Luận văn HAY: Quản lý hoạt động văn hóa học đường của học sinh trung học phổ thông

VIỆN CHÍNH TRỊ
› › ›
NGUYỄN THỊ BÉ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA HỌC
ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ
HÀ NỘI HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI – 2013

VIỆN CHÍNH TRỊ
› › ›
NGUYỄN THỊ BÉ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA HỌC
ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ
HÀ NỘI HIỆN NAY
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14
Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS NGUYỄN VĂN PHÁN
HÀ NỘI – 2013

TẮT
Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt
An toàn giao thông ATGT
Ban giám hiệu BGH
Bộ giáo dục và đào tạo BGD&ĐT
Cán bộ quản lý CBQL
Đoàn thanh niên ĐTN
Giáo viên chủ nhiệm GVCN
Giáo dục ngoài giờ lên lớp GDNGLL
Học sinh HS
Phòng chống tệ nạn xã hội PCTNXH
Phòng chống ma tuy PCMT
Sở giáo dục và đào tạo SGD&ĐT
Số lượng SL
Tệ nạn xã hội TNXH
Tỉ lệ TL
Trung học phổ thông THPT
Trung học cơ sở THCS
Trung ương TW
Trước công nguyên TCN
Văn hoá học đường VHHĐ
Việt Nam VN
Xã hội XH

ĐẦU 3
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
VĂN HOÁ HỌC ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 13
1.1. Các khái niệm công cụ của đề tài 13
1.2. Nội dung quản lý hoạt động văn hoá học đường của
học sinh trung học phổ thông 23
1.3. Những nhân tố tác động cơ bản tới văn hoá học
đường của học sinh trung học phổ thông 29
Chương 2 THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
VĂN HOÁ HỌC ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY 33
2.1. Vài nét về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn
thành phố Hà Nội hiện nay 33
2.2. Thực trạng hoạt động văn hoá học đường của học
sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà
Nội hiện nay 38
2.3. Thực trạng về quản lý hoạt động văn hoá học đường
của học sinh trung học phổ thông thành phố Hà Nội
hiện nay và nguyên nhân của những hạn chế 41
Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG VĂN
HOÁ HỌC ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY 54
3.1. Yêu cầu trong đề xuất và thực hiện biện pháp quản lý
hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học
phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay 54
3.2.
Hệ thống biện pháp quản lý hoạt động văn hoá học
đường của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn
thành phố Hà Nội hiện nay
57
3.3 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp 77
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 82
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 84
PHỤ LỤC 86

do chọn đề tài
Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong
văn tác động đến đại đa số thanh niên và học sinh như: có lối sống thực
dụng, thiếu ước mơ và hoài bão, lập thân, lập nghiệp; những tiêu cực trong
thi cử như vụ vi phạm quy chế thi ở Đồi Ngô- Bắc Giang năm 2011, vi
phạm quy chế thi ở điểm thi Quang Trung – Hà Đông năm 2013, làm giả
bằng cấp, chạy theo thành tích. Thêm vào đó, sự du nhập văn hoá phẩm đồi
truỵ thông qua các phương tiện như phim ảnh, games, mạng Internet…
Làm ảnh hưởng đến những quan điểm về tình bạn, tình yêu trong lứa tuổi
thanh thiếu niên và học sinh, nhất là các em chưa được trang bị và thiếu
kiến thức về vấn đề này.
những năm tới cần tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức công
dân, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh… Tổ chức
cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa
tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện”.
mình trên Facebook ngày càng đáng báo động.
thấy cần phải chú trọng đến việc quản lý các hoạt động văn hoá học
đường của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội thật
tốt. Tuy nhiên quản lý các hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung
học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay còn có những hạn chế
bất cập. Nếu đề xuất được hệ thống biện pháp về quản lý hoạt động văn hóa
học đường cho học sinh thì có thể đẩy lùi được tệ nạn xã hội, xây dựng được
môi trường giáo dục lành mạnh cho Quản lý hoạt động văn hoá học đường
của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay
” làm luận văn tốt nghiệp, với mong muốn đóng góp kết quả nghiên cứu của
mình vào việc quản lý hoạt động văn hóa học đường và đề ra các giải pháp để
giúp cho học sinh có thái độ, hành vi ứng xử phù hợp với quy định về văn hóa
học đường, xây dựng lý luận quản lý hoạt động văn hóa học đường của học

phổ thông góp phần giảm thiểu những thái độ, hành vi phản
văn hoá học đường của học sinh trường trung học phổ thông nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện học sinh.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Quản lý văn hóa học đường là thuật ngữ mới xuất hiện trong những
năm gần đây; tuy nhiên các nghiên cứu ở nước ngoài và trong nước cho thấy
nguồn gốc của nó đã có từ rất lâu trong lịch sử. Ở phương Đông từ thời cổ
đại, Khổng Tử (551- 479- TCN ) trong Kinh dịch rất xem trọng việc giáo dục
đạo đức cho người học.
Văn hoá luôn đi liền với giáo dục, giáo dục đi liền với văn hoá, cả hai
đều là sản phẩm đặc thù của loài người, chỉ có loài người mới có. Lênin đã
khẳng định: giáo dục là “Phạm trù vĩnh hằng” tồn tại mãi mãi cùng loài
người: Thế hệ trước phải truyền cho thế hệ sau các kinh nghiệm lịch sử- xã
hội, tạo nên tiến hoá không ngừng của loài người. Giáo dục được coi là nhân
tố cực kỳ quan trọng quyết định sự trường tồn của quốc gia-dân tộc.
Ở nước ta, trong Cương lĩnh Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1991 ghi rõ
giáo dục là quốc sách hàng đầu, có lẽ ai cũng biết bản chất của con người
được hình thành, phát triển từ ngoài xã hội vào được xã hội hoá, nhập tâm vào
não bộ, lĩnh hội, biểu hiện ra hành vi, hành động, hoạt động. Đứa trẻ từ bào
thai chào đời như một sinh thể muốn thành người phải tham gia vào quá trình
giáo dục. Quá trình này, thật dầy công, nhiều khi cả cuộc đời, nhất là từ tuổi
thơ đến hết vị thành niên. Cách đây khoảng 5.000 năm, phạm trù nhà trường
như là một thiết chế xã hội có tổ chức, có mục tiêu,… Ra đời ở Trung Đông,
rồi 1.500 năm sau ở Ai cập; tiếp theo, từ giữa thiên niên kỷ trước Công
nguyên ở Trung hoa và Hy Lạp. Khái niệm “Học đường” có từ đây. Người ta
đề ra chương trình, hình thành phương pháp, xây dựng địa điểm giảng dạy,
phòng thí nghiệm…Đấy là không gian tiến hành hoạt động dạy-học, mà thầy
và trò là chủ thể cùng nhau tiến hành các thao tác trong giờ học, các hành
động truyền đạt- tiếp thu nhằm cùng một mục đích là hình thành và phát triển
tri thức, kỹ năng, thái độ ở người học. Cả hai chủ thể của hoạt động dạy – học

động cơ là hình thành, phát triển con người trong dòng văn hoá,
văn minh của nhân loại và dân tộc. Văn hoá, văn minh là nội dung của giáo
dục đào tạo, và cũng là mục tiêu của giáo dục đào tạo.Vấn đề đặt ra ở đây là
làm sao chuyển vốn học vấn thành vốn văn hoá: từ tri thức, kỹ năng sang thái
độ giá trị nhân cách – điều mà ngày nay thường nói là dạy chữ, dạy nghề, dạy
người. Tiến hành giáo dục trước hết và cuối cùng là nhằm phát triển con
người, hình thành ở mỗi người nhân cách văn hoá, vì thế đòi hỏi một môi
trường giáo dục tương ứng mà bây giờ gọi là văn hoá học đường.
Taylo (E.B.Tylor, 1832-1917, Anh) đã đưa ra một định nghĩa mà đến
nay vẫn được coi là định nghĩa kinh điển về văn hoá. Trong tác phẩm nổi
tiếng “Văn hoá nguyên thuỷ” (1871), ông viết: “Văn hoá là tổ hợp các tri
thức, niềm tin, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục, và các năng lực,
thói quen khác mà con người với tư cách là thành viên của xã hội tiếp thu
được”. Đây là cách hiểu văn hoá theo nghĩa rộng, trước hết kể đến khoa học
và giáo dục. Nói đến nhà trường là nói đến khoa học, giáo dục, văn hoá; rồi
đến nghệ thuật, phong tục… Định nghĩa này đã chỉ ra cả các năng lực và thói
quen mà từng người học được. Đây chính là kết quả giáo dục mong đợi – hình
thành và phát huy nhân cách văn hoá – bản sắc văn hoá, văn hoá ứng xử – hệ
giá trị của từng con người, từng tổ chức, của nhà trường. Người xưa rất coi
trọng văn hoá, vẫn thường dạy “Học ăn, học nói, học gói, học mở”. Nhà
trường phải dạy “Phương thức sinh hoạt” – cách sống, lối sống ở ngay trong
nhà trường, ở gia đình, ngoài cộng đồng… Rất tiếc, những người làm giáo dục
chưa thấm nhuần triết lý sâu sắc này, nói thật hơn, không quán triệt vào hoạt
động dạy – học. Những tri thức mà nhà trường truyền đạt cho người học phải
giúp họ tạo nên các “Dấu hiệu” trong não – các “Công cụ” tâm lý trong đầu,
trong tâm hồn, làm cho con người trở thành con người văn hoá; đấy chính là
mục tiêu của văn hoá học đường.
Nhà giáo dục Hoa Kỳ Kent D.peteson trong bài viết về văn hoá học
đường “Tích cực hay tiêu cực” đã đưa ra quan niệm văn hoá học đường như
sau: “ Văn hoá học đường là tập hợp các chuẩn mực, giá trị niềm tin các lễ

thức, các biểu tượng và truyền thống tạo ra vẻ bề ngoài của nhà
trường” [22-259]. Theo Kent D.peteson một môi trường văn hoá học đường là
khái niệm tổng hợp, tập hợp gồm: Nội quy nhà trường; giá trị và triết lý quan
điểm giáo dục nhà trường; những lễ ghi, khánh tiết đặc trưng của một nhà
trường; Biểu tượng đại diện riêng của một trường; những tấm gương dạy tốt
học tốt của một trưòng; Những câu chuyện về thế mạnh và tạo ấn tượng tốt về
trường; giá trị riêng của trường để học sinh tự hào. Ông cho rằng “Văn hoá
học đường như một cấu trúc, một quá trình và bầu không khí của các giá trị
và chuẩn mực dẫn dắt giáo viên và học sinh đến việc giảng dạy và học tập có
hiệu quả [22- 259].
Sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Có tài mà không có đức thì là
người vô dụng”. Người coi trọng mục tiêu, nội dung giáo dục đạo đức trong
các nhà trường thông qua việc quản lý văn hoá học đường như học sinh khi
đến trường phải thực hiện những quy định sau: “Tiên học lễ, hậu học văn”,
“Đoàn kết tốt”, “Kỷ luật tốt”, “Khiêm tốn, thật thà dũng cảm”, “Con người
cần có bốn đức: Cần – kiệm – liêm – chính, mà nếu thiếu một đức thì không
thành người”.
Nghị quyết TW14 ngày 11/1/1979 Bộ chính trị về cải cách giáo dục “
Nội dung giáo dục ở trường trung học phổ thông mang tính toàn diện và
kỹ thuật tổng hợp, nhưng chú ý hơn đến phát huy sở trường, năng khiếu
cho cá nhân…Ở trường trung học phổ thông cần coi trọng giáo dục thẩm
mỹ ( Âm nhạc, mĩ thuật, giáo dục hoạt động văn hóa nghệ thuật, thể dục
thể thao, luyện tập quân sự).
Tháng 9/2007 tại Hà Nội, Hội thảo khoa học “Xây dựng văn hoá học
đường- Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường” đã được
tổ chức. Tháng 10/2008, Ban tuyên giáo TW cũng tổ chức hội nghị chuyên đề
văn hoá học đuờng trong tình hình hiện nay.
Nội dung của văn hoá học đường nói chung, môi trường giáo dục nói
riêng bao hàm nội dung của “trường học thân thiện” do Quỹ Nhi đồng Liên
hợp quốc (UNICEF) đề xướng từ những thập kỷ cuối thế kỷ XX với các nội dung:
Thân thiện với địa bàn hoạt động, thân thiện trong tập thể sư phạm với nhau, thân

