Nhà ống, ‘đặc sản’ của Hà Nội lên báo nước ngoài

Đường phố Hà Nội, thủ đô của Việt Nam, được xếp bằng những “ngôi nhà ống” hẹp có chiều rộng trung bình khoảng ba đến bốn mét, trong đó nhiều gia đình có thể sống cùng nhau dưới một mái nhà, tờ Insider viết.

Đường phố Hà Nội, thủ đô của Việt Nam, được xếp bằng những “ngôi nhà ống” hẹp có chiều rộng trung bình khoảng ba đến bốn mét, trong đó nhiều gia đình có thể sống cùng nhau dưới một mái nhà, tờ Insider viết.

Các đường phố ở Hà Nội, đặc biệt trong khu vực phố cổ, được bao bọc bởi một kiểu nhà đặc biệt thường được gọi là nhà ống. Nhiều ngôi nhà cao đầy màu sắc này lại có thể có chiều rộng rất hạn chế, đôi khi chỉ khoảng hai mét.

Những ngôi nhà ống với mặt tiền chật hẹp, một ‘đặc sản’ ở phố cổ Hà Nội. Ảnh Victor Fraile Rodriguez/Getty Images

Được biết đến với tên gọi ‘nhà ống’ (tube house), những ngôi nhà này là một trong những loại hình kiến ​​trúc phổ biến nhất ở Việt Nam, ông Đinh Quốc Phương, Giám đốc khóa học của Chương trình Kiến trúc Nội thất tại Đại học Công nghệ Swinburne, nói với Insider.

Ông nói: “Những ngôi nhà ống cũ, như những ngôi nhà được xây dựng trước năm 1954, thường có hai cấp, có chiều dài khá lớn nhưng chiều rộng mặt tiền lại khá hẹp, chỉ từ hai đến năm mét.

Ông nói thêm: “Nhà ống mới thường cao hơn, đôi khi cao đến 12 tầng, thường được xây dựng lại trên cùng một vị trí với nhà ống cũ”.

Theo truyền thống, nhà ống thường gắn liền với khu phố cổ Hà Nội.

Những cửa hàng trên phố Hàng Đào vào năm 1926. Ảnh nguồn History/Universal Images Group via Getty Images

Khu phố cổ từng là đầu mối giao thương, buôn bán của Hà Nội. Mỗi con phố được đặt theo tên của các loại đồ tương ứng từng được bán trên các phố đó, chẳng hạn như Hàng Bạc (chuyên bán đồ làm từ Bạc) hay Hàng Gai (bán đồ tơ lụa)…

Không giống như những ngôi nhà ống mới, chỉ thuần túy là nhà ở, nhiều ngôi nhà cũ trong Khu Phố Cổ vẫn tiếp tục phục vụ chức năng thương mại.

Những ngôi nhà ống cũ thường có cửa hàng ở tầng trệt, dành không gian ở cho các gia đình ở tầng trên. Với nhiều tầng không gian sống có sẵn, những dinh thự này có thể chứa nhiều thế hệ dưới cùng một mái nhà.

Rất nhiều ngôi nhà ở phố cổ Hà Nội có mặt tiền chiều ngang hạn chế, đôi khi chỉ khoảng 2 mét. Ảnh Linh Pham/Getty Images

“Những ngôi nhà ống truyền thống từng là ngôi nhà chung của nhiều gia đình”, Mai Hùng Trung, kiến ​​trúc sư khởi xướng Hanoi Ad Hoc, một nghiên cứu về cảnh quan đô thị Hà Nội, nói với Insider.

“Có thể có tới năm, sáu gia đình cùng chung sống trong một ngôi nhà. Ở Khu Phố Cổ, bạn vẫn có thể thấy những gia đình khác nhau sống chung trong một ngôi nhà”, anh nói.

Thậm chí chúng bao gồm những gia đình không liên quan đến nhau, ông nói thêm.

