Bài 31 : Ôn tập lịch sử Việt Nam (từ năm 1858 đến năm 1918)

Bài 31:  ÔN TẬP LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ 1858 ĐẾN 1918

1.  Các sự kiện tiêu biểu thực dân Pháp xâm lược Việt nam và cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ 1858- 1884

Thời gian

Quá trình xâm lược của thực dân Pháp 

Cuộc đấu tranh của nhân dân ta 

1-9-1858

Pháp chiếm bán đảo Sơn Trà, mở màn cuộc xâm lược Việt Nam .

Triều đình lãnh đạo nhân dân chống trả quyết liệt .

2-1859

– 2-1859 Pháp kéo vào Gia Định 

Quân triều  đình  chống cự yếu ớt  rồi tan rã  .

– Trong đó nhân dân  địa phương tự động chống giặc

24-2-1861

-Pháp tấn công Đại Đồn Chí Hòa, Đại đồn Chí Hòa thất thủ  sau đó Pháp chiếm Định Tường – Biên hòa -Vĩnh Long .

-Quân ta kháng cự m ạnh nhưng không thắng .

-Nguyễn Trung Trực  đốt cháy Tàu Hy Vọng trên sông Vàm Cỏ Đông ( 10-12-1861)

– Nghĩa quân Trương Định chống Pháp  tại Tân Hòa -Gò Công  chuyển về Tân Phước .

– Trương Quyền ở Đồng Tháp Mười – Tây Ninh phối hợp  với Pu côm bô (Cao Mên ) chống Pháp .

6-1867

Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây là Vĩnh long, An Giang, Hà Tiên  không tốn  1 viên đạn 

-Phan Tôn – Phan Liêm  ở Bến tre, Vĩnh Long, Sa Đéc .

– Trương Quyền ở Đồng Tháp Mười – Tây Ninh phối hợp  với Pu côm bô (Cao Mên ) chống Pháp .

-Nguyễn Hữu Huân ở Tân An, Mỹ Tho .

-Nguyễn Trung Trực ở Hòn Chông ( Rạch Giá )

-Dùng thơ văn  để chiến đấu :  như Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Huấn Nghiệp , Phan Văn Trị .

-Ngày 20-11-

– Pháp đánh thành Hà Nội lần I .

-Pháp chiếm Hải Dương, Hưng Yên,  Phủ Lý, Ninh Bình, Nam Định

-Nguyễn Tri Phương chỉ huy 7000 quân triều  đình, nhưng thất bại, bị thương nhịn ăn mà chết .

– Con là Nguyễn Tri Lâm tử trận ở cửa ô Thanh Hà  

-Chiến thắng Cầu-Giấy lần thư một

25-4-1882

– Pháp đánh thành Hà Nội lần II .

-Pháp chiếm Hòn Gai, Nam Định  và các tỉnh đồng bằng Bắc Kỳ .

-Hoàng Diệu  tuẫn tiết theo thành .

-Chiến thắng Cầu-Giấy lần thư hai

18-8-1883

18-8-1883 Hạm đội Pháp đánh Thuận An .

-Triều đình Huế  đình chiến, ký hai Hiệp ước  là Hác- Măng và Pa- tơ -nốt .

1884

Hiệp ước  Pa- tơ -nốt .

Việt Nam là thuộc địa, nưả phong kiến của Pháp .

2. Tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Bắc Kì từ năm 1873 đến 1883

– Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất ( 1873 ) : Pháp muốn chiếm Tây Nam Trung Quốc, chúng cho tên lái buôn Đuy – puy gây rối ở TP.HN và lấy cớ xử lý vụ Đuy – puy, Pháp đưa quân ra Bắc Kì. Sáng ngày 20/11/1873, thực dân Pháp đánh Bắc Kì. Trưa 20/11/1873 thành Thành Phố Hà Nội thất thủ. Chưa đầy 1 tháng sau, Pháp đã đánh chiếm hầu hết những tỉnh Bắc Kì .
– Kháng chiến ở Thành Phố Hà Nội và cách tỉnh đồng bằng Bắc Kì : thực dân Pháp lan rộng ra xâm lược Bắc Kì. Chưa đầy 1 tháng chúng đã chiếm được Thành Phố Hải Dương, Hưng Yên, Phủ Lí, Tỉnh Ninh Bình, Tỉnh Nam Định .
a ) Tại TP. Hà Nội
+ Khi quân Pháp đến Thành Phố Hà Nội, nhân dân sẵn sàng chuẩn bị chiến đấu .
+ Ban đêm tập kích địch .
+ Đốt cháy kho đạn của giặc .
+ Chặn đánh địch ở cửa ô Thanh Hà ( Ô Quan Chưởng ) .
+ Tổ chức nghĩa hội xây dựng .
b ) Tại những tỉnh Bắc Kì
+ Quân Pháp đi tới đâu cũng bị đột kích, tập kích .
+ Điển hình có trào lưu của cha con Nguyễn Mậu Kiến ( Tỉnh Thái Bình ) và Phạm Văn Nghị ( Tỉnh Nam Định ) .
c ) Điều ước 1874
* Nội dung
+ Quân Pháp rút khỏi Bắc Kì
+ Nhà Nguyễn cắt 6 tỉnh Nam Kì cho Pháp

3.  Điểm giống nhau và khác nhau của phong trào yêu nước trước chiến tranh thế giới thứ nhất

* Điểm giống nhau : đều là trào lưu yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản, do những sĩ phu nho học chỉ huy .
* Điểm khác nhau :
+ Phong trào Đông Du do Duy Tân Hội chủ trương : vũ trang chống Pháp giành độc lập dân tộc bản địa .
+ Đông Kinh Nghĩa Thục ở TP.HN : bạo động ôn hòa, nâng cao dân trí, tu dưỡng nhân tài .
+ Phong trào Duy Tân ở Trung Kỳ : hoạt động cải cách ( theo cái mới ) và khai dân trí .

4. Hướng đi của Nguyễn Tất Thành có gì khác với các nhà yêu nước trước đó?

* Các nhà yêu nước trước như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, hướng theo phương Đông, nhưng thất bại .
* Nguyễn Tất Thành hướng theo phương Tây, gặp ánh sáng của cách mạng tháng Mười Nga và tiếp thu chủ nghĩa Mác – Lê nin .

5.  Trình bày về phong trào Cần Vương với các tiêu chí:  Khái niệm, nguyên nhân, lãnh đạo, thời gian, mục tiêu.

– Khái niệm : “ Cần vương ” : là hết lòng giúp vua cứu nước ; trào lưu Cần Vương thực ra là trào lưu đấu tranh chống ngoại xâm của nhân dân, dưới ngọn cờ của một ông vua yêu nước. Phong trào Cần vương là trào lưu ủng hộ vua để phục sinh ngôi vua .
– Nguyên nhân : Vụ biến kinh thành Huế thất bại, vua Hàm Nghi ra chiếu “ Cần vương ”
– Mục tiêu : thiết lập trở lại chính sách phong kiến

–  Lãnh đạo:  quan lại, văn thân sĩ phu yêu nước

–  Thời gian:  2 giai đoạn.  Giai đoạn 1:  1885 – 1888 
                                           Giai đoạn 2:  1888 – 1896
6.  Nêu các đề nghị cải cách nửa sau thế kỉ XIX, tại sao các đề nghị cải cách này không được thực hiện ?

– Năm 1868, Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế
– Năm 1872, Viện Thương bạc
– Năm 1863 đến 1871 Nguyễn Trường Tộ
– Năm 1877 và 1882, Nguyễn Lộ Trạch
Các đề xuất cải cách này không được thực thi vì :
+ Cải cách duy tân chưa xuất phát từ cơ sở trong nước
+ Nhà Nguyễn bảo thủ

7.  Trình bày những chuyển biến xã hội Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp (1897 –  1914)

Các vùng nông thôn:
–  Giai cấp địa chủ phong kiến.