và trò, có đủ cơ sở vật chất. Ở nước ta, sau khi thí điểm ở 50
trường tiểu học và THCS, năm 2008 Bộ GD-ĐT đã phát động phong trào “Xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, nhằm “Xây dựng môi trường giáo
dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của địa phương và đáp
ứng nhu cầu của xã hội” với 5 nội dung: xây dựng trường học xanh sạch đẹp, an
toàn; dạy học có hiệu quả; rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh; tổ chức hoạt
động tập thể vui tươi lành mạnh; học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát
huy giá trị các di tích lịch sử văn hoá, cách mạng ở địa phương.
Tháng 3/2009 tại Tiền Giang, hội khoa học tâm lý giáo dục Việt nam
tổ chức hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Văn hoá học đường-
Lý luận và thực tiễn”. Hội nghị giao ban chuyên đề văn hoá học đường
trong các trường học được Ban tuyên giáo tổ chức với mục đích đánh giá
thực trạng môi trường văn hoá, đời sống văn hoá của học sinh – sinh viên.
Tiếp thu ý kiến đóng góp của các lực lượng giáo dục, hội nghị với mục
đích nhìn thẳng vào sự thật, nói đúng sự thật, đề xuất được định hướng,
giải pháp sát hợp với cơ quan có thẩm quyền hoạch định chính sách nhằm
tạo điều kiện tham gia giáo dục văn hoá học đường.
Về quản lý văn hóa học đường, những năm qua được nhiều tác giả
nước ta quan tâm nghiên cứu như: Phạm Minh Hạc, Hà Thế Ngữ, Nguyễn
Đức Minh, Phạm Hoàng Gia, Phạm Tất Dong. Nhiều tác giả khác như
Nguyễn Văn Nhẫn với bài viết giáo dục đạo đức thông qua tiết chào cờ, các
bài viết của Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Khoa học – Tâm lý giáo dục
Hà Nội về văn hoá học đường. Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Phạm trù
văn hoá học đường chưa được đưa vào phạm vi quản lý nhà trường. Chúng
ta chưa có tiêu chí, chưa ai khảo sát, có người đã nói về khía cạnh này, khía
cạnh kia thì cũng không ít. Ông trăn trở: Văn hoá học đường là việc cần
thiết biết nhường nào” [7- 15].
Bên cạnh các tài liệu, công trình nghiên cứu trên, những năm qua
các công trình đề tài luận văn, các bài báo của một số tác giả đã bàn đến
vấn đề quản lý văn hóa học đường như: Luận văn thạc sỹ của Đồng Thị

học sư phạm Hà Nội I, 2011 “Biện pháp giáo dục hành vi
văn hóa học đường cho sinh viên sư phạm âm nhạc- Mỹ thuật trường cao
đẳng văn hóa nghệ thuật Hạ Long”; Luận văn thạc sỹ của Phạm Thành
Vinh, Đại học sư phạm Hà Nội I, 2011 “Một số nội dung hình thức tổ
chức giáo dục hành vi văn hóa học đường cho sinh viên trường cao đẳng
sư phạm Nghệ An”. Tác giả Trần Minh Hằng trong tạp chí giáo dục thủ đô
số 215 năm 2009 có bài viết rất sâu sắc: “Văn hóa học đường với việc xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”…
Kết quả nghiên cứu những công trình về quản lý hoạt động văn hoá học
đường như trình bày trên, cho thấy: Việc quản lý hoạt động văn hoá học
đường đã được các nhà quản lý và xã hội chú ý; Quản lý hoạt động văn hoá
học đường chưa có sự thống nhất giữa các trường về nội dung, hình thức giáo
dục văn hoá học đường; nhất là chưa đi sâu vào nghiên cứu nội dung, hình
thức, biện pháp quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học
phổ thông. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu trên là những gợi ý, định hướng
cho chúng tôi kế thừa, nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về vấn đề quản lý
văn hoá học đường của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố
Hà Nội hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu:
ân cách toàn diện cho học sinh.
* Nhiệm vụ nghiên cứu:
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu:
Quản lý hoạt động giáo dục nhân cách học sinh trung học phổ thông.
* Đối tượng nghiên cứu:

động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ
thông thành phố Hà Nội hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu:
u từ năm 2010 đến nay.
5. Giả thuyết khoa học
Văn hoá học đường của học sinh được hình thành, phát triển trong hoạt
động và quan hệ xã hội của họ; các trường trung học phổ thông chỉ có thể
quản lý tốt hoạt động văn hoá học đường của học sinh khi: Nhận thức, trách
nhiệm của chủ thể trong quản lý được nâng cao; việc quản lý diễn ra có kế
hoạch chặt chẽ; các quy chế, quy định không ngừng hoàn thiện; tổ chức thực
hiện đầy đủ nội dung quản lý; hoạt động ngoại khoá, văn hoá tinh thần của
học sinh được quản lý chặt chẽ; phát huy vai trò các tổ chức, đoàn thể trong
quản lý giáo dục học sinh; thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả và rút
kinh nghiệm quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh…
* Phương pháp luận nghiên cứu:
Để hoàn thành công trình nghiên cứu, tác giả đã quán triệt sâu sắc các
quan điểm về giáo dục và quản lý giáo dục của Đảng cộng sản Việt Nam và
của Chủ tịch Hồ Chí Minh; đồng thời đã vận dụng phép biện chứng duy vật
của chủ nghĩa Mác Lê Nin, các quan điểm hệ thống cấu trúc, logic -lịch sử và
quan điểm thực tiễn trong quá trình nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu:
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
ài báo khoa học có liên quan đến đề tài như: Luận văn, luận án, báo cáo
khoa học, kỷ yếu hội thảo khoa học.
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi;
Phương pháp phỏng vấn, toạ đàm với học sinh, nhà quản lý, giáo
viên, tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất biện pháp quản lý hoạt động văn

của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố
Hà Nội;
Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các nhà khoa học, nhà quản lý về
một số vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài;
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn quản lý hoạt động văn
hoá học đường của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn Hà Nội;
Phương pháp sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu…
7. Ý nghĩa, giá trị của đề tài
Kết quả nghiên cứu luận văn đã hoàn thiện khái niệm: Quản lý hoạt
động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ thông và làm rõ nội dung
quản lý hoạt động này; đồng thời phân tích, đánh giá làm rõ thực trạng và đề
xuất hệ thống biện pháp có tính khả thi về quản lý hoạt động văn hoá học
đường của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện
nay; và có thể áp dụng các biện pháp đó trên điạ bàn các thành phố khác ở
nước ta.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, nội dung luận văn gồm: 3 chương (10 tiết); kết
luận và kiến nghị; danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.

LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG VĂN HOÁ
HỌC ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Các khái niệm công cụ của đề tài
1.1.1. Khái niệm văn hoá học đường
Thuật ngữ văn hóa học đường xuất hiện trong các nước nói tiếng Anh
vào khoảng đầu những năm 1990…Và sau đó lan ra nhiều nước trên thế giới.
Hiện nay có rất nhiều ý kiến khác nhau về khái niệm văn hóa học đường.
Theo Kent D.Peterson nội dung cụ thể của văn hóa học đường gồm
những vấn đề sau: Văn hóa học đường là làm cho mọi thành viên hiểu được
mục tiêu, giá trị của nhà trường; văn hóa học đường là chuẩn bộ môn học; văn
hóa học đường là làm cho mọi người học cam kết có trách nhiệm học tốt; văn
hóa học đường là xây dựng quan hệ hợp tác trong nhà trường, tạo cơ hội cho
mọi người phản ánh kịp thời, kiểm tra lẫn nhau và chia sẻ kinh nghiệm thực
tiễn với nhau.
Ở mỗi nước khác nhau, quan niệm về văn hóa học đường cũng khác
nhau thể hiện qua các giá trị hướng tới của nó. Ví dụ như giáo dục Singapor
chọn các giá trị như: Chính trực, vì con người, học tập đam mê vì tương lai, vì
chất lượng…Giáo dục Hàn Quốc hướng tới các giá trị trách nhiệm với bản
thân, cộng đồng và quốc gia, lao động chăm chỉ, học tập nghiêm túc, lạc
quan, hướng tới tương lai…
Ở Việt Nam, trong những năm gần đây, khái niệm văn hóa học đường
được sử dụng nhiều, nhưng cách hiểu về nó như thế nào vẫn chưa được thống
nhất và vẫn là chủ đề “nóng” mà ngành giáo dục đang quan tâm. Một số tác
giả cho rằng: Văn hóa học đường là những giá trị đạo đức, là cách thức, thái
độ ứng xử của thầy đối với trò, thầy đối với thầy, thầy đối với cha mẹ học
sinh…Của trò đối với thầy, của trò đối với trò, của trò đối với gia đình và mọi
người trong xã hội…Nói tóm lại văn hóa học đường là bao hàm những giá trị

cả tinh thần lẫn vật chất trong môi trường đào luyện con người-
sản phẩm đặc biệt của giáo dục.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: Văn hóa học đường là hệ các chuẩn mực
giúp các cán bộ quản lý nhà trường, các thầy cô, các quý vị phụ huynh và các
em học sinh, sinh viện có cách thức suy nghĩ, tình cảm và hành động tốt đẹp.
Tác giả cho rằng: Văn hóa học đường ở Việt Nam cần đảm bảo 3 yếu tố:
Thứ nhất là cơ sở vật chất: Trường phải ra trường, lớp phải ra lớp, trang
thiết bị, đồ dùng dạy học phải đảm bảo mới tạo ra được môi trường văn hóa,
ứng xử, giao tiếp.
Thứ hai là xây dựng môi trường văn hóa học đường: Phải tạo “Trường
học thân thiện, học sinh tích cực” nhằm giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả,
phù hợp với điều kiện từng địa phương, đáp ứng nhu cầu của xã hội.
Thứ ba là giáo dục văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp trong nhà trường
cho học sinh, sinh viện ngoan ngoãn, lễ phép, lịch sự, biết kính trên, nhường
dưới, tôn sư trọng đạo, hòa nhã, thân thiện…[7-15].
Tác giả Thái Duy Tuyên lại nhận định: Văn hóa học đường hay (Văn
hóa nhà trường) là những giá trị, những kinh nghiệm lịch sử của xã hội loài
người đã được tích lũy trong quá trình xây dựng hệ thống giáo dục quốc dân
và quá trình hình thành nhân cách [27- 16].
Văn hóa học đường được hiểu là dấu ấn của cộng đồng, nhà trường lên các
thành viên và toàn bộ đời sống tinh thần, vật chất và hoạt động dạy học, các quan
hệ ứng xử trong trường, ghi nhận mức độ phát triển của cộng đồng đó.
Tóm lại, văn hóa học đường là một phạm trù rộng, một thuật ngữ
khoa học còn khá mới mẻ, nó là văn hóa của một nhà trường, của một
nền giáo dục, là nét đẹp trong môi trường sư phạm: Từ cơ sở vật chất,
môi trường quan hệ ứng xử, môi trường công việc. Những nét đẹp đó
được thể hiện trong hành vi ứng xử của thầy, của trò, của cán bộ quản lý
và nhân viên, phụ huynh nhà trường.

