. Điều quan trọng là không chỉ tập trung vào khía cạnh thú vị của hoạt động mà hãy dạy trẻ hình thành các giả định, đặt câu hỏi và thử nghiệm các khả năng khác nhau.

Ghi lại âm nhạc

Một cách tuyệt vời khác để giới thiệu STEM là tạo ra âm nhạc. Một số trẻ mầm non yêu thích âm nhạc và ca hát. Tại sao không ghi âm lại? Bạn có thể sử dụng một ứng dụng trên điện thoại để ghi lại một số bản nhạc. Bạn có thể ghi âm giọng hát của trẻ, sau đó bạn có thể trộn nó với bản nhạc đã có. Trẻ em có thể học cách tạo ra âm thanh, cách các nghệ sĩ kết hợp các âm thanh với nhau để tạo ra âm nhạc. Hãy cho trẻ mầm non của bạn cơ hội trở thành nhạc sĩ trẻ!

Vẽ những bức tranh

Học cách sử dụng cọ vẽ chính là học công nghệ

Hội họa cho phép trí tưởng tượng của trẻ em bay xa. Làm việc với cọ vẽ cỡ nhỏ hỗ trợ các kỹ năng vận động tinh. Vẽ tranh cũng giúp phát triển khả năng phối hợp tay mắt của trẻ. Đó là một cách tuyệt vời để dạy trẻ khoa học. Trẻ em có thể vẽ một bức tranh về những gì trẻ đang nghĩ để hiểu thế giới tốt hơn. Trẻ cũng có thể tạo ra các phương tiện trực quan giúp học thông tin và khái niệm mới.

Rào cản đối với các Chương trình STEM sớm tốt hơn

Có một sự chấp nhận rộng rãi đối với nhu cầu giáo dục STEM trong trường mầm non. Nhưng làm thế nào để dạy STEM cho những đứa trẻ hầu như còn chưa biết đọc hoặc viết?

Một nền tảng tốt về toán học và khoa học là điều cần thiết. Tuy nhiên, giáo dục STEM sẽ không thành công khi mang đến cho trẻ em mà thiếu một nền tảng vững chắc.

Hãy cùng điểm qua một số rào cản và các giải pháp có thể được thực hiện.

Phương pháp giảng dạy không phù hợp và thiếu kiến thức STEM

Một trong những rào cản chính đối với giáo dục STEM trong trường mầm non là khoảng cách kiến thức. STEM còn mới và nhiều người có hiểu biết hạn chế về STEM.

Bên cạnh đó, kiến thức của chúng ta về cách trẻ em học đã được cải thiện rất nhiều trong vài thập kỷ qua. Bây giờ chúng ta biết rằng để thành công trong học tập, môi trường và phương pháp giảng dạy phải lấy trẻ em làm trung tâm. Tuy nhiên, giáo viên mầm non ở các nước đang phát triển như Việt Nam (Neylon, 2021), Thái Lan (Israsena, 2007) hay Ấn Độ (Kaul, 2019) vẫn sử dụng phương pháp dạy học kiểu cũ lấy giáo viên làm trung tâm, khuyến khích học vẹt, không giúp trẻ học tốt nhất.

Chúng ta có thể làm gì?

Giáo viên mầm non có kiến thức về tâm lý và sự phát triển của trẻ là điều quan trọng. Các trợ giảng quan tâm đến hoặc có kiến thức nền tảng về Khoa học hoặc Công nghệ sẽ rất tốt cho STEM trong lớp học mầm non. Cung cấp cho giáo viên mầm non các khóa đào tạo STEM là một lựa chọn hiệu quả khác.

Ví dụ: xem chương trình của một khóa đào tạo STEM dành cho giáo viên mầm non của chúng tôi bằng cách nhấp vào đây.

Hạn chế thời gian

Khi cố gắng tích hợp STEM vào các lớp học, giáo viên bị hạn chế về thời gian. Giáo viên mầm non thường phải làm việc nhiều giờ. Họ không có thời gian để soạn giáo án STEM, để kiểm tra các học liệu STEM khác nhau và để giúp học sinh hào hứng khám phá học liệu.

Chúng ta có thể làm gì?

Một chương trình giảng dạy dựa trên STEM tốt sẽ giảm thời gian lập kế hoạch bài học và rất quan trọng để tối ưu hóa trải nghiệm và kết quả học tập của trẻ.

Thiếu thiết bị và vật liệu

Chủ trường và giáo viên mầm non thường nghĩ rằng họ cần phải có một Phòng thí nghiệm STEM riêng trong trường mầm non để có thể triển khai Giáo dục STEM. Điều đó có thể tốn kém. Hơn nữa, các thiết bị STEM tốt, chẳng hạn như kính thiên văn, máy in 3D và kính thực tế ảo không phải lúc nào cũng có thể dễ dàng tiếp cận được hoặc có mức giá phải chăng ở các nước đang phát triển.

Chúng ta có thể làm gì?

Thay vì thiết kế các dự án phức tạp, bạn có thể bắt đầu từng bước một. Hiển thị hình ảnh, video về các đối tượng trừu tượng hoặc mô hình 3D mà trẻ sẽ hiểu trực quan. Sau đó, thu hút trẻ tham gia vào quá trình sáng tạo, khuyến khích trẻ tự nghĩ ra các vấn đề STEM và sử dụng các vật liệu tái chế và các bộ phận rời để tạo ra các mô hình của riêng mình.

Nỗi sợ thất bại

Trẻ mầm non đang bước đầu tiếp cận với việc học nên mức độ tự tin có thể không cao. Trẻ có thể lo lắng về việc mình làm sai. Trẻ có thể im lặng và thụ động khi bạn giới thiệu một mô hình học tập mới vào lớp học.

Chúng ta có thể làm gì?

Giáo viên và phụ huynh cần hợp tác để hướng dẫn trẻ. Hãy đưa ra gợi ý có thể giúp trẻ phát triển ý tưởng và sự tự tin.

Trẻ phát triển ý tưởng và sự tự tin qua các trải nghiệm STEM

Kết luận

Chúng tôi đã giải thích Giáo dục STEM có nghĩa là gì và vạch ra cách giáo dục STEM nên được triển khai vào các chương trình mầm non để cung cấp cho trẻ em một nền tảng vững chắc trong những năm đầu học tập và STEM. Điều này có thể được nhân rộng thông qua một chương trình giáo dục dựa trên STEM có chất lượng.

Xem các chủ đề học thú vị trong Chương trình giáo dục mầm non STEMsmart của chúng tôi tại đây

Đăng ký nhận bản mẫu một chủ đề học tại đây (bản tiếng Việt).

Tài liệu tham khảo

Israsena V. (2007), Niềm tin của giáo viên Thái Lan về giáo dục lấy người học làm trung tâm: Hàm ý cho sự thành công cho cuộc sống Thái Lan, Luận án Tiến sĩ, Đại học Bắc Texas. 

Kaul, V. (2019). Nghiên cứu ở Ấn Độ về Giáo dục Mầm non và Sự sẵn sàng Đi học: Một số Bài học. Trong: Kaul, V., Bhattacharjea, S. (eds) Giáo dục mầm non và sự sẵn sàng đi học ở Ấn Độ. Springer, Singapore. 

Neylon, G. & Le, X., (2021). Giáo dục và chăm sóc trẻ thơ ở Việt Nam: Từ Nho giáo đến Cải cách chương trình và đào tạo ở thế kỷ 21. Trong Các quan điểm quốc tế về giáo dục giáo viên mầm non trong thế kỷ 21. Springer Singapore, tr. 231–249.