+ Chỗ dựa của thực dân Pháp .
+ Một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ .
– Giai cấp nông dân :
+ Bị cướp đoạt ruộng đất .
+ Mâu thuẫn giữa dân tộc bản địa và giai cấp thâm thúy .
– Đô thị tăng trưởng dẫn đến sự Open những giai tầng .
– Tư sản :
+ Là thầu khoán, địa lí .
+ Bị Pháp ngưng trệ .
– Giai cấp công nhân :
+ Ra đời đầu thế kỉ XX
+ Trước cuộc chiến tranh quốc tế 1 số lượng khoảng chừng 1 vạn
+ Bị Pháp, phong kiến và tư sản bóc lột
– Tiểu tư sản : là bộ phận có ý thức yêu nước chuẩn bị sẵn sàng tham gia cách mạng

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI 

1. Lập bảng thống kê về quá trình xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp và cuộc đấu tranh chống xâm lược của nhân dân ta từ năm 1858 đến năm 1884?

Trả lời 

Thời gian
Quá trình xâm lược của thực dân Pháp
Cuộc đấu tranh của nhân dân ta
1-9-1858
Pháp đánh bán đảo Sơn Trà, mở màn cuộc xâm lược Việt Nam
Quân dân ta đánh trả kinh khủng
2-1859
Pháp kéo vào Gia Định
Quân ta chặn địch ở đây. Khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực, khởi nghĩa Trương Định
2-1862
Pháp chiếm Gia Định, Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long

6-1862
Hiệp ước Nhâm Tuất, Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kì
Nhân dân độc lập kháng chiến, bất chấp lệnh bãi binh của triều đình
6-1867
Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kì
Nhân dân 6 tỉnh Nam Kì khởi nghĩa
20-11-1873
Pháp đánh TP.HN lần 1
Chiến thắng CG cầu giấy lần I
3-4-1882
Pháp đánh Thành Phố Hà Nội lần 2
Chiến thắng CG cầu giấy lần II
18-8-1883
Pháp đánh Huế. Điều ước Hác – măng công nhận sự bảo lãnh của Pháp
Triều đình đầu hàng nhưng trào lưu kháng chiến của nhân dân ta không chấm hết

2

. Tóm tắt cuộc khởi nghĩa Hương Khê (thời gian tồn tại, địa bàn hoạt động, người lãnh đạo, đặc điểm)?

Trả lời 

Thời gian sống sót
Địa bàn hoạt động giải trí
Người chỉ huy
Chiến thuật đặc thù điển hình nổi bật
11 năm
( 1886 – 1895 )
Thanh Hóa
Nghệ An
TP Hà Tĩnh
Tỉnh Quảng Ngãi
Phan Đình Phùng
Cao Thắng
– Địa bàn hoạt động giải trí đa phần dựa vào rừng núi hiểm trở ở địa phận 4 tỉnh ( Thanh Hóa, Nghệ An, TP Hà Tĩnh, Tỉnh Quảng Ngãi )
– Lãnh đạo của nghĩa quân là những người tài năng, có uy tín
– Lực lượng nghĩa quân vững mạnh, được tổ chức triển khai ngặt nghèo và có trang bị vũ khí tốt
– Đây là cuộc khởi nghĩa lê dài, tiêu biểu vượt trội nhất của phog trào Cần Vương

3. Lập niên biểu về phong trào Cần vương?

Trả lời 

Niên đại
Sự kiện
5-7-1885
13-7-1885
1885 – 1895
– Cuộc phản công quân Pháp của phe chủ chiến ở Huế
– Ra chiếu Cần vương
– Khởi nghĩa Hương Khê

4. Lập niên biểu về phong trào yêu nước ở Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến 1918?

Trả lời 

Niên đại
Sự kiện
1905 – 1909
1907
1908
1911
– Phong trào Đông Du
– Đông Kinh nghĩa thục
– Cuộc hoạt động Duy Tân và trào lưu chống thuế ở Trung Kì
– Nguyễn Tất Thành mở màn cuộc hành trình dài tìm đường cứu nước