tích bản chất và đặc trưng của các thuật ngữ văn hóa học
đường, khái niệm về văn hóa học đường có thể được hiểu như sau:
* Khái niệm văn hoá học đường:
Văn hóa học đường là biểu hiện của trình độ văn hoá thể hiện thông
qua thái độ, hành vi thực hiện các chuẩn mực, giá trị văn hoá giúp học sinh,
có các nhận thức, tình cảm, hành động tốt đẹp.
Mục tiêu chung nhất của văn hóa học đường là xây dựng trường học
lành mạnh cơ sở quan trọng để đảm bảo chất lượng thật.
Nội dung của văn hóa học đường của học sinh trong trường trung học
phổ thông hiện nay của chúng ta rất phong phú, song có thể tóm tắt thành ba
vấn đề cơ bản: đó là xây dựng cơ sở vật chất trường học khang trang, đạt
chuẩn; xây dựng môi trường giáo dục trong nhà trường, ở gia đình, nơi công
cộng; xây dựng “văn hóa ứng xử”, “văn hóa giao tiếp”.
Khi phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực”, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
Nguyễn Thiện Nhân đã nói rõ: Phong trào này nhằm “Thiết lập lại môi trường
sư phạm với 6 đặc trưng là trật tự kỷ cương, trung thực, khách quan, công
bằng, tình thương và khuyến khích sáng tạo, hiệu quả”.
Đây là nội dung rất cơ bản của văn hóa học đường. Tác dụng tích cực của
văn hóa học đường là xây dựng nhân cách cho học sinh, chống lại lối sống tiêu
cực. Chính vì thế, mỗi nhà trường cần có văn hóa học đường của mình.
Văn hóa học đường của mỗi cấp học có sự khác nhau. Thuật ngữ “Văn
hóa học đường của học sinh trung học phổ thông” xuất hiện chưa lâu, nhưng
nội dung của văn hóa học đường thì các nhà trường Việt Nam nói chung, các
nhà trường nói riêng đã kiên trì xây dựng từ năm này qua năm khác, từ thế
hệ này qua thế hệ khác và thực tế đạt được nhiều thành tựu quan trọng.
Văn hóa học đường của học sinh trung học phổ thông, là môi trường rất
quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục học sinh trung học phổ thông
trở thành những con người sống có hoài bão, có lý tưởng tốt đẹp.
* Khái niệm hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ thông:

tích về khái niệm văn hóa học đường của học sinh trung
học phổ thông như trên, cùng với tiếp cận hoạt động, có thể nhận thức hoạt
động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ thông là những hành
động của họ thông qua thái độ, hành vi thực hiện các chuẩn mực, giá trị văn
hoá xã hội, nó phản ánh trình độ văn hoá của họ.
Bàn về hoạt động văn hóa học đường, có quan niệm cho rằng hoạt động
văn hóa học đường được thể hiện bằng các hoạt động dạy và học trên lớp, hoạt
động ngoài giờ lên lớp (Ngoại khóa, tham quan, thực hành, sinh hoạt tập thể…về
các chủ đề giáo dục); tự giáo dục…Các hình thức tổ chức hoạt động theo cá
nhân, nhóm, toàn lớp, toàn trường với sự tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp của
nhà giáo dục. Hoạt động văn hóa học đường phải có kế hoạch, có mục đích giúp
cho học sinh tự định hướng giá trị, chuyển đổi ý thức, thái độ, hành vi, thói quen
cho phù hợp với văn hóa học đường. Mỗi học sinh khi tham gia hoạt động văn
hóa học đường sẽ có cơ hội để bộc lộ tính cách, hình thành và thể hiện năng lực,
phẩm chất của mình, đồng thời trau dồi được kỹ năng sống tốt hơn.
Từ quan niệm về hoạt động văn hóa học đường trên, có thể hiểu: Hoạt
động văn hóa học đường của học sinh trung học phổ thông là hành vi, thái độ
có văn hoá của họ trong ứng xử, giao tiếp, tham gia các hoạt động, phù hợp
với các chuẩn mực đạo đức, văn hoá của xã hội.
1.1.2. Khái niệm quản lý hoạt động văn hoá học đường học sinh trung học phổ
thông.
* Khái niệm quản lý:
Theo Trần Kiểm: Giáo trình “ Khoa học quản lý giáo dục một số vấn đề
lý luận và thực tiễn”( Sách chuyên khảo dùng cho các trường Đại học sư
phạm, Cao đẳng sư phạm, cán bộ quản lý giáo dục, nghiên cứu sinh, học viên
cao học), Nhà xuất bản giáo dục, tr8 đã đưa ra khái niệm về quản lý như sau:
Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động,
phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (Nhân lực,
vật lực, tài lực ) trong và ngoài tổ chức( chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu
nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao.

động có ý thức, bằng quyền lực, theo quy trình mà hoạt
động quản lý mới có thể phối hợp các nguồn lực bên trong và bên
ngoài tổ chức. Các nguồn lực được phối hợp quản lý gồm: nhân lực,
vật lực, tài lực. Quản lý là hoạt động vừa mang tính khoa học, vừa
mang tính nghệ thuật. Quản lý đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong
duy trì và phát triển tổ chức ở mọi cấp độ, mọi loại hình. Với nội dung rộng lớn
và đa dạng của quản lý, để làm rõ vai trò của nó, cần tiếp cận ở hai cấp độ: Quản
lý là hoạt động hay là một hình thức lao động đặc biệt. Nó lấy các hoạt động cụ
thể làm đối tượng để tác động nhằm định hướng, thiết kế, duy trì, phát triển,
điều chỉnh và phối hợp các hoạt động đó thành một hợp lực để hướng tới hoàn
thành mục tiêu của tổ chức. Quản lý gồm 4 chức năng cơ bản: Phân tích, dự báo
và lập kế hoạch; tổ chức thực hiện kế hoạch; lãnh đạo/chỉ đạo thực hiện kế
hoạch; kiểm tra, đánh giá.
* Khái niệm quản lý văn hoá học đường:
Quản lý văn hoá học đường, đã được nhiều người nghiên cứu và được
thực hiện trong các trường trung học phổ thông, tuy nhiên chúng ta nên hiểu
quản lý văn hoá học đường theo khái niệm sau:
Quản lý văn hoá học đường, là sự tác động có ý thức của chủ thể quản
lý đến mọi thành viên trong nhà trường, nhằm hướng dẫn, điều chỉnh nhận
thức, thái độ và hành vi của cán bộ, giáo viên, học sinh phù hợp chuẩn mực
giá trị đạo đức, văn hoá xã hội.
Quản lý văn hoá học đường, là quản lý thái độ, hành vi của cán bộ, giáo
viên, học sinh thông qua các quan hệ thày và trò, trò với trò, giáo viên và phụ
huynh, cha mẹ và con cái…
Quản lý văn hoá học đường, là quản lý thái độ, hành vi của học sinh
trong các hoạt động như: hoạt động học tập trong các giờ học, thực hiện nội
quy, vui chơi giải trí, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, tham quan, kỹ
năng ứng xử giao tiếp, tự giáo dục của học sinh.

hoá học đường, là đề ra phương hướng, mục tiêu, kế
hoạch, biện pháp quản lý văn hoá học đường nhằm xây dựng môi trường giáo
dục có văn hoá lành mạnh.
Quản lý văn hoá học đường, là quản lý kế hoạch giáo dục hành vi văn
hoá học đường trong ứng xử, giao tiếp, trong học tập, cuộc sống, trong thực
hiện trang phục, bảo vệ môi trường, cảnh quan, cơ sở vật chất, trong cách chia
sẻ chung sức vì cộng đồng xã hội.
* Khái niệm quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung
học phổ thông:
Khái niệm quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung
học phổ thông hiện nay có nhiều quan niệm khác nhau, có người lại hiểu quản
lý hoạt động văn hoá học đường là quản lý nhận thức của cán bộ giáo viên,
học sinh về văn hóa học đường, ý thức tham gia quản lý văn hóa học đường
thông qua các hoạt động văn hoá học đường của học sinh như hoạt động học
tập, thực hiện nội quy, vui chơi giải trí, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp,
tham quan, kỹ năng ứng xử giao tiếp, tự giáo dục bản thân. Quản lý hoạt động
văn hoá học đường là đề ra phương hướng, mục tiêu, kế hoạch, biện pháp
quản lý các hoạt động văn hoá học đường của đội ngũ quản lý của nhà trường
nhằm kiểm soát, định hướng việc giáo dục hình thành nhân cách học sinh
theo các giá trị văn hoá, đạo đức xã hội như hướng các hoạt động của học sinh
đạt tới chân, thiện, mỹ để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh.
Quản lý hoạt động văn hoá học đường là quản lý kế hoạch hoạt động giáo dục
văn hoá học đường của cán bộ quản lý nhằm giúp học sinh có văn hóa trong
ứng xử, giao tiếp, trong học tập, cuộc sống, trong thực hiện trang phục, bảo vệ
môi trường, cảnh quan, cơ sở vật chất, trong cách chia sẻ, chung sức vì cộng
đồng xã hội .
Tóm lại, quản lý hoạt động văn hoá học đường là quản lý các hoạt động
văn hóa học đường nhằm giáo dục, điều chỉnh thái độ, hành vi văn hoá học
đường cho học sinh trung học phổ thông và làm cho học sinh có ý thức tình
cảm tích cực và có thói quen thực hiện hành vi văn hoá phù hợp với chuẩn