Mặt cắt một số ngôi nhà ở phố cổ Hà Nội. Minh họa của HanoiAdHoc

Những ngôi nhà ống cũ này thiếu có thể về chiều rộng nhưng lại được bù đắp về chiều sâu: có ngôi nhà có thể dài tới 100 mét.

Vẫn theo ông Trung, có rất nhiều giả thuyết liên quan đến nguồn gốc của thiết kế nhà ống. Thứ nhất, phong cách kiến ​​trúc có thể đã phát triển do giá đất đắt đỏ.

Khi thành phố ngày càng dày đặc, chính phủ thời Pháp thuộc đã đánh thuế mặt tiền trên đường phố, khiến người dân cố gắng giảm kích thước mặt tiền. Nhưng khi gia đình họ lớn lên, họ vẫn cần không gian. Điều này khiến họ phải xây từ thêm phần diện tích phía sau ngôi nhà, và kéo dài ngôi nhà ra bởi thời đó, đất đai vẫn còn nhiều.

“Ở khu vực nội thành, đất là vàng. Như một chỉ số về giá cả, mặt tiền các nhà mặt phố đánh dấu mức độ giá trị của đất đai”, ông Trung nói thêm.

Khu vực sân của một ngôi nhà ở phố cổ. Ảnh minh họa của HanoiAdHoc

Những ngôi nhà cũ thường có sân trong để đón ánh sáng và thông gió tự nhiên. Sân còn có chức năng như một không gian sinh hoạt chung, nơi các thành viên trong gia đình có thể quây quần bên nhau.

Ông Nguyen Dzung Do, đồng sáng lập và CEO của enCity, nói với Insider: “Khoảng sân đôi khi có thể đặt vừa một cây nhỏ, với một số ghế ngồi để ngồi uống trà. Đôi khi, có một cái giếng nhỏ trong sân”.

“Nó giúp ngôi nhà khép kín khỏi tiếng ồn và cuộc sống náo nhiệt bên ngoài, vì vậy khoảng sân có thể là một nơi rất yên bình ở giữa ngôi nhà,” ông nói.

Trong những năm gần đây, những ngôi nhà ống mới hơn chứng kiến ​​sự hồi sinh của kiến ​​trúc kiểu Pháp. Phong cách thuộc địa này đã được điều chỉnh theo nhiều cách khác nhau, kiến trúc sư Phương nói.

Một ngôi nhà xây dựng mới theo phong cách kiến trúc thuộc địa cũ ở Hà Nội. Ảnh MANAN VATSYAYANA/Getty Images

“Một số đã sử dụng các chi tiết mặt tiền, chẳng hạn như lan can bằng gang và cửa sổ có mái che từ các biệt thự Pháp trong thiết kế của những ngôi nhà mới của họ. Những người khác đã sử dụng mái vòm của các tòa nhà công cộng thuộc địa, chẳng hạn như Nhà hát Lớn Hà Nội, cho những ngôi nhà ống cao của họ”, ông Phương lấy ví dụ.

Bất kể nguồn gốc của chúng ra sao, những ngôi nhà ống này là một nét đặc trưng của đường phố Việt Nam, nó đã định hình nên cảnh quan đô thị của đất nước.

Nhà ống, ‘đặc sản’ của Hà Nội. Ảnh MANAN VATSYAYANA/Getty Images

Kiến trúc sư Mai Hùng Trung cho biết: “Nhà ống và xe máy là một trong những đặc điểm đáng chú ý nhất của cảnh quan đô thị Việt Nam. Chúng đã gắn bó với nhau trong nhiều năm, và một trong những lý do là chiếc mô tô nhỏ hoàn toàn phù hợp với những ngôi nhà ống chật hẹp. Và với chiếc mô tô, bạn thực sự có thể di chuyển đến bất kỳ ngõ ngách nhỏ hẹp nào trong thành phố”.