5. So sánh hai xu hướng cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh?

Trả lời 

Xu hướng
Chủ trương
Biện pháp
Tác dụng
Hạn chế
Bạo động của Phan Bội Châu
Đánh Pháp, giành độc lập dân tộc bản địa, kiến thiết xây dựng xã hội văn minh về kinh tế tài chính, chính trị, xã hội
Tập hợp những lực lượng đánh Pháp. Trước hết là kiến thiết xây dựng lực lượng về mọi mặt, tích hợp với cầu viện
Khuấy đọng lòng yêu nước, cổ vũ ý thức dân tộc bản địa
Ý đồ cầu viện Nhật Bản là sai lầm đáng tiếc, nguy khốn
Cải cách của Phan Châu Trinh
Vận động cải cách trong nước – khai trí, mở ngành công thương nghiệp, tự cường quốc gia
– Mở trường học
– Đề nghị cùng thực dân kiểm soát và chấn chỉnh lại chính sách phong kiến, giúp Việt Nam tiến bộ
– Cổ vũ niềm tin học tập, tự cường .
– Giáo dục đào tạo tư tưởng chống những hủ tục phong kiến
Biện pháp cải lương, xu thế bắt tay với Pháp, làm phân tán tư tưởng cứu nước của nhân dân

6. Vì sao thực dân Pháp xâm lược Việt Nam?

Trả lời 

Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam vì sự tăng trưởng của chủ nghĩa tư bản ở Pháp yên cầu phải có nhu yếu lấn chiếm thuộc địa để khai thác và bóc lột. Việt Nam giàu sức người sức của đã trở thành đối tượng người tiêu dùng xâm lược của thực dân Pháp

7. Nguyên nhân làm cho nước ta trở thành thuộc địa của thực dân Pháp?

Trả lời 

Nước ta trở thành thuộc địa của thực dân Pháp một phần thuộc về nghĩa vụ và trách nhiệm của triều đình nhà Nguyễn. Chính thái độ không nhất quyết, ảo tưởng và thương lượng, xa rời nhân dân của triều đình Huế đã làm cho nước ta trở thành thuộc địa của Pháp

8. Nhận xét chung về phong trào chống Pháp cuối thế kỉ XIX ở nước ta?

Trả lời 

– Quy mô : Khắp miền Trung Kì và Bắc Kì, thành phần tham gia gồm có những sĩ phu, văn thân yêu nước và phần đông nông dân, rất kinh khủng, tiêu biểu vượt trội là ba cuộc khởi nghĩa lớn : Ba Đình, Bãi Sậy và Hương Khê .
– Hình thức và chiêu thức đấu tranh : Khởi nghĩa vũ trang ( tương thích với trueyefn thống đấu tranh của dân tộc bản địa ) .
– Tính chất : là cuộc đấy tranh giải phóng dân tộc bản địa .
– Ý nghĩa : chứng tỏ ý chí đấu tranh giành độc lập dân tộc bản địa của nhân dân ta mãnh liệt, không gì hủy hoại được .

9. Những chuyển biến về tư tưởng trong phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX?

Trả lời 

– Nguyên nhân sự chuyển biến : công dụng của cuộc khai thác của thực dân Pháp ở Việt Nam và những luồng tư tưởng văn minh trên quốc tế dội vào ; tấm gương tự cường của Nhật Bản .
– Những biểu lộ đơn cử :

  + Về chủ trương, đường lối : giành độc lập dân tộc, xây dựng một xã hội tiến bộ (quân chủ lập hiến, dân chủ cộng hòa theo mô hình của Nhật Bản).

+ Về giải pháp đấu tranh : đa dạng chủng loại, khởi nghĩa vũ trang, duy tân cải cách .
+ Về thành phần tham gia : phần đông, nhiều những tầng lớp xã hội ở cả thành thị và nông thôn .

Source: https://mix166.vn
Category: Bản Tin TA