Các hình thức quản lý hoạt động văn hoá học đường như quản lý
hoạt động dạy và học trên lớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như tham
quan, ngoại khóa, giáo dục kỹ năng song, sinh hoạt tập thể, văn nghệ, thể dục
thể thao, các hoạt động tự giaó dục, giáo dục trong tiết sinh hoạt lớp, toàn
trường, cá nhân, giáo dục theo các hoạt động phong trào…
Từ sự phân tích trên, có thể hiểu khái niệm quản lý hoạt động văn hoá
học đường của học sinh trung học phổ thông như sau:
Quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ
thông, là quản lý các hoạt động văn hóa do nhà trường tổ chức cho học sinh
tham gia nhằm điều chỉnh, hướng dẫn thái độ và hành vi văn hóa họ phù hợp
với nội quy nhà trường, giá trị đạo đức, văn hoá của xã hội.
Từ quan niệm về quản lý hoạt động văn hóa học đường như trên, có thể
hiểu mục tiêu, vai trò, chức năng và hình thức quản lý hoạt động văn hóa học
đường như sau:
Mục tiêu quản lý hoạt động văn hoá học đường cuả học sinh trung học
phổ thông: Chuyển hóa những nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức xã hội thành
những phẩm chất đạo đức nhân cách cho học sinh, hình thành ở học sinh thái
độ, hành vi đúng đắn trong giao tiếp, ứng xử ý thức tự giác thực hiện các
chuẩn mực của xã hội, thói quen chấp hành nội qui nhà trường, các quy định
của pháp luật, có lối sống, hành vi ứng xử với mọi người xung quanh tốt
đẹp; giúp học sinh phát triển toàn diện nhân cách, tích cực tham gia xây
dựng trường học thân thiện.
Vai trò, chức năng của quản lý hoạt động văn hoá học đường:
Quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ
thông có vai trò vô cùng quan trọng: Nhà trường có vai trò chỉ đường, giáo
viên có vai trò dẫn lối, cha mẹ học sinh có vai trò đồng hành nhằm mục đích
giáo dục thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực đạo đức, văn hóa, quy
định của pháp luật; giúp học sinh sống có lý tưởng, hoài bão và thực hiện
được ước mơ của mình, luôn hướng tới cái “Chân, Thiện, Mĩ”, đáp ứng được
yêu cầu đòi hỏi của tiến bộ xã hội. Quản lý hoạt động văn hóa học đường còn

hiệu quả giáo dục văn hóa học đường cho học sinh, giúp học sinh
có kỹ năng sống như biết tự miễn dịch với các tệ nạn xã hội, các hành vi lệch
lạc về lối sống đạo đức, biến dạng về văn hóa…Trước cơn bão của mặt trái cơ
chế thị trường, những tác động tiêu cực từ hệ thống “ intenetđen”, facebook
đang hàng ngày hủy hoại các giá trị đạo đức, văn hóa thì nhà trường, gia đình,
các tổ chức xã hội luôn là ngôi nhà để che chắn cho học sinh không bị ảnh
hưởng xấu đến quá trình hình thành nhân cách. Quản lý hoạt động văn hoá học
đường của học sinh trung học phổ thông nhà trường cần thực hiện có hiệu quả
các nội dung xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực trong mỗi nhà
trường và cơ sở giáo dục; tăng cường công tác giáo dục pháp luật và qui chế, qui
định về giáo dục và đào tạo, góp phần hình thành thế hệ công dân hiểu, nắm
vững và tự giác chấp hành pháp luật.
Nhà trường nghiên cứu, rà soát nội dung, hình thức triển khai công tác
giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, kiềm chế và phấn đấu không còn
hiện tượng bạo lực học đường, các hành vi thiếu văn hóa trong học sinh;
Tăng cường công tác giáo dục toàn diện và quản lý học sinh; chú trọng và
tăng cường giáo dục tư tưởng chính trị, văn hóa truyền thống, lòng yêu
nước, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, kỹ năng thực hành, ý thức trách
nhiệm xã hội; tổ chức tốt các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể
thao, công tác chăm sóc sức khỏe; chú trọng công tác bảo đảm an ninh,
trật tự trường học; giáo dục an toàn giao thông, phòng chống bạo lực, tệ
nạn xã hội, tai nạn thương tích, đuối nước, dịch bệnh đối với học sinh .
Đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn cho đội
ngũ cán bộ, giáo viên làm công tác học sinh, sinh viên, tư tưởng, văn hóa, thể dục,
thể thao và y tế trường học. Đẩy mạnh việc triển khai thành lập bộ máy chuyên
trách thực hiện công tác quản lý hoạt động văn hóa học đường của học sinh.
Thày cô luôn là người dẫn lối để học sinh có thái độ hành vi ứng xử
văn hóa, thực hiện văn hóa trong học tập, vui chơi giải trí, sử dụng điện thoại,
mạng intenet, facebook theo hướng tích cực, có thẩm mỹ trong ăn mặc, văn
hóa đọc, âm nhạc, hội họa theo hướng văn minh , thanh lịch, hiện đại và

học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa lành mạnh, bổ
ích, sẵn sàng tham gia phong trào tình nguyện vì môi trường, đảm bảo ATGT,
PCTNXH, đền ơn đáp nghĩa, nhân đạo từ thiện, sống có đạo lý, nhân văn…
Quản lý văn hóa học đường không thể thiếu vai trò của gia đình, vì gia
đình là cái nôi để nuôi dưỡng là môi trường hình thành văn hóa trong mỗi học
sinh. Gia đình có quan tâm đến việc giáo dục văn hóa, rèn luyện nhân cách cho
con thì nhà trường mới có học sinh tốt, gia đình bỏ bê, phó mặc việc dạy dỗ con
cái cho nhà trường thì sẽ gây khó khăn cho nhà trường rất nhiều trong việc quản
lý giáo dục học sinh. Cha mẹ luôn lắng nghe, luôn thấu hiểu, tư vấn cho con,
giúp con học tập và từng bước trưởng thành, ngăn chặn cái xấu, cái ác ngoài xã
hội gây ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân cách của con.
Quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ
thông gồm 4 chức năng cơ bản: Phân tích, dự báo và lập kế hoạch; tổ chức
thực hiện kế hoạch; lãnh đạo/chỉ đạo thực hiện kế hoạch; kiểm tra, đánh giá.
Hình thức tổ chức quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh
trung học phổ thông bao gồm: Quản lý hoạt động dạy học trên lớp; quản lý hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp như tham quan, ngoại khóa, giáo dục kỹ năng
sống, văn nghệ, thể dục thể thao…; hoạt động tự giáo dục; kiểm tra đánh giá.
Quản lý dạy học trên lớp, là quản lý quá trình dạy kiến thức khoa học
tự nhiên, xã hội kết hợp với việc dạy người của giáo viên. Quản lý việc dạy học,
dạy người của giáo viên thông qua kế hoạch giảng dạy, kế hoạch lồng ghép giáo
dục văn hóa học đường, kỹ năng sống vào một số tiết học của các bộ môn, thông
qua việc tổ chức dạy học theo các bước nhằm đưa học sinh vào nề nếp học tập, có ý
thức chấp hành tốt nội quy, giáo dục tính trung thực trong kiểm tra thi cử của học
sinh, hướng học sinh biết vận dụng, liên hệ kiến thức vào thực tế cuộc sống
Quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ thông
qua giáo dục ngoài giờ lên lớp (Hoạt động ngoại khóa) , nhằm giáo dục kỹ
năng ứng xử giao tiếp, kỹ năng giải quyết các vấn đề phát sinh trong cuộc sống,
tạo điều kiện cho học sinh phát huy khả năng sáng tạo, tự thích ứng với môi
trường xã hội “Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài” theo hướng tích cực. Quản lý hoạt

ngoài giờ lên lớp thông qua kế hoạch hoạt động văn hóa học
đường ở các tiết chào cờ, giáo dục kỹ năng sống, biểu diễn văn nghệ theo chủ
đề, tham quan học tập tại các di tích lịch sử văn hóa, cơ sở sản xuất, các làng
nghề truyền thống, các buổi hoạt động nhân đạo từ thiện tại các trung tâm xã
hội, trại trẻ mồ côi…
Quản lý hoạt động văn hóa học đường thông qua việc tự giáo dục, tự
đánh giá của học sinh nhằm giúp học sinh nhận thức được các đúng, cái sai,
thế nào là thái độ, hành vi có văn hóa, đạo đức, không có văn hóa đạo đức,
người không có văn hóa, đạo đức sẽ bị người khác không tôn trọng, bị coi
thường, khinh rẻ, xa lánh… Từ đó giúp học sinh biết tự điều chỉnh thái độ
hành vi sao cho phù hợp với chuẩn mực văn hóa, đạo đức.
1.2. Nội dung quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh
trung học phổ thông
1.2.1. Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động văn
hoá học đường của học sinh
Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động văn hoá học
đường của học sinh, là khâu đầu tiên trong toàn bộ các nội dung quản lý. Để
xây dựng kế hoạch hoạt động văn hóa học đường, cần phân tích thực
trạng văn hoá học đường, quản lý hoạt động văn hoá học đường trong năm
học của ngành, trường, địa phương; xác định điều kiện giáo dục như cơ sở vật
chất, tài chính, quỹ thời gian, sự phối hợp với lực lượng giáo dục trong
trường và ngoài trường. Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động văn hóa học
đường nhằm xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, góp phần giáo
dục toàn diện học sinh, giúp học sinh có nhận thức và hành vi đạt được yêu
cầu như: Học sinh thể hiện tinh thần, ý chí vươn lên đưa nước Việt Nam thoát
khỏi nghèo nàn, lạc hậu; có năng lực hội nhập trong lĩnh vực chuyên môn.
Học sinh xử lý hài hòa mối quan hệ cá nhân và tập thể, biết quan tâm đến lợi
ích chung; biết giao tiếp, ứng xử trong công việc và trong các mối quan hệ xã
hội. Học sinh có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, tôn trọng pháp luật

đạo đức; cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, có ý thức bảo vệ
môi trường, học sinh có lương tâm, đạo đức, có hiểu biết về nghề nghiệp; linh
hoạt, có năng lực tư duy sáng tạo, có năng lực hiểu biết các lĩnh vực văn hóa,
kiến thức xã hội, có trình độ thẩm mỹ, biết thưởng thức, nhận biết cái đẹp,
phê phán cái xấu; có khả năng tham gia các hoạt động thể thao, chăm sóc sức
khỏe cho bản thân.
Quản lý nội dung kế hoạch hoạt động văn hóa học đường cần tập trung
vào những vấn đề sau: Quản lý kế hoạch tuyên truyền giáo dục nhận thức về
vai trò trách nhiệm của cán bộ quản lý trong nhà trường đối với hoạt động văn
hóa học đường. Quản lý việc tổ chức các hoạt động giáo dục, ca ngợi truyền
thống tốt đẹp của dân tộc, truyền thống cách mạng, tuyên truyền quan điểm,
đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Chú trọng giáo dục
đạo lý làm người, ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, lòng yêu nước, yêu
chủ nghĩa xã hội, đạo đức, lối sống, nếp sống văn hóa, lịch sử, bản sắc dân tộc
và tinh hoa văn hóa nhân loại. Ca ngợi những biểu hiện tích cực và phê phán
những khuynh hướng tiêu cực trong mối quan hệ giữa con người với con
người, với di sản của nhân loại và với môi trường xung quanh.
Quản lý nội dung kế hoạch giải quyết được tâm tư, nguyện vọng, tình
cảm, trách nhiệm của tuổi trẻ học sinh, đối với tình bạn, tình yêu, gia đình,
thầy giáo, cô giáo, nhà trường và cộng đồng. Giải quyết được thực trạng về
hoạt động văn hóa học đường hiện nay đặc biệt những vấn đề mang tính thời
sự “Nóng” của lứa tuổi học sinh trung học phổ thông như bạo lực học đường,
nói tục, chửi thề, vi phạm an toàn giao thông, sống thử, giao tiếp ứng xử trên
facebook, lối sống thực dụng chạy theo đồng tiền, tham gia tệ nạn xã hội,
quan hệ đồng giới, ý thức bảo vệ môi trường…
Quản lý nội dung của kế hoạch phải mang tính đi trước, đón đầu những
vấn đề sẽ xẩy ra trong thực tế quản lý hoạt động văn hóa học đường nhằm hạn
chế việc vi phạm văn hóa học đường, đồng thời tạo ra các hình thức phong
phú để giáo dục học sinh tự quản lý hoạt động văn hóa học đường của cá
nhân, nhóm, tập thể đạt hiệu quả cao.

hoạch tổ chức hoạt động văn hoá học đường cho học sinh,
theo từng năm học, học kỳ, hoặc theo từng tháng, tuần. Học sinh bắt buộc
phải tham gia các hoạt động văn hóa học đường do nhà trường, lớp tổ chức.
Hằng năm, các nhà trường căn cứ vào quy định về việc xây dựng văn hóa học
đường và điều kiện cụ thể của trường và địa phương để xây dựng kế hoạch và
triển khai tổ chức các hoạt động văn hoá học đường cho học sinh.
Tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động văn hoá học
đường như: Giải thích mục tiêu, yêu cầu, của kế hoạch quản lý hoạt động văn
hoá học đường; thảo luận biện pháp thực hiện kế hoạch; sắp xếp bố trí nhân
sự, phân công trách nhiệm quản lí, huy động cơ sở vật chất, kinh tế; định rõ
tiến trình, tiến độ thực hiện, thời gian bắt đầu, thời hạn kết thúc.
Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý, tổ chức, Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Ban đại diện
cha mẹ học sinh các tổ chức khác trong trường để triển khai kế hoạch, thực
hiện phù hợp với điều kiện cụ thể của trường.
Tăng cường tổ chức các hoạt động văn hóa quần chúng, giao lưu văn hoá,
văn nghệ, giới thiệu chuyên đề văn hóa, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, tổ chức
tham quan dã ngoại để giáo dục kiến thức xã hội và nghề nghiệp cho học sinh.
Tổ chức hoạt động văn hoá học đường cho học sinh, theo phương pháp
giáo dục ngoại khoá, kết hợp lồng ghép trong các môn học liên quan và phù
hợp với điều kiện, khả năng, năng khiếu của cá nhân. Chủ động phối hợp với
gia đình học sinh, và các cơ quan, tổ chức xã hội có liên quan trong quá trình
thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động văn hóa học đường.
Hiệu trưởng nhà trường chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, chỉ đạo,
cụ thể hóa các nội dung quản lý hoạt động văn hóa học đường của trường để
tổ chức thực hiện, kiểm tra và đánh giá kết quả. Cụ thể như: Chỉ đạo giáo viên
chủ nhiệm, Đoàn thanh niên lập kế hoạch quản lý hoạt động văn hóa học
đường của học sinh từng tuần, tháng, học kỳ, năm học.Trong chỉ đạo thực
hiện kế hoạch quản lý hoạt động văn hoá học đường, cần điều hành các bộ
phận thực hiện những nhiệm vụ để bảo đảm giáo dục học sinh thực hiện các

hoá học đường diễn ra đúng hướng, đúng kế hoạch, tập hợp và
phối hợp các lực lượng giáo dục sao cho đạt hiệu quả.
1.2.2. Quản lý các hoạt động ngoại khoá, ngoài giờ lên lớp của học
sinh trung học phổ thông.
Hoạt động ngoại khoá hàng năm của học sinh diễn ra theo kế hoạch, nó
cần phải được quản lý chặt chẽ; cần có sự phối hợp các lực lựợng giáo dục
trong và ngoài nhà trường để tổ chức, sự chuẩn bị về cơ sở vật chất, nội dung,
yếu tố con người để thực hiện, cuối mỗi đợt có kiểm tra, đánh giá kết quả và
rút kinh nghiệm cho những lần sau.
Quản lý tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp như: Hoạt động ngoại
khóa, tham quan, sinh hoạt tập thể, văn nghệ, thể dục thể thao, giáo dục kỹ
năng sống, xây dựng mối quan hệ với thày cô, bạn bè, cách ứng xử giao tiếp
tốt ở mọi nơi mọi lúc, ý thức với cộng đồng như: Sẵn sàng tham gia phong
trào bảo vệ môi trường, nhân đạo từ thiện, đấu tranh phòng chống tệ nạn xã
hội, phòng chống ma tuý, bạo lực học đường; sống phù hợp với chuẩn mực
đạo đức, giá trị văn hoá xã hội.
Quản lý nội dung hoạt động ngoại khóa cần tập trung vào hoạt động
giáo dục nhận thức, hành vi văn hóa học đường cho học sinh; trau dồi sự hiểu
biết về văn hóa, lịch sử dân tộc và thế giới từ đó có ý thức kế thừa và giữ gìn
bản sắc văn hóa dân tộc, biết tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, giáo dục kỹ
năng sống; ý thức chấp hành nội quy, pháp luật, ý thức bảo vệ môi trường; sự
hiểu biết về xã hội, định hướng nghề nghiệp trong tương lai…
Quản lý hình thức thực hiện hoạt động ngoại khóa như tọa đàm, trao
đổi, thảo luận nhằm tuyên truyền, giáo dục nội dung trên kết hợp với văn
nghệ như hát, diễn tiểu phẩm, đố vui, tổ chức trò chơi tìm hiểu kiến thức văn
hóa lịch sử, các phòng chống ma túy, HIV/AIDS, hiểu biết về nghề nghiệp.
Tổ chức thăm quan viện bảo tàng, di tích lịch sử, giang nam thắng cảnh…

thực hiện ngoại khóa phải đảm bảo an toàn, đạt hiệu quả
cao, không để xẩy ra tai nạn thương tích cho người tham gia. Chuẩn bị đầy đủ
về kinh phí, nhân sự để thực hiện tốt hoạt động ngoại khóa.
1.2.3. Quản lý các hoạt động học tập chính khóa và một số nội dung
hoạt động khác
Quản lý hoạt động văn hóa học đường của học sinh trung học phổ thông
trong học tập chính khóa như: Quản lý kế hoạch hoạt động học tập chính khoá,
kiểm tra, đánh giá chống bệnh thành tích, tiêu cực trong kiểm tra thi cử của học
sinh. Quản lý hoạt động thực hiện nội quy nhà trường trong giờ học như: Kỷ luật
trật tự giờ học, ý thức học bài và chuẩn bị bài, ý thức thực hiện trang phục, quần
áo, giầy dép, giờ giấc, đảm bảo vệ sinh, giữ gìn môi trường xanh sạch đẹp…
Ngoài ra quản lý hoạt động văn hoá học đường cho học sinh trung học
phổ thông còn diễn ra ở một số nội dung khác như:
Quản lý hoạt động văn hóa học đường trong giao tiếp, ứng xử;
Quản lý hoạt động văn hóa học đường trong cuộc sống;
Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa học đường trong trang phục;
Quản lý hoạt động sử dụng điện thoại di động, internet đúng mục đích;
Quản lý hoạt động khi tham gia giao thông;
Quản lý hoạt động tìm hiểu nghề nghiệp cho bản thân;
Quản lý hoạt động giáo dục hành vi văn hóa trong việc bảo vệ môi
trường, cảnh quan, cơ sở vật chất…
Để quản lý các nội dung trên, Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với các
lực lượng giáo dục để tổ chức các hoạt động văn hóa học đường cho học
sinh; Giáo viên chủ nhiệm bám sát lớp, theo dõi uốn nắn nhận thức, hành vi
văn hóa học đường của từng học sinh; tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh, tổ chức hoạt động ngoại khóa, nhân đạo, từ thiện…
Sau mỗi hoạt động quản lý trên nên có đánh giá, rút kinh nghiệm, chỉ ra
những mặt tiến bộ, mặt hạn chế để làm bài học cho những hoạt động quản lý
tiếp theo.
1.2.4. Kiểm tra đánh giá kết quả quản lý hoạt động văn hóa học đường

giá kết quả quản lý hoạt động văn hoá học đường của
học sinh như: Kiểm tra định kỳ, thường xuyên, đột xuất, trực tiếp, hoặc gián
tiếp để giúp học sinh hiểu rõ hơn về những hoạt động văn hoá của mình,
khẳng định được mình, từ đó hoạt động tích cực hơn, tự giác hơn, biết tự điều
chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với yêu cầu chung của xã hội.
Thông qua kiểm tra, đánh giá kết quả quản lý hoạt động văn hoá học
đường của học sinh, để các lực lượng quản lý và giáo dục trong nhà
trường nhận thức rõ vai trò trách nhiệm trong công tác quản lý giáo dục
hoạt động văn hoá học đường cho học sinh từ đó tìm ra giải pháp tốt hơn
cho công tác quản lý hoạt động văn hoá học đường.
Kiểm tra, đánh giá kết quả quản lý hoạt động văn hóa học đường của
học sinh cần phải căn cứ vào kết quả đánh giá xếp loại từng tháng, cuối kỳ,
cuối năm của học sinh nhằm đánh giá khả năng quản lý, giáo dục của nhà
trường có đáp ứng được nhu cầu đòi hỏi của xã hội ở mức độ cao hay không.
Qua đó đánh giá được sự quản lý điều hành của hiệu trưởng trong việc xây
dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục văn hóa học đường
từ đó hiệu trưởng rút kinh nghiệm và có sự điều chỉnh kế hoạch thực hiện.
Đánh giá phương pháp quản lý, giáo dục của giáo viên chủ nhiệm,
giáo viên bộ môn, sự quan tâm, phối hợp giáo dục học sinh của phụ huynh
và các toorc hức đoàn thể. Đánh giá quá trình tu dưỡng, phát triển toàn
diện của học sinh, đảm bảo để học sinh tích cực tham gia các hoạt động
văn hóa học đường, tạo điều kiện cho các em học sinh bộc lộ sở thích, suy
nghĩ, mong muốn, năng lực của bản thân, trở thành học sinh văn minh,
thanh lịch.
1.3. Những nhân tố tác động cơ bản tới văn hoá học đường của học
sinh trung học phổ thông
Hiện nay học sinh trung học phổ thông sống trong điều kiện cơ sở vật
chất, kinh tế, văn hóa phát triển. Hàng ngày các em được tiếp nhận nhiều
luồng thông tin đa chiều thông qua đài, báo, truyền hình, internet, điện thoại

vậy ảnh hưởng của môi trường sống đến tâm sinh lý, đến sự hình
thành nhân cách của học sinh rất lớn. Nếu môi trường tốt sẽ là điều kiện thuận
lợi để giúp các em hoàn thiện nhân cách, nếu môi trường không tốt sẽ ảnh
hưởng xấu dến việc hoàn thiện nhân cách của các em. Đối với học sinh trung
học phổ thông là giai đoạn các em đang phát triển mạnh về thể chất, tinh thần
và tình cảm, thích các hoạt động, là lứa tuổi đẹp nhất, có nhiều hoài bão ước
mơ song cũng dễ bị kích động, lôi kéo… Học sinh trung học phổ thông đa
phần có nhu cầu được tự chủ “Tưởng mình đã trưởng thành”, nhu cầu giao
tiếp rất lớn đặc biệt là sự giao tiếp với bạn bè từ đó mà hình thành lên các
nhóm bạn cùng sở thích, có ý thức trong quan hệ với bạn khác giới, dễ phát
sinh tình cảm yêu đương mang tính bồng bột, thiếu chín chắn, nhanh đổ vỡ
hậu quả là dễ chán nản và phát sinh tiêu cực. Từ các yếu tố tâm sinh lý thay
đổi nhanh như vậy nếu không được quản lý giáo dục dễ bị sai lệch, vấp ngã,
thiếu bản lĩnh, mất phương hướng.
Sự nhận thức và phát triển về trí tuệ của học sinh trung học phổ thông
cao hơn so với lứa tuổi trung học cơ sở là do tính chất, yêu cầu của hoạt động
học tập. Việc học tập của các em đã được định hình theo khối thi và nghề
nghiệp mà các em lựa chọn, bên cạnh đó áp lực về thi cử cũng luôn tạo cho
các em sự căng thẳng về tâm lý, các em ít thời gian tham gia các hoạt động
ngoại khóa, hoạt động xã hội… Từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển
toàn diện của học sinh trung học phổ thông
Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình có tốt thì xã hội mới tốt, gia đình
không tốt sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội. Đối với mỗi cá nhân, gia
đình là cái nôi nuôi dưỡng, là môi trường hình thành và phát triển nhân cách
của cá nhân .
Hiện nay đời sống kinh tế của các gia đình có sự phát triển cùng với sự
phát triển kinh tế xã hội, nhiều gia đình nhờ nền kinh tế thị trường đã “Phất
lên” nhưng nhiều cha mẹ do nhận thức lệch lạc, không có tri thức về giáo dục

quan tâm, nuông chiều thái quá trong việc nuôi dạy con, con đòi gì
được ấy, đã đẩy con vào con đường hư hỏng ăn chơi xa đọa, nghiện ngập hư
hỏng; nhiều cha mẹ sử dụng quyền uy một cách cực đoan bắt con phải bỏ học
đi làm kiếm tiền khi chưa đủ tuổi lao động dẫn con đến con đường trộm cắp,
cướp giật gây bao đau khổ cho mọi người; tấm gương phản diện của cha mẹ,
người thân; có các hoàn cảnh éo le hoặc hay bị sử dụng bằng vũ lực… Đã tác
động không nhỏ đến sự hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh. Song
bên cạnh đó nhiều gia đình luôn quan tâm nuôi dạy sống có đạo lý, trọng nhân
cách, có ý chí vươn lên, giáo dục con trở thành người có ích dù gia đình còn
nhiều khó khăn về kinh tế.
Mỗi cá nhân luôn mang dấu ấn văn hóa nhà trường, người xưa có câu:
“Thầy nào trò đấy”, người thầy luôn giữ vai trò quyết định chất lượng giáo
dục học sinh, vì vậy mỗi thầy cô giáo luôn là tấm gương sáng tự học và sáng
tạo để học sinh noi theo.
Nhà trường luôn đề ra các giá trị, mục tiêu, động lực và có kế hoạch để
học sinh phấn đấu học tập và rèn luyện, lập thân, lập nghiệp trong tương lai.
Nhà trường tạo ra môi trường điều kiện tốt, tổ chức các hoạt động văn hóa
hiệu quả thì học sinh sẽ thuận lợi trong học tập và tu dưỡng bản thân.
Tuy nhiên thực trạng hiện nay vẫn còn một số cán bộ quản lí, giáo viên
và bạn bè thường có những định kiến, thiếu thiện cảm; sử dụng các biện pháp
hành chính thái quá; sự lạm dụng quyền lực của các thầy cô giáo, nhà quản lý;
sự thiếu gương mẫu trong mô phạm giáo dục; việc đánh giá kết quả, khen
thưởng, kỷ luật thiếu khách quan và không công bằng; sự phối hợp không
đồng bộ giữa các lực lượng giáo dục… Đều có ảnh hưởng rất lớn đến quá
trình giáo dục đạo đức cho học sinh.
Xã hội hiện nay ngày càng phát triển cùng với sự phát triển như vũ bão
của khoa học công nghệ, vì vậy đời sống vật chất tinh thần của con người ngày

người được sống trong xã hội ngày càng hiện đại vì vậy nhận thức
của con người ngày càng nhanh nhạy với sự phát triển, lối sống văn minh hơn,
nhu cầu của con người không chỉ dừng lại ở ăn đủ mặc đủ mà hướng tới nhu cầu
ăn ngon, mặc đẹp hơn. Đây là điều kiện thuận lợi để tổ chức tốt các hoạt động văn
hóa học đường.
Tuy nhiên do tác động của cơ chế thị trường, sự phát triển của khoa học
công nghệ, văn hóa hội nhập đem lại không ít sự lai căng lố bịch của một số
học sinh trung học phổ thông trong giao tiếp, ứng xử, ăn mặc, đi đứng…Các
trang mạng xã hội có nhiều thông tin lệch chuẩn, phiến diện tác động lối sống
hám cơ sở vật chất hơn tính nhân văn, tiêm nhiễm vào thế hệ trẻ lối sống suy
đồi về đạo đức, ích kỷ, thực dụng…Học sinh xem nhẹ lời khuyên của cha mẹ,
thầy cô dẫn đến những biểu hiện lệch lạc về chuẩn mực đạo đức. Đây cũng là
nhân tố gây khó khăn cho việc quản lý hoạt động văn hóa học đường.
*
* *
Trong điều kiện sống thuận lợi về vật chất và tinh thần hiện nay, học
sinh được sống, học tập, vui chơi, giải trí trong một xã hội phát triển, nhờ
có phương tiện thông tin hiện đại làm cho con người gần nhau hơn. Tuy
nhiên một số vấn đề nổi cộm, nhức nhối mà xã hội gọi nó là sự xuống cấp
về văn hóa học đường với những hành vi lệch chuẩn của học sinh như vô
lễ với thầy cô, cha mẹ, nói tục chửi bậy, bạo lực, để đầu tóc kiểu “Thần
tượng” ca sỹ, vận động viên thể thao, ăn mặc lố lăng…Đã làm mất đi vẻ
đẹp của văn hóa học đường. Thực trạng này có nhiều nguyên nhân trong
đó có nguyên nhân quản lý hoạt động văn hóa học đường còn chưa có cơ
sở lý luận, chưa tuyên truyền sâu rộng vào nhận thức của đội ngũ cán bộ
quản lý, cán bộ giáo viên, học sinh; quản lý hoạt động văn hóa học đường
chưa có nội dung cụ thể, chưa có tiêu chí đánh giá, khảo sát cụ thể, toàn
diện và thực hiện thường xuyên…
Từ những vấn đề trên, cần phải nghiên cứu lý luận quản lý văn hóa
học đường, vai trò, nội dung tổ chức quản lý hoạt động văn hóa học

sinh trung học phổ thông, những nhân tố tác động đến hoạt
động quản lý, làm cơ sở định hướng cho nghiên cứu thực trạng vấn đề này
trong thực tiễn.

VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG VĂN HOÁ
HỌC ĐƯỜNG CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY
2.1. Vài nét về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn thành
phố Hà Nội hiện nay
Hà Nội ngày nay vẫn là trung tâm giáo dục lớn nhất Việt Nam. Năm
2010, Hà Nội có 677 trường tiểu học, 581 trường trung học cơ sở và 186
trường trung học phổ thông với 27.552 lớp học, 982.579 học sinh. Hệ thống
trường trung học phổ thông, Hà Nội có 40 trường công lập, một vài trong số
đó nổi tiếng vì chất lượng giảng dạy và truyền thống lâu đời, như Trung học
phổ thông chuyên Hà Nội- Amsterdam, Trung học phổ thông chuyên Nguyễn
Huệ, Trung học phổ thông Chu Văn An, Trung học phổ thông Trần Phú. Bên
cạnh các trường công lập, thành phố còn có 65 trường dân lập và 5 trường bán
công. Hà Nội cũng là địa điểm của ba trường trung học đặc biệt, trực thuộc
các trường đại học, là trường trung học phổ thông Chuyên Ngoại
ngữ thuộc trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, trường
Trung học phổ thông chuyên Khoa học Tự nhiên thuộc Trường Đại học Khoa
học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội và Trường Trung học phổ thông
Chuyên thuộc Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Các trường trung học
chuyên này là nơi tập trung nhiều học sinh phổ thông ưu tú không chỉ của Hà
Nội mà còn của toàn Việt Nam. Cùng với các trường trung học danh tiếng, hệ
thống giáo dục của thành phố vẫn duy trì những trường bổ túc và cả các lớp
học xóa mù chữ. Các trường công lập “hot” theo điểm chuẩn vào lớp 10 năm
2011-2012 gồm có: Trung học phổ thông Chu Văn An (55 điểm), Kim Liên
(53,5 điểm), Thăng Long (53,5 điểm), Yên Hòa (53,5 điểm), Việt Đức (52,5
điểm). Các trường trung học phổ thông dân lập và công lập trên đây, qua thống
kê các năm đều có điểm chuẩn vào lớp 10 nằm trong top đầu. Tỉ lệ đỗ tốt nghiệp
hàng năm đạt 100% và khoảng 90% học sinh các trường này đỗ Đại học, Cao

biệt, theo số liệu thống kê của Cục Công nghệ Thông tin (Bộ
GD&ĐT), trong tốp các trường trung học phổ thông của Hà Nội có chất lượng
điểm thi Đại học, Cao đẳng cao trong kì thi Đại học, Cao đẳng năm 2011, đứng
đầu là Trung học phổ thông dân lập Lương Thế Vinh, Trung học phổ thông
Nguyễn Tất Thành và Trung học phổ thông Kim Liên cùng đứng thứ 2.
Thông qua số liệu trên có thể khẳng định chất lượng giáo dục văn hoá
của Hà Nội luôn đứng đầu cả nước, học sinh vào các trường trung học phổ
thông với điểm số cao, ý thức đạo đức tương đối tốt. hàng năm tỉ lệ học
sinh xếp loại đạo đức khá và tốt >90%, cơ sở vật chất lớp học được đầu tư
khang trang sạch đẹp, 100% các trường đều đăng ký trường học thân thiện
học sinh tích cực. Các hoạt động phong trào văn hoá thể dục thể thao,
công tác đền ơn đáp nghĩa, nhân đạo từ thiện, chung sức cùng cộng đồng
bảo vệ môi trường, phòng chống matuý, tệ nạn xã hội, bạo lực học đường
được học sinh hưởng ứng tích cực, hiệu quả cao. Công tác giáo dục nếp
sống văn minh thanh lịch cho học sinh các trường trung học phổ thông
trên địa bàn thành phố Hà Hội được thực hiện đại trà từ năm 2010.
Tuy nhiên hiện tượng tiêu cực trong kiểm tra thi cử như hiện tượng coi
cóp trong các kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2013, bệnh chạy theo
thành tích vẫn còn.
2.2. Đặc điểm văn hóa học đường của học sinh trung học phổ thông
trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay.
Thứ nhất là: Trường học thân thiện, học sinh tích cực.
Cơ sở vật chất của các trường hiện nay rất khang trang, đã thực hiện tốt “
Ba đủ” , đa số các trường có các thiết bị dạy học hiện đại, có phòng thí
nghiệm, sân chơi và các thiết bị khác đáp ứng nhu cầu tổ chức các buổi ngoại
khóa và kỹ năng sống.
Biểu hiện văn hóa ứng xử của học sinh được quy định theo phong cách học
sinh thủ đô văn minh thanh lịch như:

vi ứng xử trong quan hệ giữa bạn bè: Luôn thể hiện sự trong
sáng vô tư, thân thiện, luôn sẵn sàng giúp đỡ nhau khi gặp khó khăn hoạn nạn.
Nhưng hiện nay có một bộ phận nhỏ đã không giữ được vẻ đẹp của tình bạn như:
Giao tiếp ứng xử thì văng tục, chửi bậy, những câu hỏi và trả lời cộc lốc, nói lóng
đang trở thành trào lưu của học sinh. Việc chia sẻ tri thức khoa học, ước mơ, hoài
bão với nhau rất ít chủ yếu là chia sẻ với nhau về sở thích thời trang, âm nhạc,
thần tượng, phim ảnh, kể cả tình cảm yêu đương cũng đem phơi bày trên
facebook, học sinh còn tụ tập nói xấu nhau trên facebook gây mâu thuẫn dẫn đến
bạo lực học đường.
Thái độ, hành vi ứng xử trong quan hệ giữa giáo viên và học sinh: Đa
số là học sinh luôn kính trọng, lễ phép với thầy cô cũng như những người
lớn tuổi, biết lắng nghe và cố gắng học tập để đền đáp lại thầy cô. Tuy
nhiên bên cạnh đó vẫn còn một số học sinh tỏ ra vô lễ, coi thường thầy cô,
đánh mất tình cảm thiêng liêng của tình thầy trò như gặp thầy cô không
chào hỏi, đằng sau gọi thầy cô là ông, bà, thằng, con khi không bằng lòng
về thầy cô. Quan hệ thầy trò bị thương mại hoá do tình trạng dạy thêm học
thêm…
Thứ hai là: Biểu hiện thái độ, hành vi văn hóa trong học tập của học
sinh:
Đa phần các em thực hiện tốt nội quy, có động cơ, mục đích, ước mơ hoài
bão khi cắp sách đến trường. Nhà trường luôn chú trọng đến đổi mới phương
pháp học tập, phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng học tập cho các
em. Bản thân các em luôn chịu áp lực về thi cử, học hành nên thời gian tham
gia hoạt động khác còn ít. Bên cạnh một số học sinh tích cực học tập còn có
một số học sinh vi phạm nội quy, lười học, chán học, học tập không có động
cơ mục đích, lôi kéo, rủ bạn lao vào con đường chơi bời nghiện hút. Hiện
tượng coi cóp trong thi cử vẫn còn.
Việc thực hiện trang phục, đầu tóc đa số các em đã thực hiện tốt tuy nhiên vẫn
còn có những em thực hiện đối phó, còn mặc quần bò, quần bó sát người, tóc

cắt tóc giống kiểu “Thần tượng”…Những việc vi phạm đó đã
đánh mất hình ảnh đẹp, trong sáng nơi học đường.
Thứ ba là: Ý thức giữ gìn vệ sinh chung, bảo vệ môi trường đa số thực
hiện tốt khi có phong trào nhưng chưa trở thành thói quen tự giác, nhiều học
sinh ăn quà bánh vứt rác luôn tại sân trường, lớp học cho lao công dọn vì các
em này cho rằng việc quét rác là của lao công. Lối sống thờ ơ, vô trách nhiệm
với cộng đồng, tập thể vẫn còn tồn tại trong ý thức của một số học sinh cần
phải tiếp tục giáo dục.
Thứ tư là: Học sinh thủ đô có lối sống giàu truyền thống, vừa năng
động, sáng tạo, và hiện đại: Đa số học sinh đã được nhà trường quan tâm giáo
dục hành vi văn hoá học đường kỹ hơn, nhà trường luôn tạo bầu không khí
thân thiện cởi mở để phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của các em.
Qua hoạt động trên cho thấy văn hoá học đường của học sinh trung học phổ
thông Hà Nội có sự gắn kết chặt chẽ với quá trình dạy học trên lớp và hoạt
động giáo dục ngoài giờ; có định hướng thống nhất các yêu cầu, mục đích
giáo dục giữa các tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà trường; tính lâu dài của
quá trình hình thành, phát triển nhân cách và các phẩm chất đạo đức của học
sinh …
Phong cách hiện đại và truyền thống của học sinh Hà nội được thể hiện
thông qua cách các em lựa chọn những bộ trang phục học đường rất tinh tế,
giản dị, thanh lịch, rất văn minh nhưng vẫn mang đặc trưng riêng của mỗi
trường, mỗi địa phương, phù hợp với phong tục, tập quán, văn hóa vùng miền
vì học sinh trung học phổ thông Hà Nội hiện nay mang đặc trưng nhiều dân
tộc khác nhau. Đây là đặc điểm quan trọng để xây dựng văn hoá học đường
mang tính truyền thống và hiện đại phù hợp với các vùng miền của Hà Nội.
Thông qua các buổi giao lưu văn nghệ theo chủ đề vào các buổi sinh
hoạt ngoại khóa, các hoạt động tham quan dã ngoại, các cuộc thi học sinh
thanh lịch, nét đẹp tràng an, nữ sinh duyên dáng hà thành trong những năm
qua đã thể hiện vẻ đẹp trí tuệ, tâm hồn của các em học sinh trung học phổ
thông thành phố Hà Nội vừa truyền thống, vừa hiện đại.

học phổ thông thành phố Hà Nội thông qua các phương
tiện thông tin đại chúng nên có sự hiểu biết sâu rộng nền văn hóa các nước
trên thế giới khác nhau nhưng các em cũng luôn giữ được ý thức tự tôn dân
tộc như đa số học sinh trung học phổ thông đều biết đến bài “ Lá cờ”, nhiều
em yêu thích các ca khúc cách mạng, nữ sinh luôn tỏa sáng với tà áo dài vào
những dịp lễ hội truyền thống. Các giá trị truyền thống đạo đức như uống
nước, nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa, kính thày yêu bạn, một miếng khi đói
bằng một gói khi no, lòng nhân ái, cách giao tiếp ứng xử nhẹ nhàng, lịch
lãm…Đa số các em thực hiện tốt.
Trong những năm qua học sinh trung học phổ thông Hà Nội không chỉ
tham gia các phong trào thi đua học tốt mà còn tích cực tham gia các phong
trào “5 xung kích”, “4 đồng hành” đạt kết quả cao. Đây là đặc điểm thuận lợi
trong việc quản lý văn hoá học đường của học sinh trung học phổ thông trên
địa bàn thành phố Hà Nội.
Tuy nhiên vẫn còn một số học sinh ăn mặc chạy theo mốt, mỗi khi rời
ghế nhà trường đi học thêm chỗ khác là các em mặc những bộ váy quá ngắn,
áo hở cổ, trễ sâu, phấn son…Làm cho các thầy cô không nhận ra học trò của
mình, nhiều em ham chơi, đua đòi lao vào cờ bạc, lô đề, mại dâm, trộm cắp,
đâm chém nhau. Bạo lực học đường đang là vấn nạn trên địa bàn Hà Nội, một
số em chỉ va chạm nhẹ đã sẵn sàng lao vào đánh bạn, hoặc gọi người đánh hội
đồng, hạ nhục nhân phẩm danh dự của nhau không thương xót. Hiện tượng
tàng trữ, lưu truyền văn hoá đồi truỵ độc hại làm tha hoá về đạo đức lối sống
của học sinh…Những đặc điểm đó đòi hỏi nhà trường phải tăng cường quản
lý học sinh bằng nội quy và các thiết chế khác, thực hiện quản lý quá trình
giáo dục văn hóa học đường, giáo dục hành vi văn hóa học đường thông qua
các giờ dạy học trên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ; hoạt động tự quản
của học sinh, có phối hợp giáo dục giữa các tổ chức giáo dục trong và ngoài
nhà trường; giữa Gia đình – Nhà trường – Xã hội.

hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung
học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay
Hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ thông trên
địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay có rất nhiều ưu điểm:
Thứ nhất là: Hoạt động học tập tích cực.
Đa số học sinh thực hiện tốt nội quy, có động cơ, mục đích học để lập
nghiệp, lập thân, nhiều em đạt kết quả cao trong học tập cũng như đạt giải cao
trong các kỳ thi học sinh giỏi thành phố, quốc gia, quốc tế, tham gia nghiên
cứu khoa học, vận dụng kiến thức liên môn. Nhiều em đã vượt lên hoàn cảnh
khó khăn của gia đình để học tốt như em Hiếu của trường Hà Nội
Amstecdam…Phong trào thực hiện “Hai không” rất tốt như không mắc bệnh
thành tích, không tiêu cực trong kiểm tra thi cử; nhà trường luôn tạo môi
trường lành mạnh, thân thiện để các em được phát triển toàn diện cá nhân.
Thứ hai là Hoạt động văn hóa ứng xử, giao tiếp của học sinh .
Đa số học sinh đã thực hiện theo văn bản quy định của nhà trường về
phong cách học sinh thủ đô văn minh, thanh lịch.
Học sinh thực hiện tốt các quy định về giờ giấc, trang phục, đầu tóc, giầy
dép, giữ gìn vệ sinh cảnh quan môi trường xung quanh…
Luôn thân thiện với bạn bè và mọi người xung quanh, luôn kính trọng, lễ
phép với thầy cô cũng như những người lớn tuổi. Học sinh đã lập trên trang
mạng xã hội các hội như hội ủng hộ thày cô, Fan hâm mộ thày cô giáo yêu
thích nhất. Học sinh luôn chủ động , tích cực tham gia tổ chức các hoạt
động như văn nghệ, “Nét bút tri ân”, bông hoa điểm 9,10 dâng tặng thày
cô…Điều đó đã thể hiện tình cảm kính trọng, yêu mến của các em đối với
thày cô giáo.
Phong cách học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện
nay vừa giàu truyền thống, vừa năng động, sáng tạo và hiện đại. Phong cách
hiện đại và truyền thống của học sinh Hà nội được thể hiện thông qua cách
các em lựa chọn những bộ trang phục phù hợp với các loại hình hoạt động. Sự
năng động sáng tạo còn được thể hiện trong việc các em luôn muốn chủ động

“Cái tôi trưởng thành” trong việc lựa chọn địa điểm tham quan,
các hình thức hoạt động giao lưu văn nghệ, các trò chơi trong các buổi dã
ngoại phong phú, bổ ích và hấp dẫn.
Thông qua các buổi giao lưu văn nghệ theo chủ đề vào các buổi sinh
hoạt ngoại khóa, các cuộc thi học sinh thanh lịch, nét đẹp tràng an, nữ sinh
duyên dáng hà thành trong những năm qua đã thể hiện vẻ đẹp trí tuệ, tâm hồn
của các em học sinh trung học phổ thông thành phố Hà Nội vừa truyền thống,
hiện đại và năng động, sáng tạo.
Học sinh trung học phổ thông thành phố Hà Nội luôn tiếp thu văn hóa
tiên tiến của thời đại nhưng các em cũng luôn giữ được bản sắc văn hóa dân
tộc, Ý thức tự tôn dân tộc, các giá trị truyền thống đạo đức như uống nước,
nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa, kính thày yêu bạn, một miếng khi đói bằng một
gói khi no, lòng nhân ái, cách giao tiếp ứng xử nhẹ nhàng, lịch lãm…Luôn
được thể hiện bằng những việc làm cụ thể như phong trào tắp lửa tại nghĩa
trang thành phố nhân ngày thương binh liệt sỹ, tham gia thăm viếng Đại
tướng Võ Nguyên Giáp, tích cực ủng hộ quyên góp ủng hộ đồng bào bị lũ lụt,
thiên tai, phong trào tình nguyện chia sẻ mùa thi đại học cho các bạn tỉnh
ngoài về Hà nội dự thi…
Thứ ba là: Các hoạt động bảo vệ môi trường đa số thực hiện tốt khi có
phong trào “Học sinh không vứt rác bừa bãi”, “Học sinh thấy rác là nhặt”.
Nhiều Học sinh hăng hái tham gia các buổi tọa đàm bảo vệ môi trường, các
phong trào “Chủ nhật xanh”, phong trào “Bảo vệ môi trường, chống biến đổi
về khí hậu”, tích cực tham gia cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn bảo vệ
môi trường sống…
Những mặt tích cực trên cần được nhân rộng và là điều kiện thuận lợi
trong việc quản lý hoạt động văn hoá học đường của học sinh trung học phổ
thông trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Bên cạnh những mặt tích cực, hoạt động văn hoá học đường của học sinh
trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay còn tồn tại một
số mặt chưa tốt như sau:

Về hoạt động học tập
Học sinh còn nghỉ học không lý do chính đáng, trốn tiết, lười học bài cũ,
ngủ gật , ăn quà vặt, sử dụng điện thoại trong giờ học, gian lận trong
kiểm tra , thi cử vi phạm ở mức cao, bài giảng của giáo viên chưa được
hấp dẫn để nhiều học sinh nói chuyện riêng trong giờ học.
Thứ hai là: Về hoạt động giao tiếp, ứng xử và các hoạt động khác.
Một số học sinh còn vi phạm đạo đức, văn hóa, môi trường và pháp luật
như: Hiện nay có một bộ phận nhỏ đã không giữ được vẻ đẹp của tình bạn
như: Giao tiếp ứng xử thì văng tục, chửi bậy, những câu hỏi và trả lời cộc lốc,
nói lóng đang trở thành trào lưu của học sinh. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn
còn một số học sinh tỏ ra vô lễ, coi thường thầy cô, đánh mất tình cảm
thiêng liêng của tình thầy trò như gặp thầy cô không chào hỏi, đằng sau gọi
thầy cô là ông, bà, thằng, con khi không bằng lòng về thầy cô. Quan hệ
thầy trò bị thương mại hoá do tình trạng dạy thêm học thêm…
Việc thực hiện trang phục, đầu tóc vẫn còn có những em thực hiện đối phó,
còn mặc quần bò, quần bó sát người, tóc nhuộm các màu, cắt tóc giống kiểu
“Thần tượng”. Một số học sinh ăn mặc chạy theo mốt, mỗi khi rời ghế nhà
trường đi học thêm chỗ khác là các em mặc những bộ váy quá ngắn, áo
hở cổ, trễ sâu, phấn son…Làm cho các thầy cô không nhận ra học trò của
mình, nhiều em ham chơi, đua đòi lao vào cờ bạc, lô đề, mại dâm, trộm
cắp, đâm chém nhau. Bạo lực học đường đang là vấn nạn trên địa bàn Hà
Nội, một số em chỉ va chạm nhẹ đã sẵn sàng lao vào đánh bạn, hoặc gọi
người đánh hội đồng, hạ nhục nhân phẩm danh dự của nhau không
thương xót. Hiện tượng tàng trữ, lưu truyền văn hoá đồi truỵ độc hại làm
tha hoá về đạo đức lối sống của học sinh… Những việc vi phạm đó đã
đánh mất hình ảnh đẹp, trong sáng nơi học đường. Học sinh còn nhiều em
chưa trở thành thói quen tự giác vứt rác đúng nơi quy định, có học sinh ăn quà
bánh vứt rác luôn tại sân trường, lớp học cho lao công dọn vì các em này cho
rằng việc quét rác là của lao công. Lối sống thờ ơ, vô trách nhiệm với cộng

vẫn còn tồn tại trong ý thức của một số học sinh cần phải tiếp
tục giáo dục.
Việc chia sẻ tri thức khoa học, ước mơ, hoài bão với nhau rất ít chủ yếu là
chia sẻ với nhau về sở thích thời trang, âm nhạc, thần tượng, phim ảnh, kể cả
tình cảm yêu đương cũng đem phơi bày trên facebook. Hút thuốc, đánh bạc,
đánh nhau, vi phạm luật giao thông, sử dụng điện thoại di động không đúng
mục đích, sử dụng Internet “đen”, nghiện Game quên ăn quên ngủ, bỏ nhà đi
bụi, đặc biệt là thi thoảng có học sinh vô lễ với giáo viên và người lớn tới.
Việc tiêu pha lãng phí; trộm cắp; đánh nhau; sống thử; coi thường pháp luật,
vi phạm an toàn giao thông, cờ bạc… Diễn ra ngày càng nhiều trong các nhà
trường. Có thể nói, bộ phận học sinh, sinh viên có những biểu hiện thiếu văn
hóa ngày càng lớn dần. Những thực trạng đó đó đòi hỏi nhà trường phải
tăng cường quản lý học sinh bằng nội quy và các thiết chế khác, thực
hiện quản lý quá trình giáo dục văn hóa học đường, giáo dục hành vi văn
hóa học đường thông qua các giờ dạy học trên lớp và hoạt động giáo dục
ngoài giờ; hoạt động tự quản của học sinh, có phối hợp giáo dục giữa các
tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà trường; giữa Gia đình – Nhà trường
– Xã hội tốt hơn nữa.
Một số học sinh khi sử dụng Facebook còn có biểu hiện thiếu văn hóa:
Để tìm hiểu về số lượng học sinh sử dụng Facebook, phóng viên báo gia
đình đã làm cuộc khảo sát nhỏ tại một số trường phổ thông tại Hà Nội số
học sinh nói rằng có sử dụng Facebook chiếm khoảng 80%. Còn tại các
trường trung học phổ thông như: Trung học phổ thông Lương Thế Vinh,
Nhân Chính, Kim Liên, Đống Đa, Phan Huy Chú, Trần Phú, Việt Đức,
số học sinh xác nhận sử dụng Facebook trên 90%.
nay là đáng báo động, cần phải có biện pháp để chấn chỉnh hiện tượng này.
Thực tế cho thấy, học sinh đa phần bây giờ đều sử dụng Facebook không
đúng cách, các em sử dụng thiếu nhận thức, hễ có việc gì trên mạng là xúm

bình luận dù không biết cụ thể việc đó thế nào. Học sinh còn tụ
tập nói xấu nhau trên facebook gây mâu thuẫn dẫn đến bạo lực học đường.
Bởi vậy, trường học cần phải nâng cao biện pháp giáo dục, chỉ bảo các em
thận trọng trong lời nói, việc làm của mình”, tuy nhiên, cho đến nay, thực tế
biểu hiện của văn hóa học đường trên địa bàn thành phố Hà Nội đang còn
nhiều vấn đề bức xúc, cần phải suy ngẫm. Chưa vội nói đến việc xây dựng cơ
sở vật chất trường học khang trang, đạt chuẩn (vì điều kiện kinh tế của chúng
ta còn nhiều khó khăn) mà hãy nói tới hai vấn đề: Xây dựng môi trường giáo
dục và xây dựng văn hóa ứng xử, giao tiếp những nội dung không cần nhiều
tiền cũng có thể làm tốt được. Bất cứ ai quan tâm đến giáo dục cũng có thể
chỉ ra được những nơi chưa tốt về môi trường giáo dục. Các hiện tượng: nói
xấu người khác ngay cả trên mạng, truy cập Internet “đen”; dối trá, nói tục,
chửi thề; cãi vã với cha mẹ, người trên; vô lễ với thầy cô giáo; xả rác bừa bãi;
phá hoại môi trường; sử dụng điện thoại di động không đúng mục đích…
Để giải quyết căn bản “vấn nạn ảo”, theo TS Nguyễn Tùng Lâm,
Chủ tịch Hội Khoa học – Tâm lý giáo dục Hà Nội: “Qua những vụ việc vừa
qua trên Facebook có thể thấy, việc dạy kỹ năng sống cho học sinh ở nhiều
nơi vẫn còn yếu. Trường chỉ tìm cách ra kỷ luật mà không chỉ rõ cho học sinh
thấy khuyết điểm để khắc phục. Nhà trường, gia đình cũng cần có sự chia sẻ
với học trò để định hướng, hướng dẫn các em tôn trọng người khác”.
Ở cổng các trường học số thanh niên vãng lai không có việc làm thường
xuyên tụ tập, lôi kéo học sinh bỏ học tham gia hút thuốc, uống rượu, cờ bạc,
cắm quán, đánh nhau và nhiều tệ nạn khác, làm cho số học sinh yếu về rèn
luyện đạo đức của trường, vi phạm an toàn giao thông ngày càng tăng…Kết
quả khảo sát ý thức thực hiện nội quy của học sinh như sau: Ý kiến học sinh
cho rằng học sinh bỏ học trốn tiết phổ biến là 22%, không phổ biến là 60%, học
sinh nói tục, chửi thề có 48% ý kiến cho rằng là rất phổ biến. Học sinh giải
quyết mâu thuẫn: Có 34% ý kiến cho rằng học sinh thường giải quyết mâu
thuẫn bằng bạo lực, 28% ý kiến cho rằng học sinh giải quyết bằng cách chửi

28% cho rằng có xu hướng giải quyết bằng hòa giải. Hiện
tượng học sinh hút thuốc lá, sử dụng ma túy “đá” không nhiều nhưng vẫn còn.
Bảng 2.4. Kết quả khảo sát tại trường trung học phổ thông Phạm
Hồng Thái, Ba Đình cho thấy kết quả như sau:
Nguyên nhân học sinh nói tục chửi thề ở
nhà trường hiện nay
Số lượng
người
điều tra
Số lượng
người có ý
kiến đồng
Tỉ lệ %
Do thói quen xấu… 50 23 46
Bắt chước bạn để hòa đồng 50 32 64
Ảnh hưởng xấu từ môi trường… 50 29 58
Nói tục, chửi thề được coi là hình thức giải
tỏa Stress 50
30 60
Nói tục, chửi thề là do HS vi phạm nhưng
chưa có hình thức xử lý 50
14 28
Nạn chửi tục do gia đình vô trách nhiệm,
xã hội thờ ơ, thầy cô chỉ chú ý “dạy chữ”,
ít thời gian dạy “Người” 50
24 48
Nguyên nhân học sinh hút thuốc lá, còn
dùng matuy, đánh bạc, vi phạm an toàn
giao thông, nghiện “intenet đen”
Số lượng
người
điều tra
Số lượng
người có ý
kiến đồng
Tỉ lệ %
Do gia đình thiếu quan tâm hoặc nuông chiều
50
23 46
Do bạn bè xấu lôi kéo
50
19 38
Muốn thể hiện là dân chơi
50
21 42
Để hòa đồng với các bạn
50
23 46
Thiếu kiến thức về hậu quả tệ nạn xã hội trên 50 24 48
Nguyên nhân học sinh nói tục chửi thề ở
nhà trường hiện nay
Số lượng
người
điều tra
Số lượng
người có ý
kiến đồng
Tỉ lệ %
Do ảnh hưởng bởi phim truyện bạo lực 50 21 42
Ảnh hưởng các trò chơi game bạo lực 50 20 40
HSchưađượctrangbịkỹnănggiaotiếpứngxử 50 21 42
HS không có kỹ năng quản lý cảm xúc,
kiềm chế bản thân 50 30 60
Bị bạn bè rủ rê lôi kéo 50 22 44
Thích cảm giác nhìn thấy người khác bị 16 32